---

زمینه و هدف: شنوایی نقش مهمی در تولید گفتار و ایجاد تمایز واجی و به‏ویژه تمایز واکداری‏ـ‏بیواکی دارد. متغیر زمان شروع واک مهم­ترین سرنخ آکوستیکی است که در ایجاد تمایز واکداری‏ـ‏بیواکی در همخوان‏های انفجاری نقش دارد. هدف پژوهش حاضر اندازه‏گیری زمان شروع واک در کودکان کاشت حلزون شده فارسی‏زبان و مقایسه آن با کودکان شنوای هم‏زبان است.
روش بررسی: در این پژوهش مقطعی 20 کودک ناشنوای پیش‏زبانی که 5/4 سال از کاشت حلزون آنها می‏گذشت و 20 کودک با سنین مشابه با شنوایی هنجار مورد بررسی قرار گرفتند. مقدار زمان شروع واک در تولید همخوان‏های انفجاری دهانی در دو گروه ارزیابی و مقایسه شد به‏علاوه تأثیر وضعیت شنوایی، واکداری و جنسیت بر متغیر زمان شروع واک سنجیده شد.
یافته‌ها: در یافته‏های این پژوهش مشخص شد که میانگین زمان شروع واک در تمامی دخترهای کاشت حلزون شده و شنوا، بیشتر از پسرهای دو گروه است و این اختلاف در همخوان‏های بیواک به‏طور معنی‏داری بیشتر از همخوان‏های واکدار است(p<0/001). در هر دو گروه از کودکان، همخوان‏های بیواک در زمرۀ آواهای دارای پس‌اُفت بزرگ قرار داشتند و انفجاری‏های واکدار دارای پس‌اُفت کم بودند.
نتیجه‏گیری: در هر دو گروه از کودکان، واکداری بر زمان شروع واک تأثیر معنی‏دار داشت. در رابطه با وضعیت شنوایی، زمان شروع واک در انفجاری‏های بیواک بین دو گروه تفاوت معنی‏دار ایجاد نمی‏کرد، اما در انفجاری‏های واکدار این تفاوت و در نتیجه تمایز واکداری، معنی‏دار بود. در انفجاری‏های بیواک نیز در هر دو گروه، زمان شروع واک در دخترها به‏طور معنی‏داری بیشتر از پسرها بود؛ در حالی که در انفجاری‏های واکدار، زمان شروع واک دخترها و پسرها اختلاف معنی‏داری نداشت.

---

زمینه: آگاهی واجی یکی از مهم‏ترین متغیرهای پیش‏بینی‏کننده مهارت خواندن است که با روش‏های مختلفی آموزش داده می‏شود. یکی از روش‏های آموزش آگاهی واجی استفاده از روش آموزش مستقیم است. پژوهش حاضر از اولین پژوهش‏های آزمایشی است که با هدف بررسی تأثیر آموزش مستقیم آگاهی واجی بر پیشرفت مهارت خواندن دانش‏آموزان مبتلا به اختلال خواندن انجام شده است.
مورد: سه دانش‏آموز پسر با اختلال خواندن در پایه دوم ابتدایی از یک مدرسه ابتدایی در منطقه شش آموزش و پرورش شهر تهران به‏عنوان آزمودنی‏های شرکت‏کننده در پژوهش انتخاب شدند. طرح پژوهش، تک‏آزمودنی از نوع طرح چند خط پایه‏ای با آزمودنی‏های مختلف بود. برای تشخیص اختلال خواندن، از آزمون خواندن و نارساخوانی و مقیاس تجدید نظر شده هوشی وکسلر کودکان و برای اندازه‏گیری پیشرفت مهارت خواندن، از آزمون محقق‏ساخته 100 کلمه‏ای خواندن استفاده شد. داده‏های مورد نیاز در شرایط مختلف خط پایه، مداخله، و پیگیری جمع‏آوری شد. در شرایط مداخله آزمایشی هر آزمودنی دست‏کم ده جلسه آموزش مستقیم آگاهی واجی به مدت 45-40 دقیقه دریافت کرد، اما در شرایط خط پایه و شرایط پیگیری هیچ‏یک از آنها آموزش مستقیم آگاهی واجی را دریافت نکردند. مقایسه عملکرد آزمودنی‏ها در شرایط خط پایه، مداخله و پیگیری نشان داد که آموزش مستقیم آگاهی واجی بر پیشرفت مهارت خواندن هر سه آزمودنی تأثیر مثبت داشته و این یادگیری در طول زمان پایدار مانده است.
نتیجه‏گیری: آموزش مستقیم آگاهی واجی بر مهارت خواندن دانش‏آموزان دارای اختلال خواندن در دوره ابتدایی تأثیر مثبت دارد و موجب افزایش مهارت خواندن در آنها می‏شود.

---

زمینه و هدف: فرکانس پایۀ آغازۀ واکداری به‏عنوان سرنخ آکوستیکی با واکداری‏ـ‏بیواکی همخوان‏های انفجاری مرتبط است. هدف پژوهش حاضر مطالعۀ آکوستیکی فرکانس پایۀ آغازۀ هجای همخوان‏های انفجاری دهانی آغاز کلمه در کودکان کاشت حلزون‏شده و مقایسۀ آن با کودکان شنوا است.

روش بررسی: در این مطالعه، مقدار فرکانس پایۀ آغازۀ هجا در تولید همخوان‏های انفجاری دهانی آغاز هجا توسط ۴۷ کودک ناشنوای پیش‏زبانی که ۶۱ ماه (دامنۀ ۷۶-۴۷ ماه با انحراف معیار ۶/۸) از کاشت حلزون شنوایی‌شان می‌گذشت اندازه‌گیری و با نتایج تولید ۶۰ کودک شنوا که ۶۰ ماه سن داشتند (دامنۀ ۷۳-۴۹ ماه با انحراف معیار ۵/۶ ماه) مقایسه شد. از آزمون آماری اندازه‏گیری‏های مکرر و آزمون مقایسه‏های چندگانه بنفرونی برای انجام تحلیل‏های آماری استفاده شد.

یافته‏ها: در تمام محل‏های تولید، مقدار فرکانس پایۀ آغازۀ هجای انفجاری‏های بیواک بیشتر از انفجاری‏های واکدار بود؛ که دلیل آن می‏تواند پایین‏تر بودن جایگاه حنجره و استخوان لامی در انفجاری‏های واکدار باشد. از سوی دیگر، در بیشتر موارد فرکانس پایۀ آغازۀ هجای کودکان کاشت حلزون‏شده کمتر از کودکان شنوا بود و اینکه در انفجاری‏های واکدار بین فرکانس پایۀ آغازۀ هجای کودکان کاشت حلزونی و شنوا تفاوت معنی‏دار مشاهده شد(p=۰/۰۰۵).

نتیجه‏گیری: در تمام محل‏های تولید، مقدار فرکانس پایۀ آغازۀ هجای همخوان‏های انفجاری بیواک بیشتر از انفجاری‏های واکدار بود. براساس جنسیت بین فرکانس پایۀ آغازۀ هجای دختران و پسران تفاوت معنی‏دار وجود نداشت. اما، در انفجاری‏های واکدار بین فرکانس پایۀ آغازۀ هجای کودکان کاشت حلزونی و شنوا تفاوت معنی‏دار مشاهده شد.

---

زمینه و هدف: همدلی، ظرفیت بنیادین انسان‌ها در برقراری ارتباط است که برای زندگی اجتماعی روزمره مهم است. با توجه به تأثیر نظریۀ ذهن بر همدلی، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش سازۀ شناختی نظریۀ ذهن در پیش‌بینی همدلی صورت گرفت.

روش بررسی: د ر این مطالعه، که به روش تحلیلی‏ـ‏مقایسه‏ای انجام شد، ۴۰ دانش‏آموز با آسیب شنوایی عمیق و ۴۰ دانش‏آموز بهنجار در محدودۀ سنی ۱۴-۸ سال انتخاب شدند. روش گردآوری داده‏ها از طریق انجام آزمون روی دانش‏آموزان و ابزار آن تکالیف باور کاذب و پرسش‏نامۀ همدلی بهر بود که پرسش‏نامه توسط والدین تکمیل شد. برای تحلیل داده‏ها از روش تحلیل واریانس چندمتغیره، همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره استفاده شد.

یافته‏ها: یافته‏های این پژوهش نشان داد که بین نمرۀ کلی تکالیف باور کاذب و نمرۀ همدلی دانش‏آموزان دچار آسیب شنوایی و بهنجار تفاوت معنی‏داری وجود دارد(p=۰/۰۰۱). رابطۀ معنی‏داری بین نظریۀ ذهن و همدلی در دو گروه وجود داشت(p=۰/۰۱). همچنین نظریۀ ذهن قادر به پیش‏بینی همدلی بود(p=۰/۰۰۱).

نتیجه‏گیری: براساس نتایج به‏دست آمده، عملکرد دانش‌آموزان با آسیب شنوایی در تکالیف نظریۀ ذهن و نیز نمرات همدلی به میزان قابل‌توجهی پایین‏تر از نمرۀ دانش‏آموزان بهنجار بود. بنابراین، لازم است در آموزش مهارت‏هایی از قبیل مهارت‏های اجتماعی به دانش‏آموزان با مشکلات شنوایی این مسئله را در نظر گرفت و مواد آموزشی را متناسب با درک شناختی آنان تنظیم کرد.