Research Article

 

 

Relationships of oral habits, oral status and lisping among children in day-care centers of Tehran, Iran

 

 

Soudabeh Noori1, Jalil Kooh Paiehzadeh2, Ramin Mozafari Kermani1, Mohammadreza Nateghi1

 

1- Department of Child Health Research, The Academic Center for Education, Culture and Research, Tehran University of Medical Sciences, Iran

2- Department of Social Medicine, School of Medicine, Tehran University of Medical Sciences, Iran

 

 

Received: 9 March 2012, accepted: 23 July 2012

 

Abstract

Background and Aim: Oral habits have hazardous effects on children’s speech which are sometimes irreversible and permanent. This study was planned to assess these oral habits among children in day-care centers of Tehran, Iran.

Methods: In this descriptive, cross-sectional study, 400 children were selected through multistage sampling from 16 day-care centers in Tehran, Iran, They were 24 to 72-month old. Bottle feeding, pacifier usage and digit sucking were determined. After interviewing parents, oral examination [using Paediatric oral skills package (POSO)] and doing standard Phonetic test, a questionnaire was completed for each child.

Results: Sixty eight had one oral habit. The most prevalent habit was digit sucking (52.9%). The prevalence of bottle feeding, both digit sucking with bottle feeding, and pacifier habit were 38.2%, 7.3% and 1.4%, respectively. There were significant relationship between digit sucking and malocclusion (p<0.001, r=0.4) and hard palate malformationand (p<0.001, r=0.39). Besides, a significant relationship between bottle feeding and  malocclusion (p<0.001, r=0.25) was conduted. Digit sucking had significant relationship with lisping, too (p<0.001, r=0.37). There was no gender priority in oral habits.

Conclusion: Oral habits cause permanent structural conversion in speech producing and oral status.

Keywords: Oral habits, oral status, lisp, children, Iran

 

مقاله پژوهشی

 

رابطۀ بین عادت‏های دهاني، وضعیت دهان و تولید نوک زبانی در کودکان مهدکودک‏های شهر تهران

 

سودابه نوری1، جلیل کوهپایه‏زاده2، رامین مظفری کرمانی1، محمدرضا ناطقی1

1ـ گروه پژوهشی سلامت کودک، جهاد دانشگاهی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران

2ـ گروه پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران

 

چكيده

زمینه و هدف: عادت‏های دهانی می‏توانند اثرات زیان‏باری بر وضعیت دهان و گفتاری کودک داشته باشند که گاه غیرقابل برگشت و دائمی است. از این رو در مطالعۀ حاضر ارتباط بین عادت‏های دهاني با تولید نوک زبانی و وضعیت دهان در كودكان مهدكودكها ی شهر تهران بررسی شد.

روش بررسی: نمونه‏های مورد مطالعه 400 كودك پسر و دختر  72-24 ماهه فارسی زبان از 16 مهد كودك شهر تهران با نمونه‏گیری چند مرحله ای انتخاب شدند. مکیدن انگشت ، استفاده از شیشه شیر و استفاده از پستانک در کودکان مورد بررسی قرار گرفت .گردآوري اطلاعات از طريق تكميل پرسش‏نامه، بستۀ مهارت‏های دهانی کودکان و توليد گفتار صورت گرفت.

یافته‏ها: از 400 كودك مورد مطالعه 68 نفر از هر دو جنس مبتلا به عادت‏های دهانی بودند. از بین آنها 9/52 درصد به مكيدن انگشت ، 2/38 درصد به استفاده از شيشه شير، 3/7 درصد به مكيدن انگشت همراه با استفاده از شيشه شير و 4/1 درصد به پستانك عادت داشتند. بين مكيدن انگشت ، بی‏نظمی دندانی و شکل سخت کام ارتباط مستقیم معني‏داري وجود داشت که به ترتیب (001/0>p، 4/0=r) و (001/0>p، 39/0=r) بود. بين استفاده از شيشه شير و بی‏نظمی دندانی ارتباط مستقیم معني‏داري وجود داشت (001/0>p، 25/0=r). همچنین بين مكيدن انگشت و وجود تولید نوک زبانی ارتباط مستقیم معني‏داري به‏دست آمد (001/0>p، 37/0=r). تفاوتي بين دو جنس در موارد فوق مشاهده نشد.

نتيجه‏گيري: نتايج اين مطالعه نشان مي‏دهد كه عادت‏های دهاني ممکن است تغييرات ساختاري در وضعيت اندامهاي دهاني و در نتيجه توليد گفتار ايجاد كنند.

واژگان كليدي: عادت‏های دهاني، وضعیت دهان، تولید نوک زبانی، کودکان، ایران

 

(دریافت مقاله: 19/12/90، پذیرش:2/5/91)

 

مقدمه

عادت‏های دهاني مثل مكيدن انگشت، استفاده از شيشه شير و پستانك به‏مدت طولاني مي‏توانند سبب ايجاد اختلالاتي در وضعيت دنداني و گفتاري كودك شوند. اين عادت‏ها اثرات زيان‏باري بر دندان‏هاي شيري دارند و با بی‏نظمی دندانی (malocclusion) در دندان‏هاي شيري مرتبط هستند و باعث ايجاد فضا بین دندان‏های قدامی (anterior open bite) و افزايش جلوآمدگی قدامی یا خلفی دندان‏های فک بالا (overjet) مي‏شوند(1). شايع‏ترين نوع بی‏نظمی دنداني مرتبط با عادت‏های دهاني، فضای موجود بین دندان‏های قدامی است. در افراد با فضای بین دندان‏های قدامی، دندان‏هاي قدامي فك بالا و پايين در تماس با يكديگر قرار نمي‏گيرند، در نتیجه اين افراد در جويدن مشكل دارند. اين افراد دچار جلوآمدگي زبان (tongue thrust) هستند كه نوعی الگوي نادرست بلع دهاني است و به الگوی بلع دوران نوزادی شباهت دارد. چگونگی عملکرد زبان در این الگو مهم است(1).

زبان علاوه بر عمل حياتي بلع، نقشی اساسي و مهم در توليد صداهاي گفتاري ايفا مي‏كند. در الگوي نادرست بلع دهاني، زبان در جايگاه درست خود قرار نمي‏گيرد و بيش از حد طبيعي به سمت جلو حركت مي‏كند و همين جايگاه را در زمان استراحت و توليد گفتار نيز حفظ مي‏کند. اين  تغيیر در عملكرد زبان جايگاه و شيوۀ توليد برخي آواهاي گفتاري را  تحت تأثير قرار مي‏دهد و می‏تواند منجر به اختلال تولیدی در برخی آواها از جمله واج‏های /z/، /s/ شود؛ به‏طوری که این واج‏ها ممکن است به‏صورت نوک زبانی (central lisp) تولید شوند(1).

در مطالعه‏اي كه Kellum و همکاران ( 1994) روی 371 کودک انجام دادند، ارتباط قابل توجهي بين مكيدن شست، بی‏نظمی دنداني و وضعيت قرارگيري زبان در حالت استراحت و بلع مشاهده شد. كودكان مبتلا به اين عادت از نظر توليد واج‏هاي /z/، /s/ مشكل داشتند(2). در مطالعۀ Maciel و leite (2005) نشان داده شد که بين فضای موجود بین دندان‏های قدامی، عادت‏های دهاني و وقوع جلوآمدگي زبان در زمان بلع و اختلالات گفتاري رابطۀ معني‏داري وجود دارد(3). در مطالعۀ که Caglar و همکاران (2005) که در كشورهاي برزيل، ژاپن، مكزيك، نروژ، سوئد، تركيه و آمريكا روي دختران سه ساله انجام دادند، مشخص شد كه عادت‏های دهاني مثل استفاده از شيشه شير در برخي مناطق زیاد بوده و استفاده از پستانك نيز رايج است. جفت شدن دندانی فکی طبيعي (occlusion) در اين كودكان بين 38 درصد تا 98 درصد گزارش شده است(4).

در ایران مطالعات اندکی در این زمینه صورت گرفته است؛ از جمله در مطالعه‏ای که جهان‏بین و همکاران (2010) روی 436 دختر انجام دادند، مشخص شد که 6/26 درصد از این کودکان عادت استفاده از پستانک و 6/10 درصد عادت مکیدن انگشت دارند(5).

به‏دلیل اثرات زیان‏باری که عادت‏های دهانی بر وضعیت دندانی و گفتاری کودک دارد، مطالعه در این زمینه ضروری است. به همین دلیل، مطالعۀ حاضر با هدف بررسی رابطۀ بین عادت‏های دهانی، وضعیت زبان و تولید نوک ‏زبانی کودکان مهدکودک‏های شهر تهران انجام گرفت.

روش بررسی

در اين مطالعۀ مقطعي 400 كودك در سال 1389 از مهدکودک‏های شهر تهران مورد بررسي قرار گرفتند. از آنجا که مهدکودک‏های دولتی همکاری‏های لازم را نداشتند، برای انتخاب جمعیت تا حد امکان یکسان، این کودکان از مهدکودک‏های خصوصی انتخاب شدند. نمونه‏گیری به‏شیوۀ تصادفی چند مرحله‏ای و از 16 مهدکودک خصوصی از چهار منطقۀ شهر تهران (شمال، جنوب، غرب و شرق) انجام شد. از هر منطقه 100 کودک به‏صورت تصادفی از هر دو جنس انتخاب شد. برای رعایت ملاحظات اخلاقی، هدف از این مطالعه به‏صورت کامل برای والدین توضیح داده شد، و کودکان برای شرکت در این مطالعه اجبار نداشتند. گردآوری اطلاعات از طریق تکمیل پرسش‏نامه انجام شد. اطلاعات این پرسش‏نامه براساس مصاحبه با والدین، مشاهده و معاینۀ وضعیت دهان در تمامی کودکان و و ضعیت تولید واج‏های /z/، /s/ در کودکان شش ساله بود.

معاینۀ وضعیت دهان توسط گفتاردرمانگر (آسیب‏شناس گفتار و زبان) با استفاده از آبسلانگ و چراغ قوه انجام شد. در این معاینه وضعیت دندان‏ها، ساختمان زبان (وضعیت بند زیر زبان)، کام و لوزه‏های کامی مشاهده و بررسی می‏شد و در صورت وجود بدشکلی یا ناهنجاری در این اندام‏ها نتیجه در پرسش‏نامه ثبت می‏شد. این معاینه از طریق بستۀ مهارت‏های دهانی کودکان(Pediatrics oral skills package: POSP)  انجام شد. برای معاینۀ وضعیت دهان از سه شیوه به این شرح استفاده شد؛ 1ـ شیوۀ دستوری: از کودک خواسته می‏شد که پس از شنیدن دستور آزمونگر حرکت خواسته شده را انجام دهد. در این شیوه هیچ‏گونه راهنمایی بینایی، لمسی و تقلیدی ارائه نمی‏شد. 2ـ شیوۀ تقلیدی: از کودک خواسته می‏شد که پس از شنیدن دستور آزمونگر و دیدن حرکت او، حرکت خواسته شده را  تقلید نماید. در این شیوه هیچ‏گونه راهنمایی لمسی و نشانه‏ای ارائه نمی‏شد. 3ـ شیوۀ تقلید عملکردی: آزمونگر حرکت مورد نظر را انجام می‏داد و توجه کودک را به نحوۀ عملکرد اندام‏ها جلب می‏کرد و سپس از کودک خواسته می‏شد که حرکت را  تقلید کند.

کودکانی که والدین آنها حضور نداشتند و کودکانی که در مشاهدۀ بالینی همکاری نمی‏کردند از مطالعه حذف می‏شدند.

با استفاده از آزمون تولید تصویری (آزمون فونتیک)، بود یا نبود تولید نوک زبانی مشخص و ثبت شد(6). با استفاده از این آزمون وضعیت تولید واج‏های/z/، /s/ در سه جایگاه کلمه (اول، وسط و آخر کلمه) و سپس در گفتار پیوسته بررسی و نتیجه در پرسش‏نامه ثبت شد.

عادت‏های دهانی (مکیدن انگشت، استفاده از شیشۀ شیر و استفاده از پستانک) در تمامی کودکان بررسی شد و فقط کودکان شش ساله مبتلا به این عادت‏ها از نظر بود یا نبود تولید نوک زبانی مورد مطالعه قرار گرفتند.

در این مطالعه مکیدن انگشت، استفاده از شیشۀ شیر به مدت طولانی (در سنین بالای24 ماهگی) و استفاده از پستانک به مدت طولانی در کودکان مورد بررسی قرار گرفت. کودکان دارای عادت‏های دهانی دیگر مثل مکیدن لب، جویدن ناخن، تنفس دهانی، لیس زدن لب‏ها، گاز گرفتن گونه‏ها و دندان قروچه کردن مورد مطالعه قرار نگرفتند.

تجزیه و تحلیل آماری یافته‏ها به کمک نرم‏افزار SPSS نسخۀ 13 انجام گرفت. با توجه به این که متغیر مستقل (عادت‏های دهانی) و متغیر وابسته (وضعیت دهان و تولید نوک زبانی) در این تجزیه و تحلیل متغیر کیفی دو حالته بود از آزمون کای دو برای یافتن رابطۀ بین دو متغیر استفاده شد. ضریب همبستگی نیز از طریق فی کرامر انجام شد.

 

یافته‏ها

از 400 كودك مورد مطالعه 68 نفر (17%) مبتلا به عادت‏های دهاني بودند. از اين تعداد 28 نفر (1/41 %) پسر و 40 نفر (8/58 %) دختر بودند. از كودكان مبتلا به عادت‏های دهاني 36 نفر (9/52%) مكيدن انگشت، 26 نفر (2/38%) عادت به استفاده از شيشۀ شير، پنج نفر (3/7%) عادت به مكيدن انگشت همراه با استفاده از شيشۀ شير و یک نفر (4/1%) عادت به استفاده از پستانك داشتند.

بیشترین میزان مکیدن انگشت در پسران (6/16%) در سن پنج سالگی و در دختران (25%) در سن سه سالگی  و کمترین میزان مکیدن انگشت در پسران (5/5%) در سن چهار سالگی  و در دختران (6/16%) نیز در سن چهار سالگی دیده شد.

بالاترين ميزان استفاده از شيشۀ شير در پسران (5/34%) در سن سه سالگي و در دختران (9/26%) نيز در همین سن مشاهده شد. بیشترین میزان مكيدن انگشت همراه با استفاده از شيشۀ شير در پسران (20%) در سن سه سالگي و در دختران (60%) هم در همین سن مشاهده شد.

در زمینۀ فراوانی اختلالات ساختمانی در کودکان همراه با عادت‏های دهانی همان‏گونه که در جدول 1 مشاهده می‏شود، در کودکانی که عادت مکیدن انگشت دارند بی‏نظمی دندانی (2/10%) مشاهده شد. بیشترین نوع بی‏نظمی دندانی مشاهده شده در این کودکان فضای موجود بین دندان‏ها بود. در کودکانی که عادت مکیدن انگشت داشتند اختلالات ساختمانی هم‏زمان (22%) وجود داشت. در کودکانی که عادت استفاده از شیشۀ شیر به مدت طولانی داشتند، بی‏نظمی دندانی (8/8%) بود و بیشترین نوع بی‏نظمی دندانی مشاهده شده جلوآمدگی قدامی یا خلفی دندان‏های فک بالا ‏بود. اختلالات ساختمانی هم‏زمان در این کودکان (7/11%) مشاهده شد. در کودکان با عادت مکیدن انگشت همراه با استفاده از شیشۀ شیر اختلالات ساختمانی هم‏زمان (4/4%) دیده شد. اختلالات ساختمانی هم‏زمان شامل بی‏نظمی دندانی، سخت‏کام غیرطبیعی، کوتاهی بند زیر زبان (tongue tie) و لوزه‏های کامی بزرگ بود.

همچنان‏که در جدول 1 مشاهده می‏شود، بین مکیدن انگشت، بی‏نظمی دندانی و شکل سخت‏کام ارتباط مستقیم معنی‏دار، به‏ترتیب (001/0>p، 4/0=r، 001/0>p، 39/0=r)، وجود داشت. بین استفاده از شیشۀ شیر به‏مدت طولانی و بی‏نظمی دندانی نیز ارتباط مستقیم معنی‏داری وجود داشت (001/0>p، 25/0=r).

در عادت مکیدن انگشت تفاوتی بین دو جنس دیده نشد(05/0<p).

بین وجود لوزه‏های کامی بزرگ و عادت‏های دهانی ارتباط معنی‏داری وجود نداشت(05/0<p). همچنین، بین کوتاهی بند زیر زبان و عادت‏های دهانی نیز ارتباط معنی‏داری نبود(05/0<p).

همان‏گونه که در جدول 2 مشاهده  می‏شود، کودکان شش ساله‏ای که عادت مکیدن انگشت و اختلالات ساختمانی هم‏زمان داشتند، بالاترین میزان تولید نوک زبانی را نشان دادند.

 

بحث

Text Box: جدول 1ـ همبستگی بین اختلالات ساختماني و عادت‏های دهاني اختلالات ساختمانی بی‏نظمی دندانی سخت کام غیر طبیعی کوتاهی بند زیر زبان لوزه‏های کامی بزرگ بیش از یک اختلال بدون اشکال جمع عادت‏های دهانی تعداد (درصد) r (p) تعداد (درصد) r (p) تعداد (درصد) r (p) تعداد (درصد) r (p) تعداد (درصد) r (p) تعداد (درصد) r (p) تعداد (درصد) مکیدن انگشت 7 (2/10) 4/0 (001/0) 1 (4/1) 39/0 (001/0) 1 (4/1) 28- (05/0) 2 (9/2) 25/0 (05/0) 15 (22) 18/0 (05/0) 10 (6/14) 28/0 (05/0) 36 (53) شیشه شیر 6 (8/8) 25/0 (001/0) 0 2 (9/2) 25/0 (05/0) 1 (4/1) 28- (05/0) 8 (7/11) 28/0 (05/0) 9 (2/13) 29/0 (05/0) 26 (3/38) پستانک 0 0 0 0 0 1 (4/1) 28- (05/0) 1 (4/1) مکیدن انگشت و شیشه شیر 0 0 1 (4/1) 28- (05/0) 0 3 (4/4) 29/0 (05/0) 1 (4/1) 28- (05/0) 5 (3/7) جمع 13 (19) 1 (4/1) 4 (9/5) 3 (5/4) 26 (3/38) 21 (9/30) 68 (100) (05/0p<) از لحاظ اماری معنی‏دار بود* # کلیه متغیرها با آزمون فی کرامر و مجذور کای تحلیل شده‏اند. پژوهش حاضر نشان داد که یک پنجم کودکان مورد مطالعه مبتلا به یکی از عادت‏های دهانی هستند که از این بین مکیدن انگشت رایج‏ترین عادت زبانی بود. نتایج مطالعۀ Warren و همکاران (2000) نشان می‏دهد که بیش از 20 درصد کودکان مورد مطالعه مبتلا به عادت‏های دهانی هستند(7). مطالعۀ Shetty و Munshi (1998) نیز نشان می‏دهد که عادت مکیدن انگشت و تانگ تراست در کودکان سه تا شش ساله شیوع بیشتری دارد(8). این یافته‏ها بر ضرورت بررسی فراوانی عادت‏های دهانی و وضعیت گفتاری ناشی از این عادت‏ها دلالت دارند.

نتایج تحقیق حاضر نشان داد که بیشترین نوع بی‏نظمی دندانی در کودکان مبتلا به عادت مکیدن انگشت، بی‏نظمی دندانی از نوع فضای موجود بین دندان‏ها است. براساس آزمون فی این ارتباط، ارتباط مثبت اما ضعیف ارزیابی شد. این نتایج با نتایج بسیاری از پژوهش‏های انجام شده، همچون تحقیقات Van Norman (1997)، جهان‏بین و همکاران (2010) و Farsi و Salama (1997) مطابقت دارد(1،5و9).

Text Box: جدول 2ـ همبستگی بین اختلالات ساختماني و تولید نوک زبانی در كودكان شش ساله با عادت‏های دهاني تولید نوک زبانی همراه با اختلالات ساختمانی تولید نوک زبانی بدون اختلالات ساختمانی عادت‏های دهانی تعداد (درصد) r (p) تعداد (درصد) r (p) مکیدن انگشت (55) 11 (001/0) 37/0 (5) 1 (05/0) 18/0- شیشه شیر (10) 2 (05/0) 25/0 (10) 2 (05/0) 25/0 پستانک 0 0 0 0 مکیدن انگشت و شیشه شیر (15) 3 (05/0) 28/0 (5) 1 (05/0) 18/0- عادت‏های دهانی در طولانی‏مدت باعث بی‏نظمی دندانی می‏شوند. حتی با توقف عادت‏های دهانی در 36 ماهگی نیز خطر افزایش بی‏نظمی دندانی وجود دارد. اسلامیان و لیلازپور (2006) در مطالعۀ خود این موضوع را تأیید می‏کنند(10). در رابطه با استفاده از شیشۀ شیر و پستانک، Charachut و همکاران (2003)، Adari (2003)، Aznar و همکاران (2006) از مطالعات خود نتیجه‏گیری کردند که این عادت‏ها در طولانی‏مدت می‏تواند تغییراتی در ساختمان دهان از جمله دندان‏ها ایجاد کنند(13-11). نتایج مطالعۀ حاضر با توجه به آزمون فی ارتباط مثبت و ضعیفی نشان می‏دهد. این نتایج با نتایج Caglar و همکاران (2005) مطابقت دارد(4). در کودکان مبتلا به عادت مکیدن انگشت اختلالات ساختمانی هم‏زمان 22 درصد و در کودکان دیگر 7/11 درصد بود. این یافته‏ها با نتایج Warren و همکاران (2000) همخوانی دارد(7).

عادت‏های دهانی سبب ایجاد بی‏نظمی دندانی می‏شوند و عامل مؤثری در بروز جلوآمدگی زبان هستند. قرارگیری زبان در جایگاه نادرست می‏تواند منجر به خراب‏گویی واج‏های/z/، /s/ شود. نتایج تحقیق حاضر نشان داد در 10 درصد کودکان شش‏ساله‏ای که استفادۀ طولانی‏مدت از شیشۀ شیر دارند و در نیمی از کودکان مبتلا به عادت مکیدن انگشت تولید نوک زبانی دیده می‏شود. نتیجه مطالعۀ ما در این باره با وجود معنی‏دار بودن، ارتباط مثبت و ضعیف نشان می‏دهد. اما در مطالعۀ Kellum و همکاران (1994) به ارتباط قابل توجهی بین مکیدن انگشت با بی‏نظمی دندانی و خراب‏گویی واج‏های/z/، /s/ اشاره شده است(2). در برخی از پژوهش‏های دیگر نظیر پژوهشی که Maciel و Liete (2005) و Tomita و همکاران (2000) انجام داده‏اند، این ارتباط قابل توجه است(3و14). در صورتی که در مطالعۀ Tome و همکاران (2004) این ارتباط تأیید نشد. مطالعۀ آنها نشان می‏دهد که تولید نوک زبانی ارتباطی با بی‏نظمی دندانی ندارد(15).

برخی پژوهش‏ها، از جمله پژوهش‏های Shetty و Munshi (1998)، Farsi و Salama (1997)، Aznar و همکاران (2006) فراوانی عادت‏های دهانی را در پسران بیش از دختران گزارش کرده‏اند(8،9و13)، اما در تحقیق حاضر تفاوتی بین دو جنس مشاهده نشد. شاید یکی از دلایل این تفاوت را بتوان تعداد کم کودکان در تحقیق حاضر دانست.

 

نتيجه‏گيري

مكيدن انگشت و استفاده از شيشۀ شير به مدت طولانی باعث ایجاد تغييراتي در ساختمان دندان‏ها می‏شود. بی‏نظمی ايجاد شده در دندان‏ها سبب قرارگيري نادرست زبان و در نتیجه موجب بروز اختلال در توليد آواهاي گفتاري می‏شود. همچنين مشخص شد که در كودكان شش‏سالۀ مبتلا به مكيدن انگشت، تولید نوک زبانی وجود دارد.

با توجه به یافته‏هاي این مطالعه حذف زودهنگام عادت‏های دهاني، مثل مكيدن انگشت، مي‏تواند از مشكلات دهان و دندان و اختلالات گفتاري متعاقب آن جلوگيري كند. آگاهي مربیان مهدکودک‏ها و والدين از مضرات عادت‏های دهاني و مراجعۀ به موقع به دندان پزشک كمك‏كننده است. همكاري دندانپزشكان (متخصصان ارتودنسي)، آسيب‏شناسان گفتار و زبان و روان‏شناسان براي پيشگيري و حذف این عادت‏ها در كودكان مبتلا ضروري است.

 

سپاسگزاری

مطالعۀ حاضر در مراحل اوليه، با مساعدت و راهنمايي‏هاي سركار خانم افسانه آذري، مسئول محترم گروه‏های پژوهشي جهاد دانشگاهي علوم پزشكي ايران، انجام گرفته است، که از همكاري ايشان سپاسگزاريم. از سرکار خانم رکسانا زادبهگان و مديران محترم مهدكودك‏هايی که در این تحقیق مشارکت داشتند و همچنین سرکار خانم فاطمه خادمی و سرکار خانم شراره داداشلو که ما را در انجام این تحقیق یاری کردند، صميمانه تشكر و قدردانی می‏شود.

 

 

REFERENCES

1.             Van Norman RA. Digit-sucking: a review of the literature, clinical observations and treatment recommendations. Int J Orofacial Myology. 1997;23:14-34.

2.             Kellum GD, Gross AM, Hale ST, Eiland S, Williams C. Thumbsucking as related to placement and acoustic aspects of /s, z/ and lingual rest postures. Int J Orofacial Myology. 1994;20:4-9.

3.             Maciel CT, Leite IC. Etiological aspects of anterior open bite and its implications to the oral functions. Pro Fono. 2005;17(3):293-302.

4.             Caglar E, Larsson E, Andersson EM, Hauge MS, Ogaard B, Bishara S, et al. Feeding, artificial sucking habits and malocclusions in 3-year-old girls in different regions of the world. J Dent Child (Chic). 2005;72(1):25-30.

5.             Jahanbin A, Mokhber N, Jabbarimani A. Association between sociodemographic factors and nutritive and non-nutritive sucking habits among Iranian girls. East Mediterr Health J. 2010;16(11):1143-7.

6.             Hasanati F, Khatoonabadi AR, Abdolvahab M. A comparative study on motor skills in 5-year-old children with phonological and phonetic disorders. Audiol. 2010;19(1):71-7. Persian.

7.             Warren JJ, Levy SM, Nowak AJ, Tang S. Non-nutritive sucking behaviors in preschool children: a Longitudinal study. Pediatr Dent. 2000; 22(3):187-91.

8.             Shetty SR, Munshi AK. Oral habits in children--a prevalence study. J Indian Soc Pedod Prev Dent. 1998;16(2):61-6.

9.             Farsi NM, Salama FS. Sucking habits in Saudi children: prevalence, contributing factors and effects on the primary dentition. Pediatr Dent. 1997;19(1):28-33.

10.         Eslamian L, Leilazpour AP. Tongue to palate contact during speech in subjects with and without a tongue thrust. Eur J Orthod. 2006;28(5):475-9.

11.         Charchut SW, Allred EN, Needleman HL. The effects of infant feeding patterns on the occlusion of the primary dentition. J Dent Child (Chic). 2003;70(3):197-203.

12.         Adair SM. Pacifier use in children: a review of recent literature. Pediatr Dent. 2003;25(5):449-58.

13.         Aznar T, Galán AF, Marín J, Domínguez A. Dental arch diameters and relationships to oral habits. Angle Orthod. 2006;76(3):441-5.

14.         Tomita NE, Bijella VT, Franco LJ. The relationship between oral habits and malocclusion in preschool children. J Rev Saude Publica. 2000;34(3):299-303.

15.         Tomé MC, de Farias SR, de Araújo SM, Schimitt BE. Lisping and dental occlusion alterations in 03 to 06 year old children. Pro Fono. 2004;16(1):19-30.