---

بررسی تمایز شنوایی در کودکان و نقش آن در کسب مهارت های زبانی بدون شک برای متخصصین اهمیت زیادی دارد. تمایز شنوایی و ارتباط آن با اختلالات تولید نیز یکی از موضوعات مورد علاقه پژوهشگران می باشد. از آنجا که کودکان تا قبل از 6 سالگی نمی توانند گفتار شنیده شده را به واج ها تجزیه کنند ولی متوجه تفاوت آواها با یکدیگر در واحدهای بزرگتر مانند هجاها می شوند، می توان نتیجه گرفت ارتباط تنگاتنگی بین رشد دستگاه عصبی مرکزی و مهارت های زبانی وجود دارد. دستگاه عصبی مرکزی اطلاعات را از مدالیته های حسی دریافت می کند، داده های بدست آمده از این راه نقش بسیار مهمی در پردازش زبان ایفا می کند. اما اگر یکی از این حواس نقش خود را به عنوان رساننده اطلاعات به سیستم مرکزی اعصاب از دست دهد، مغز در پردازش اطلاعات و به ویژه اطلاعات پایه ای گفتار و زبان چه واکنشی از خود نشان می دهد؟ فرض این که محرومیت از بینایی از همان اوان طفولیت موجب افزایش تمایز شنوایی کودکان می گردد، انگیزه انجام این پژوهش بوده است. متغیرهای این تحقیق تمیز شنوایی و اختلال تولید عملکردی به عنوان متغیر وابسته و بینایی به عنوان متغیر مستقل می باشند. روش مورد استفاده در این پژوهش به عنوان یک پژوهش پایه ای-کاربردی، روش سنجش تحلیلی است. این پژوهش در سال 1377 در دو دبستان عادی آموزش و پرورش و تمامی دبستان های نابینایان شهر تهران انجام گرفته است. جامعه مورد مطالعه، دانش آموزان کلاس اول و مجموعا 5 دانش آموز بینا و 20 دانش آموز نابینا بوده است. نابینایان جز نابینایی هیچ معلولیت دیگری که در کسب مهارت های زبانی نقش دارد، نداشته اند. برای بررسی وضعیت توان تمایز شنوایی این دانش آموزان از آزمون تکمیل شده وپمن شامل 100 زوج واژه که توسط دستگاه پخش برای کودکان ارائه گردید و برای ارزیابی اختلال تولید عملکردی از تست فونتیک استفاده شده است. برخی یافته های پژوهش به شرح زیر می باشد: 1) بین میانگین توان تمایز شنوایی دانش آموزان نابینا و دانش آموزان بینا تفاوت معنی دار وجود دارد (نابینایان بهتر هستند). 2) بین میانگین توان تمایز شنوایی دانش آموزان دختر بینا و نابینا تفاوت معنی دار وجود دارد. 3) بین میانگین توان تمایز شنوایی دانش آموزان پسر بینا و نابینا تفاوت معنی دار وجود ندارد. 4) بین میانگین توان تمایز شنوایی دانش آموزان بینایی که مبتلا به اختلال تولید هستند و دانش آموزانی که مبتلا به اختلال تولید نیستند، تفاوت معنی دار وجود دارد. با این که جمعیت مورد مطالعه محدود می باشد ولی با استفاده از نتایج این پژوهش و پژوهش های دیگر می توان نتیجه گرفت در نابینایان، مناطق گسترده تری از مغز شامل مناطق ارتباطی که در شرایط عادی به حس بینایی اختصاص دارند، در تمایز شنوایی شرکت می کنند. براین اساس می توان در کودکان مبتلا به اختلال تولید عملکردی از محرومیت موقت بینایی برای تسریع درمان و نتیجه بخشی بیشتر آن استفاده کرد. نتیجه مهم دیگر این که در ناشنوایان نیز می توان چنین فرض کرد که کورتکس شنوایی در فعالیت های بینایی شرکت فعال دارد.