---

زمینه و هدف: برای ردیابی اختلالات رشد درک شنیداری‏ـ‏کلامی، شناخت هنجارهای رشد درک کلامی ضروری است. بنابراین در تحقیق حاضر رشد درک شنیداری واژگان در کودکان فارسی زبان تهران بررسی شد.
روش بررسی: در این تحقیق مقطعی توصیفی‏ـ‏تحلیلی، ابتدا درک کلامی 4 کودک بهنجار 2 تا 5 ساله مشاهده شد و مجموعه‏ای از واژگان درک شده به‏دست آمد که به اسم، فعل و صفت طبقه‏بندی شد. سپس آزمایه درک شنیداری‏ـ‏کلامی در دو بخش مصداق‏ًهای عینی و مقولۀ معنایی واژه‏ها تهیه گردید. آزمایه روی 30 نفر از کودکان بهنجار 2 تا 5 سال در مهدکودک‏هایی از مناطق جنوب، شمال و مرکز تهران، که به‏ًصورت تصادفی انتخاب شده بودند، اجرا شد. میانگین پاسخ‏های صحیح آزمودنی‏ها محاسبه و تحلیل آماری گردید.
یافته‏ها: بین رشد درک شنیداری‏ـ‏کلامی و افزایش سن، همبستگی مثبت و بالایی وجود داشت(p=0/001، 804/0r=). درک مصداق‏های عینی و مقوله معنایی کودکان 3-2 ساله نسبت به دو گروه 4-3 و 5-4 ساله پایین‏تر بود که این تفاوت، معنی‏دار محسوب می‏شد(p<0/05). مقایسۀ مقوله‏های اسم، صفت و فعل در گروه‏های سنی تفاوت معنی‏دار نشان نداد(p>0/05)، اما بین درک مصداق‏های عینی و مقولۀ معنایی کلمات در تمام گروه‏ها تفاوت معنی‏دار دیده شد(p<0/05).
نتیجه‏گیری: در گروه‏های مختلف سنی کودکان طبیعی 2 تا 5 سال، تفاوت آشکاری بین رشد درک اسامی، صفات و افعال دیده نمی‏شود. رشد درک مقوله‏های معنایی کندتر از رشد درک مصداق‏های عینی کلمات است.

---

زمینه و هدف: تعیین مهارت‏های شنوایی کودکان کم‏شنوا توسط آزمونی معتبر قبل از شروع تربیت شنوایی حائز اهمیت است. هر چند آزمون‏های متنوع غیرفارسی و نیز آزمون‏های محدود فارسی برای سنین 5 سال به بالا موجود است، اما آزمون معتبری برای تعیین مهارت‏های شنوایی کودکان کم‏شنوای کمتر از 5 سال در تربیت شنوایی موجود نیست. بر این اساس، هدف از این پژوهش ساخت آزمونی به‏عنوان ابزار اندازه‏گیری این مهارت‏های کودکان کم‏شنوای 4-3 ساله بود.
روش بررسی: این مطالعه از نوع ساخت آزمون است که در آن آزمونی برای تعیین مهارت‏های شنوایی کودکان کم‏شنوای 4-3 ساله ساخته شد و آزمون توانا نام گرفت. چارچوب کلی آن را چهار زیرآزمون آگاهی از وجود صدا، تمایزگذاری، شناسایی اصوات و درک جمله تشکیل می‏دهد که برای ساخت آن از مجموعه واژگان کودکان 4-3 ساله شنوا و کم‏شنوا استفاده شد. اعتبار محتوایی آن توسط هفت صاحب‏نظر از طریق پرسش‏نامه به‏دست آمد. زیرآزمون‏های اول تا چهارم آزمون توانا به‏ترتیب حاوی 10، 10، 8 و 6 یعنی جمعاًً 34 ماده آزمون می‏باشد.
یافته‏ها: اعتبار محتوایی زیرآزمون‏های آزمون توانا به‏ترتیب 100 درصد، 83 درصد، 96 درصد و 95 درصد و کل آزمون 94 درصد به‏دست آمد. میانگین زمان اجرای آزمون 82 دقیقه بود.
نتیجه‏گیری: اعتبار محتوایی آزمون توانا با 94 درصد، در مقایسه با آزمون مدرس (97%) و آزمون مظاهریزدی (88%)، از نظر آماری قابل اعتماد است.

---

زمینه و هدف: آگاهی از قافیه معیار مهمی برای مهارت‌های پردازش گفتار، خواندن و نوشتن است. با توجه به این­که در ایران آزمون مناسبی برای ارزیابی مهارت شنیداری در کودکان 5 تا 6 سال وجود ندارد، هدف اصلی این پژوهش ساخت و ارزشیابی تکالیف آگاهی از قافیه در کودکان 5 تا 6 ساله بود.
روش بررسی: یکصد کودک بهنجار 5 تا 6 ساله مهدکودک‌های شهر تهران مشتمل بر 50 دختر و 50 پسر به­طور تصادفی انتخاب شدند. ابزار بررسی شامل تکالیف آگاهی از قافیه، یعنی شناسایی قافیه و بیان کلمۀ هم‌قافیه بود. بررسی روایی و پایایی با روش شاخص روایی محتوایی، تکرارپذیری نسبی و مطلق انجام شد. ضریب همبستگی تکالیف با روش همبستگی پیرسون و مقایسۀ میانگین نمرات کودکان در هر دو بخش با روش سطوح سادگی مشخص شد. مقایسۀ میانگین نمرۀ دختران و پسران با روش t مستقل انجام گرفت.
یافته‌ها: تکالیف طراحی شده برای گروه سنی 5 تا 6 سال مناسب بود و دو بخش، روایی و پایایی مطلوبی داشتند. توانایی کودکان در بخش بیان کلمۀ هم‌قافیه بیشتر از بخش شناسایی قافیه بود. ضریب همبستگی یا ارتباط هریک از بخش‌ها با کل مهارت آگاهی از قافیه معنی­دار بود(p<0/05). مهارت کودکان دختر و پسر در کل تکالیف تفاوت معنی­داری با یکدیگر نداشت(p>0/05).
نتیجه‌گیری: تکالیف طراحی شده برای ارزیابی مهارت آگاهی از قافیه مناسب می‌باشند و دارای روایی محتوایی و پایایی مطلوبی هستند و رابطۀ معنی­داری با کل مهارت آگاهی از قافیه دارند و بر یکدیگر تأثیر می­گذارند. مهارت­های دو گروه دختر و پسر در این تکالیف مشابه می‏باشد.

---

زمینه و هدف: گفتار نشانه­ای نوعی روش ارتباطی برای افراد کم­شنوا است که دسترسی به گفتار طبیعی را  برای این افراد با استفادۀ حداکثری از لب­خوانی امکان­پذیر می­کند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی تأثیر استفاده از گفتار نشانه­ای فارسی بر امتیاز تمایز گفتار کودکان کم­شنوا است.
روش بررسی: در این بررسی شانزده کودک 9 تا 12 سالۀ مبتلا به کم­شنوایی عمیق در دو گروه 8 نفره مورد و شاهد مورد بررسی قرار گرفتند. گروه مورد در یک دورۀ 5 ماهه و هر روز به­مدت 60-45 دقیقه تحت آموزش فشردۀ گفتارِ نشانه­ای قرار گرفتند. آزمون امتیاز تمایز گفتار در پیش­آزمون، پس­آزمون و آزمون پیگیری برای گروه­های شاهد و مورد استفاده شد. بین پس­آزمون و پیگیری فاصلۀ زمانی 2 تا 3 هفته­ای وجود داشت. به­منظور تجزیه و تحلیل داده­ها از طرح اندازه­گیری­های مکرر استفاده شد.
یافته­ها: تفاوت معنی­داری بین پیش­آزمون (بدون گفتار نشانه­ای)، پس­آزمون و پیگیری (با گفتار نشانه­ای) گروه مورد مشاهده شد(p=0/001). گروه مورد تقریباً امتیاز کامل کسب کردند اما تفاوت معنی­داری بین امتیازهای تمایز گفتار در گروه شاهد دیده نشد(p>0/05).
نتیجه­گیری: پژوهش حاضر نشان می­دهد گفتارِ نشانه­ایِ فارسی ابزاری اثربخش در بهبود امتیاز تمایز گفتار در میان کودکان کم­شنوا است.

---

زمینه و هدف: وضوح گفتار به‏عنوان عامل قابلیت فهم گفتار توصیف می‏شود. سنجش وضوح گفتار کاربردهای زیادی دارد که تعیین شدت اختلال گفتاری از جمله این موارد است. روش‏ها و تکالیف گفتاری متفاوتی برای ارزیابی وضوح گفتار مطرح شده است که در بین آنها تکالیف مربوط به شناسایی کلمه از روایی بالایی برخوردار است. هدف از این پژوهش ساخت آزمونی است که وضوح گفتار را در کودکان 3 تا 5 ساله اندازه‏گیری کند.
روش بررسی: در مرحله اول، تعداد زیادی کلمه گردآوری شد. جهت بررسی روایی محتوایی کلمات از 9 نفر از متخصصان گفتاردرمانی و یک نفر زبان‏شناس نظرسنجی شد. از بین این کلمه‏ها 34 کلمه که دارای روایی بالاتر از 70 درصد بودند به‏عنوان کلمه‏های آزمون انتخاب شدند، سپس تصاویر مربوط به کلمه‏ها تهیه شده و با همکاری متخصص گفتاردرمانی، تصاویر مناسب کلمات انتخاب شدند. 100 کودک دختر و پسر در محدودۀ سنی 5-3 سال در این آزمون شرکت کردند. پایایی به‏روش پایایی بین ارزیاب اجرا شد.
یافته‏ها: نتایج بررسی پایایی نشان از تکرارپذیری آزمون وضوح گفتار، 85/0 و ضریب همبستگی اسپیرمن 81/0 داشت.
نتیجه‏گیری: آزمون وضوح گفتار یک روش سریع جهت ارزیابی وضوح گفتار کودکان 3 تا 5 ساله می‏باشد. همچنین نتایج داده‏های آماری نشان می‏دهد که این آزمون از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است.

---

زمینه و هدف: مطالعۀ زبان و شناسایی دقیق و سریع اختلالات و درمان آن از اولویت بالایی برای متخصصان برخوردار است. یکی از روش‏های بررسی سریع ساختار زبانی، روش تکرار جمله است که جهت اجرا و تجزیه و تحلیل، سریع‏تر از دیگر روش‏ها است. هدف از این پژوهش ساخت آزمون تکرار جمله برای اندازه‏گیری ساختار دستور زبان کودکان 5/2 تا 4 ساله و تعیین روایی و پایایی آن بود.
روش بررسی: در چند مرحله، با کمک آسیب‏شناس گفتار و زبان و زبان‏شناس، جملاتی مخصوص کودکان 5/2 تا 4 ساله تهیه شد. با نظرسنجی از 10 نفر از استادان، روایی محتوایی جملات بررسی شد. از بین این جملات 41 جمله که دارای روایی بالای 80 درصد بودند به‏عنوان جملات آزمون انتخاب شد. سپس تصاویر مناسب با جملات تهیه گردید و دوباره نظرسنجی انجام شد. 72 کودک (دختر و پسر) در سه گروه سنی شامل 5/2 تا 3، 3 تا 5/3، 5/3 تا 4 سال، در این آزمون شرکت کردند. پایایی به‏روش آزمون‏ـ‏بازآزمون به فاصله 2 هفته برای همان 72 کودک اجرا شد.
یافته‏ها: شاخص روایی محتوایی جملات نهایی آزمون 80 درصد به‏دست آمد. میزان تکرارپذیری نسبی کل آزمون 95/0 و خطای معیار اندازه‏گیری آزمون برابر با 45/7 به‏دست آمد. همچنین تفاوت بین میانگین‏های امتیاز کسب شده از جملات آزمون بین گروه‏های سنی مورد مطالعه معنی‏دار بود(p=0/014 ,p<0/001 ,p<0/001).
نتیجه‏گیری: آزمون تکرار جمله روشی سریع برای اندازه‏گیری ساختار دستور زبان کودکان 5/2 تا 4 ساله فارسی‏زبان می‏باشد. همچنین آزمون از لحاظ محتوایی، روا بوده و پایایی بسیار بالایی دارد.

---

زمینه و هدف: استرس با رضایت از زندگی و بیماری‏های جسمانی مرتبط است. یکی از عوامل استرس، تولد کودک مبتلا به ناتوانی است. کودکانی که از نظر ذهنی یا جسمی ناتوان هستند، به‏خصوص کودک ناشنوا یا کم‏شنوا استرس خاصی را بر والدین به‏ویژه مادر تحمیل می‏کنند. هدف این پژوهش مقایسه میزان استرس در مادران دارای کودک کم‏شنوا با سایر مادران دارای کودک کم‏توان ذهنی، کم‏بینا و عادی می‏باشد.
روش بررسی: در این پژوهش مقایسه‏ای 120 مادر در چهار گروه دارای فرزند کم‏توان ذهنی، کم‏بینا، کم‏شنوا و عادی، و به‏روش تصادفی خوشه‏ای در شهرستان کرج انتخاب شدند. جهت تعیین میزان استرس از پرسش‏نامه رویدادها و تغییرات زندگی M‏c Cubbin  و همکاران به‏عنوان ابزار پژوهش استفاده گردید.
یافته‏ها: نتایج بیانگر آن بود که میزان استرس مادران دارای کودک کم‏شنوا با دیگر مادران کودکان استثنایی و کودکان عادی، در کل و در خرده‏مقیاس‏های فشارهای درون‏خانوادگی، مالی و تجاری، ناشی از تغییر شغل، بیماری و پرستاری و کم و زیاد شدن اعضای خانواده دارای تفاوت معنی‏داری بود(p<0/05). در دیگر خرده‏مقیاس‏ها تفاوت معنی‏داری بین گروه‏ها دیده نشد.
نتیجه‏گیری: از آنجایی که ناشنوایی یک معلولیت پنهان است، کودک کم‏شنوا مجموعه‏ای از مشکلات آموزشی و اجتماعی را با خود به‏همراه دارد که برای والدین به‏ویژه مادر استرس زیادی ایجاد می‏کند. برای کاهش استرس مادران راهکارهایی چون مشاوره‏های خانوادگی، آموزش مهارت‏های مقابله‏ای مناسب در برابر استرس، حمایت اجتماعی کافی، ایجاد کلاس‏های آموزشی مخصوص والدین ضروری انگاشته می­شود.

---

زمینه و هدف: طبق بررسی‏های انجام شده، وجود کودک ناشنوا و کم‏شنوا در خانواده، استرس فراوانی برای والدین دارد. مشاوره با والدین افراد کم‏شنوا و ارائه خدمات توانبخشی مناسب و افزایش رضایت‏مندی افراد می‏تواند در کاهش اضطراب آنها مؤثر باشد. این پژوهش درصدد بررسی ارتباط میان رضایت‏مندی از خدمات شنوایی‏شناسی و اضطراب والدین کودکان کم‏شنوا می‏باشد.
روش بررسی: در این مطالعه که به‏روش توصیفی‏ـ‏تحلیلی انجام شد، 75 نفر از والدین کودکان کم‏شنوا که حداکثر یک سال از تشخیص کم‏شنوایی فرزندشان گذشته بود و جهت دریافت خدمات توانبخشی شنوایی به کلینیک‏های شنوایی‏شناسی تهران مراجعه کرده بودند انتخاب شدند. روش گردآوری داده‏ها مصاحبه و ابزار آن دو پرسش‏نامه سنجش رضایت‏مندی و اضطراب بود که توسط مادران تکمیل گردید.
یافته‏ها: بین میزان رضایت و اضطراب آشکار و پنهان افراد ارتباطی مشاهده نشد هر چند گروهی که بیشترین میزان رضایت (امتیاز 90-64) را داشتند از پایین‏ترین میزان اضطراب (امتیاز 20-0) برخوردار بودند. همچنین بین اضطراب آشکار و پنهان ارتباط معنی‏داری مشاهده شد(p<0/001)، در میان متغیرهای دموگرافیک، تنها محل سکونت تهران یا شهرستان رابطه معنی‏داری با رضایت‏مندی و اضطراب نشان داد و افراد شهرستانی به‏طور معنی‏داری رضایت کمتر(p=0/002) و اضطراب بیشتری داشتند(p=0/017).
نتیجه‏گیری: با توجه به اینکه نمره رضایت در افراد ساکن تهران نسبت به افراد شهرستانی بالاتر و اضطراب آنها پایین‏تر بود، نگرانی بیشتر افراد ساکن شهرستان در تداوم دریافت خدمات از محل سکونت خود، عاملی در جهت اضطراب بیشتر و رضایت کمتر آنها عنوان شد.

---

زمینه و هدف: تأثیر بی‏چون‏وچرای شنوایی بر فراگیری زبان به‏ویژه در مراحل ابتدایی تکامل، بر هیچ‏کس پوشیده نیست؛ بنابراین هرگونه آسیب شنوایی می‏تواند بر توانایی زبانی و شناختی اثر بگذارد. این پژوهش با هدف مقایسۀ شکل‏گیری مفاهیم اولیۀ کلامی، غیرکلامی و ریاضی بین کودکان هنجار و کم‏شنوا انجام گرفت.
روش بررسی: در این پژوهش 88 کودک شنوا و کم‏شنوا، در گروه‏های سنی 4 تا 6 سال با آزمون محقق‏ساخته شکل‏گیری مفاهیم اولیه که براساس مقیاس‏های رشد زبان و شناخت تهیه شده بود مقایسه شدند. کودکان شنوا به‏صورت تصادفی خوشه‏ای و گروه کم‏شنوا به‏صورت نمونۀ قابل دسترس انتخاب شدند.
یافته‏ها: تفاوت میانگین نمرات کودکان شنوا و کم‏شنوا در هر سه طبقه مفاهیم اولیۀ کلامی، غیرکلامی و ریاضی، و بین تمامی گروه‏های سنی، از نظر آماری معنی‏دار بود(p<0/05). تأثیر عامل جنسیت از لحاظ آماری معنی‏دار نبود(p>0/05). عامل گروه در هر سه طبقه مفاهیم(p<0/001) و عامل سن تنها در مفاهیم ریاضی تأثیر معنی‏دار داشت(p<0/001).
نتیجه‏گیری: در فرایند آموزش رسمی کودکان کم‏شنوا لازم است در ابتدا توانایی آنها در درک مفاهیم کلامی، غیرکلامی و ریاضی، و مهارت‏های شناختی‏ـ‏کلامی مشخص شود؛ برنامۀ آموزشی مناسب، متناسب با توانایی این کودکان تنظیم شود. چراکه در بیشتر مواقع برنامۀ آموزشی بدون اطلاع از چگونگی توانایی‏های زبانی‏ـ‏شناختی کودک ارائه می‏شود و به تبع پیشرفت کودک با شکل‏های روبه‏رو خواهد شد.

---

زمینه و هدف: حافظه فعال واج‏شناختی یک عامل مهم در رشد گفتار و زبان و اختلالات مرتبط می‏باشد. این نوع از حافظه با تکرار ناکلمه ارزیابی می‏شود. هدف از پژوهش حاضر تهیه آزمون تکرار ناکلمه به‏منظور بررسی ظرفیت حافظه فعال واج‏شناختی، و تعیین روایی و پایایی آن می‏باشد.
روش بررسی: این مطالعه به‏روش مقطعی انجام گرفته است. ابتدا 60 واژه براساس ساخت‏های آوایی رایج در زبان فارسی انتخاب شد. این واژه‏ها همراه با ناکلمه‏هایی که با تغییر یک یا دو واج از آنها ساخته شده بود، برای انتخاب و تعیین روایی محتوایی به صاحب‏نظران داده شد. براساس نظر آنها 25 ناکلمه انتخاب شد. این ناکلمه‏ها توسط یک آزمونگر و در طی دو مرحله برای بررسی ثبات آزمون اجرا شد. جمعیت مورد مطالعه 16 پسر و 14 دختر چهار تا چهار سال و یازده ماه بودند که به‏صورت آسان و غیرتصادفی از مهدکودک‏های منطقه دو و شش شهر تهران انتخاب شدند. امتیاز تکرار ناکلمه در کودکان تعیین شد و با آزمون ضریب همبستگی پیرسون مورد تجریه و تحلیل آماری قرار گرفت.
یافته‏ها: نتایج نشان می‏دهد که 25 ناکلمه در نظر گرفته در این آزمون دارای روایی محتوایی هستند. بین اجراهای متوالی نیز ضریب همبستگی 76/0 در سطح معنی‏داری(p<0/001) وجود دارد.
نتیجه‏گیری: این یافته‏ها نشان می‏دهد آزمون تکرار ناکلمه از روایی و پایایی بالایی برخوردار است.

---

زمینه و هدف: تولد زودرس و وزن کم هنگام تولد، خطری برای رشد زبان محسوب می‏شود. اطلاعات در مورد دوره‏های اولیه رشد زبان در کودکان نارس برای شناسایی نیازها و حوزه‏های آسیب‏دیده زبانی آنها می‌تواند به مداخله‌ای به‏هنگام بیانجامد. این تحقیق به بررسی اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی کودکان 36-18 ماهۀ نارس با وزن کم هنگام تولد و مقایسۀ آن با همتایان هنجار پرداخته است.
روش بررسی: در این مطالعۀ آینده‌نگر تاریخی، اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی 42 کودک 36-18 ماهۀ نارس و 42 همتای هنجار آنان در سه محدودۀ سنی 6 ماهه با استفاده از فرم II فهرست تکامل برقراری ارتباط مک‏آرتورـ بیتز مورد ارزیابی قرار گرفت. فرم‏ها توسط مادر هر کودک تکمیل گردید.
یافته‌ها: تحلیل داده‌های پژوهش نشان داد تفاوت میانگین اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی در دو گروه از نظر آماری معنی‏دار بود(p=0/025). اما بین گروه‏های سنی در هر گروه، رشد اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی تفاوت معنی‏دار مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: یافته‌ها بیانگر این بود که اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی در کودکان نارس نسبت به همتایان هنجار کمتر است و این حاکی از وجود تأخیر در اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی این کودکان است. اما در هر گروه با افزایش سن خزانۀ واژگان افزایش یافته است که گویای این است که رشد واژگان در این کودکان مشابه با کودکان هنجار است. این مطالعه ضرورت مداخلۀ زودهنگام جهت جبران تأخیر زبانی در این کودکان را نشان می‏دهد.

---

زمینه و هدف: نظر به افزایش تعداد کودکانی که از بیماری سرطان جان سالم به در می‏برند و با توجه به اهمیت شنوایی در رشد گفتار و زبان، این پژوهش اقدام به بررسی تأثیر خانوادۀ دارویی سیس‏پلاتین بر شنوایی کودکان شش ماه تا دوازده سال مبتلا به سرطان نمود.
روش بررسی: در این پژوهش مقطعی، 10 کودک تحت درمان با گروه دارویی سیس‏پلاتین که شرایط ورود به طرح را داشتند، توسط آزمون پاسخ‏های شنوایی ساقۀ مغز با سه محرک کلیک، تن‏برست 4000 و 8000 هرتز و طی دو مرحله، یک‏بار قبل از دریافت داروی شیمی‏درمانی و یک‏بار 72 ساعت پس از دریافت آخرین دوز دارو، مورد بررسی قرار گرفتند. سپس نتایج با هم مقایسه شد.
یافته‏ها: تفاوت آستانه‏های شنوایی قبل و بعد از دریافت دارو برای کلیک، تن‏برست 4000 و 8000 هرتز معنی‏دار بود(p<0/05). آستانه‏های گوش چپ و راست تفاوت معنی‏داری را نشان نداد.
نتیجه‏گیری: در این مطالعه تأثیر نامطلوب خانوادۀ دارویی سیس‏پلاتین بر ایجاد افت شنوایی تأیید شد. تفاوت تغییرات آستانه گوش چپ و راست معنی‏دار نبود که می‏تواند به واسطۀ تعداد کم نمونه‏ها باشد. به‏طور کلی نتایج این مطالعه تأیید کرد که پاسخ‏های شنوایی ساقه مغز به‏ویژه با استفاده از ویژگی فرکانسی، ابزاری ارزشمند در بررسی مسمومیت گوشی ناشی از خانوادۀ دارویی سیس‏پلاتین باشد.

---

زمینه و هدف: از دیدگاه رشدی، ارتباط بین زبان و لکنت به‏دلیل این که به‏طور کلی شروع لکنت هم‏زمان و منطبق است با دورۀ سریع رشد زبانی کودکان، موضوع قابل توجهی است. آگاهی واج‏شناختی نمونه‏ای از عملکرد زبانی است که هم‏زمان با زبان رشد می‏کند و زیربنای مهارت‏های گفتاری و شنیداری است. هدف از این تحقیق بررسی ارتباط بین لکنت و آگاهی واج‏شناختی و توجه به این مهارت در روند ارزیابی و درمان لکنت بود.
روش بررسی: مطالعۀ حاضر به‏صورت مقطعی‏ـ‏‏مقایسه‏ای روی 53 کودک 8-4 سالۀ شهر تهران انجام شد. برای نمونه‏های مورد بررسی ابتدا تشکیل پرونده توسط آزمونگر از درمانگر و والدین و مربیان به‏عمل آمد. سپس صدای کودکان لکنتی ضبط شده و آنگاه اجرای پژوهش با استفاده از آزمون آگاهی واج‏شناختی انجام شد. پس از آن اطلاعات به‏دست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‏ها: در امتیاز آزمون آگاهی واج‏شناختی بین گروه‏های لکنتی و غیرلکنتی به‏طور کلی و نیز در زیرگروه‏های سنی تفاوت معنی‏دار وجود داشت(p<0/05). کودکان لکنتی با شدت‏های مختلف در کسب امتیاز تفاوت معنی‏داری را نشان ندادند. کودکان کمتر از چهار سال کمترین امتیاز و کودکان بزرگ‏تر از هفت سال بیشترین امتیاز را کسب کردند و این اختلاف معنی‏دار بود(p<0/05).
نتیجه‏گیری: به نظر می‏رسد در ارزیابی و درمان کودکان لکنتی باید توانمندی آگاهی واج‏شناختی و عوامل سن، نوع و شدت لکنت مورد توجه قرار گیرد.

---

زمینه و هدف: به‏دلیل نقص در بازخورد شنوایی، گفتار کودکان مبتلا به افت شنوایی آهنگ نامناسبی دارد. نتایج مطالعات نشان می‏دهد که کودکان کاشت حلزون شده نیز در بیان آهنگ گفتار دچار مشکل هستند. آهنگ، حالت جمله خبری یا پرسشی را نشان می‏دهد. هدف از این مطالعه مقایسۀ بیان آهنگ گفتار در کودکان استفاده‏کننده از کاشت حلزون با کودکان دارای شنوایی هنجار بود.
روش بررسی: پژوهش حاضر روی 25 کودک کاشت حلزون شده و 50 کودک هنجار انجام گرفت. جهت بیان جملات خبری و پرسشی تصاویری به کودک نشان داده می‏شد. پس از آن تمامی جملات توسط هشت نفر گفتاردرمانگر شنیده شدند و مورد قضاوت ادراکی قرار گرفتند. با استفاده از نرم‏افزار praat میانگین فرکانس پایه و تغییرات زیروبمی محاسبه شد.
یافته‏ها: در گروه کاشت حلزون شده میانگین فرکانس پایه گفتار بالاتر و میانگین تغییرات زیروبمی کمتر از گروه هنجار بود. همچنین میانگین امتیازات صاحب‏نظران در گروه کاشت حلزون شده پایین‏تر از گروه هنجار بود. تفاوت‏ها در هر سه متغیر معنی‏دار بود(p<0.05). همبستگی میان مدت زمان استفاده از دستگاه کاشت حلزون و امتیاز قضاوت ادراکی معنی‏دار بود(p<0.05).
نتیجه‏گیری: با توجه به نتایج، دستگاه کاشت حلزون در تسهیل بیان آهنگ گفتار محدودیت دارد. با این وجود با افزایش مدت زمان استفاده از کاشت حلزون، عملکرد کودکان در بیان آهنگ گفتار بهبود می‏یابد. بنابراین لازم است گفتاردرمانگرها در برنامۀ درمانی کودکان کاشت شده، مداخله در بیان آهنگ گفتار را در نظر داشته باشند.

---

زمینه و هدف: چگونگی ارتباط میان پیچیدگی نحوی با ناروانی‏های لکنت در سال‏های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر پیچیدگی نحوی بر میزان ناروانی گفتار کودکان و بزرگسالان لکنتی فارسی‏زبان در تکلیف گفتار خودانگیخته ‏بود. نتایج به‏دست آمده می‏تواند برای شناخت بیشتر ماهیت لکنت کودک و بزرگسال و نیز یافتن شیوه‏های مناسب‏تر برای درمان آن کاربرد داشته باشد.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، افراد مورد مطالعه شامل 15 بزرگسال لکنتی تک‏زبانۀ فارسی‏زبان 15 ساله به بالا و 15 کودک لکنتی تک‏زبانه و فارسی‏زبان 6-4 ساله بود. پس از تهیۀ نمونه‏ای 30 دقیقه‏ای از گفتار خودانگیخته، گفته‏های هر فرد از لحاظ میزان ناروانی و پیچیدگی نحوی مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات به‏دست آمده با استفاده از آزمون آماری t زوج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‏ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که در هر دو گروه بزرگسالان و کودکان لکنتی، تفاوت معنی‏داری بین میزان ناروانی جملات ساده و پیچیده وجود داشت(p<0/05).
نتیجه‏گیری: نتایج نشان داد که در سطح گفتار خودانگیخته، با افزایش پیچیدگی نحوی میزان ناروانی گفتار کودکان و بزرگسالان لکنتی فارسی‏زبان افزایش می‏یابد. همچنین با افزایش پیچیدگی نحوی، میزان ناروانی گفتار کودکان لکنتی نسبت به بزرگسالان لکنتی بیشتر افزایش می‏یابد.

---

زمینه و هدف: شناسایی دقیق و سریع اختلالات زبان و درمان آن از اولویت بالایی برای درمانگران برخوردار است. یکی از روش‏های بررسی سریع ساختار زبانی، بازگویی داستان است که برای اجرا و تحلیل، سریع‏تر از دیگر روش‏ها است و سیستم امتیاز‏دهی پایایی دارد. هدف از این پژوهش ساخت و تعیین روایی و پایایی آزمون بازگویی داستان در کودکان شش تا هفت ساله فارسی‏زبان بود.
روش بررسی: ابتدا با کمک گفتاردرمانگر، زبان‏شناس و داستان‏نویس کودک، داستانی مناسب کودکان شش تا هفت ساله نوشته شد. برای بررسی روایی محتوایی داستان، از 14 متخصص، نظرسنجی شد. سپس تصاویر مناسب با داستان تهیه و به‏صورت لوح فشرده در آمد، سپس دوباره نظرسنجی صورت گرفت. پایایی به روش آزمون‏ـ‏‏بازآزمون، به فاصلۀ دو هفته روی 72 کودک در گروه سنی شش تا هفت سال شامل 36 دختر، 36 پسر اجرا شد. برای بررسی پایایی مقیاس امتیازدهی از روش پایایی بین ارزیاب استفاده شد.
یافته‏ها: شاخص روایی محتوایی آزمون بازگویی داستان 89 درصد، میزان تکرارپذیری نسبی کل آزمون 83 درصد و خطای معیار اندازه‏گیری آن 76/2 بود. همچنین تکرار‏پذیری نسبی مقیاس امتیازدهی 93 درصد و همبستگی پیرسون برای آن 90 درصد به‏دست آمد. همبستگی امتیاز‏های دو بار انجام آزمون معنی‏دار بود(p<0/01).
نتیجه‏گیری: آزمون بازگویی داستان، روشی سریع برای ارزیابی ساختار‏های زبان کودکان شش تا هفت ساله فارسی‏زبان است. آزمون از لحاظ محتوایی و کیفی، روا بوده و پایایی بالایی دارد.

---

زمینه و هدف: فعل از مهم‏ترین اجزای جمله است و آسیب به آن از ابعاد قابل توجه نابسامانی‏های زبان در دوران رشد کودک به شمار می‏رود. با توجه به این که در ایران برای بررسی این جنبه از زبان در کودکان آزمون مناسبی وجود ندارد، هدف از این پژوهش ساخت و ارزشیابی آزمون تصویری افعال برای کودکان 36 تا 54 ماهه فارسی‏زبان و بررسی قدرت تمایز‏گذاری آن در کودکان مورد مطالعه بود.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، فهرستی از افعال که قابلیت به تصویر کشیدن را داشتند، تهیه شد. برای تعیین شاخص روایی محتوایی از هفت گفتاردرمانگر نظرسنجی شد و تعداد 55 فعل که مورد تأیید هر هفت نفر بود، انتخاب شد. سپس تصاویر مناسب برای این تعداد فعل، با همکاری همان هفت متخصص، انتخاب گردید. آزمون روی 106 کودک در سه گروه سنی (42-36، 48-42 و 54-48 ماهه)، اجرا شد. پایایی آزمون با دو روش تکرارپذیری و ثبات درونی و همبستگی توانایی پاسخ‏دهی آزمودنی‏ها با سن آنها با آزمون آماری اسپیرمن تعیین شد.
یافته‏ها: شاخص روایی محتوا برای تعداد 55 فعل برابر با یک بود. در بررسی پایایی، ضریب همبستگی حاصل از دو بار اجرا، 90/0 و ثبات درونی 60/0 بود که با استفاده از روش حذف آیتم این مقدار به 71/0 افزایش یافت. بین توانایی پاسخ‏دهی آزمودنی‏ها و سن آنها با ضریب همبستگی 76/0 ارتباط معنی‏دار وجود داشت .(p<0/001)
نتیجه‏گیری: آزمون تصویری افعال، ابزاری مناسب برای ارزیابی افعال در کودکان 36 تا 54 ماهه و دارای قدرت تمایز‏گذاری بین سه گروه سنی مورد مطالعه است.

---

زمینه و هدف: اکتساب گفتار و زبان یکی از مهم‏ترین مؤلفه‏های رشد است که تعامل اجتماعی نقش بنیادی را در این فرایند ایفا می‏کند. تحقیقات اخیر نشان داده است که توانایی‏های زبانی کودک ارتباط نزدیکی با مهارت اجتماعی وی دارد. هدف از این پژوهش بررسی وجود ارتباط بین رشد زبان بیانی و ابعاد مهارت‏های اجتماعی در کودکان چهار تا شش سالۀ فارسی‏زبان بود.
روش بررسی: در این پژوهش، 123کودک 6-4 ساله 76 پسر و 47 دختر که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند، از بین کلیه مهدکودک‏های شیراز، انتخاب شدند. انتخاب مهدکودک‏ها براساس نمونه‏گیری خوشه‏ای صورت گرفت. از این کودکان آزمون رشد زبان و مقیاس نظام درجه‏بندی مهارت‏های اجتماعی که شامل دو فرم معلم و والدین است،گرفته شد. داده‏های حاصله با استفاده از روش ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‏ها: ارتباط مثبت و معنی‏داری بین زبان بیانی و ابعاد مهارت‏های اجتماعی مشاهده شد(p<0/001) ولی ضرایب همبستگی بین تحول زبان بیانی و ابعاد مهارت‏های اجتماعی فرم والدین، ضعیف‏تر از فرم معلمان بود(p=0/031). همچنین، بین نظرات معلم و والدین همبستگی معنی‏داری وجود نداشت(p=0/27).
نتیجه‏گیری: با توجه به نتایج، رشد زبان بیانی با رشد مهارت‏های اجتماعی افزایش می‏یابد. از طرفی در ارتباط با ضعیف بودن این رابطه از دیدگاه والدین می‏توان به عدم پویایی آن و شرایط متفاوت محیط خانه و محیط آموزشی در امر تعلیم و تربیت کودکان اشاره کرد.

---

زمینه و هدف: استریوگنوز دهانی توانایی شناسایی اشیاء و جایگاه آنها در دهان است و در تولید صداهای گفتاری، ایفای نقش می‏کند. از آنجا که کودکان کم‏شنوا دارای مشکلات تولیدی هستند. از این رو پژوهش حاضر توانایی استریوگنوز دهانی کودکان پنج سالۀ کم‏شنوا با درجات متفاوت افت شنوایی را با کودکان گروه بهنجار مورد مقایسه قرار داد.
روش بررسی: این مطالعه از نوع مقطعی، و به‏صورت غیرمداخله‏ای انجام شد. 40 کودک پنج ساله (30 کودک کم‏شنوا و 10کودک بهنجار) انتخاب شدند. این کودکان با استفاده از آزمون تشخیص شکل از لحاظ توانایی استریوگنوز دهانی مورد مقایسه قرار گرفتند. برای تحلیل از آزمون من‏ویتنی استفاده شد.
یافته‏ها: میانگین پاسخ‏های درست آزمودنی‏ها در توانایی استریوگنوز دهانی در گروه‏های بهنجار و کم‏شنوای شدید با p=0/01 و در گروه‏های بهنجار و کم‏شنوای عمیق با p=0/05، دارای تفاوت معنی‏دار بود. بین میانگین پاسخ‏های درست آزمودنی‏ها در توانایی استریوگنوز دهانی در گروه‏های کم‏شنوا در مقایسه با یکدیگر تفاوت معنی‏دار وجود نداشت. همچنین میانگین زمان تشخیص درست آزمودنی‏ها به اشکال در گروه‏های بهنجار و تمامی گروه‏های کم‏شنوا، تفاوت معنی‏دار مشاهده نشد.
نتیجه‏گیری: یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد که کودکان کم‏شنوا در مقایسه با کودکان بهنجار استریوگنوز دهانی مناسبی ندارند که این بدعملکردی می‏تواند عامل مشارکت‏کننده در اختلالات تولیدی به علت ارسال نامناسب بازخورد حس عمقی در این کودکان باشد.

---

زمینه و هدف: خانواده‏های دارای کودکانی دچار نقص شنوایی، با چالش‏های متفاوتی روبه‏رو می‏شوند، و در این بین مادران به ‏علت نقش سنتی مراقب، مسئولیت‌های بیشتری در قبال این کودکان دارند و در نتیجه، با مشکلات روان‏شناختی بیشتری مواجه می‌شوند. هدف از پژوهش حاضر، مقایسۀ بهزیستی روان‏شناختی و سبک‌های مقابله‌ای در مادران کودکان ناشنوا و عادی بود.
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع علّی‎مقایسه‌ای، پس‏رویدادی و گروه نمونه این پژوهش 30 نفر از مادران دانش‏آموزان ناشنوا و 30 نفر از مادران دانش‏آموزان عادی مدارس ابتدایی شهرستان اردبیل بودند که به‏صورت در دسترس انتخاب شدند. برای جمع‏آوری اطلاعات از پرسش‏نامه‌های بهزیستی روان‏شناختی ریف (1989) و سبک‌های مقابله‌ای بیلینگر و موس (1981) استفاده شد. از روش آماری آنالیز واریانس دوطرفه جهت تحلیل داده‌ها استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که میزان بهزیستی روان‏شناختی و مؤلفه‌های آن در مادران کودکان ناشنوا به‏طور معنی‌داری پایین‌تر از مادران کودکان عادی بود (به‏ترتیب p<0/01؛ p<0/05) و همچنین از لحاظ سبک مقابله‌ای شناختی تفاوت معنی‏داری بین دو گروه وجود داشت(p<0/01)؛ به‏طوری که مادران کودکان ناشنوا کمتر از سبک مقابله‏ای شناختی استفاده می‏کردند.
نتیجه‌گیری: به‏نظر می‌رسد که فقدان حس شنوایی کودکان بر بهزیستی روان‏شناختی و سبک‌های مقابله‌ای مادرانشان تأثیر گذاشته، و تأثیر آن می‌تواند به‏صورت مشکلات روان‏شناختی و استفاده کمتر از سبک‌های مقابله‌ای سازگارانه قابل مشاهده باشد.