---

زمینه و هدف: آگاهی واجی و سرعت نامیدن خودکار بخشی از دانش زبانی فرد هستند. نتایج تحقیقات در جوامع مختلف و زبان‏های گوناگون نشان می‏دهد که بین آگاهی واجی و سرعت نامیدن خودکار با نمره خواندن ارتباط وجود دارد. این پژوهش با هدف بررسی وجود ارتباط آگاهی واجی و سرعت نامیدن خودکار با نمره خواندن در زبان فارسی انجام شده است.
روش بررسی: در این پژوهش مقطعی، توصیفی‏ـ‏تحلیلی 130 دانش‏آموز پسر پایه اول ابتدایی به‏طور تصادفی انتخاب شدند. آنها از نظر بهره هوشی، بینایی و شنوایی هنجار بودند و همچنین از رشد طبیعی زبان برخوردار بودند. از این کودکان آزمون‏های آگاهی واجی، سرعت نامیدن خودکار و خواندن گرفته شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‏ها از آزمون‏های ضریب همبستگی پیرسون و مدل رگرسیون خطی استفاده شد.
یافته‏ها: ارتباط بین آگاهی واجی و سرعت نامیدن خودکار با نمره خواندن معنی‏دار است(p<0/0001). ضریب همبستگی پیرسون آگاهی واجی مستقیم و برابر 86/0 بود. ضریب همبستگی بین زمان سرعت نامیدن خودکار و نمره خواندن معکوس است، یعنی هر چه نمره خواندن بهتر بود، زمان سرعت نامیدن خودکار کمتر می‏شد که برابر 87/0ـ بود. در بررسی ارتباط هر یک از متغیرهای فوق با نمره خواندن در حضور دو متغیر دیگر نیز معنی‏دار بود(p<0/0001).
نتیجه‏گیری: این پژوهش نشان می‏دهد بین آگاهی واجی و سرعت نامیدن خودکار با خواندن در کودکان فارسی زبان همانند سایر زبان‏ها ارتباط وجود داشته و با تقویت این مهارت‏ها می‏توان بر توانایی کودک در خواندن افزود.

---

زمینه و هدف: داده‏های حاصل از ارزیابی واجی بخشی از پروتکلی است که آسیب‏شناسان گفتار و زبان اغلب برای بررسی مهارت‏های ارتباطی کودکان به آن رجوع می‏کنند. هدف پژوهش حاضر انطباق نسخه فارسی آزمون ارزیابی تشخیصی واجی در کودکان فارسی‏زبان و بررسی روایی و پایایی آن بود.

روش بررسی: نسخه فارسی آزمون واجی روی ۳۸۷ کودک سه تا شش ساله تک‏زبانه فارسی‏زبان که از مهدکودک‏های شمال غرب تهران انتخاب شده بودند، اجرا شد. روایی محتوایی و شاخص روایی محتوایی نسخه فارسی آزمون واجی توسط آسیب‏شناسان گفتار و زبان و زبان‏شناسان بررسی شد. روایی سازه از طریق بررسی همگرایی آراء آسیب‏شناسان گفتار و زبان و نتایج آزمون واجی در تشخیص کودکان با و بدون اختلال واجی و پایایی آزمون از طریق آزمون‏ـ‏بازآزمون و دوبار نمره‏گذاری توسط دو ارزیاب مستقل ارزیابی شد.

یافته‏ها: روایی محتوایی گویه‏ها و شاخص روایی محتوایی کل آزمون در حد مطلوب برآورد شد (به‏ترتیب ۷۱/۹۴ و ۳۵/۹۷). مقایسه نتایج حاصل از آزمون واجی و نظر متخصصان در تشخیص دو گروه با و بدون اختلال واجی از همگرایی مطلوبی برخوردار بود (ضریب هبستگی اسپیرمن ۷۶/۰ و ضریب توافق کاپا ۷۳/۰). درصد توافق آوانگاری و تحلیل الگوهای خطا در آزمون‏ـ‏بازآزمون بین ۲۷/۸۶ تا ۱۰۰ درصد و برای دوبار نمره‏دهی توسط دو ارزیاب مستقل بین ۲۸/۹۴ تا ۱۰۰ درصد بود.

نتیجه‏گیری: مبتنی بر نتایج مطالعۀ حاضر به نظر می‏رسد نسخه فارسی آزمون واجی می‏تواند به‏عنوان یک ابزار روا و قابل قبول در بررسی مهارت‏های واجی کودکان فارسی‏زبان به‏کار گرفته شود.