Research Article

 

 

Developing and studying of the voice disorder symptoms questionnaire in adults

 

 

Niusha Behforooz1, Zohreh Arani Kashani1, Ali Ghorbani1, Fatemeh Hoseyni2

 

1- Department of Speech therapy, School of Rehabilitation, Tehran University of Medical Sciences, Iran

2- Department of Statistics, School of Management and Medical Information Sciences, Tehran University of Medical Sciences, Iran

 

 

Received: 18 July 2011, accepted: 22 October 2011

 

Abstract

Background and Aim: Evaluation of voice problem involves perceptual, acoustic, aerodynamic and physiological measure. In recent years assessment of patients point of view use as a essential part of evaluation. The aim of this study was construct a questionnaire for assessment of physical, functional and emotional voice problems in adults.

Methods: This study is a kind of constructing battery. Based on a comprehensive study of many foreign questionnaires, “The voice symptoms assessment” questionnaire in adult was produced. Its content validity was determined according to the judgment of 7 speech and language pathologists. This questionnaire administered to 60 voice patients (20 female and 40 male) between 18 to 60 years old that could read and write in Persian. The reliability of this questionnaire is determined by the method of Cronbach Alpha and split half.

Results: Content validity index of this questionnaire was 0.94. Cronbach Alpha was high (more than 0.7) and Spearman-Brown coefficient of split half was 0.96. Correlatoin Coefficient was statistically significant between 3 parts and total questionnaire (p<0.01).

Conclusion: “The voice symptoms assessment” questionnaire in adult has good content validity and reliability and reflects the wide range of physical, functional and emotional problems in voice patients. This questionnaire is simple for patients to complete and easy to score. It seems that use of this questionnaire, as part of a complete voice evaluation will be helpful in future.

Keywords: Questionnaire, voice disorder, symptoms, adults

 

مقاله پژوهشی

 

ساخت و بررسی روایی و پایایی پرسش‏نامۀ سنجش نشانه‏های اختلال صوت در بزرگسالان

 

نیوشا بهفروز1، زهره آرانی کاشانی1، علی قربانی1، فاطمه حسینی2

1ـ گروه گفتاردرمانی، دانشکده توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران

2ـ گروه آمار و ریاضی، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشكي تهران، ايران

 

چکیده

زمینه و هدف: بررسی و ارزیابی اختلال صوت شامل ارزیابی درکی، آکوستیکی، آئرودینامیکی و فیزیولوژیکی است. در سال‏های اخیر علاوه بر روش‎های ذکر شده، ارزیابی مبتنی بر نظر بیمار نیز به‏عنوان یکی از اجزاء ضروری ارزیابی صوت در نظر گرفته می‏شود. هدف اصلی این پژوهش ساخت ابزاری بود که بتواند مشکلات جسمی، عملکردی و عاطفی بیماران صوت بزرگسال را مورد سنجش قرار دهد.

روش بررسی: این مطالعه از نوع ساخت آزمون است. پرسش‏نامۀ سنجش نشانه‏های اختلال صوت پس از طی مراحل مختلف از جمله بررسی پرسش‏نامه‏های مشابه خارجی ساخته شد. روایی محتوایی این پرسش‏نامه براساس قضاوت هفت نفر از متخصصان گفتاردرمانگر به‏دست آمد. این پرسش‏نامه روی 60 بیمار مبتلا به اختلال صوت باسواد (40 مرد و 20 زن) در محدودۀ سنی 18 تا 60 سال اجرا شد و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ و دونیمه کردن تعیین شد.

یافته‏ها: شاخص روایی محتوایی برای کل پرسش‏نامه مطلوب و برابر 94/0 بود. ضریب آلفا برای بخش‏ها و کل پرسش‏نامه بالاتر از 7/0 و ضریب دونیمه کردن 96/0 به‏دست آمد. ضریب همبستگی بخش‏ها با کل پرسش‏نامه معنی‏دار بود(01/0p<).

نتیجه‏گیری: پرسش‏نامۀ سنجش نشانه‏های اختلال صوت در بزرگسالان از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار بوده و منعکس‏کنندۀ مشکلات جسمی، عملکردی و عاطفی بیماران صوت است. اجرای پرسش‏نامه و امتیازدهی آن ساده بوده و به نظر می‏رسد که استفاده از این پرسش‏نامه در کنار سایر روش‏های ارزیابی در انتخاب بهترین و مناسب‏ترین شیوۀ درمان کمک‏کننده و راه‏گشا باشد.

واژگان کلیدی: پرسش‏نامه، اختلال صوت، نشانه‏ها، بزرگسالان

 

(دریافت مقاله: 27/4/90، پذیرش: 30/7/90)

 

مقدمه

بررسی و ارزیابی اختلالات صوت به طرق گوناگون انجام می‏شود که رایج‏ترین آنها عبارتند از ارزیابی‏های درکی، آکوستیکی، آئرودینامیک و فیزیولوژیک(1). Wilson و همکاران (2003) مطرح کردند که روش‏های ذکر شده تنها توسط پزشک متخصص یا گفتاردرمانگر قابل اجرا بوده و صرفاً اختلال صدا و بیماری‏های حنجره را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‏دهند(2). مطالعات گوناگون نشان داده‏اند که اختلال صوت علاوه بر تأثیر فیزیکی بر فرد و صدای وی، جنبه‏های مختلف از جمله ارتباط کلامی، خلق و خو، سلامت عمومی، سلامت روانی و عملکرد وی را نیز تحت تأثیر قرار می‏دهد(3).

امروزه مشخص شده است که به همان میزان که ارزیابی و سنجش اختلال صوت توسط فرد متخصص لازم و ضروری است، ارزیابی بیمار از اختلال صوت خود و برآورد تأثیر این اختلال بر کیفیت زندگی وی اهمیت دارد. در حال حاضر در اکثر تحقیقات و مطالعات خارجی که در زمینه اختلالات صوت صورت می‏گیرد، بررسی و ارزیابی اختلال از دیدگاه بیمار به‏عنوان یکی از بخش‏های مهم و اساسی در کنار سایر روش‏ها در نظر گرفته می‏شود(1).

Richard و همکاران (2008) از لزوم انتخاب پرسش‏نامۀ مناسب برای ارزیابی بیمار و بررسی دقیق‏تر مشکل وی و انتخاب بهترین شیوۀ درمان سخن به میان می‏آورند(4). تلاش‏های گستردۀ محققان در این زمینه منجر به ساخت پرسش‏نامه‏های متعددی شده است که اساس همۀ آنها سنجش و ارزیابی نقطه نظر و دیدگاه بیمار از مشکل صوت خود است(5). از میان پرسش‏نامه‏های موجود، دو ابزار شاخص معلولیت صوت (Voice Handicap Index: VHI)، و مقیاس نشانۀ صوت (Voice Symptom Scale: VoiSS)، در مطالعات بسیاری مورد استفاده قرار گرفته‏اند. VHI که توسط Jacobson و همکاران در سال 1997 طراحی و ساخته شد، جزء اولین و مهم‏ترین ابزارهای اختصاصی ارزیابی میزان معلولیت ناشی از اختلال صوت است. در مطالعه‏ای که توسط خدامی و همکاران (1388) انجام شد، VHI-30 به فارسی ترجمه و مورد استفاده قرار گرفت(6).

پرسش‏نامۀ VoiSS توسط Wilson و همکاران طی مراحل متعدد از سال 1997 تا 2004 ساخته و در چند مرحله مورد تجدید نظر قرار گرفته است(2و7). این پرسش‏نامه براساس ملاک سازمان جهانی بهداشت (WHO) در توجه به 3 جنبه از بیماری یعنی آسیب، ناتوانی و معلولیت طراحی شده است(2). نسخۀ اولیۀ VoiSS شامل 54 سؤال بود که پس از چندین مرحله اجرا و بررسی ساختاری و روان‏سنجی آن، پرسش‏نامه‏ای با سه بخش نشانه‏های جسمی (7 سوال)، نشانه‏های عملکردی (15 سؤال) و نشانه‏های عاطفی (8 سؤال) ساخته شد. هر سؤال با مقیاس 5 درجه‏ای از میزان فراوانی یا دفعات وقوع مشکل سنجیده می‏شود. امتیاز کل کسب شده از پرسش‏نامۀ VoiSS عددی بین صفر تا 120 است و کسب امتیاز بیشتر نشان‏دهندۀ مشکلات شدیدتر در فرد مبتلا به اختلال صوت است(6). یکی از ویژگی‏های پرسش‏نامۀ VoiSS که آن را از دیگر پرسش‏نامه‏های مشابه، از جمله پرسش‏نامۀ VHI، متمایز می‏کند، بخش مربوط به سنجش نشانه‏های جسمی است. این قسمت به‏گونه‏ای طراحی شده است که درد و ناراحتی‏های جسمی، از جمله مشکلات مربوط به مجرای تنفسی فوقانی و مشکلات حلقی، را مورد بررسی و سنجش قرار می‏دهد. این موارد ارتباط نزدیکی با دیسفونی داشته و کاهش آنها یکی از اهداف اصلی درمان و مداخلات توانبخشی است(7).

Branski و همکاران (2010) پس از مطالعات گسترده در زمینه ارزیابی‏های مبتنی بر نظر بیمار و چگونگی روان‏سنجی تعدادی از این پرسش‏نامه‏ها، پرسش‏نامۀ VoiSS را به‏عنوان بهترین ابزار معرفی کرده و اشاره کردند که در ساخت و توسعۀ این پرسش‏نامه معتبرترین فرایند به‏کار گرفته شده است(8).

تا کنون در ایران پرسش‏نامه‏ای مبتنی بر نظر بیمار با هدف ارزیابی مشکلات جسمی، عاطفی و عملکردی بیماران صوت بزرگسال، بر طبق اصول آزمون‏سازی ساخته نشده است. از این رو، پژوهش حاضر به‏منظور ساخت پرسش‏نامۀ سنجش نشانه‏های اختلال صوت، مطابق با الگوی پرسش‏نامۀ VoiSS انجام شد.

 

روش بررسی

برای ساخت پرسش‏نامه، ابتدا منابع مختلف از جمله 200 پرونده متعلق به بیماران صوت مراجعه‏کننده به کلینیک صوت دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تهران طی 2 سال (1386 و 1387)، مقالات متعدد در رابطه با موضوع پژوهش و پرسش‏نامه‏های مشابه در زبان انگلیسی از جمله VPQ، VOS،  V-RQOLو VoiSS و نسخۀ ترجمه شدۀ VHI به فارسی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و فهرست جامعی از شکایت‏های بیماران صوت استخراج شد. برای نشانه‏های گردآوری شده، با در نظر گرفتن جنبه‏های زبانی و فرهنگی کشور، پرسش‏های مناسب ساخته شد (80 پرسش). سپس پرسش‏ها براساس الگوی پرسش‏نامۀ VoiSS به سه بخش نشانه‏های جسمی، عملکردی و عاطفی دسته‏بندی شدند. شکایت بیمار از مشکلات جسمی که اغلب همراه با اختلال صوت بود به عنوان نشانه‏های جسمی، شکایت بیمار از آسیب یا کاهش عملکرد صوت به عنوان نشانه‏های عملکردی، و مشکلاتی که منعکس‏کننده تأثیر اختلال صوت بر سلامت روحی و روانی فرد است به‏عنوان نشانه‏های عاطفی در نظر گرفته شده است(9).

برای پاسخ‏دهی بیمار به هر پرسش مطابق با الگوی پرسش‏نامۀ VoiSS از مقیاس پنج درجه‏ای به‏صورت هرگز (صفر امتیاز)، به ندرت (یک امتیاز)، گاهی اوقات (دو امتیاز)، بیشتر اوقات (سه امتیاز) و همیشه (چهار امتیاز) استفاده شد. دستورالعمل اجرا به همراه ذکر مثال تهیه و در ابتدای پرسش‏نامه قرار داده شد. پرسش‏نامه به‏صورت آزمایشی روی پنج بیمار مبتلا به اختلال صوت اجرا شد. در این مرحله براساس پاسخ بیماران و نظر استادان گفتاردرمانگر (آسیب‏شناس گفتار و زبان) 10 پرسش به‏دلیل نامناسب بودن و یا تکراری بودن مفاهیم، حذف و برای برخی پرسش‏ها توضیحات تکمیلی در نظر گرفته شد. همچنین برخی از پرسش‏ها اصلاح و ویرایش شد که نتیجۀ کار، تنظیم پرسش‏نامه‏ای با 70 پرسش بود.

بررسی روایی پرسش‏نامه با استفاده از روش Lawshe (1975) که نسبت روایی محتوایی را پیشنهاد کرده است انجام شد(10). در بررسی نسبت روایی محتوایی ( CVR:Content Validity Ratio) پاسخ متخصص به هر مؤلفه به‏صورت یکی از گزینه‏های ضروری است، خوب است و لازم نیست مشخص می‏شود. علاوه بر تعیین جداگانۀ نسبت روایی محتوایی برای هر مؤلفه، برای محاسبه روایی بخش‏ها و کل پرسش‏نامه از شاخص روایی محتوایی (Content Validity Index: CVI) استفاده شد(11).

پرسش‏نامۀ تهیه شده، برای بررسی روایی محتوایی در اختیار هفت نفر از اساتید گفتاردرمانگر دانشگاه علوم پزشکی تهران قرار گرفت. پس از جمع‏آوری نظرات ایشان، پنج پرسش حذف و آخرین تغییرات اعمال شد. سپس، پرسش‏نامۀ نهایی با 65 پرسش دوباره مورد نظرخواهی قرار گرفت و CVI آن محاسبه شد.

پرسش‏نامۀ سنجش نشانه‏های اختلال صوت شامل سه بخش اصلی و 65 پرسش است. بخش نشانه‏های جسمی شامل 21 پرسش است، و دامنۀ امتیازهای کسب شده از این بخش در محدودۀ صفر تا 84 قرار می‏گیرد. بخش نشانه‏های جسمی شامل 33 پرسش است و دامنۀ امتیازهای کسب شده از این بخش در محدودۀ صفر تا 132 قرار می‏گیرد. بخش نشانه‏های عاطفی شامل 11 پرسش بوده و دامنۀ امتیازهای کسب شده در محدودۀ صفر تا 44 قرار می‏گیرد. کسب امتیاز بالاتر از این پرسش‏نامه به معنی بیشتر بودن مشکلات جسمی، عملکردی و عاطفی بیماران بزرگسال است.

در مرحلۀ اجرا 60 بیمار (20 زن و 40 مرد) در محدودۀ سنی 18 تا 60 سال، که به‏دلیل مشکل صوتی یا بیماری‏های حنجره به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی در بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) و امیراعلم تهران مراجعه کرده بودند، با روش نمونه‏گیری غیرتصادفی و از میان افراد در دسترس انتخاب شدند. میانگین سن بیماران مرد شرکت‏کننده در پژوهش 2/39 سال با انحراف معیار 5/12 و میانگین سن زنان 1/43 سال و انحراف معیار 9/10 بود. 80 درصد از نمونه‏های مورد بررسی دچار اختلالات صوتی عضوی شامل پولیپ، ندول، ادم رینکه، دیسفونی اسپاستیک، فلج تار صوتی، آسیب ساختار حنجره بر اثر تصادف یا ضربه و لارنژیت ناشی از برگشت اسید معده بودند و 20 درصد مبتلا به مشکلات عملکردی شامل بد و نادرست استفاده کردن صدا و پرکاری تارهای صوتی بودند. اطلاعات مربوط به نمونه‏ها از طریق مراجعه به مدارک مستند و پروندۀ پزشکی بیماران موجود در بیمارستان، مطالعۀ گزارش استروبوسکوپی بیمار و تشخیص پزشک متخصص گوش و حلق و بینی جمع‏آوری شد و صلاحیت نمونه‏ها برای شرکت در پژوهش براساس معیارهای ورود شامل حداقل گذشت سه ماه از ابتلا به اختلال صوتی، داشتن شنوایی هنجار، نداشتن اختلالات زبانی و کم‏توانی ذهنی، توانایی خواندن و نوشتن به زبان فارسی مشخص شد و از میان آنها افرادی که رضایت خود را برای شرکت در پژوهش اعلام کردند به‏عنوان نمونه انتخاب شدند. نمونه‏هایی که پرسش‏نامه را به‏صورت ناقص تکمیل کرده بودند از پژوهش حذف شدند. مکان خلوت و به دور از سر و صدا و عوامل حواس پرت کن در بیمارستان انتخاب و پرسش‏نامه به‏صورت انفرادی روی نمونه‏ها اجرا شد. آزمونگر در طول مدت اجرای آزمون در محل حضور داشت تا به سؤال‏های احتمالی آزمودنی پاسخ دهد. زمان مورد نیاز پاسخ‏دهی به پرسش‏نامه برای هر فرد 15 تا 20 دقیقه بود.

در بررسی پایایی پرسش‏نامه، با توجه به شرایط نمونه‏گیری که در آن به دلیل عدم دسترسی مجدد به بیماران مراجعه‏کننده به بیمارستان امکان اجرای پرسش‏نامه در دو نوبت زمانی وجود نداشت، سعی شد از روش‏هایی استفاده شود که یک بار اجرای پرسش‏نامه برای بررسی پایایی کفایت کند(11). به همین منظور از روش‏های تعیین پایایی با تأکید بر همسانی درونی از جمله محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ و دونیمه کردن استفاده شد.

 

یافته‏ها

Text Box: جدول 1ـ شاخص‏های آماری مربوط به امتیازهای کسب شده از بخش‏ها و کل پرسش‏نامۀ سنجش نشانه‏های اختلال صوت در بزرگسالان بخش‏ها تعداد سؤال‏ها میانگین (انحراف معیار) حداقل امتیاز حداکثر امتیاز نشانه‏های جسمی 21 (31/13) 73/23 1 61 نشانه‏های عملکردی 33 (80/22) 13/74 24 120 نشانه‏های عاطفی 11 (93/11) 35/20 0 44 کل پرسش‏نامه 65 (12/38) 21/118 45 199 روایی محتوایی برای بخش‏های جسمی 87/0، عملکردی 95/0، عاطفی یک و برای کل پرسش‏نامه 94/0 به‏دست آمد. پایایی پرسش‏نامه با استفاده از بررسی همسانی درونی (روش آلفای کرونباخ و دونیمه کردن) مورد مطالعه قرار گرفت. ضریب آلفا برای بخش‏های جسمی 85/0، عملکردی 91/0، عاطفی 93/0 و برای کل پرسش‏نامه 93/0 به‏دست آمد و ضریب دونیمه کردن پرسش‏نامه (اسپیرمن‏ـ‏براون) 96/0 محاسبه شد. میانگین امتیاز کسب شده در نمونه‏های مورد بررسی برای بخش نشانه‏های جسمی 73/23، عملکردی 13/74، عاطفی 35/20 و کل پرسش‏نامه 21/118 محاسبه شد. جدول 1 شاخص‏های آماری مربوط به امتیازهای کسب شده از بخش‏ها و کل پرسش‏نامه را نشان می‏دهد.

در بررسی همبستگی بین امتیازهای به‏دست آمده از سه بخش جسمی، عملکردی و عاطفی پرسش‏نامه با امتیاز کل، مشخص شد که این رابطه معنی‏دار است(01/0p<).

نتایج این مطالعه نشان داد که بین امتیازهای کسب شده در سه بخش اصلی پرسش‏نامه تفاوت معنی‏دار وجود دارد(01/0p<) بدین معنی که بیشترین امتیازها مربوط به بخش عملکردی و کمترین امتیازها مربوط به بخش جسمی پرسش‏نامه است. در نمودارهای 1، 2 و 3 میانگین پاسخ بیماران به سه بخش پرسش‏نامه نشان داده شده است. محور عمودی نمودارها نشان‏دهندۀ میانگین پاسخ بیماران براساس مقیاس پنج درجه‏ای صفر تا چهار بوده و محور افقی شماره هر پرسش را نشان می‏دهد. همان‏طور که مشاهده می‏شود بیشترین شکایت‏ها و مشکلات بیماران مورد بررسی در بخش نشانه‏های جسمی مربوط به صاف کردن مکرر گلو (سؤال 8)، میزان زیاد ترشح خلط (سؤال 11) و خشک شدن گلو هنگام صحبت کردن بود (پرسش 18). در بخش نشانه‏های عملکردی بیشترین شکایت‏ها و مشکلات بیماران مربوط به گرفتگی صدا (پرسش 22)، متغیر بودن صدا طی شبانه روز (پرسش 32) و اختلال در بلندی صدا بود (پرسش 31). در بخش نشانه‏های عاطفی بیشترین مشکلات بیماران مورد بررسی
شامل ناراحتی و نگرانی و همچنین عصبی شدن به‏دلیل اختلال صدایشان بود (پرسش‏های 55، 56 و 62).

 

بحث

تعیین روایی محتوایی از مراحل مهم ساخت هر آزمون جدید است. یکی از روش‏های قابل قبول در این زمینه محاسبۀ CVI است(11). Polit و همکاران (2007)، با مقایسۀ انواع روش‏های تعیین CVI به این نتیجه رسیدند که محاسبه آن نسبت به روش‏های دیگر از مزایای بیشتری برخوردار است که مهم‏ترین آن سادگی و قابل فهم بودن است. براساس مطالعۀ این محققان که با نظرخواهی از سه تا 10 کارشناس انجام شد، CVI بزرگ‏تر از 75/0 یا 8/0 به‏عنوان مقدار قابل قبول در نظر گرفته می‏شود(12). نتایج به‏دست آمده از مطالعۀ حاضر نشان داد که پرسش‏نامۀ سنجش نشانه‏های اختلال صوت از CVI مطلوب (94/0) برخوردار است.

پایایی یک آزمون به معنای تکرارپذیر بودن آن است که با روش‏های مختلفی تعیین می‏شود. در این مطالعه برای تعیین پایایی از روش بررسی ثبات درونی پرسش‏نامه و روش دونیمه کردن استفاده شد. در تعیین ثبات درونی، ضریب کرونباخ آلفا یکی از پرکاربردترین شاخص‏ها است(11). بررسی‏ها در این پژوهش نشان داد که آلفای به‏دست آمده برای بخش‏های جسمی 85/0، عملکردی 91/0، عاطفی 93/0 و برای کل پرسش‏نامه 93/0 است. بدین ترتیب پرسش‏نامۀ تدوین شده از ثبات درونی مطلوبی برخوردار است. این یافته با مطالعات Wilson و همکاران که طی سال‏های 2003 و 2004 انجام گرفت همخوانی دارد. در آن مطالعات ضریب آلفا برای کل پرسش‏نامۀ VoiSS در نسخۀ 43 پرسشی 92/0 و در نسخۀ 30 پرسشی 94/0 به‏دست آمد(2و7). برای بررسی پایایی پرسش‏نامه با روش دونیمه کردن همۀ پرسش‏های زوج یک آزمون و همۀ پرسش‏های فرد آزمون دیگر در نظر گرفته شد و پس از آن با استفاده از روش اسپیرمن‏ـ‏براون ضریب پایایی پرسش‏نامه 96/0 به‏دست آمد که نتایج نشان‏دهندۀ پایایی بسیار مطلوب پرسش‏نامه بود.

در بررسی همبستگی میان بخش‏های مختلف پرسش‏نامه با کل پرسش‏نامه از روش محاسبۀ ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج نشان داد که امتیازهای به‏دست آمده از بخش‏های پرسش‏نامه با امتیاز کل همبستگی دارد(01/0p<) به این معنی که مشکلات بیماران در هریک از بخش‏های جسمی، عملکردی و عاطفی بر امتیاز کل کسب شده از پرسش‏نامه تأثیرگذار است. این یافته‏ها با پژوهش‏های Wilson و همکاران که طی سال‏های 2003 تا 2010 انجام شده است همسوست(2،3و13). Jones و همکاران (2006) در بررسی‏های خود به این نتیجه رسیدند که به نظر می‏رسد هر چقدر امتیاز کسب شده از پرسش‏نامه بالاتر باشد، تأثیر مشکل صوت بر فرد شدیدتر بوده و بیمار از کیفیت زندگی پایین‏تری برخوردار است(14). الگوی ارزیابی‏های مبتنی بر نظر بیمار در تمام پرسش‏نامه‏ها تقریباً یکسان و شامل مجموعه‏ای از پرسش‏ها و فرم‏های پاسخ‏گویی است(1). بسیاری از این پرسش‏نامه‏ها دارای روایی و پایایی بالایی بوده و به‏صورت مستمر در کلینیک‏ها و مراکز تحقیقاتی مورد استفاده قرار می‏گیرند(4). پرسش‏نامۀ سنجش نشانه‏های اختلال صوت در بزرگسالان مانند پرسش‏نامه‏های انگلیسی‏زبان VoiSS و VHI شامل سه بخش بوده و سیستم امتیازدهی آن نیز مانند این دو پرسش‏نامه براساس مقیاس پنج درجه‏ای صفر تا چهار است.

به‏طور کلی شیوه‏های ارزیابی مبتنی بر نظر بیمار تحت عنوان ارزیابی کیفیت زندگی بیماران صوت (Quality of life) شناخته می‏شوند و هدف از اجرای آنها بررسی تأثیر آسیب، ناتوانی و معلولیت بر زندگی فرد است. تفاوت‏های فردی اشخاص در زمینۀ نیازها و انتظارات آنها از صدای خود باعث می‏شود که یک اختلال صوتی با شدت و درجۀ یکسان تأثیر متفاوتی بر عملکرد صدا، فعالیت روزانه و مسائل روحی‏ـ‏روانی اشخاص داشته باشد(1). Ma و Yiu (2001) معتقدند که استفاده از روش‏های مبتنی بر نظر بیمار در سنجش و مستند کردن تأثیر اختلال صوت بر شخص و کیفیت زندگی وی لازم است(15). این روش‏ها همچنین در ارزیابی و مستند کردن تأثیر مداخلات درمانی بر فرد دچار اختلال صوت بسیار کارآمد هستند(2).

نتایج اجرای پرسش‏نامۀ سنجش نشانه‏های اختلال صوت در بزرگسالان روی 60 بیمار دارای اختلال صوت نشان داد که بیشترین امتیازهای کسب شده از پرسش‏نامه یا در واقع بیشترین شکایت‏های این گروه مربوط به بخش عملکردی یعنی اختلال در عملکرد صوتی، و بعد از آن مشکلات عاطفی مرتبط با اختلال صوت است. شکایت‏های جسمی نسبت به دو مورد قبل کمترین امتیازها را به خود اختصاص داده بود. در مطالعه‏ای که توسط Wilson و همکاران در سال 2010 انجام شد پرسش‏نامۀ VoiSS روی 480 بیمار مبتلا به اختلال صوت اجرا شد و نتایج نشان داد که این بیماران سلسله مراتبی از نشانه‏ها را در طول زمان تجربه می‏کنند. مشکلات این افراد ابتدا با نشانه‏های رایج و اصلی مرتبط با اختلال صوت شروع می‏شود و سپس مشکلات بیشتری در زمینۀ اجرا و عملکرد صوت ایجاد می‏شود و در نهایت فرد دچار مشکلات اجتماعی و عاطفی ناشی از اختلال صوت می‏شود(14). با توجه به این که در پژوهش حاضر موارد حاد مد نظر نبودند کسب امتیاز بیشتر در بخش عملکردی و عاطفی پرسش‏نامۀ سنجش نشانه‏های اختلال صوت می‏تواند تأییدکنندۀ نتایج پژوهش Wilson و همکاران (2010) باشد.

خدامی و همکاران (1388) در پژوهش خود این‏گونه نتیجه‏گیری کردند که اختلالات صوت تأثیر چندبعدی بر عملکردهای جسمی، روانی، عاطفی و ارتباطی بیمار داشته و تمرکز صرف بر ارزیابی‏های سنتی صوت و آموزش تکنیک‏های صوتی در درمان ممکن است کافی نباشد. از این رو استفاده از شیوه‏های ارزیابی مبتنی بر نظر بیمار مانند پرسش‏نامه می‏تواند در تعیین پیش‏آگهی، انتظارات بیمار، اهداف و پیامدهای درمان مفید واقع شود(6).

نتیجه‏گیری

پرسش‏نامۀ سنجش نشانه‏های اختلال صوت توانایی نشان دادن دامنۀ وسیعی از مشکلات جسمی، عملکردی و عاطفی بیماران بزرگسال مبتلا به انواع اختلالات صوت اعم از عضوی و عملکردی را دارا بوده و همچنین اجرای آن برای بیمار ساده و امتیازدهی آن آسان است.

 

سپاسگزاری

با سپاس فراوان از جناب آقای دکتر فرزاد ایزدی فوق تخصص حنجره و عضو محترم هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، جناب آقای محسنی گفتاردرمانگر بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص)، و همچنین جناب آقای دکتر جلال مهدی‏زاده متخصص گوش و حلق و بینی و سرکار خانم رابعه آریایی گفتاردرمانگر بیمارستان امیراعلم که در روند انجام این پژوهش کمک شایانی نمودند.

 

REFERENCES

1.             Colton R, Casper J, Leonard R. Understanding voice problems. 3rd ed. Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins; 2006.

2.             Deary IJ, Wilson JA, Carding PN, MacKenzie K. VoiSS: a patient-derived voice symptom scale. J Psychosom Res. 2003;54(5):483-9.

3.             Steen IN, MacKenzie K, Carding PN, Webb A, Deary IJ, Wilson JA. Optimising outcome assessment of voice interventions, II: Sensivity to change of self-reported and observer-rated measures. J Laryngol Otol. 2008;122(1):46-51.

4.             Zraick RI, Risner BY. Assessment of quality of life in persons with voice disorders. Otolaryngol Head Neck Surg. 2008;16(3):188-93.

5.             Deary IJ, Webb A, Mackenzie K, Wilson JA, Carding PN. Short, self-report voice symptom scales: psychometric characteristics of the voice handicap index-10 and the vocal performance questionnaire. Otolaryngol Head Neck Surg. 2004;131(3):232-5.

6.             Khoddami SM, Rabiee S, Jahani Y. Comparison of voice perceptual characteristics between speech - language pathologists’ dysphonic and normal voiced adult's view. Audiol. 2009;18(1-2):26-35. Persian.

7.             Wilson JA, Webb A, Carding PN, Steen IN, MacKenzie K, Deary IJ. The voice symptom scale (VoiSS) and the vocal handicap index (VHI): a comparison of structure and content. Clin Otolaryngol Allied Sci. 2004;29(2):169-74.

8.             Branski RC, Cukier-Blaj S, Pusic A, Cano SJ, Klassen A, Mener D, et al. Measuring quality of life in dysphonic patients: a systematic review of content development in patient-reported outcomes measures. J Voice. 2010;24(2):193-8.

9.             Webb AL, Carding PN, Deary IJ, MacKenzie K, Steen IN, Wilson JA. Optimising outcome assessment of voice interventions, I: Reliability and validity of three self-reported scales. J Laryngol Otol. 2007;121(8):763-7.

10.         Kim Y, Park J, Lee H, Bang H, park HJ. Content validity of an acupuncture sensation questionnaire. J Altern Complement Med. 2008;14(8):957-63.

11.         Shultz KS, Whitney DJ. Measurement theory in action, case studies and exercises. 1st ed. California: Sage publication; 2005.

12.         Polit DF, Beck CT, Owen SV. Is the CVI an acceptable indicator of content validity? appraisal and recommendations. Res Nurs Health. 2007;30(4):459-67.

13.         Deary IJ, Wilson JA, Carding PN, Mackenzie K, Watson R. From dysphonia to dysphoria: Mokken scaling shows a strong, reliable hierarchy of voice symptoms in the voice symptom scale questionnaire. J Psychosom Res. 2010;68(1):67-71.

14.         Jones SM, Carding PN, Drinnan MJ. Exploring the relationship between severity of dysphonia and voice-related quality of life. Clin Otolaryngol. 2006;31(5):411-7.

15.         Ma Ep, Yiu Em. Voice activity and participation profile: assessing the impact of voice disorders on daily activities. J Speech Lang Hear Res. 2001;44(3):511-24.