زمینه و هدف: خیشومی‏شدگی واکه، اضافه شدن تشدید خیشومی به عملکرد انتقالی مسیر صوتی است و به‏علت فرآیند هم‏تولیدی رخ می‏دهد. یکی شدن فضای تشدیدی خیشومی با حفرۀ دهانی‏ـ‏حلقی، سازه‏های مسیر صوتی را تغییر می‏دهد. هدف از این پژوهش بررسی اثر خیشومی‏شدگی بر سازه‏های فرکانسی واکۀ /a/ قبل و بعد از همخوان خیشومی و بررسی فرآیند هم‏تولیدی و کنترل حرکتی در زبان فارسی بود.

روش بررسی: در این پژوهش نمونه صدای ضبط شده از ۶۰ کودک هنجار چهار تا نه ساله مورد بررسی قرار گرفت. از آزمودنی‏ها خواسته شد طبق ارائۀ مدل شنیداری، /ʔ ama/ را سه مرتبه تولید کنند و واکۀ /a/ را به‏مدت سه ثانیه بکشند. داده‏ها با استفاده از نرم‏افزار 5.3.13 Praat تحلیل شد. بین F₀ ، F₁ ، F₂ و F₃ در واکۀ /a/ قبل و بعد از همخوان خیشومی /m/ برای سه مرتبه تکرار ساختار /ʔ ama/ میانگین گرفته شد.

یافته‏ها: تفاوت F₁ ، F₂ و F₃ در مقایسه‏های انجام شده میان واکۀ /a/ در قبل و بعد از همخوان خیشومی، واکۀ /a/ قبل از همخوان خیشومی با واکۀ /a/ تنها، واکۀ /a/ بعد از همخوان خیشومی با واکۀ /a/ تنها، معنی‏دار بود(۰۰۱/۰=p).

نتیجه‏گیری: در زبان فارسی همچون سایر زبان‏ها F₁ ، F₂ و F₃ در واکۀ /a/ قبل از همخوان /m/ تحت تأثیر رخدادهای پیش‏بینی‏کنندۀ خیشومی و سازه‏های فرکانسی در واکۀ /a/ بعد از همخوان /m/ تحت تأثیر رخدادهای بعد از هم‏تولیدی خیشومی و خیشومی‏شدگی کاهش می‏یابند.