زمینه و هدف: خیشومیشدگی واکه، اضافه شدن تشدید خیشومی به عملکرد انتقالی مسیر صوتی است و بهعلت فرآیند همتولیدی رخ میدهد. یکی شدن فضای تشدیدی خیشومی با حفرۀ دهانیـحلقی، سازههای مسیر صوتی را تغییر میدهد. هدف از این پژوهش بررسی اثر خیشومیشدگی بر سازههای فرکانسی واکۀ /a/ قبل و بعد از همخوان خیشومی و بررسی فرآیند همتولیدی و کنترل حرکتی در زبان فارسی بود.
روش بررسی: در این پژوهش نمونه صدای ضبط شده از ۶۰ کودک هنجار چهار تا نه ساله مورد بررسی قرار گرفت. از آزمودنیها خواسته شد طبق ارائۀ مدل شنیداری، /ʔ ama/ را سه مرتبه تولید کنند و واکۀ /a/ را بهمدت سه ثانیه بکشند. دادهها با استفاده از نرمافزار ۵,۳.۱۳ Praat تحلیل شد. بین F۰ ، F۱ ، F۲ و F۳ در واکۀ /a/ قبل و بعد از همخوان خیشومی /m/ برای سه مرتبه تکرار ساختار /ʔ ama/ میانگین گرفته شد.
یافتهها: تفاوت F۱ ، F۲ و F۳ در مقایسههای انجام شده میان واکۀ /a/ در قبل و بعد از همخوان خیشومی، واکۀ /a/ قبل از همخوان خیشومی با واکۀ /a/ تنها، واکۀ /a/ بعد از همخوان خیشومی با واکۀ /a/ تنها، معنیدار بود(۰۰۱/۰=p).
نتیجهگیری: در زبان فارسی همچون سایر زبانها F۱ ، F۲ و F۳ در واکۀ /a/ قبل از همخوان /m/ تحت تأثیر رخدادهای پیشبینیکنندۀ خیشومی و سازههای فرکانسی در واکۀ /a/ بعد از همخوان /m/ تحت تأثیر رخدادهای بعد از همتولیدی خیشومی و خیشومیشدگی کاهش مییابند.