زمینه و هدف: آگاهی واج‏شناختی متشکل از سه مؤلفه آگاهی از هجا، آگاهی از واحدهای درون هجایی و آگاهی از واج بخش مهمی از زبان دریافتی و بیانی و از جمله پیش‏نیازهای مهمی است که روند رشد و فراگیری مهارت‏های خواندن و نوشتن را از طریق رمزگذاری‏های دوباره واج‏شناختی تسهیل می‏کند. تعدادی از پژوهش‏های انجام شده در زبان‏های مختلف ارتباط بین آگاهی واج‏شناختی و دیکته را نشان داده‏اند. هدف از این پژوهش بررسی این ارتباط در دانش‏آموزان پایۀ اول ابتدایی در زبان فارسی بود.

روش بررسی: مطالعۀ مقطعی حاضر روی ۴۰۰ نفر از دانش‏آموزان پایۀ اول ابتدایی (۲۰۹ دختر و ۱۹۱پسر) انجام شد. ابتدا در هر کلاس آزمون اگاهی واج‏شناختی به ‎ صورت انفرادی از هر دانش‏آموز به‏عمل آمد، سپس آزمون دیکته به‏صورت گروهی برای آن کلاس اجرا شد. همبستگی بین آزمون آگاهی واج‏شناختی و زیرآزمون‏های آن با دیکته با استفاده از مدل رگرسیون ساده و تعیین تفاوت بین دو جنس با استفاده از آزمون t مستقل مورد بررسی قرار گرفت.

یافته‏ها: بین آزمون آگاهی واج‏شناختی و آزمون دیکته با ضریب همبستگی ۸۲/۰ ارتباط معنی‏دار وجود داشت(p<۰/۰۰۱) و از بین زیرآزمون‏ها، آگاهی از واج بیشترین(r=۰/۳۴) و آگاهی از قافیه کمترین همبستگی(r=۰/۱۲) را با آزمون دیکته داشتند. بین گروه دختران و پسران در آزمون‏های انجام شده تفاوت وجود داشت(p<۰/۰۵).

نتیجه‏گیری: با توجه به ارتباط نزدیک اگاهی واج ‎ شناختی با نمرۀ دیکته، افزایش توانمندی کودکان در زمینۀ آگاهی واج ‎ شناختی، می ‎ تواند به افزایش توانایی کودک در دیکته کمک کند.