مقاله پژوهشی

 

بررسی ویژگی‏های روان‏سنجی نسخه فارسی مقیاس‎های طبقه‏بندی عملکرد ادراک شنیداری و درجه‎بندی وضوح کلامی در کودکان ناشنوای پیش‏زبانی کاشت حلزون شده

 

سعید حسن‏زاده

گروه روانشناسی کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، ایران

 

چکیده

زمینه و هدف: درمانگران و محققان همواره نیازمند ابزارهای استاندارد برای ارزیابی ادراک شنیداری و تولید گفتار کودکان ناشنوا به‏ویژه آنهایی که کاشت حلزون شده‏اند هستند. با توجه به استفادۀ روزافزون از دو مقیاس طبقه‏بندی عملکرد ادراک شنیداری و درجه‏بندی وضوح کلامی در کودکان ناشنوای پیش‏زبانی کاشت حلزون شنوایی شده در سطح دنیا، مطالعۀ حاضر با هدف بررسی روایی و پایایی نسخۀ فارسی این دو مقیاس انجام شد.

روش بررسی: در این مطالعه 92 کودک یک سال و سه ماهه تا پانزده سال و هفت ماهۀ ناشنوای کاشت حلزون شده شرکت کردند. بررسی پایایی مقیاس‏ها با استفاده از روش آزمون‏ـ‏بازآزمون و پایایی بین مصححان انجام شد. بررسی روایی ملاکی و سازه هر دو مقیاس نیز مورد توجه قرار گرفت.

یافته‏ها: پایایی بازآزمایی مقیاس‏های ادراک شنیداری و وضوح کلامی به‏ترتیب، 82/0 و 79/0 به‏دست آمد(01/0p<)، پایایی مصححان براساس میانگین ضریب توافق کاپای Cohen نیز به‏ترتیب 73/0 و 70/0 را نشان داد که در حد قابل قبولی است(01/0p<). روایی سازۀ این دو مقیاس به‏ترتیب 64/0 و 69/0 و روایی ملاکی نیز به‏ترتیب از 58/0 تا 74/0 و 66/0 تا 69/0 به‏دست آمد(01/0p<).

نتیجه‏گیری: هر دو مقیاس واجد ویژگی‎های روان‏سنجی لازم برای سنجش استاندارد ادراک شنیداری و تولید گفتار کودکان ناشنوای کاشت حلزون شنوایی شده هستند.

واژگان کلیدی: ناشنوایی، کاشت حلزون، ادراک شنیداری، وضوح کلامی، روان‏سنجی

 

(دریافت مقاله: 27/8/93، پذیرش: 23/10/93)

 

مقدمه

با توجه به کم‏ارزش بودن ارزیابی آستانه‏های شنوایی در کودکان کاشت حلزون شده، اهمیت سنجش ادراک شنیداری به شکل عملکردی دو چندان می شود. ارزیابی تأثیرات برنامه‏های توانبخشی شنوایی، چه با هدف پایش و چه به‏منظور پژوهش، همواره نیازمند ابزارهای استانداردی است که بتوانند، ادراک شنیداری را از سویی و تولید گفتار را از سوی دیگر اندازه‏گیری کنند. سن پایین کودک و نیز محدودیت‏های زبانی کودکان ناشنوای پیش‏زبانی چالش‏های عمده‏ای در ارزیابی ادراک شنیداری و تولید گفتار آنها با آزمون‏های رایج هستند. در این صورت مقیاس‏هایی که در آنها عملکرد شنیداری و یا گفتاری کودکان براساس داوری و نظر والدین و یا درمانگران ثبت می‏شوند از اهمیت به‏سزایی برخوردارند(1).

Archbold و همکاران در سال 1995 مقیاس طبقه‏بندی عملکرد ادراک شنیداری (Categorization of Auditory Performance: CAP)، را برای ارزیابی مهارت‏های دریافتی و ادراک شنیداری کودکان کاشت حلزون شده منتشر کردند(2). علاوه بر این، مقیاس درجه‏بندی وضوح کلامی (Speech Intelligibility Rating: SIR) نیز توسط Allen و همکاران درسال 1998به‎منظور ارزیابی میزان وضوح کلامی این کودکان منتشر شد(3). این دو مقیاس از رایج‏ترین ابزارهایی هستند که در ارزیابی عملکرد شنوایی کودکان با آسیب شنوایی، به‎ویژه آنهایی که کاشت حلزون شنوایی شده‎اند استفاده می‏شوند. اگرچه راهنمای اصلی هر دو مقیاس به زبان انگلیسی است، اما ویژگی ممتاز این دو مقیاس ناوابستگی زبانی آنها است. نسخۀ ترجمه شدۀ هر یک از آنها در کشورها و زبان‏های مختلف استفاده شده‏ است. به‎عنوان مثال می‏توان به نسخه‏های آنها به زبان‏های چینی، ترکی و فارسی(6-4) اشاره کرد. حتی برای ارزیابی و مقایسۀ هم‎زمان نتایج کاشت حلزون شنوایی در کشورهای ایران، انگلستان، آلمان و ترکیه از این دو مقیاس استفاده شده است(7).

در CAP مهارت‏های مرتبط با دریافت شنیداری در هشت سطح از ساده به مشکل طبقه‏بندی شده است (جدول 1). در این مقیاس ارزیابی از کودک بر مبنای مشاهداتی است که از عملکرد شنیداری او در موقعیت‏های روزمره مانند خانه، کلینیک، مهد کودک و یا مدرسه، توسط والدین، مربیان و یا درمانگران به‏عمل می‏آید، این مقیاس محدویت سنی ندارد. آگاهی کودک از صداهای محیطی، پاسخ‏دهی به صداهای گفتاری، تعیین هویت صداهای محیطی، تمیز صداهای گفتاری، درک عبارات و مکالمات بدون لب‏خوانی و مکالمۀ تلفنی با افراد آشنا در این مقیاس مورد توجه قرار می‏گیرند. امتیازدهی در این مقیاس، بر مبنای قضاوت آزمونگر است، پایایی مصححان (inter rater reliability) این مقیاس 97/0 گزارش شده است(2و8). مقیاس طبقه‏بندی عملکرد ادراک شنیداری 2 (CAPII) که نسخۀ ارتقا یافته CAP است دارای دو سطح اضافی است که در جدول 1 تحت عنوان سطوح 9 و 10 به آنها اشاره شده است. این دو سطح که به بررسی عملکرد شنیداری کودکان کاشت شده مجرب‏تر می‏پردازد عبارتند از دنبال کردن مکالمۀ گروهی در محیط غیرآکوستیک و مکالمۀ تلفنی با افراد غریبه، حداقل امتیاز در این مقیاس صفر و حداکثر آن نه است. پایایی بین مصححان براساس شاخص ضریب توافق کاپای کلی برای این نسخه 76/0 گزارش شده است. این دو سطح اضافی می‏تواند اختیاری باشد و فقط برای کودکان کاشت حلزون شده مجرب‏تر مورد استفاده قرارگیرند(9). SIR به ارزیابی کلی تولید گفتار کودکان ناشنوای کاشت حلزون شده بر مبنای قضاوت شنوندگان با تجربه در شنیدن گفتار کودکان ناشنوا، مانند شنوایی‎شناسان و گفتاردرمانگران می‏پردازد. آزمونگر مجرب براساس قضاوت خود از تولید گفتار کودک ناشنوا، وی را در یکی از طبقاتی که به شکل سلسله مراتبی از ساده به دشوار تنظیم شده‏اند قرار می‏دهد. این مقیاس دارای پنج سطح است. هر سطح نشان‏دهندۀ میزان فهم شنونده از تولید گفتار فرد کاشت حلزون شده است، در واقع هر سطح نشان می‏دهد که فرد کاشت حلزون شده چقدر واضح صحبت می‏کند. فردی که قادر به برقراری ارتباط کلامی نیست و احتمالاً تنها ابزار ارتباطیش ایماء و اشاره است در پائین‏ترین درجه، یعنی در سطح یک قرار می‏گیرد و فردی که وضوح کلامی وی در حدی است که هر شخصی صحبت‏های وی را می‏فهمد، در سطح پنج قرارمی‏گیرد(10). بنابراین حداقل امتیاز در این مقیاس یک و حداکثر آن نیز پنج است، این مقیاس نیز فاقد محدودیت سنی است (جدول 2). Allen و همکاران (2001) پایایی مصححان این مقیاس، را با استفاده از ضريب همبستگى رتبه‏اى اسپيرمن 82/0 و ضریب توافق کلی کاپا 53/0 گزارش کرده‏اند(3). در مطالعۀ دیگری که برای اندازه‏گیری پایایی این مقیاس انجام شده ضریب همبستگی پیرسون بین 80/0 تا 97/0 و ضریب توافق کاپای 45/0 تا 68/0 به‏دست آمده است(11).

مطالعۀ حاضر با توجه به روند رو به افزایش کاشت حلزون شنوایی در کشور طی سال‏های اخیر و ضرورت بررسی نتایج کاشت حلزون شنوایی و با هدف بررسی روایی و پایایی نسخۀ فارسی مقیاس‏های CAPII و SIR در کودکان ناشنوای پیش‏زبانی کاشت حلزون شده فارسی‏زبان انجام شده است.

 

روش بررسی

جامعة آماری این پژوهش تمامی کودکان ناشنوای کاشت حلزون شده مراجعه‏کننده به مرکز کاشت حلزون شنوایی و
Text Box: جدول 1ـ مقیاس طبقه‎بندی عملکرد ادراک شنیداری 2 طبقه شاخص 0 عدم آگاهی از صداهای محیطی طبق شواهد، آزمودنی قادر به تشخیص صداهای محیطی و گفتاری نیست، گزارشی هم دال بر دریافت صدا وجود ندارد. 1 آگاهی از صداهای محیطی طبق شواهد، آزمودنی قادر است حداقل به پنج صدای متفاوت که در خانه یا محیط بیرون دریافت می‏کند، پاسخ دهد. گفته‏های افراد نزدیک به آزمودنی همچون والدین وی با آزمودنی در این مرحله مد نظر قرار داده می‏شود، با این وجود آزمونگر نیز باید شخصاً پاسخ‏هایی را ببیند. 2 پاسخ به صداهای گفتاری آزمودنی به صداهای گفتاری پاسخ می‏دهد. هرگونه پاسخی مثل؛ مکث کردن حین انجام یک فعالیت، نگاه کردن و لبخند زدن به والدین، نظر انداختن به اطراف و یا هر حرکتی از این شکل قابل قبول است. در سنین بالاتر، آزمودنی پاسخش را با انجام عملی خاص نشان می‏دهد. مثلأ در یک مکالمۀ عادی، با فاصلۀ حدود یک تا دو قدمی با آزمودنی، وی در پاسخ به یک محرک کلامی مثل «اسم خودش» از خانه بازی به بیرون سرک می‏کشد. 3 تعیین هویت صداهای محیطی آزمودنی می‏تواند حداقل پنج صدای محیطی رایج را از قبیل زنگ درب، زنگ تلفن و غیره که با آنها در ارتباط است را از یکدیگر تشخیص دهد. بدین معنا که وی برای هر صدای خاص عکس‌العمل متفاوت و متناسب با آن صدا را دارد، مثلاً با شنیدن صدای درب منزل به‎سمت آن می‏رود. 4 تمایز برخی از صداهای گفتاری بدون لب‏خوانی در این مرحله، آزمودنی با اطمینان قادر است حداقل دو صدای گفتاری متفاوت را از یکدیگر بازشناسد. این صداها ممکن است (البته نه لزوماً) دو به دو از میان پنج صدای لینگ (Ling’s 5 sounds) انتخاب شوند، مانند تمیز «س» در مقابل «ش». آزمودنی کم‏سن‏تر ممکن است در هنگام ورق زدن کتاب تصاویر حیوانات صدای حیوانات مختلفی را که تولید می‏کنید تقلید کند. مثلاً صدای «مااااا» را برای گاو تقلید می‏کند. 5 فهم عبارات رایج بدون لب‏خوانی آزمودنی با قرار گرفتن در موقعیت‎های آشنا قادر است راهنماهای ساده و تکراری را تشخیص می‌دهد، در مجموعه‏های بسته به تصاویری که از وی خواسته می‏شود به‏درستی اشاره می‏کند. 6 فهم مکالمات بدون لب‎خوانی در این وضعیت آزمودنی قادر است بدون نیاز به لب‏خوانی مکالمه ساده‏ای را با والدین یا مربی خود برقرار کند. آزمودنی‎های بزرگ‏تر قادر به پاسخ‏گویی به جملات روزمره هستند. 7 مکالمه تلفنی با افراد آشنا آزمودنی قادر است فی‏البداهه با فردی آشنا مکالمه تلفنی داشته باشد و به‏راحتی به پرسش‎های ساده‏ای که از وی پرسیده می‏شود (بابا کجاست؟ چه کار می‏کنی؟) بی‏وقفه پاسخ دهد. 8 پیگیری مکالمه گروهی در محیط غیرآکوستیک آزمودنی می‏تواند مکالمۀ گروهی را در محیطی غیرآکوستیک مانند رستوران و یا کلاس که اصوات در آن منعکس می‏شوند و یا نویز مزاحم وجود دارد، دنبال کند. 9 مکالمه تلفنی با افراد غریبه آزمودنی می‏تواند با افراد غریبه و حتی اگر موضوع مکالمه قابل پیش‏بینی نباشد، مکالمۀ تلفنی داشته باشد. توانبخشی ناشنوایان بیمارستان رسول اکرم (ص) دانشگاه علوم پزشکی ایران از ابتدای مهر ماه سال 92 تا پایان اردیبهشت ماه سال 93 بودند. با استفاده از نمونه‏گیری هدفمند 92 آزمودنی که واجد ملاک‏های ورود به مطالعه بودند انتخاب شدند. این ملاک‏ها شامل حداقل افت شنوایی شدید متمایل به عمیق پیش‏زبانی دوطرفه و روشن بودن تمامی الکترودهای پروتز کاشت حلزون شنوایی بود، کلیه نمونه‏ها از یکی از پروتزهای چندکاناله ساخت شرکت‏های Cochlear و یا Med-El استفاده می‏کردند. طیف سنی نمونه‏ها بین یک سال و سه ماهه تا پانزده سال و هفت ماه بود. تمامی آزمودنی‏های این مطالعه مبتلا به کم‏شنوایی عمیق پیش‏زبانی بودند. نمونه‏ها با توجه به‏مدت زمان استفاده از دستگاه کاشت حلزون شنوایی در 6 گروه، هر یک به‏ترتیب با تعداد 14، 15، 14، 16، 15 و 18 نفر قرار گرفتند. میانگین زمان استفاده از دستگاه کاشت حلزون در این گروه‏ها به‏ترتیب صفر (قبل از نصب پردازشگر گفتار)، سه و شش ماه، یک، دو، سه و چهار سال بود.

ابتدا راهنمای اجرایی و گویه‏های دو مقیاس CAPII و SIR از انگلیسی به فارسی ترجمه شدند. در ترجمه از راهنمای پنج مرحله‏ای Beaton و همکاران استفاده شد(12). اندازه‏گیری عملکرد شنیداری و گفتاری هر آزمودنی با استفاده از این دو مقیاس نیز توسط درمانگر توانبخشی شنوایی کلامی هر کودک و مؤلف انجام شد. بررسی پایایی مقیاس‏ها با استفاده از دو روش آزمون‏ـ‏بازآزمون و پایایی مصححان انجام شد. از ضریب کاپای Cohen با دو روش کرانۀ آزاد (free marginal) و کرانۀ ثابت (fixed marginal) برای محاسبه میزان پایایی مصححان استفاده شد(13). برای تعیین پایایی مقیاس درجه‎بندی وضوح کلامی (SIR) نیز از روش پایایی مصححان استفاده شد. عبارات تولید شده توسط کودکان کاشت حلزون شده با تمرکز دوربین روی چهرۀ آنان ضبط ویدیویی شد. میزان نویز اطاقی که ضبط در آن انجام گرفت تا 40 دسی‏بل بود. از دوربین SONY HDR SR10 HD Camcorder و میکروفن SONY ECM-HW2 برای این منظور استفاده شد. از پنج تصویر عملکردی (action picture) برای تولید عبارات استفاده شد. قبل از ضبط گفتار، به‏منظور آشنایی هر کودک با تکلیف مورد نظر و ترغیب وی به اظهار کلامی آنچه مشاهده می‏کرد ویدیوی از قبل ضبط شده از گفتار دو کودک شنوا را که به‏دنبال دیدن دو تصویر عملکردی بیان می‏کردند و به‏دنبال آن با دریافت تنقلات تشویق می‏شدند، را می‏دید.

 

Text Box: جدول 2ـ مقیاس درجه‎بندی وضوح کلامی طبقه شاخص 1 کلمات قابل تشخیص نیستند. روش اصلی برقراری ارتباط‏ در موقعیت‏های روزمره، دستی (ایماء و اشاره) می‏باشد. 2 گفتار پیوسته واضح نیست. گفتار در سطح تک‎کلمات، زمانی که امکان استفاده از اطلاعات حاصل از لب‏خوانی و آگاهی از محتوای کلامی برای شنونده وجود دارد، قابل فهم است. 3 گفتار پیوسته برای شنونده در صورت تمرکز و لب‏خوانی و آگاهی از محتوای کلامی قابل فهم است. 4 گفتار پیوسته برای شنونده‎ای که تجربۀ کمی از گفتار ناشنوایان دارد قابل فهم است. لازم نیست شنونده کاملأ بر گفته‏های فرد ناشنوا تمرکز داشته باشد. 5 گفتار پیوسته برای همه واضح است. گفتار کودک در ارتباطات روزمره به‏خوبی فهمیده می‏شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

برای بررسی روایی ملاکی مقیاس CAPII، همبستگی آن با آزمون ادراک شنیداری کودکان ناشنوای فارسی‏زبان (Auditory Perception Test/Hearing Impaired: APT/HI)(14) محاسبه شد. بررسی روایی ملاکی مقیاس درجه‏بندی وضوح کلامی (SIR) نیز با محاسبۀ همبستگی آن با
Text Box: جدول 3ـ پایایی مقیاس‏های عملکرد ادراک شنیداری 2 و وضوح کلامی براساس روش بازآزمایی و پایایی مصححان بازآزمایی پایایی مصححان (ضریب توافق کاپای Cohen) مقیاس تعداد ضریب همبستگی پیرسون تعداد کرانه آزاد کرانه ثابت میانگین عملکرد ادراک شنیداری 92 82/0 2 74/0 72/0 73/0 وضوح کلامی 92 79/0 2 71/0 69/0 70/0 خرده‏آزمون تولید کلمه از مجموعه آزمون رشد زبان فارسی(15) انجام شد. در بررسی روایی سازه، رابطۀ بین سن کاشت حلزون شنوایی و ادراک شنیداری و همچنین تولید گفتار کودکان ناشنوای پیش‏زبانی کاشت حلزون شده از سویی و مدت زمان سپری شده از کاشت حلزون شنوایی و نتایج ادراک شنیداری و تولید گفتار از سوی دیگر مورد بررسی قرار گرفتند.

 

یافته‏ها

همان‏گونه که گفته شد برای بررسی پایایی مقیاس CAPII و مقیاس SIR از دو روش بازآزمایی و پایایی مصححان استفاده شد. در روش بازآزمایی، عملکرد ادراک شنیداری و وضوح کلامی نمونه‏ها در دو نوبت با فاصلۀ دو هفته ارزیابی شد. ضریب همبستگی پیرسون حاصله با استفاده از این روش به‏ترتیب برای مقیاس CAPII و SIR، 82/0 و 79/0 به‏دست آمد. ضریب توافق کاپای Cohen حاصل از داوری دو مصحح برای مقیاس CAPII با استفاده از دو روش کرانۀ آزاد و کرانۀ ثابت به‏ترتیب 74/0 و 72/0 (کاپای کلی، 73/0) را نشان داد. ضریب توافق کاپا برای مقیاس SIR با استفاده از دو روش کرانۀ آزاد و کرانۀ ثابت به‏ترتیب 71/0 و 69/0(کاپای کلی 70/0) به‏دست آمد (جدول 3). مقادیر حاصله حاکی از پایایی دو ابزار در حد قابل قبول است.

Text Box: جدول 4ـ ضریب همبستگی پیرسون بین نمرات آزمون‏های ادراک شنیداری کودکان ناشنوا و تولید کلمه با نمرات مقیاس‏های عملکرد ادراک شنیداری 2 و وضوح کلامی (92n=) مقیاس عملکرد ادراک شنیداری مقیاس وضوح کلامی آزمون ضریب همبستگی پیرسون p ضریب همبستگی پیرسون p ادراک شنیداری کودکان ناشنوا 64/0 007/0 - - تولید کلمه - - 69/0 008/0 برای بررسی روایی ملاکی مقیاس CAPII، میزان همبستگی عملکرد کودکان کاشت حلزون شده در این مقیاس با آزمون ادراک شنیداری کودکان ناشنوای فارسی‏زبان، محاسبه شد. ضریب همبستگی پیرسون بین نمرات آزمودنی‏ها با دو ابزار فوق 64/0 به‏دست آمد. بررسی روایی ملاکی مقیاس SIR نیز با محاسبه همبستگی بین نمرات آزمودنی‏ها در این مقیاس و خرده‏آزمون تولید کلمه از مجموعه آزمون رشد زبان فارسی صورت گرفت. همبستگی پیرسون حاصله 69/0 بود (جدول 4). برای بررسی روایی سازه از یک سو، فرضیۀ وجود همبستگی منفی بین سن کاشت حلزون شنوایی و نتایج ادراک شنیداری و همچنین تولید گفتار کودکان ناشنوای پیش‏زبانی کاشت حلزون شده مورد بررسی قرار گرفت. همبستگی بین سن کاشت حلزون شنوایی و
Text Box: جدول 5ـ ضریب همبستگی پیرسون بین سن و مدت زمان سپری شده از کاشت حلزون با نمرات مقیاس‏های عملکرد ادراک شنیداری 2 و وضوح کلامی (92n=) مقیاس عملکرد ادراک شنیداری مقیاس وضوح کلامی آزمون ضریب همبستگی پیرسون p ضریب همبستگی پیرسون p سن کاشت 74/0- 009/0 69/0- 008/0 سابقه کاشت 58/0 006/0 66/0 007/0 ادراک شنیداری کودکان کاشت حلزون شده‏ای که حداقل یک سال از کاشت حلزون آنها می‏گذشت 74/0- و همبستگی بین سن کاشت حلزون شنوایی و وضوح کلامی در همین گروه 69/0- به‏دست آمد، از سوی دیگر فرضیۀ وجود همبستگی مثبت بین مدت زمان سپری شده از کاشت حلزون شنوایی و نتایج ادراک شنیداری و تولید گفتار مورد بررسی قرار گرفت. داده‏ها حاکی از همبستگی 58/0 بین مدت زمان سپری شده از کاشت حلزون با ادراک شنیداری و 66/0 با تولید گفتار بود (جدول 5).

 

بحث

این مطالعه به بررسی ویژگی‏های روان‏سنجی نسخۀ فارسی دو مقیاس CAPII و SIR که به‏ترتیب به ارزیابی عملکرد شنوایی و وضوح کلامی کودکان ناشنوای کاشت حلزون شده می‏پردازند، انجام شد. با استفاده از روش بازآزمایی، پایایی زمانی مقیاس CAPII، معادل 82/0 و پایایی بین نمره‏گذار با استفاده از روش محاسبه ضریب توافق کاپای Cohen 73/0 به‏دست آمد. در مطالعۀ Gilmour (2010) پایایی مصححان CAPII براساس ضریب توافق کاپای Cohen معادل 76/0 گزارش شده است(9). در مطالعه Archbold و همکاران (1998) پایایی نسخۀ اولیۀ این آزمون یعنی CAP، 97/0 به‏دست آمده بود(8). مقادیر پایایی یک آزمون به لحاظ نظری می‏تواند بین صفر تا یک در نوسان باشد. صفر نشان‏دهندۀ عدم پایایی و یک بیانگر پایایی کامل است. از آنجایی که تمامی ابزارهای اندازه‏گیری به‏ویژه در اندازه‏گیری‏های ذهنی (subjective) واجد مقداری خطا هستند، بنابراین مقادیر پایایی، نسبی هستند. Murphy و Davidshofer (1998) معتقدند در آزمو ن‏های استاندارد، 80/0 نشان‏دهندۀ پایایی در حد مناسب است، اگر این میزان به 50/0 برسد دیگر نمی‏توان ابزار مورد نظر را خیلی معتبر دانست (16).

روایی ملاکی مقیاس CAPII با بررسی همبستگی نتایج آن با نتایج آزمون APT/H معادل 64/0 به‏دست آمد. بررسی روایی سازۀ CAPII از طریق محاسبۀ همبستگی بین سن کاشت و نتایج عملکرد شنوایی معادل 74/0- شد، که حاکی از تأیید مجدد فرضیۀ ارتباط منفی بین سن کاشت و ادراک شنیداری است. بنابراین می‎توان گفت این مقیاس واجد روایی است. فرضیۀ دیگری که برای اثبات روایی مقیاس CAPII مورد توجه قرار گرفت بررسی همبستگی مثبت بین مدت زمان سپری شده از زمان کاشت حلزون شنوایی و میزان ادراک شنیداری بود که عدد 58/0 به‏دست آمد. اعداد حاصله نشان می‏دهند اگرچه این مقیاس روایی لازم را دارد ولی این مقدار خیلی بالا نیست و باید در تفسیر نتایج حاصله از مقیاس CAPII در استفاده‏های بالینی با احتیاط عمل کرد. میزان پایایی مقیاس SIR، با استفاده از روش بازآزمایی معادل 79/0 به‏دست آمد که نشان‏دهندۀ حد مناسبی از پایایی برای این مقیاس است. ضریب توافق کاپای کلی که نشان‏دهندۀ پایایی مصححان برای این مقیاس است معادل 70/0 به‏دست آمد. این مقادیر به‏ترتیب در مطالعۀ Allen و همکاران (2001) معادل 82/0 و 53/0 به‏دست آمده بود(3). همبستگی نتایج مقیاس SIR با نتایج خرده‏آزمون تولید کلمه از مجموعه آزمون رشد زبان فارسی معادل 69/0 شد که نشان‏دهندۀ حد مناسبی از روایی ملاکی برای این مقیاس است. تأیید مفروضۀ وجود همبستگی منفی بین کاشت حلزون شنوایی و وضوح کلامی با به‏دست آمدن مقدار 69/0- و همبستگی مثبت 66/0 بین مدت زمان سپری شده از کاشت حلزون شنوایی و تولید گفتار نیز هر دو حاکی از روایی مقیاس درجه‏بندی وضوح کلامی SIR هستند. Cohen (1988) معتقد است مقادیر همبستگی بین 19-0 نشان‏دهندۀ نبود همبستگی یا قابل چشم‏پوشی است و مقادیر بین 39/0-20/0 در حد ضعیف، 59/0-40/0 در حد متوسط، بین 79/0-60/0 و بالاتر از 80/0 به‏ترتیب به‏عنوان قابل توجه و قوی طبقه‏بندی می‏شوند(17). البته لازم به ذکر است که تا به حال گزارشی در مورد بررسی روایی این دو مقیاس در سطح جهانی منتشر نشده است.

 

نتیجه‏گیری

با توجه به نتایج حاصله از مطالعۀ حاضر می‏توان گفت مقیاس‏های عملکرد ادراک شنیداری و وضوح کلامی، هر دو واجد ویژگی‏های روان‏سنجی قابل قبولی برای سنجش استاندارد ادراک شنیداری و تولید گفتار کودکان ناشنوای کاشت حلزون شنوایی شده، می‎باشد. توصیه می‏شود همگام با رشد کودک در مهارت‏های زبانی به جای استفاده از این‏گونه مقیاس‏ها که در واقع ادراک والدین و یا درمانگران در مورد یک مهارت خاص در کودک را گزارش می‏کنند از آزمون‏هایی که کودک کاشت حلزون شده به‎صورت مستقیم توسط آزمونگر مورد آزمون قرار می‏گیرد نیز استفاده شود. در چنین حالتی میزان سوگیری مثبت و منفی و خطای اندازه‎گیری می‏تواند به حداقل برسد و ارزیابی واقع‏بینانه‏تری از عملکرد ادراک شنیداری و تولید گفتار کودک ارائه شود.

 

REFERENCES

1.             Waltzman SB, Roland JT. Cochlear Implants. 2nd ed. New York: Thieme; 2006.

2.             Archbold S, Lutman ME, Marshall DH. Categories of Auditory Performance. Ann Otol Rhinol Laryngol Suppl. 1995;166:312-4.

3.              Allen C, Nikolopoulos TP, Dyar D, O'Donoghue GM. Reliability of a rating scale for measuring speech intelligibility after pediatric cochlear implantation. Otol Neurotol. 2001;22(5):631-3.

4.             Zhou H, Chen Z, Shi H, Wu Y, Yin S. Comparisons of auditory performance and speech intelligibility in children with cochlear implants placed using different approaches. Otol Neurotol. 2012;33(1):26-9.

5.             Ciprut A, Kulekci S, Terlemez S, Akdaş F. Auditory performance and speech intelligibility results in children with cochlear implants. Marmara Medical Journal. 2003;16(1):20-6.

6.             Daneshi A, Hassanzadeh S, Farhadi M. Cochlear implantation in children with Waardenburg syndrome. J Laryngol Otol. 2005;119(9):719-23.

7.             Phillips L, Hassanzadeh S, Kosaner J, Martin J, Deibl M, Anderson I. Comparing auditory perception and speech production outcomes: non-language specific assessment of auditory perception and speech production in children with cochlear implants. Cochlear Implants Int. 2009;10(2):92-102.

8.             Archbold S, Lutman ME, Nikolopoulos T. Categories of auditory performance: inter-user reliability. Br J Audiol. 1998;32(1):7-12.

9.             Sanderson G, Ariyaratne TV, Wyss J, Looi V. A global patient outcomes registry: cochlear paediatric implanted recipient observational study (Cochlear(™) P-IROS). BMC Ear Nose Throat Disord. 2014;14:10.

10.         Allen MC, Nikolopoulos TP, O'Donoghue GM. Speech intelligibility in children after cochlear implantation. Am J Otol. 1998;19(6):742-6.

11.         Wilkinson AS, Brinton JC. Speech intelligibility rating of cochlear implanted children: inter-rater reliability. Cochlear Implants Int. 2003;4(1):22-30.

12.         Warrens MJ. Inequalities between multi-rater kappas. Adv Data Anal Classif. 2010;4(4):271-86.

13.          Beaton DE, Bombardier C, Guillemin F, Ferraz MB. Guidelines for the process of cross-cultural adaptation of self-report measures. Spine (Phila Pa 1976). 2000;25(24):3186-91.

14.          Hassanzadeh S. Outcomes of cochlear implantation in deaf children of deaf parents: comparative study. J Laryngol Otol. 2012;126(10):989-94.

15.         Newcomer PL, Hammill DD. TOLD-P: 3: test of language development primary. 3rd ed. Austin, Tex: Pro-Ed; 1997.

16.         Murphy KR, Davidshofer CO. Psychological Testing: Principles and Applications. 6th ed. New Jersey: Pearson/Prentice Hall; 2004.

17.         Cohen J. Statistical power analysis for the behavioral sciences. 2nd ed. New Jersey: Lawrence Erlbaum; 1988.

 

Research Article

 

 

The psychometric properties of the Persian version of categorization of auditory performance II and speech intelligibility rating scales in cochlear-implanted deaf children

 

 

Saeid Hassanzadeh

 

Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Iran

 

 

Received: 18 November 2014, accepted: 13 January 2015

 

Abstract

Background and Aim: Clinicians and researchers always need standard measures for the evaluation of auditory perception and speech production in deaf children, particularly those with cochlear implants. This study addresses the reliability and validity of the Persian version of categorization of auditory performance (CAP) scale and speech intelligibility rating (SIR) in cochlear-implanted prelingual deaf children.
Methods: A total of 92 cochlear-implanted deaf children aged 1.3-15.7 years participated in the study. Test-retest reliability, inter-rater reliability, and criterion and construct validity of the scales were investigated.
Results: The obtained test-retest reliability for categorization of the auditory performance scale and speech intelligibility rating was 0.82 and 0.99 (p<0.01), respectively, whereas the suggested inter-rater reliability based on average Cohen’s kappa coefficient was 0.73 and 0.70 for the two scales (p<0.01), which appear acceptable. The concurrent validity of the scales was 0.64 and 0.69 (p<0.01). The construct validity for categorization of the auditory performance scale ranged between 0.58 and 0.74 (p<0.01), whereas the same feature for the speech intelligibility rating indicated a range between 0.66 and 0.69 (p<0.01).
Conclusion: The findings of this investigation indicated that both CAPII and SIR scales are reliable and valid instruments for the assessment of auditory perception and speech production of cochlear-implant deaf children.
Keywords: Deafness, cochlear implant, auditory perception, speech intelligibility, evaluation
 

Please cite this paper as: Hassanzadeh S. The psychometric properties of the Persian version of categorization of auditory performance II and speech intelligibility rating scales in cochlear-implanted deaf children. Audiol. 2015;23(6):76-84. Persian.