---

زمینه و هدف: آسیب ویژۀ زبانی یکی از شایع‏ترین اختلالات زبانی دوران رشد کودکان است که در مطالعات زبان فارسی کمتر به آن پرداخته شده است. هدف این پژوهش بررسی تفاوت برخی ویژگی‏های صرفی‏ـ‏‏نحوی گفتار و دیگر مهارت‏های زبانی کودکان فارسی زبان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی با کودکان هنجار هم سن بود. علاوه بر آن، قابلیت کاربرد نسخۀ فارسی آزمون رشد زبان‏ـ‏3 به‏عنوان ابزاری برای شناسایی کودکان فارسی زبان مبتلا به این اختلال مورد بررسی قرار گرفت.
روش بررسی: در این مطالعۀ مقطعی، نتایج حاصل از آزمون رشد زبان‏ـ‏3 و تحلیل نمونه‏های گفتاری توصیفی 13 کودک 5 تا 7 ساله مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی با 13 کودک هنجار مورد مقایسه قرار گرفتند.
یافته‏ها: یافته‏ها نشان می‏دهد که بین امتیازهای گروه مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی و گروه شاهد در تمامی جنبه‏های زبانی مورد بررسی آزمون رشد زبان‏ـ3 تفاوت معنی‏داری وجود داشت(p<0/001)؛ کودکان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی میانگین طول گفتۀ پایین‏تری داشتند(p<0/001) و نسبت به همتایان سنی خود، به میزان کمتر از واژگان دستوری گفتار استفاده می‏کردند(p=0/002).
نتیجه‏گیری: همانند کودکان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی در دیگر زبان‏ها، تمامی عملکردهای زبانی کودکان فارسی زبان مبتلا به این اختلال، پایین‏تر از عملکرد مورد انتظار برای سن آنها است. به‏علاوه، به نظر می‏رسد که بتوان از نسخۀ فارسی آزمون رشد زبان‏ـ3، برای شناسایی کودکان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی در زبان فارسی به نحوی که قابل مقایسه با کودکان مبتلا در دیگر زبان‏ها باشند استفاده کرد.

---

زمینه و هدف: با توجه به نتایج اکثر تحقیقات که نشان‏دهندۀ اختلالات صرفی در کودکان دچار آسیب ویژۀ زبانی هستند و توجه ویژه‏ای در تحقیقات به رابطۀ میان دوزبانگی و آسیب ویژۀ زبانی شده است، از این رو پژوهش حاضر تکواژهای صرفی افعال زبان فارسی در افراد دوزبانۀ مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی و مقایسۀ آنها با کودکان دوزبانۀ بهنجار را مورد بررسی قرار داد.

روش بررسی: در این پژوهش شش کودک ۵ تا ۱۰ ساله، دوزبانۀ آذری‏ـ‏فارسی و شش کودک همتای سنی و شش کودک همتای زبانی از لحاظ صرف فعل مورد بررسی قرار گرفتند و داشتن تأخیر زبانی، نداشتن مشکلات شنوایی، بینایی و هوشی از معیارهای ورود به این پژوهش بود. ابزار سنجش، آزمون آسیب ویژۀ زبانی و نمونۀ گفتار پیوستۀ کودکان بود و برای مقایسۀ نتایج از آزمون غیرپارامتریک من‏ویتنی استفاده شد.

یافته‏ها: نتایج نشان داد که این کودکان در مهارت‏های درک و بیان تطابق فعل و فاعل و بیان زمان افعال (گذشته، حال، آینده) نسبت به همتایان سنی خود تأخیر دارند و تفاوت موجود از لحاظ آماری معنی‏دار بود (p=۰/۰۲۰ ،p=۰/۰۱۹) و حتی در مورد توانایی بیان زمان افعال از همتایان زبانی خود نیز عقب‏تر هستند و بین آنها تفاوت معنی‏داری مشاهده شد(p=۰/۰۲۹).

نتیجه‏گیری: نتایج نشان می‏دهد ضعف در توانمندی‏های صرفی افعال می‏تواند نشانۀ بالینی ارزشمندی در تشخیص و درمان کودکان دوزبانۀ دچار آسیب ویژۀ زبانی باشد.

---

زمینه و هدف: یکی از انواع اختلالات زبان در دوران رشد که در دهه‏های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است، آسیب ویژۀ زبانی است. پژوهش‏های زیادی دربارۀ کودکان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی انجام شده است، ولی تاکنون دلیل مشخصی برای وجود نقایص زبانی در آنها مشخص نشده است. برخی از پژوهش‏ها نقص در حافظۀ کاری واجی و سرعت پردازش شنیداری را علت بروز اختلال زبانی در این کودکان می ‎ دانند. بنابراین هدف این مطالعه مروری، جمع ‎ آوری نتایج مطالعاتی است که به بررسی این دو عامل در این کودکان پرداخته‏اند.

یافته‏های اخیر: پژوهش‌ها نشان داده است که کودکان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی با محدودیت در ظرفیت حافظۀ کاری واجی مواجه هستند. این نقص حافظه می‌تواند یکی از دلایل احتمالی آسیب‌های زبانی در کودکان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی باشد، همچنین در این کودکان، اختلال در سرعت پردازش اطلاعات، به ‎ ویژه از جنبۀ شنیداری دیده شده است.

نتیجه‏گیری: با توجه به ارتباط حافظۀ کاری واجی و سرعت پردازش شنیداری با زبان، هنوز نیاز به پژوهش‏های بسیاری است تا بتوان به درستی نوع و چگونگی این ارتباطات را توضیح داد. به هر حال با توجه به نقش حافظۀ واجی و سرعت پردازش شنیداری در فراگیری زبان، پیشنهاد می ‎ شود که در ارزیابی و درمان کودکان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی، باید روی ظرفیت حافظۀ کاری واجی و سرعت پردازش شنیداری نیز متمرکز شد.