---

زمینه و هدف: زبان آموزی یکی از مهارت هایی است که باید در سال های اولیه زندگی کسب شود. بدین ترتیب زبان کودک به تدریج تحول می یابد و در هر مرحله واژه ها و ساخت های تازه ای به دانش او اضافه می گردد. حس شنوایی نیز مهم ترین پایه و اساس برای اکتساب طبیعی زبان است و کم شنوایی از عواملی است که مانع رشد طبیعی زبان می شود. هدف از این پژوهش بررسی تفاوت برخی ویژگی های زبانی (صرفی- نحوی) گفتار کودکان کم شنوای شدید- عمیق در حال آموزش با کودکان طبیعی 5-4 ساله فارسی می باشد.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی توصیفی- تحلیلی، جامعه مورد بررسی 10 کودک طبیعی 5-4 ساله فارسی زبان به عنوان گروه شاهد از مهد کودک شهرستان قزوین و ده کودک مبتلا به کم شنوایی شدید- عمیق 5-4 ساله در حال آموزش به عنوان گروه مورد از مرکز توانبخشی نیوشا انتخاب شدند. در ابتدا با استفاده از آزمون سنجش هوش، هر دو گروه تقریبا از لحاظ بهره هوشی در یک سطح قرار گرفتند. اطلاعات غیر زبانی جامعه آماری از طریق پرسشنامه به دست آمد. اطلاعات زبانی مربوط به گفتار آزاد، گفتار توصیفی و درک نحوی به ترتیب از طریق پرسش های مکمل، آزمون توصیف تصاویر و آزمون فارسی اختلالات ویژه زبانی ثبت گردید و سرانجام یافته ها تحت آنالیز آماری قرار گرفتند.
یافته ها: با مقایسه میانگین متغیرهای گفتار آزاد و گفتار توصیفی کودکان کم شنوا مشخص شد که این کودکان نیز مانند کودکان هنجار تفاوتی میان گفتار آزاد و گفتار توصیفی آنان وجود دارد، تفاوت های مشاهده شده به این شرح است که: تعداد گفته ها، تعداد واژه های قاموسی و دستوری، تعداد کل واژه ها در گفتار آزاد کودکان کم شنوا بیشتر از گفتار توصیفی است ولی طول گفته بر حسب واژه و غنای واژگانی در گفتار توصیفی بیشتر از گفتار آزاد است. با بررسی هر دو گفتار (آزاد و توصیفی) مشخص گردید که میانگین تکواژهای آزاد (قاموسی و دستوری) و غنای واژگانی که مربوط به بخش صرفی زبان می باشد در کودکان طبیعی هم در گفتار آزاد و هم در گفتار توصیفی بیشتر از کودکان کم شنوا است و میانگین تعداد گفته ها، میانگین طول گفته بر حسب واژه و درک نحوی هم که جزو بخش نحوی محسوب می شوند در کودکان کم شنوا نسبت به کودکان هنجار کمتر است.
نتیجه گیری: بر طبق تحقیقاتی که در سال های اخیر انجام شده است تقریبا یک کودک کم شنوا نتوانسته است به سطح برابری با هم سالان شنوای خود از نظر الگوهای صرفی و نحوی برسد. همین ساله مهم ترین ملاک برای برنامه ریزی جهت آموزش این گروه است از یافته های این پژوهش می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که کودکان کم شنوای این پژوهش اگر چه کم شنوایی از نوع شدید- عمیق دارند ولی رشد زبانی آنها با استفاده از وسایل کمک شنوایی، تربیت شنوایی و گفتار درمانی و کمک های آموزشی در حال پیشرفت است و فقط نسبت به کودکان عادی دچار تاخیر هستند به عبارت دیگر رشد زبانی این کودکان کم شنوای 5-4 ساله را می توان تقریبا با رشد زبانی یک کودک هنجار سه ساله برابر دانست.

---

زمینه و هدف: با آن که با پیشرفت فناوری کاشت حلزون، توانایی درک گفتار بیماران بهبود یافته است اما کاشت به تنهایی کافی نیست و بیمار به توانبخشی شنوایی نیاز دارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی روند پیشرفت درک گفتار کودکان دارای کاشت حلزون بود.
روش بررسی: در این پژوهش 14 کودک کاشت شده با میانگین سنی 5/5 سال بین 10 تا 43 جلسه تربیت شنوایی شدند. تمایز و درک کودکان هر سه ماه یک­بار ارزیابی شد. ارزیابی سوم تنها برای 4 نفر انجام شد.
یافته‏ها: میانگین امتیاز کلی ارزیابی‏های اول 21/43 درصد، دوم 76/63 درصد و سوم 78 درصد به‏دست آمد. کلیه کودکان از ارزیابی اول در توانایی آگاهی از صدا امتیاز کامل داشتند. در تمایز اصوات محیطی در ارزیابی‏های اول 30/71 درصد، دوم 36/84 درصد و سوم 100 درصد کودکان به امتیاز کامل دست یافتند. در تمایز اصوات گفتاری، امتیازات کامل به‏ترتیب 70/34 درصد، 50/57 درصد و 71/85 درصد و در بررسی حافظه شنوایی، 21 درصد، 13/57 درصد و 2/83 درصد بود. در مهارت بازگویی داستان و درک در مرحله اول هیچ یک به‏طور کامل پاسخ ندادند و در ارزیابی‏های دوم و سوم 83/12 درصد و 83/12 درصد کودکان امتیاز کامل داشتند. مقایسۀ نتایج حاصله اختلاف معنی‏داری بین ارزیابی اول و دوم نشان داد(p=0/002).
نتیجه‏گیری: با توجه به نتایج، آگاهی از صدا توانایی است که به سرعت شکل می‏گیرد. برای دستیابی به سایر قابلیت‏های تمایز صدای گفتاری و غیرگفتاری به‏ویژه درک گفتار که آخرین و مهم‏ترین توانایی برای برقراری ارتباط محسوب می‏شود نیاز به آموزش‏های وسیع‏تری دارد.

---

زمینه و هدف: با توجه به نتایج اکثر تحقیقات که نشان‏دهندۀ اختلالات صرفی در کودکان دچار آسیب ویژۀ زبانی هستند و توجه ویژه‏ای در تحقیقات به رابطۀ میان دوزبانگی و آسیب ویژۀ زبانی شده است، از این رو پژوهش حاضر تکواژهای صرفی افعال زبان فارسی در افراد دوزبانۀ مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی و مقایسۀ آنها با کودکان دوزبانۀ بهنجار را مورد بررسی قرار داد.

روش بررسی: در این پژوهش شش کودک ۵ تا ۱۰ ساله، دوزبانۀ آذری‏ـ‏فارسی و شش کودک همتای سنی و شش کودک همتای زبانی از لحاظ صرف فعل مورد بررسی قرار گرفتند و داشتن تأخیر زبانی، نداشتن مشکلات شنوایی، بینایی و هوشی از معیارهای ورود به این پژوهش بود. ابزار سنجش، آزمون آسیب ویژۀ زبانی و نمونۀ گفتار پیوستۀ کودکان بود و برای مقایسۀ نتایج از آزمون غیرپارامتریک من‏ویتنی استفاده شد.

یافته‏ها: نتایج نشان داد که این کودکان در مهارت‏های درک و بیان تطابق فعل و فاعل و بیان زمان افعال (گذشته، حال، آینده) نسبت به همتایان سنی خود تأخیر دارند و تفاوت موجود از لحاظ آماری معنی‏دار بود (p=۰/۰۲۰ ،p=۰/۰۱۹) و حتی در مورد توانایی بیان زمان افعال از همتایان زبانی خود نیز عقب‏تر هستند و بین آنها تفاوت معنی‏داری مشاهده شد(p=۰/۰۲۹).

نتیجه‏گیری: نتایج نشان می‏دهد ضعف در توانمندی‏های صرفی افعال می‏تواند نشانۀ بالینی ارزشمندی در تشخیص و درمان کودکان دوزبانۀ دچار آسیب ویژۀ زبانی باشد.

---

زمینه و هدف: مداخلات کلامی در گفتاردرمانی کمتر بررسی شده‏اند. این پژوهش با هدف بررسی کارایی مداخله مبتنی بر کلام بر کم‏توانایی‏های زبانی دانش‏آموزان دارای هوش مرزی انجام شد.

روش بررسی: در یک بررسی آزمایشی، ۳۳ دانش‏آموز دارای هوش مرزی شامل ۱۷ دانش‏آموز برای گروه مداخله و ۱۶ دانش‏آموز برای گروه مقایسه، از نمونه‏های در دسترس انتخاب شدند. مداخله شامل ۱۴ جلسه 45 دقیقه‏ای بود که بر ساختار و محتوای کلامی تمرکز داشت. روایت شخصی یکسان (رفتن به مسافرت) پیش و پس از مداخله به‏دست آمد.

یافته‏ها: میانگین امتیازهای سن، تحصیلات و هوش بین دو گروه از نظر آماری تفاوتی نداشت. مداخله باعث افزایش میانگین جملات مرکب(۰۳۸/۰=p)، انواع پیوندهای انسجامی(p=۰/۰۰۳)، اطلاعات مرتبط(p=۰/۰۰۸) و کاهش جملات غیردستوری(p=۰/۰۳۱) در روایت شخصی دانش‏آموزان گروه مداخله شد.

نتیجه‏گیری: یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد که شرکت در برنامۀ مداخله اثر معنی‏داری از نظر بالینی بر توانایی شرکت‏کنندگان در مداخله برای تولید روایت شخصی دارد.

---

زمینه و هدف: دانش‏آموزان دارای هوش مرزی انواع اختلالات زبانی را تجربه می‏کنند که در روایت‏هایشان هم دیده می‏شود. این پژوهش با هدف بررسی ویژگی‏های زبان‏شناختی روایت‏‏های تصویری دانش‏آموزان دارای هوش مرزی انجام گرفت.

روش بررسی: در یک مطالعه مقطعی‏ـ‏مقایسه‏ای، ۳۰ دانش‏آموز دارای هوش مرزی و ۲۵ دانش‏آموز عادی شش تا سیزده ساله از جمعیت چهار مدرسه به‏طور تصادفی انتخاب شدند. کلام روایی با توصیف تصاویر یک کتاب داستانی انگیخته شد.

یافته‏ها: دانش‏آموزان دارای هوش مرزی نسبت به دانش‏آموزان عادی در تولید جملات مرکب(p<۰/۰۰۱) و جملات پیچیده(p<۰/۰۰۱) ضعیف‏تر بودند و ضمناً جملات غیردستوری بیشتری(p=۰/۰۰۷) تولید کردند. این دانش‏آموزان اطلاعات‏ مرتبط(p<۰/۰۰۱) کمتر، ولی اطلاعات نامرتبط(p=۰/۰۳۳) بیشتری تولید کردند. انواع پیوندهای انسجامی(p=۰/۰۱۰) و پیوند «هم»(p=۰/۰۲۲) این دانش‏آموزان کمتر بود.

نتیجه‏گیری: دانش‏آموزان دارای هوش مرزی آسیب زبانی بیشتری در توصیف داستان نشان دادند.

---

زمینه و هدف: اوتیسم، یکی از بیماری‏های طیف اختلال نافذ رشد است که شامل نقائص متعدد گفتاری از جمله مشکلات نوایی و کاربردشناختی می‏باشد. روش گفتاردرمانی آواز آهنگین با اقتباس از مدل Albert و همکاران در سال ۱۹۷۳، روش توانبخشی گفتار براساس عناصر نوایی زبان است. هدف این پژوهش بررسی تأثیر این روش بر نوای گفتار کودکان اوتیستیک فارسی‏زبان است.

روش‏ بررسی: ابتدا یک مدل کاربردی و آسان توسط محققان برای آواز آهنگین براساس زبان فارسی، طراحی و پس از مطالعۀ آزمایشی یک ماهۀ موفقیت‏آمیز روی یک پسر اوتیستیک ده ساله، ‏تعداد ۱۳ کودک اوتیستیک پسر ۱۰-۷ ساله فارسی‏زبان از مرکز اوتیسم اصفهان انتخاب شدند. اطلاعات زمینه‏ای توسط پرسش‏نامه از والدین ‏گردآوری شد و برای ارزیابی، شاخص‏های آکوستیکی شدت و فرکانس ‏پایۀ واکه‏های گفتار و جملات خبری و پرسشی، با استفاده از نرم‏افزار آواشناسی Praat 5.3 مورد بررسی قرار گرفتند. همه شاخص‏ها دو بار در پیش‏آزمون و ‏پس‏آزمون، بعد از اجرای ۴۸ جلسۀ آواز آهنگین به‏مدت چهار ماه بررسی شدند. سپس داده‏ها با نرم‏افزار SPSS مورد تحلیل آماری قرار گرفتند.

یافته‏ها: شدت صوت در جملات خبری و پرسشی و همه واکه‏های فارسی پس از اجرای روش آواز آهنگین به‏صورت معنی‏داری افزایش یافت. فرکانس پایه در جملات خبری و پرسشی و همه واکه‏های فارسی به‏جز /æ/ و /a/ به‏صورت معنی‏داری افزایش یافت(p<۰/۰۵).

نتیجه‏گیری: نتایج تحقیقات قبلی مبنی بر اختلالات نوای گفتار در کودکان اوتیستیک در این پژوهش نیز به اثبات رسید و ضمناً تأثیر مثبت روش آواز آهنگین بر مشخصات نوایی آواهای گفتاری و آهنگ جملات کودکان اوتیستیک مشخص شد.