---

زمینه و هدف: آگاهی از قافیه معیار مهمی برای مهارت‌های پردازش گفتار، خواندن و نوشتن است. با توجه به این­که در ایران آزمون مناسبی برای ارزیابی مهارت شنیداری در کودکان 5 تا 6 سال وجود ندارد، هدف اصلی این پژوهش ساخت و ارزشیابی تکالیف آگاهی از قافیه در کودکان 5 تا 6 ساله بود.
روش بررسی: یکصد کودک بهنجار 5 تا 6 ساله مهدکودک‌های شهر تهران مشتمل بر 50 دختر و 50 پسر به­طور تصادفی انتخاب شدند. ابزار بررسی شامل تکالیف آگاهی از قافیه، یعنی شناسایی قافیه و بیان کلمۀ هم‌قافیه بود. بررسی روایی و پایایی با روش شاخص روایی محتوایی، تکرارپذیری نسبی و مطلق انجام شد. ضریب همبستگی تکالیف با روش همبستگی پیرسون و مقایسۀ میانگین نمرات کودکان در هر دو بخش با روش سطوح سادگی مشخص شد. مقایسۀ میانگین نمرۀ دختران و پسران با روش t مستقل انجام گرفت.
یافته‌ها: تکالیف طراحی شده برای گروه سنی 5 تا 6 سال مناسب بود و دو بخش، روایی و پایایی مطلوبی داشتند. توانایی کودکان در بخش بیان کلمۀ هم‌قافیه بیشتر از بخش شناسایی قافیه بود. ضریب همبستگی یا ارتباط هریک از بخش‌ها با کل مهارت آگاهی از قافیه معنی­دار بود(p<0/05). مهارت کودکان دختر و پسر در کل تکالیف تفاوت معنی­داری با یکدیگر نداشت(p>0/05).
نتیجه‌گیری: تکالیف طراحی شده برای ارزیابی مهارت آگاهی از قافیه مناسب می‌باشند و دارای روایی محتوایی و پایایی مطلوبی هستند و رابطۀ معنی­داری با کل مهارت آگاهی از قافیه دارند و بر یکدیگر تأثیر می­گذارند. مهارت­های دو گروه دختر و پسر در این تکالیف مشابه می‏باشد.

---

زمینه و هدف: واژه‏ها به‏عنوان ابزارهایی نمادین برای برقراری ارتباط به‏کار می‏روند. کودکان در مسیر رشد و تکامل زبان، ابتدا اسامی را فرا می‏گیرند و در این دوره؛ بسامد کاربرد اسامی بیش از سایر انواع کلمات است. با توجه به اهمیت اسامی در روند رشد زبان، این پژوهش با هدف جمع‏آوری بخشی از داده‏های هنجاری برای دو آزمون تصویری درک و بیان اسامی و بررسی توانایی درک و بیان اسامیِ کودکان بهنجار انجام گرفت.
روش بررسی: در ایـن پژوهش مقطعی 110 کودک هنجار 5/2 تا 4 ساله (56 پسر و 54 دختر) در چهار گروه سنی از مهدکودک‏های شهر اراک انتخاب شدند. در این بررسی، دو آزمون تصویری درک و بیان اسامی مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‏ها: میانگین امتیازهای درک و بیان اسامی در بین تمام گروه‏ها، به غیر از گروه‏های 3 و 5/3 ساله، با یکدیگر تفاوت معنی‏داری داشتند(p<0/05). در مقایسه میانگین امتیازهای درک و بیان اسامی در دو جنس تفاوت معنی‏داری دیده نشد. همچنین همبستگی مستقیم و معنی‏داری بین امتیازات درک و بیان اسامی (r=0/896 و p<0/001) وجود داشت.
نتیجه‏گیری: توانایی‏های درک و بیان اسامی در 4 گروه سنی مورد مطالعه با یکدیگر تفاوت دارد و دو آزمون تصویری درک اسامی و بیان اسامی می‏تواند این تفاوت را نشان دهد. همچنین، با وجود رشد سریع توانایی درک، توانایی بیانی و درکی به موازات هم رشد می‏کنند و توانایی دختران و پسران در این زمینه یکسان است.

---

زمینه و هدف: تولد زودرس و وزن کم هنگام تولد، خطری برای رشد زبان محسوب می‏شود. اطلاعات در مورد دوره‏های اولیه رشد زبان در کودکان نارس برای شناسایی نیازها و حوزه‏های آسیب‏دیده زبانی آنها می‌تواند به مداخله‌ای به‏هنگام بیانجامد. این تحقیق به بررسی اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی کودکان 36-18 ماهۀ نارس با وزن کم هنگام تولد و مقایسۀ آن با همتایان هنجار پرداخته است.
روش بررسی: در این مطالعۀ آینده‌نگر تاریخی، اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی 42 کودک 36-18 ماهۀ نارس و 42 همتای هنجار آنان در سه محدودۀ سنی 6 ماهه با استفاده از فرم II فهرست تکامل برقراری ارتباط مک‏آرتورـ بیتز مورد ارزیابی قرار گرفت. فرم‏ها توسط مادر هر کودک تکمیل گردید.
یافته‌ها: تحلیل داده‌های پژوهش نشان داد تفاوت میانگین اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی در دو گروه از نظر آماری معنی‏دار بود(p=0/025). اما بین گروه‏های سنی در هر گروه، رشد اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی تفاوت معنی‏دار مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: یافته‌ها بیانگر این بود که اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی در کودکان نارس نسبت به همتایان هنجار کمتر است و این حاکی از وجود تأخیر در اندازۀ خزانۀ واژگان بیانی این کودکان است. اما در هر گروه با افزایش سن خزانۀ واژگان افزایش یافته است که گویای این است که رشد واژگان در این کودکان مشابه با کودکان هنجار است. این مطالعه ضرورت مداخلۀ زودهنگام جهت جبران تأخیر زبانی در این کودکان را نشان می‏دهد.

---

زمینه و هدف: به‏دلیل نقص در بازخورد شنوایی، گفتار کودکان مبتلا به افت شنوایی آهنگ نامناسبی دارد. نتایج مطالعات نشان می‏دهد که کودکان کاشت حلزون شده نیز در بیان آهنگ گفتار دچار مشکل هستند. آهنگ، حالت جمله خبری یا پرسشی را نشان می‏دهد. هدف از این مطالعه مقایسۀ بیان آهنگ گفتار در کودکان استفاده‏کننده از کاشت حلزون با کودکان دارای شنوایی هنجار بود.
روش بررسی: پژوهش حاضر روی 25 کودک کاشت حلزون شده و 50 کودک هنجار انجام گرفت. جهت بیان جملات خبری و پرسشی تصاویری به کودک نشان داده می‏شد. پس از آن تمامی جملات توسط هشت نفر گفتاردرمانگر شنیده شدند و مورد قضاوت ادراکی قرار گرفتند. با استفاده از نرم‏افزار praat میانگین فرکانس پایه و تغییرات زیروبمی محاسبه شد.
یافته‏ها: در گروه کاشت حلزون شده میانگین فرکانس پایه گفتار بالاتر و میانگین تغییرات زیروبمی کمتر از گروه هنجار بود. همچنین میانگین امتیازات صاحب‏نظران در گروه کاشت حلزون شده پایین‏تر از گروه هنجار بود. تفاوت‏ها در هر سه متغیر معنی‏دار بود(p<0.05). همبستگی میان مدت زمان استفاده از دستگاه کاشت حلزون و امتیاز قضاوت ادراکی معنی‏دار بود(p<0.05).
نتیجه‏گیری: با توجه به نتایج، دستگاه کاشت حلزون در تسهیل بیان آهنگ گفتار محدودیت دارد. با این وجود با افزایش مدت زمان استفاده از کاشت حلزون، عملکرد کودکان در بیان آهنگ گفتار بهبود می‏یابد. بنابراین لازم است گفتاردرمانگرها در برنامۀ درمانی کودکان کاشت شده، مداخله در بیان آهنگ گفتار را در نظر داشته باشند.

---

زمینه و هدف: اکتساب گفتار و زبان یکی از مهم‏ترین مؤلفه‏های رشد است که تعامل اجتماعی نقش بنیادی را در این فرایند ایفا می‏کند. تحقیقات اخیر نشان داده است که توانایی‏های زبانی کودک ارتباط نزدیکی با مهارت اجتماعی وی دارد. هدف از این پژوهش بررسی وجود ارتباط بین رشد زبان بیانی و ابعاد مهارت‏های اجتماعی در کودکان چهار تا شش سالۀ فارسی‏زبان بود.
روش بررسی: در این پژوهش، 123کودک 6-4 ساله 76 پسر و 47 دختر که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند، از بین کلیه مهدکودک‏های شیراز، انتخاب شدند. انتخاب مهدکودک‏ها براساس نمونه‏گیری خوشه‏ای صورت گرفت. از این کودکان آزمون رشد زبان و مقیاس نظام درجه‏بندی مهارت‏های اجتماعی که شامل دو فرم معلم و والدین است،گرفته شد. داده‏های حاصله با استفاده از روش ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‏ها: ارتباط مثبت و معنی‏داری بین زبان بیانی و ابعاد مهارت‏های اجتماعی مشاهده شد(p<0/001) ولی ضرایب همبستگی بین تحول زبان بیانی و ابعاد مهارت‏های اجتماعی فرم والدین، ضعیف‏تر از فرم معلمان بود(p=0/031). همچنین، بین نظرات معلم و والدین همبستگی معنی‏داری وجود نداشت(p=0/27).
نتیجه‏گیری: با توجه به نتایج، رشد زبان بیانی با رشد مهارت‏های اجتماعی افزایش می‏یابد. از طرفی در ارتباط با ضعیف بودن این رابطه از دیدگاه والدین می‏توان به عدم پویایی آن و شرایط متفاوت محیط خانه و محیط آموزشی در امر تعلیم و تربیت کودکان اشاره کرد.

---

زمینه و هدف: مطالعات نشان داده‏اند اکثر کودکان قبل از چهار سالگی توانایی درک و بیان سؤألات پرسش‌واژه‌ای مانند /what/، /where/ و /who/ را کسب می‌کنند. یک پژوهش موردی در زبان فارسی، این نتایج را تأیید می‌کند. هدف این مطالعه بررسی توانایی درک و بیان سؤالات پرسش‌واژه‌ای در کودکان 6-4 ساله بود.
روش بررسی: در پژوهش حاضر 72 کودک 6-4 سالۀ فارسی‏زبان به‏طور تصادفی انتخاب شدند. پرسش‌واژه‌ها شامل /či/، /koja/، /ki/، /čera/ و /key/ بود. دو تصویر برای درک و چهار تصویر برای بیان استفاده شد. در قسمت درک، آزمودنی‏ها باید به سؤالاتی در مورد تصاویر پاسخ می‌دادند و در قسمت بیان پس از ارائۀ جملات انگیزشی توسط عروسک سخنگو باید سؤال می‌پرسیدند. برای بررسی نتایج این پژوهش از آمار توصیفی و t مستقل استفاده شد.
یافته‏ها: در قسمت درک، آزمودنی‏ها در همۀ پرسش‌واژه‌ها میانگین دو با انحراف معیار صفر به‏دست آوردند، به‏جز کودکان 5-4 ساله که برای پرسش‌واژه /key/ میانگین 89/1 با انحراف معیار 32/0 را کسب کردند. در قسمت بیان بالاترین میانگین 52/3 با انحراف معیار 84/0 برای پرسش‌واژه ‌/ki/ بود؛ بین آزمودنی‏های 6-5 ساله و 5-4 ساله در پرسش‌واژه‌های /key/ با p<0/001، /ki/ با p=0/012، /koja/ با p=0/003 و /či/ با p=0/005 اختلاف معنی‏داری مشاهده شد. بیشترین خطاها نیز در کاربرد پرسش‌واژه ‌/key/ بود.
نتیجه‏گیری: آزمودنی‏های این مطالعه توانایی درک و بیان پرسش‌واژه‌ها را داشتند. درک پرسش‌واژه‌های /koja/či/key/čera/ki/ برای کودکان 6-4 ساله ساده است و می‌توانند از این واژه‌ها در جملات پرسشی استفاده کنند، اما خطاهای کاربردی نیز در بیان آنها وجود داشت.

---

زمینه و هدف: مطالعات مختلف نشان می‏دهد که کودکان کم ‎ شنوا در مقایسه با کودکان عادی مشکلاتی را در کلیۀ ابعاد رشد هیجانی شامل بیان چهره‏ای، بازشناسی هیجانی، قواعد تظاهری، فهم هیجانات آمیخته و متضاد و نظریۀ ذهن‏خوانی نشان می‏دهند. هدف مقاله حاضر مروری بر پژوهش‌های انجام گرفته در زمینۀ بررسی مشکلات رشد هیجانی در کودکان کم‌شنوا بود.

یافته‏های اخیر: برخی یافته‏ها نشان می‏دهند در سنین پایین عملکرد کودکان کم ‎ شنوا مشابه عملکرد کودکان شنواست. در بررسی قواعد تظاهری در کودکان کم‎شنوا می‏توان اذعان کرد الگوی پاسخ‏دهی کودکان کم‏شنوا ممکن است نشان‏دهندۀ مشکلات آنان در درک حالات ذهنی نباشد، بلکه ناشی از ناتوانی آنان از بیان کردن دلایل خود در این موقعیت‏ها باشد. به‏طور کلی یافته‏های تحقیقاتی نشان می‏دهد که فهم و درک هیجانی در جنبه‏ها و ابعاد مختلف با توانایی ‎ های ارتباط زبانی کودک مرتبط است.

نتیجه گیری: الگوی نتایج به‏دست آمده بر مبنای فرضیۀ مکالمات، مبین این است که کودکان ناشنوا در بیشتر ابعاد رشد هیجانی مانند تفسیر و تشخیص هیجانات چهره‏ای، عملکردی مشابه همسالان شنوا دارند اما این کودکان در فهم قواعد تظاهری و نظریۀ ذهن‏خوانی که در آن تجربه مکالمات نقش اساسی دارد عملکرد ضعیف‏تری داشتند. یافته‏های اخیر به‏طور کلی نشان می‏دهد که زبان نقشی اساسی در رشد هیجانی کودکان دارد و بنابراین کودکان ناشنوا در مقایسه با کودکان شنوا عملکرد ضعیف‏تری دارند.