---

زمینه: آگاهی واجی یکی از مهم‏ترین متغیرهای پیش‏بینی‏کننده مهارت خواندن است که با روش‏های مختلفی آموزش داده می‏شود. یکی از روش‏های آموزش آگاهی واجی استفاده از روش آموزش مستقیم است. پژوهش حاضر از اولین پژوهش‏های آزمایشی است که با هدف بررسی تأثیر آموزش مستقیم آگاهی واجی بر پیشرفت مهارت خواندن دانش‏آموزان مبتلا به اختلال خواندن انجام شده است.
مورد: سه دانش‏آموز پسر با اختلال خواندن در پایه دوم ابتدایی از یک مدرسه ابتدایی در منطقه شش آموزش و پرورش شهر تهران به‏عنوان آزمودنی‏های شرکت‏کننده در پژوهش انتخاب شدند. طرح پژوهش، تک‏آزمودنی از نوع طرح چند خط پایه‏ای با آزمودنی‏های مختلف بود. برای تشخیص اختلال خواندن، از آزمون خواندن و نارساخوانی و مقیاس تجدید نظر شده هوشی وکسلر کودکان و برای اندازه‏گیری پیشرفت مهارت خواندن، از آزمون محقق‏ساخته ۱۰۰ کلمه‏ای خواندن استفاده شد. داده‏های مورد نیاز در شرایط مختلف خط پایه، مداخله، و پیگیری جمع‏آوری شد. در شرایط مداخله آزمایشی هر آزمودنی دست‏کم ده جلسه آموزش مستقیم آگاهی واجی به مدت ۴۵-۴۰ دقیقه دریافت کرد، اما در شرایط خط پایه و شرایط پیگیری هیچ‏یک از آنها آموزش مستقیم آگاهی واجی را دریافت نکردند. مقایسه عملکرد آزمودنی‏ها در شرایط خط پایه، مداخله و پیگیری نشان داد که آموزش مستقیم آگاهی واجی بر پیشرفت مهارت خواندن هر سه آزمودنی تأثیر مثبت داشته و این یادگیری در طول زمان پایدار مانده است.
نتیجه‏گیری: آموزش مستقیم آگاهی واجی بر مهارت خواندن دانش‏آموزان دارای اختلال خواندن در دوره ابتدایی تأثیر مثبت دارد و موجب افزایش مهارت خواندن در آنها می‏شود.

---

زمینه و هدف: افراد کم‏شنوای عمیق که عمل کاشت حلزون برای آنها انجام شده است روابط رضایت‏بخشی با همسالانشان ندارند و نمی‏توانند به‏طور کامل وارد جوامع شنوایان شوند. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر برنامۀ آموزش خانواده‏محور مهارت‏های اجتماعی بر بهبود مهارت‏های اجتماعی کودکان کاشت حلزون شده بود.
روش بررسی: در این مطالعۀ آزمایشی ۱۶ خانواده شامل مادر به همراه فرزند کاشت حلزون شده با محدودۀ سنی ۱۲ تا ۱۹ سال که حداقل ۲ سال از برنامۀ کاشت حلزون آنها گذشته باشد، از بین داوطلبانی که از میان ۳۲۸ خانوادۀ عضو انجمن احیای شنوایی ایران که شرایط ورود به طرح را داشتند، انتخاب و به‏طور تصادفی به دو گروه ۸ نفره مورد و شاهد تقسیم شدند. هر دو گروه (والدین) مقیاس رتبه‏بندی مهارت‏های اجتماعی را به‏عنوان پیش‏آزمون تکمیل کردند. افراد گروه مورد در ۱۲ جلسۀ ۶۰ تا ۷۵ دقیقه‏ای تحت آموزش مهارت‏های اجتماعی قرار گرفتند. پس از آن مجدد مقیاس رتبه‏بندی مهارت‏های اجتماعی به‏عنوان پس‏آزمون روی هر دو گروه مورد و شاهد اجرا شد.
یافته‏ها: نتایج نشان داد که برنامۀ آموزش خانواده‏محور مهارت‏های اجتماعی بر مهارت‏های قاطعیت(p<۰/۰۱)، خویشتن‏داری(p<۰/۰۱) و اجتماعی کلی(p<۰/۰۱) تأثیر مثبت و معنی‏دار داشت، اما بر مهارت همکاری و مشارکت(p>۰/۰۵) تأثیر معنی‏داری مشاهده نشد.
نتیجه‏گیری: با توجه به اثربخشی برنامۀ آموزش خانواده‏محور بر بهبود مهارت‏های اجتماعی کودکان کاشت حلزون شده، می‏توان بهبود این مهارت‏ها را به‏عنوان حلقه‏ای از برنامۀ توانبخشی بعد از کاشت حلزون شنوایی به‏کار برد.