---

زمینه و هدف: نوروپاتی شنوایی با استفاده از پاسخهای ناهنجار شنوایی و حفظ گسیل‏های صوتی گوش و پتانسیل‏های میکروفنی حلزون قابل تشخیص است. مطالعه حاضر با هدف بررسی یافته های مربوط به پتانسیل‏ها ی برانگیخته شنوایی و سایر آزمونهای تشخیصی روی شش بیمار مشکوک به نوروپاتی شنوایی که دچار مشکل در تمایز گفتار بودند، صورت گرفته است.
روش بررسی: در مطالعه مقطعی حاضر، شش بیمار مشکوک به نوروپاتی شنوایی در سنین مختلف مورد ارزیابی‏های کامل ادیولوژیک و الکتروفیزیولوژیک قرار گرفتند. آزمونهای مرسوم ادیومتریک شامل ادیومتری تن خالص، ارزیابی تمایز گفتار و ادیومتری ایمیتانس به همراه الکتروکوکلئوگرافی، گسیلهای صوتی گوش، ادیومتری پاسخهای برانگیخته زودرس، میان رس و دیررس شنوایی در تمامی افراد مورد مطالعه انجام شد.
یافته‏ ها: نتایج حاصل از آزمونهای ادیومتری رفتاری، کم‏شنوایی متوسط تا عمیق را در آستانه‏های شنوایی با تن خالص نشان داد. امتیازات تمایز گفتار این بیماران بسیار ضعیف بود و با آستانه های تن خالص آنها همخوانی نداشت. تمامی افراد مورد مطالعه دارای تمپانوگرام هنجار بودند ولی رفلکس آکوستیک آنها نا هنجار بود. پتانسیل‏های میکروفنی حلزونی همراه با دامنه گسیلهای صوتی گوش در محدوده هنجار بودند ولی مهار دگرسویی گسیلهای صوتی گوش وجود نداشت. پاسخ‏های برانگیخته شنوایی ساقه مغز بطور دو طرفه در تمامی بیماران مورد مطالعه ناهنجار بود یا وجود نداشت. در کلیه افراد مورد مطالعه پاسخ‏های میان رس شنوایی تمایز داده نشد. ولی پاسخ های شنوایی دیررس در چهار بیمار ثبت شد.
نتیجه‏ گیری: هر شش بیمار مورد بررسی در این مطالعه، نمونه هایی از نوروپاتی شنوایی می‌باشند. در این بررسی، پاسخ‏های دیررس شنوایی علیرغم ورودی ناهنجار از مراکز پائین تر سیستم شنوایی مرکزی حفظ شده‌اند که بیان کننده تفاوتهای موجود در پتانسیل های برانگیخته شنوایی مرتبط با همزمانی عصبی مورد نیاز می‌باشند . این یافته‏ها بیان می‌کند که قشر شنوایی مغز می‌تواند در تنظیم ارائه سیگنال های معیوب در مراحل ابتدایی در طول مسیرهای شنوایی نقش داشته باشند.

---

زمینه و هدف: از آنجا که علت شناسی لکنت نخستین و اساسی ترین قدم در راه درمان این اختلال محسوب می شود و نیز به علت تحقیقات اندک انجام گرفته در راستای تعیین  ارتباط لکنت با ساختارهای زبانشناختی در زبان فارسی ،  مطالعه حاضر با هدف مقایسه ی نوع کلمات ناروان در زبان فارسی در کودکان و بزرگسالان مبتلا به لکنت تلاشی است در راستای پاسخگویی به برخی از ابهامات بی شماری که هنوز پیرامون لکنت وجود دارد.
روش بررسی: جامعه­ی مورد بررسی در این تحقیق ۵۰ فرد مبتلا به لکنت مراجعه کننده به مراکز درمانی و آموزشی خصوصی و دولتی شهر کرج در قالب ۵ گروه سنی ۱۰ نفره ۶-۳ ساله، ۹-۷ ساله، ۱۲-۱۰ ساله، ۱۶-۱۳ ساله و ۱۷ سال به بالا می باشد. کوچکترین فرد این جامعه ۳ سال و بزرگترین فرد ۳۲ سال سن داشت و ۴۲ نفر از این افراد مذکر بودند. ابتلای این افراد به لکنت توسط ۲ آسیب شناس گفتار و زبان تأیید گردید و از هر فرد دست کم ۵ دقیقه گفتار خودانگیخته ضبط گردید. بافت‏های مختلفی که کلمات عملکردی و معنایی در کنار هم قرار می گرفتند مانند کلمه عملکردی-معنایی و کلمه عملکردی ـ عملکردی ـ برنامه معنایی تعیین گردید و درصد ناروانی‏های موجود در آنها بر حسب نوع کلمات مشخص شد. سپس این داده ها توسط آزمون‏های کروسکال والیس و من‏ویتنی مورد بررسی قرار گرفتند.  
یافته‏ها : نتایج نشان می­دهند که نوع کلمات لکنت شده در بافت کلمه‏ی عملکردی-عملکردی-معنایی در کودکان زیر ۱۳ سال اغلب کلمه عملکردی اول است، در حالیکه با افزایش سن از میزان ناروانی روی کلمه عملکردی اول کاسته می شود و لکنت روی کلمه معنایی و دومین کلمه عملکردی افزایش می یابد. نوع کلمات با لکنت بیان شده در بافت کلمه عملکردی-معنایی نیز در کودکان زیر ۱۳ سال غالباً کلمات عملکردی است، در حالیکه با افزایش سن از میزان لکنت روی این کلمات کاسته شده و بر ناروانی روی کلمات معنایی افزوده می‏شود.  یافته ها همچنین حاکی از وجود اختلاف معنی دار  بین گروه سنی پنجم و سایر گروه­های سنی در درصد لکنت روی کلمه عملکردی دوم در بافت کلمه عملکردی-عملکردی-معنایی است. همچنین نوع کلمه با لکنت بیان شده در بافت کلمه عملکردی ـ معنایی  در هر دو گروه کلمات عملکردی و معنایی تفاوت معنی داری را بین گروه سنی اول با سایر گروهها نشان می‏دهد.
نتیجه‏گیری: می­توان چنین نتیجه گرفت که افراد فارسی زبان مبتلا به لکنت، درگروههای سنی مختلف، الگوهای ناروانی متفاوتی را نشان می‏دهند کودکان مبتلا به لکنت غالباً روی کلمات عملکردی دچار ناروانی هستند و با افزایش سن تغییری در ناروانی­ها در جهت افزایش لکنت روی کلمات معنایی پدید می آید. از آنجا که بروز همزمان لکنت هم روی کلمه عملکردی و هم معنایی در بافت­های کلمه عملکردی ـ معنایی و کلمه عملکردی ـ عملکردی ـ معنایی در همه گروه­های سنی نادر است ، این مورد تأییدی است بر این نظر که ناروانی روی کلمه‏ی عملکردی در کودکان مبتلا به لکنت به منظور کسب زمان کافی جهت تکمیل برنامه ریزی زبانی کلمه معنایی متعاقب آن صورت می گیرد. این یافته ها بر اساس فرضیه EXPLAN به دست آمده است وبا مدل EXPLANکه این یافته ها را توجیه می کند، با نتایج بدست آمده در زبان انگلیسی ، اسپانیایی و آلمانی همسویی دارد.

---

زمینه و هدف: سرعت گفتار شاخص مهمی در ارزیابی و درمان اختلالات ناروانی گفتار مانند لکنت، شتابان گویی، آپراکسی، دیزآرتری است از این رو پژوهش حاضر به منظور هنجاریابی سرعت گفتار و سرعت خواندن در دانش آموزان دختر کلاس دوم و پنجم ابتدایی شهر تهران و مقایسه آنها انجام شده است.
روش بررسی: این پژوهش روی ۲۰۰ دانش آموز دختر در شهر تهران انجام شد. ۱۰۰ نفر از پایه دوم و ۱۰۰ نفر از پایه پنجم انتخاب شدند. فارسی زبان بودن، نداشتن اختلالات گفتار و زبان، اختلالات عصب شناختی و اختلالات رفتاری، از جمله شرایط انتخاب آزمودنی ها بود. متن مربوط به خواندن از کتاب فارسی آنها انتخاب شده بود. نمونه گفتاری نیز از طریق تعریف داستان بدست آمد و سپس نمونه های ضبط شده از لحاظ تعداد واژه و هجا شمارش شدند. معیار شمارش واژه ها تعداد تکواژهای آزاد بود و کلمات مرکبی که شامل دو تکواژ آزاد بودند به عنوان دو کلمه شمارش شدند. میان اندازهایی که ناکلمه بودند شمارش نشده اند ولی میان اندازهای کلمه ای و کلمات تکرار شده، مورد شمارش قرار گرفته اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون های t مستقل و t زوجی استفاده شده است.
یافته ها: در پایه دوم میانگین سرعت گفتار آزاد ۱۸۹,۸ هجا در دقیقه (۹۹.۱ کلمه در دقیقه ۳.۱ هجا در ثانیه) و میانگین سرعت خواندن ۱۸۹.۴ هجا در دقیقه (۹۴.۹ کلمه در دقیقه، ۳.۱ هجا در ثانیه) بوده است در حالیکه در پایه پنجم میانگین سرعت گفتار آزاد ۲۱۰.۲ هجا در دقیقه (۱۰۹.۵ کلمه در دقیقه، ۳.۴ هجا در ثانیه) و سرعت خواندن ۲۲۳.۹ هجا در دقیقه (۱۱۹.۰ کلمه در دقیقه، ۳.۷ هجا در ثانیه) بوده است.
نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد سرعت خواندن در پایه پنجم به طور معنی داری از سرعت گفتار آزاد بیشتر است ولی در پایه دوم بین این دو متغیر تفاوت معنی داری وجود ندارد. سرعت گفتار و سرعت خواندن در دانش آموزان پایه پنجم به طور معنی داری بیشتر از دانش آموزان پایه دوم است.

---

زمینه و هدف: برای تشریح مکانیسم عملکرد حافظه کوتاه مدت کلامی تاکنون مطالعات بسیاری صورت گرفته است. استفاده از راهبردها و تکنیک‏هایی که فرد زودتر و راحت‏تر به این خزانه دسترسی پیدا کند در علم گفتاردرمانی حائز اهمیت است. راهنما فرآیندی است جهت افزایش دسترسی به نوع خاصی از اطلاعات موجود در حافظه فرد، بواسطه ارائه محرک‏هایی که آن اطلاعات را فعال می‏کند. بنابراین راهنماها، لغاتی هستند که باعث تسهیل بازنمایی لغت هدف می‏شوند. پژوهش حاضر به مقایسه انواع راهنماهای معنایی و واجی در حافظه کوتاه مدت کلامی فرد می‏پردازد.
روش بررسی: نمونه مورد بررسی در پژوهش حاضر، شامل ۶۴ نفر از دانشجویان پسر ۱۸ تا ۲۵ ساله از دانشگاه علوم پزشکی تهران بوده‏اند. از آنجا که بعضی ازعوامل می‏توانند اثر تخریبی بر سرعت واکنش فرد داشته باشند از این رو دقت زیادی در بررسی مواردی نظیر دوزبانگی، لکنت و مشکل تولید انجام گرفت. ابتدا از افراد حائز شرایط آزمون تمایز شنوایی وپمن گرفته شد و افراد دارای اشکال در تمایز شنوایی از روند تحقیق حذف شدند. آزمون مورد نظر از طریق نسخه دوم نرم افزار برنامه‏نویسی شده DMDX به افراد ارائه گردید و زمان واکنش ثبت گردید.
یافته‏ها: یافته‏های حاصل از این بررسی حاکی از آن بود که افراد در تکالیف معنایی سریع‏تر از سایر تکالیف به لغات دسترسی پیدا کردند و بعد از آن به راهنماهای هم‏قافیه سریع‏تر پاسخ دادند. در مقایسه میانگین زمان واکنش، تکالیف معنایی و هم‏قافیه تفاوت معنی‏داری را نشان دادند اما در دو متغیر نامرتبط و تجانس تفاوت معنی‏داری مشاهده نگردید.
نتیجه‏گیری: نتایج حاصل از پژوهش حاضر بیانگر این بود که سطح معنایی از همه سطوح سریع‏تر بازیابی می‏شود و بلافاصله به دنبال آن سطح واجی فرد شروع به فعالیت می‏نماید. سطح تجانس دیرتر از سایر سطوح بازیابی می‏گردد و نتایج این قسمت از بررسی با نتایج بعضی از تحقیقات دیگر که به بررسی زمان واکنش در تکالیف واجی پرداخته‏اند، همسویی دارد.

---

زمینه و هدف: وزوز به احساس هر گونه صدا در گوش و یا سر بدون منشأ خارجی اطلاق می‏شود. تأثیر تابش اشعه لیزر کم‏توان در بهبود وزوز توسط محققان مختلف گزارش شده است. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر تابش اشعه لیزر کم توان بر وزوز و شاخصه‏های آزمون‏های الکتروکوکلئوگرافی و گسیل‏های صوتی حاصل اعوجاج گوش بوده است.
روش بررسی: این مطالعه از نوع مداخله‏ای نیمه تجربی است که در آن تأثیر تابش اشعه لیزر کم‏توان روی ۱۶ گوش (۱۰ بیمار) مورد بررسی قرار گرفت. معاینه و ارزیابی‏های کامل ادیولوژیک و سایکواکوستیک وزوز، آزمون‏های الکتروکوکلئوگرافی، گسیل‏های صوتی حاصل اعوجاج گوش و تکمیل فرم‏های اطلاعاتی، در مورد تمامی نمونه‏ها اجرا گردید. اطلاعات بدست آمده از این آزمون‏ها در مرحله قبل و بعد از تابش اشعه لیزر کم­توان با هم مقایسه شدند.
یافته‏ها: نتایج این تحقیق تنها در مورد تفاوت‏های میانگین مقادیر تطابق بلندی وزوز و میانگین دامنه پتانسیل عمل در اثر تابش لیزر کم­توان از نظر آماری اختلاف معنی‏داری را نشان دادند(p<۰/۰۵). در سایر متغیرهای مورد مطالعه شامل بلندی ذهنی، میزان آزاردهندگی، تطابق زیر و بمی شاخصه‏های آزمون گسیل‏های صوتی حاصل اعوجاج گوش و الکتروکوکلئوگرافی از نظر آماری کاهش معنی‏داری مشاهده نگردید.
نتیجه‏گیری: به نظر می‏رسد استفاده از اشعه لیزر کم‏توان با قدرت ۲۰۰ میلی وات در درمان وزوز مؤثر نیست. بررسی حاضر گزارش اولیه پژوهش محسوب شده و از نقطه نظر بالینی علیرغم اهمیت آماری نتایج فوق، مطالعات دیگر با حجم نمونۀ بالاتر مورد نیاز است.

---

زمینه و هدف: وزوز اختلالی است که علی‏رغم شیوع گسترده آن هنوز اطلاع دقیقی از منشأ آن در دست نیست. هدف از این مطالعه اندازه‏گیری و مقایسه میانگین آستانه پاسخ‏های پایدار شنوایی در دو مدولاسیون ۲۰ و ۴۰ هرتز در بیماران دچار وزوز ذهنی ایدیوپاتیک و افراد هنجار است تا به بررسی جایگاه وزوز در این بیماران پرداخته شود.
روش بررسی: این مطالعه تحلیلی و به شیوه مورد ـ شاهد روی ۱۹ فرد دچار وزوز ذهنی ایدیوپاتیک و ۲۴ فرد هنجار در محدوده سنی ۴۰-۱۸ ساله انجام شد. کلیه بیماران از نظر نداشتن هر نوع بیماری زمینه‏ساز وزوز و سلامت سیستم شنوایی بررسی شدند و سپس با مدولاسیون‏های۲۰ و۴۰ هرتز تحت آزمون پاسخ‏های پایدار شنوایی قرار گرفتند. افراد گروه مورد، از بیماران مبتلا به وزوز مراجعه‏کننده به بیمارستان حضرت رسول اکرم انتخاب شدند.
یافته‏ها: میانگین آستانه پاسخ‏های پایدار شنوایی در مدولاسیون ۴۰ هرتز در دو گروه مورد و شاهد اختلاف معنی‏دار داشت(p<۰/۰۵) ولی در مدولاسیون ۲۰ هرتز معنی‏دار نبود. این شرایط در هر دو حالت میانگین‏گیری دو گوش و تفکیک گوش‏ها صادق بود.
نتیجه‏گیری: به‏نظر می‏رسد منشأ پاسخ‏های ۴۰ هرتز‘ قشر اولیه شنوایی و نواحی مغز میانی و زیرقشری‘ در این بیماران درگیر باشد؛ یا حداقل منشأ وزوز این افراد به نوعی با عملکرد غیرطبیعی در نواحی فوق مرتبط است. هر چند در زمینه پاسخ‏های ۲۰ هرتز هنوز بررسی‏های بیشتری مورد نیاز است.

---

زمینه و هدف: از آنجا که در بسیاری از اختلالات گفتار و زبان، سرعت حرکات تکراری و متناوب دهان یعنی دیادوکوکینزیس کاهش یافته ­است این‏طور تصور شده است که بین سرعت دیادوکوکینزیس و سرعت گفتار ارتباط وجود دارد. البته این مورد توسط برخی محققان مطرود قلمداد شده و صحت این ارتباط همچنان زیر سؤال است. از این رو این پژوهش با هدف بررسی وجود چنین ارتباطی بین سرعت دیادوکوکینزیس و سرعت گفتار و خواندن در افراد طبیعی انجام گرفت.
روش بررسی: این پژوهش توصیفی‏ـ تحلیلی روی ۱۰۰ نفر از دانش‏آموزان دختر پایه دوم شهر تهران انجام شد. مهارت خواندن و سرعت گفتار و حرکات متناوب دهان در آزمودنی‏ها بررسی گردید. برای ثبت و اندازه‏گیری زمان از نرم افزارCool Edit  استفاده شد. برای توصیف داده‏ها آمار توصیفی و برای تجزیه و تحلیل داده‏ها، آزمون t  زوجی به‏کار گرفته شد.
یافته‏ها: در تکالیف دیادوکوکینزیس میانگین زمان تولید تک هجایی‏های /tâ/، /pâ/ و //kâ به‏ترتیب ۱۰/۴، ۱۵/۴ و ۷۴/۴ بود و میانگین سرعت خواندن ۱/۳ هجا در ثانیه و سرعت گفتار آزاد ۸/۲ هجا در ثانیه بود. بین سرعت گفتار آزاد و تکالیف دیادوکوکینزیس ارتباطی یافت نشد. اما بین سرعت خواندن و برخی از تکالیف دیادوکوکینزیس /kâ/ (p=۰/۰۳) و/pâtâkâ/  (p=۰/۰۰) ارتباط معنی‏داری به‏دست آمد.
نتیجه‏گیری: به نظر می‏رسد برای افزایش سرعت خواندن می‏توان از تکالیف دیادوکوکینزیس مرتبط استفاده نمود. سرعت دیادوکوکینزیس دولبی در تک هجایی‏ها بالاترین سرعتی است که می‏توان در طی درمان انتظار داشت.

---

زمینه و هدف: مهارت‌های آگاهی واج‌شناختی نوعی توانایی منفرد و یکپارچه است که شامل ۴ مهارت آگاهی از هجا، آگاهی از قافیه، مهارت تجانس و آگاهی از واج می‌شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی رشد توانایی حذف هجا به‏عنوان بخشی از مهارت آگاهی از هجا در کودکان ۵ تا ۶ ساله فارسی زبان است.
روش بررسی: این مطالعه از نوع مقطعی توصیفی‏ـ تحلیلی می‌باشد. ۳۰ کودک هنجار ۵ تا ۶ ساله فارسی زبان مهدکودک‌های شهر تهران شامل ۱۵ پسر و ۱۵ دختر، انتخاب شدند. نمونه‌ها همه یک‏زبانه و سالم بودند. ابزار پژوهش، ۱۲ واژه بود. کودک باید هجای گفته شده را از واژه مربوطه حذف و باقی‏ًمانده واژه را بیان می‌نمود. از نرم افزار SPSS برای تجزیه و تحلیل استفاده شد.
یافته‌ها: توانایی کودکان ۵ تا ۶ ساله در حذف هجای واژه‌های دو هجایی بیشتر از واژه‌های سه و چهار هجایی و در واژه‌های سه ‌هجایی نیز بیشتر از چهار هجایی بود(p<۰/۰۰۰). همبستگی بین تکالیف دو، سه و چهار هجایی نیز معنی‏دار بود. همچنین، نوع بافت هجایی و موقعیت قرارگیری هجای حذفی با توانایی حذف هجا رابطه معنی‏داری داشت(p<۰/۰۵).
نتیجه‌گیری: مهارت حذف هجا در کودکان ۵ تا ۶ ساله در مرحله رشد می‌باشد و توانایی کامل حذف هجا، پس از رمز‌گذاری مجدد واج‌شناختی و آموزش مهارت خواندن و نوشتن رشد و تکامل می‌یابد. همچنین، متغیرهایی مانند تعداد هجا، نوع بافت هجایی و موقعیت قرارگیری هجای حذفی می‌تواند بر توانایی حذف هجا در کودکان تأثیر بگذارد.

---

زمینه و هدف: پژوهش‏های زیادی به بررسی ارتباط بین لکنت و عوامل زبان‏شناختی گوناگون پرداخته‌اند. نتایج به‏دست‏آمده می‌توانند جهت شناخت بیشتر ماهیت لکنت و نیز یافتن شیوه‌های مناسب‌تر برای درمان آن به‏کار روند. هدف از این پژوهش، تعیین و مقایسۀ تأثیر طول گفته بر میزان ناروانی گفتار در کودکان لکنتی و غیرلکنتی فارسی زبان است.
روش بررسی: در این مطالعۀ مقطعی دو گروه شامل ده کودک لکنتی و ده کودک غیرلکنتی تک‏زبانه و فارسی‏زبان ۶-۴ ساله مورد بررسی قرار گرفتند. افراد مورد مطالعه از لحاظ سن و جنس با یکدیگر مشابه بودند. برای بررسی ناروانی، ده دسته جمله در دو گروه ساده و پیچیده در نظر گرفته شد که به‏ترتیب بر طول جملات هر دسته، یک تکواژ افزوده می‌شد. تکلیف تقلید جملات در دو گروه انجام شد و نتایج با استفاده از نرم افزارSPSS  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: یافته‏های حاصل از تحقیق حاکی از آن بود که بین ده دسته جمله، میزان ناروانی گفتار در کودکان لکنتی و غیرلکنتی با افزایش طول گفته افزایش معنی‏داری نشان می‏دهد(p=۰/۰۰۱). همچنین در هر یک از دو گروه جملات ساده و پیچیده برحسب طول، در میزان ناروانی گفتار در کودکان لکنتی و غیرلکنتی، افزایش معنی­داری مشاهده شد(p<۰/۰۵). مقایسۀ کودکان لکنتی و غیرلکنتی نیز تفاوت معنی‏داری را بین این دو گروه نشان داد(p=۰/۰۰۱).
نتیجه‏گیری: نتایج این پژوهش نشان می‏دهد که افزایش طول گفته منجر به افزایش میزان ناروانی کودکان لکنتی و غیرلکنتی در هر یک از دو گروه جملات ساده و پیچیده می‌شود. کودکان لکنتی نیز با افزایش طول گفته، میزان ناروانی بیشتری نسبت به کودکان غیرلکنتی نشان می‌دهند.

---

زمینه و هدف: آگاهی از قافیه معیار مهمی برای مهارت‌های پردازش گفتار، خواندن و نوشتن است. با توجه به این­که در ایران آزمون مناسبی برای ارزیابی مهارت شنیداری در کودکان ۵ تا ۶ سال وجود ندارد، هدف اصلی این پژوهش ساخت و ارزشیابی تکالیف آگاهی از قافیه در کودکان ۵ تا ۶ ساله بود.
روش بررسی: یکصد کودک بهنجار ۵ تا ۶ ساله مهدکودک‌های شهر تهران مشتمل بر ۵۰ دختر و ۵۰ پسر به­طور تصادفی انتخاب شدند. ابزار بررسی شامل تکالیف آگاهی از قافیه، یعنی شناسایی قافیه و بیان کلمۀ هم‌قافیه بود. بررسی روایی و پایایی با روش شاخص روایی محتوایی، تکرارپذیری نسبی و مطلق انجام شد. ضریب همبستگی تکالیف با روش همبستگی پیرسون و مقایسۀ میانگین نمرات کودکان در هر دو بخش با روش سطوح سادگی مشخص شد. مقایسۀ میانگین نمرۀ دختران و پسران با روش t مستقل انجام گرفت.
یافته‌ها: تکالیف طراحی شده برای گروه سنی ۵ تا ۶ سال مناسب بود و دو بخش، روایی و پایایی مطلوبی داشتند. توانایی کودکان در بخش بیان کلمۀ هم‌قافیه بیشتر از بخش شناسایی قافیه بود. ضریب همبستگی یا ارتباط هریک از بخش‌ها با کل مهارت آگاهی از قافیه معنی­دار بود(p<۰/۰۵). مهارت کودکان دختر و پسر در کل تکالیف تفاوت معنی­داری با یکدیگر نداشت(p>۰/۰۵).
نتیجه‌گیری: تکالیف طراحی شده برای ارزیابی مهارت آگاهی از قافیه مناسب می‌باشند و دارای روایی محتوایی و پایایی مطلوبی هستند و رابطۀ معنی­داری با کل مهارت آگاهی از قافیه دارند و بر یکدیگر تأثیر می­گذارند. مهارت­های دو گروه دختر و پسر در این تکالیف مشابه می‏باشد.

---

زمینه و هدف: مطالعۀ زبان و شناسایی دقیق و سریع اختلالات و درمان آن از اولویت بالایی برای متخصصان برخوردار است. یکی از روش‏های بررسی سریع ساختار زبانی، روش تکرار جمله است که جهت اجرا و تجزیه و تحلیل، سریع‏تر از دیگر روش‏ها است. هدف از این پژوهش ساخت آزمون تکرار جمله برای اندازه‏گیری ساختار دستور زبان کودکان ۵/۲ تا ۴ ساله و تعیین روایی و پایایی آن بود.
روش بررسی: در چند مرحله، با کمک آسیب‏شناس گفتار و زبان و زبان‏شناس، جملاتی مخصوص کودکان ۵/۲ تا ۴ ساله تهیه شد. با نظرسنجی از ۱۰ نفر از استادان، روایی محتوایی جملات بررسی شد. از بین این جملات ۴۱ جمله که دارای روایی بالای ۸۰ درصد بودند به‏عنوان جملات آزمون انتخاب شد. سپس تصاویر مناسب با جملات تهیه گردید و دوباره نظرسنجی انجام شد. ۷۲ کودک (دختر و پسر) در سه گروه سنی شامل ۵/۲ تا ۳، ۳ تا ۵/۳، ۵/۳ تا ۴ سال، در این آزمون شرکت کردند. پایایی به‏روش آزمون‏ـ‏بازآزمون به فاصله ۲ هفته برای همان ۷۲ کودک اجرا شد.
یافته‏ها: شاخص روایی محتوایی جملات نهایی آزمون ۸۰ درصد به‏دست آمد. میزان تکرارپذیری نسبی کل آزمون ۹۵/۰ و خطای معیار اندازه‏گیری آزمون برابر با ۴۵/۷ به‏دست آمد. همچنین تفاوت بین میانگین‏های امتیاز کسب شده از جملات آزمون بین گروه‏های سنی مورد مطالعه معنی‏دار بود(p=۰/۰۱۴ ,p<۰/۰۰۱ ,p<۰/۰۰۱).
نتیجه‏گیری: آزمون تکرار جمله روشی سریع برای اندازه‏گیری ساختار دستور زبان کودکان ۵/۲ تا ۴ ساله فارسی‏زبان می‏باشد. همچنین آزمون از لحاظ محتوایی، روا بوده و پایایی بسیار بالایی دارد.

---

زمینه و هدف: حافظه فعال واج‏شناختی یک عامل مهم در رشد گفتار و زبان و اختلالات مرتبط می‏باشد. این نوع از حافظه با تکرار ناکلمه ارزیابی می‏شود. هدف از پژوهش حاضر تهیه آزمون تکرار ناکلمه به‏منظور بررسی ظرفیت حافظه فعال واج‏شناختی، و تعیین روایی و پایایی آن می‏باشد.
روش بررسی: این مطالعه به‏روش مقطعی انجام گرفته است. ابتدا ۶۰ واژه براساس ساخت‏های آوایی رایج در زبان فارسی انتخاب شد. این واژه‏ها همراه با ناکلمه‏هایی که با تغییر یک یا دو واج از آنها ساخته شده بود، برای انتخاب و تعیین روایی محتوایی به صاحب‏نظران داده شد. براساس نظر آنها ۲۵ ناکلمه انتخاب شد. این ناکلمه‏ها توسط یک آزمونگر و در طی دو مرحله برای بررسی ثبات آزمون اجرا شد. جمعیت مورد مطالعه ۱۶ پسر و ۱۴ دختر چهار تا چهار سال و یازده ماه بودند که به‏صورت آسان و غیرتصادفی از مهدکودک‏های منطقه دو و شش شهر تهران انتخاب شدند. امتیاز تکرار ناکلمه در کودکان تعیین شد و با آزمون ضریب همبستگی پیرسون مورد تجریه و تحلیل آماری قرار گرفت.
یافته‏ها: نتایج نشان می‏دهد که ۲۵ ناکلمه در نظر گرفته در این آزمون دارای روایی محتوایی هستند. بین اجراهای متوالی نیز ضریب همبستگی ۷۶/۰ در سطح معنی‏داری(p<۰/۰۰۱) وجود دارد.
نتیجه‏گیری: این یافته‏ها نشان می‏دهد آزمون تکرار ناکلمه از روایی و پایایی بالایی برخوردار است.

---

زمینه و هدف: تولد زودرس و وزن کم هنگام تولد، خطری برای رشد زبان محسوب می‏شود. اطلاعات در مورد دوره‏های اولیه رشد زبان در کودکان نارس برای شناسایی نیازها و حوزه‏های آسیب‏دیده زبانی آنها می‌تواند به مداخله‌ای به‏هنگام بیانجامد. این تحقیق به بررسی اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی کودکان ۳۶-۱۸ ماهۀ نارس با وزن کم هنگام تولد و مقایسۀ آن با همتایان هنجار پرداخته است.
روش بررسی: در این مطالعۀ آینده‌نگر تاریخی، اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی ۴۲ کودک ۳۶-۱۸ ماهۀ نارس و ۴۲ همتای هنجار آنان در سه محدودۀ سنی ۶ ماهه با استفاده از فرم II فهرست تکامل برقراری ارتباط مک‏آرتورـ بیتز مورد ارزیابی قرار گرفت. فرم‏ها توسط مادر هر کودک تکمیل گردید.
یافته‌ها: تحلیل داده‌های پژوهش نشان داد تفاوت میانگین اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی در دو گروه از نظر آماری معنی‏دار بود(p=۰/۰۲۵). اما بین گروه‏های سنی در هر گروه، رشد اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی تفاوت معنی‏دار مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: یافته‌ها بیانگر این بود که اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی در کودکان نارس نسبت به همتایان هنجار کمتر است و این حاکی از وجود تأخیر در اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی این کودکان است. اما در هر گروه با افزایش سن خزانۀ واژگان افزایش یافته است که گویای این است که رشد واژگان در این کودکان مشابه با کودکان هنجار است. این مطالعه ضرورت مداخلۀ زودهنگام جهت جبران تأخیر زبانی در این کودکان را نشان می‏دهد.

---

زمینه و هدف: ارتباط انسان شامل رفتارهای کلامی و غیرکلامی است. رفتار غیرکلامی یا زبان بدن شامل حالت چهره، جسچر، تماس چشمی، وضعیت بدن و نوای گفتار است. نوای گفتار، رفتاری است که بخش مهمی از اطلاعات معنایی و عاطفی را به شنونده منتقل می‏کند. با توجه به این ‌که در ایران آزمونی برای ارزیابی درک نوای گفتار وجود ندارد، تصمیم گرفته شد آزمونی متناسب با فرهنگ و زبان فارسی طراحی شده و روایی و پایایی آن تعیین شود.
روش بررسی: این مطالعه از نوع ساخت آزمون است. ۷۳ جمله، توسط ۲۲ دوبلر با هشت لحن بیان شد و ۶۵۸۲ جمله ضبط شد. برای بررسی روایی محتوایی صداها، ۲۰۰ دانشجو در رده سنی ۱۸ تا ۳۰ سال و یک متخصص صدا، به موارد ضبط شده گوش دادند. از بین ۶۵۸۲ صدا، حالت عاطفی ۱۴۷۳ صدا، مورد توافق کامل شنوندگان بود. سپس ۱۴۷۳ صدا در اختیار یک متخصص صدا (مدیر دوبلاژ) قرار گرفت و در نهایت، ۱۶۹ صدا جهت آزمون انتخاب گردید. آزمون درک نوای گفتار با چهار زیرآزمون تمایز نوای زبانی، تمایز نوای عاطفی، نامیدن نوای گفتار، نامیدن متناقض‏ها ساخته شد. پایایی آزمون روی ۳۲ فرد بهنجار (۱۸ تا ۶۰ سال) تعیین گردید.
یافته‏ها: آزمون درک نوای گفتار دارای روایی محتوایی ۱۰۰ درصد و پایایی ۹۴ درصد بود و ضریب همبستگی آن ۸۹ درصد بود(p=۰/۰۰۰).
نتیجه‏گیری: آزمون دارای روایی و پایایی مطلوبی است. و برای ارزیابی مهارت درک نوای گفتار در زبان فارسی مناسب است.

---

زمینه و هدف: به‏دلیل محدود بودن آزمون‏های استاندارد شده برای افراد فارسی‏زبان دچار اختلالات زبانی، جمع‏آوری نمونه زبانی خودانگیخته، بخش مهمی از پروتکل ارزیابی زبان را تشکیل می‏دهد. بر این اساس، انتخاب کارآمدترین روش نمونه‏گیری زبانی که در مدت زمان کوتاه، اطلاعات مناسبی را از توانش زبانی فرد ارائه کند، حایز اهمیت است. در این مطالعه، به مقایسۀ نمونه‏های زبانی فراخوانی شده توسط شیوه‏های توصیف تصویر و داستان‏گویی با هدف تعیین کارآیی این دو شیوه انجام شد.
روش بررسی: در این پژوهش، ۳۰ دانش‏آموز دختر پایۀ اول ابتدایی به‏روش نمونه‏گیری در دسترس انتخاب شدند. برای بررسی شیوۀ توصیف تصویر، از دو داستان مصور چهار تصویری استفاده شد، و نمونۀ زبانی از طریق داستان‏گویی، با تعریف یک داستان معروف کودکانه به‏دست آمد. دو شاخص مدت زمان جمع‏آوری نمونۀ زبانی و میانگین طول گفته مقایسه شد.
یافته‏ها: تفاوت معنی‏داری بین میانگین طول گفتۀ حاصل از دو روش بالا مشاهده نشد(p>۰/۰۵). اما زمان نمونه‏گیری از طریق توصیف تصویر کوتاه‏تر از زمان نمونه‏گیری از طریق داستان‏گویی بود(p<۰/۰۵).
نتیجه‏گیری: دو شیوۀ توصیف تصویر و داستان‏گویی توان یکسانی در فراخوانی نمونۀ زبانی دارند. از آنجایی که شیوه توصیف تصاویر در مدت زمان به مراتب کوتاه‏تری نمونۀ زبانی با پیچیدگی یکسان به‏دست می‏دهد، این روش می‏تواند به‏عنوان یک روش بهینه مورد استفاده بالینی قرار گیرد.

---

زمینه و هدف: چگونگی ارتباط میان پیچیدگی نحوی با ناروانی‏های لکنت در سال‏های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر پیچیدگی نحوی بر میزان ناروانی گفتار کودکان و بزرگسالان لکنتی فارسی‏زبان در تکلیف گفتار خودانگیخته ‏بود. نتایج به‏دست آمده می‏تواند برای شناخت بیشتر ماهیت لکنت کودک و بزرگسال و نیز یافتن شیوه‏های مناسب‏تر برای درمان آن کاربرد داشته باشد.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، افراد مورد مطالعه شامل ۱۵ بزرگسال لکنتی تک‏زبانۀ فارسی‏زبان ۱۵ ساله به بالا و ۱۵ کودک لکنتی تک‏زبانه و فارسی‏زبان ۶-۴ ساله بود. پس از تهیۀ نمونه‏ای ۳۰ دقیقه‏ای از گفتار خودانگیخته، گفته‏های هر فرد از لحاظ میزان ناروانی و پیچیدگی نحوی مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات به‏دست آمده با استفاده از آزمون آماری t زوج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‏ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که در هر دو گروه بزرگسالان و کودکان لکنتی، تفاوت معنی‏داری بین میزان ناروانی جملات ساده و پیچیده وجود داشت(p<۰/۰۵).
نتیجه‏گیری: نتایج نشان داد که در سطح گفتار خودانگیخته، با افزایش پیچیدگی نحوی میزان ناروانی گفتار کودکان و بزرگسالان لکنتی فارسی‏زبان افزایش می‏یابد. همچنین با افزایش پیچیدگی نحوی، میزان ناروانی گفتار کودکان لکنتی نسبت به بزرگسالان لکنتی بیشتر افزایش می‏یابد.

---

زمینه و هدف: توانایی اصلاح مکالمه زیرمجموعه‌ای از دانش کاربردشناختی زبان است. هنگامی که شنونده متوجه منظور گوینده نشود، اگر گوینده نتواند از روش‏های اصلاح مکالمه برای روشن شدن پیام استفاده کند، ارتباط دچار شکست می‌شود. از این رو، این پژوهش بر ‌آن است تا مهارت اصلاح مکالمه را در دو گروه سنی سه و پنج ساله، به‏منظور تعیین انواع روش‏های اصلاح مکالمه و مقایسۀ این مهارت‏ها در این دو گروه بررسی کند.
روش بررسی: در این پژوهش۱۲۰ نفر از کودکان سه و پنج سالۀ هنجار شهر اهواز انتخاب شدند. ابزار پژوهش دو سری تصاویر متوالی بود که در حین بازگویی آنها آزمونگر شرایط برانگیخته شدن یکی از روش‏های اصلاح مکالمه را ایجاد می‏کرد. درصد به‏کارگیری انواع روش‏های اصلاح مکالمه در هر یک از گروه‌ها محاسبه و سپس مقایسۀ آنها با هم با استفاده از آزمون آماری t مستقل انجام شد.
یافته‌ها: در گروه سنی پنج ساله نسبت به سه ساله، میزان کاربرد روش‏های تکرار و پاسخ نامناسب کاهش و روش‏های اصلاح سرنخی و بازگویی افزایش یافته و روش افزایش تقریباً ثابت باقی مانده است. در میانگین درصد به‏کارگیری روش تکرار(p=۰/۰۴) و اصلاح سرنخی بین دو گروه مورد مطالعه تفاوت معنی‏دار مشاهده شد(p=۰/۰۰۱). از بین درصد به‏کارگیری روش‏های اصلاح مکالمه، به‏طور عمده‌ای کاربرد روش تکرار در کودکان سه ساله و کاربرد روش اصلاح سرنخی در کودکان پنج ساله بیشتر است.
نتیجه‏گیری: با افزایش سن و تکامل مهارت زبانی، احتمال استفاده از روش‏های پیچیده‌تر اصلاح مکالمه نظیر روش اصلاح سرنخی بیشتر می‌شود.

---

زمینه و هدف: طی رشد گفتار، کاهش خوشه یکی از فرآیندهای واجی معمول در گفتار کودکان است. کودکان توانایی تولید برخی از خوشه‏ها را از دو سالگی شروع می‏کنند اما توانایی در تولید انواع خوشه‏ها تا نه سالگی ادامه می‏یابد. هدف این مطالعه بررسی توانایی کودکان فارسی‏زبان در تولید خوشه در کلمات تک‏هجایی با ساختار CVCC است.

روش بررسی: در این مطالعه مقطعی‏ـ‏مقایسه ای ، ۲۰۰ کودک طبیعی سه تا شش ساله فارسی‏زبان از مهدهای کودک شهر تهران برای تولید ۱۹ خوشۀ حاوی هم‏خوان‏های سایشی، سایشی‏ـ‏انسدادی، انسدادی، روان و خیشومی در ۳۸ کلمه تک‏هجایی با ساختار CVCC مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص روایی محتوایی کلمات بالاتر از ۸۰/۰ و ضریب آلفای کرونباخ برای دو نیمه ۹۱/۰ بود.

یافته‏ها: بیش از ۷۵ درصد از کودکان سه ساله توانایی تولید خوشه‏های /rs/ ،/xm/ ،/xl/ و /bz/ را داشتند. متغیر سن با متغیر امتیاز تولید درست کلمات همبستگی مثبت داشت(p=۰/۰۰۱) و با متغیر تعداد کلمات دارای فرایند کاهش خوشه همبستگی منفی داشت(p=۰/۰۰۱).

نتیجه‏گیری: کودکان طبیعی سه ساله فارسی‏زبان در تولید کلمات دارای خوشۀ دو هم‏خوانی، ممکن است فرآیند کاهش خوشه به‏کار ببرند اما این فرایند با افزایش سن کاهش می‏یابد به‏طوری که اغلب کودکان شش ساله توانایی تولید خوشه‏های دو هم‏خوان را دارا هستند. جایگاه تولید هم‏خوان‏ها، بیش از شیوۀ تولید آنها در تولید درست خوشۀ دو هم‏خوانی نقش دارد.

---

زمینه و هدف: کودکان مبتلا به اختلال پردازش شنوایی مشکلاتی در ذخیرۀ واجی دارند. عملکرد ذخیرۀ واجی که بخش واج‏شناختی حافظۀ فعال را تشکیل می‏دهد، نمود دقیق توالی گفتار است ، بنابراین ارزیابی حافظۀ فعال واج‏شناختی در کودکان فوق حائز اهمیت است. آزمون تکرار ناکلمه یکی از روش‏های ارزیابی حافظۀ فعال واج‏شناختی است. هدف از این پژوهش، ساخت آزمون تکرار ناکلمه و تعیین روایی و پایایی آن برای بررسی ظرفیت حافظۀ فعال واج‏شناختی در کودکان فارسی زبان بود.

روش بررسی: در این پژوهش مقطعی‏ـ‏مقایسه‏ای، ۴۰ ناکلمه براساس معیارهای ساخت ناکلمه با نظر زبان‏شناس ساخته شد و در ۵۳ پسر و ۴۷ دختر در محدودۀ سنی ۷ تا ۱۰ سال اجرا شد. به‏منظور تعیین روایی محتوا، ناکلمه‏های ساخته شده توسط صاحب ‎ نظران مورد بررسی و اظهار نظر قرار گرفت. برای بررسی روایی سازه همبستگی نتایج آزمون تکرار ناکلمه با دو آزمون یادآوری مستقیم اعداد و یادآوری وارونه اعداد سنجیده شد. همچنین به‏منظور بررسی پایایی، این آزمون دوبار و با فاصلۀ زمانی اجرا شد.

یافته‏ها: مقدار روایی محتوایی در این پژوهش ۵/۹۵ با انحراف معیار ۲ به‏دست آمد. بین نتایج آزمون تکرار ناکلمه و آزمون یادآوری مستقیم اعداد و یادآوری وارونۀ اعداد ضریب همبستگی به‏ترتیب ۷۶/۰ و ۷۵/۰ بود . بین اجراهای متوالی آزمون تکرار ناکلمه، ضریب همبستگی ۸/۰ مشاهده شد(p=۰/۰۰۱).

نتیجه‏گیری: نتایج نشان می ‎ دهد که آزمون تکرار ناکلمۀ ساخته شده می‏تواند برای شناسایی اختلالات واجی در کودکان ۷ تا ۱۰ سال فارسی‏زبان مورد استفاده قرار گیرد.