---

بررسی حاضر با هدف ساخت و ارزشیابی فهرست های 25 واژه ای تک هجایی متوازن واجی همراه پاسخ بسته جهت آزمون بازشناسی گفتار کودکان 4 تا 6 ساله فارسی زبان در دو مرحله انجام شده است. مرحله نخست ساخت آزمون و مرحله دوم ارزشیابی آن است. در مرحله اول جهت طراحی آزمون معیارهای واتسن (1957) مد نظر قرار گرفت و چهار فهرست 25 واژه ای از واژه های تک هجایی ساخته شد. این فهرست ها از نظر واجی متوازن و دارای پاسخ سه گزینه ای به شکل تصویر بودند و در یکی از استودیوهای سیمای جمهوری اسلامی ایران روی نوار مغناطیسی ضبط شدند. در مرحله ارزشیابی، آزمون روی 33 کودک طبیعی که به طور تصادفی از مهد کودک های شهر تهران انتخاب شده بودند، اجرا گردید. براساس نتایج بدست آمده، آزمون ساخته شده در این مطالعه پایا و از نظر توازن واجی و همسانی فهرست ها به لحاظ دشواری معنای واژه ها معتبر است. اعتبار این آزمون از نظر آشنا بودن واژه ها به دلیل رعایت توازن واجی، عدم دسترسی به گنجینه واژه های حقیقی کودکان 4 تا 6 ساله، لزوم تصویر پذیری واژه ها و وجود دو واژه تصویر پذیر مشابه دیگر در واژگان این کودکان اندکی کاهش نشان می دهد. برای رفع این مشکل از شیوه نشان دادن تصاویر به کودک پیش از شروع آزمون استفاده می شود.

---

این پژوهش با هدف ساخت و ارزشیابی فهرست های 25 واژه ای تک هجایی متوازن واجی برای بزرگسالان فارسی زبان در دو مرحله صورت گرفته است. در مرحله ساخت، به منظور اجرای معیار توازن واجی در فهرست ها، بسامد وقوع هر یک از 29 واج زبان فارسی (شامل 6 واکه و 23 همخوان) در گفتار بزرگسالان تعیین شد که نشان دهنده وجود اختلاف معنی دار بین برخی واج ها بود. پس از استخراج کلیه واژه های تک هجایی موجود در 4 جلد اصلی فرهنگ فارسی معین و صرفنظر کردن از واژه های دشوار (با توجه به معیار ساخت آزمون ها) با قضاوت 5 فرد بزرگسال دارای دیپلم، واژه های مناسب موجود در گنجینه واژگان افراد بزرگسال انتخاب شدند. این واژه ها با توجه به معیار توازن واجی در فهرست های 25 واژه ای گنجانده شدند. بدین ترتیب 12 فهرست 25 واژه ای شامل 5 فهرست با الگوی هجایی CVC، 4 فهرست با الگوی CVCC و 3 فهرست به صورت ترکیبی (CVC و CVCC) ساخته شدند. فهرست های متوازن شده در استودیوی صدابرداری با صدای یک گوینده ضبط گردید. در مرحله ارزشیابی، برای هنجاریابی آزمون 60 نفر (30 زن و 30 مرد) دارای شنوایی طبیعی در محدوده سنی 25-18 سال به صورت تصادفی مورد ارزیابی با فهرست های ساخته شده قرار گرفتند. نتایج و یافته های این پژوهش عبارتند از: 1) همه افراد طبیعی با استفاده از تمام فهرست ها، 100-92% امتیاز را در راحت ترین سطح بلندی ارائه آزمون بدست آوردند. 2) بین امتیازهای بدست آمده از تمام فهرست ها در آزمون نخستین و آزمون دوباره اختلاف معنی داری مشاهده نمی شود (P>0.05) و 3) بین امتیازهای بدست آمده از 12 فهرست اختلاف معنی داری وجود ندارد (P>0.05) و 4) بین امتیازهای بدست آمده از 12 فهرست برحسب جنس اختلاف معنی داری وجود ندارد (P>0.05). با توجه به نحوه ساخت و نتایج حاصل از آن، آزمون بازشناسی گفتار بزرگسالان پایا و از نظر توازن واجی و همسانی فهرست ها از نظر دشواری معنای واژه ها معتبر است و برای ارزیابی بازشناسی گفتار بزرگسالان فارسی زبان کارایی دارد

---

این پژوهش به دلیل اهمیت مساله زبان و ارتباط آن با ضایعات مختلف مغزی خصوصا، ضایعات نیمکره چپ مغز که می تواند موجب پدید آمدن اختلال گفتاری متناسب با عمق و وسعت ضایعه گردد از اهمیت فراوانی برخوردار است. مطالعات بالینی و تجربی مختلفی نشان داده که اسامی و افعال می توانند به طور مستقل در نتیجه ضایعات مغزی مختلف دچار از هم گسیختگی شوند. اختلال شایع در نام بردن فعالیت ها (تولید افعال) معمولا در بیماران زبان پریش ناروان همراه با ضایعات لوب پیشانی گزارش شده است. در صورتی که اختلال انتخابی، در نام بردن اشیاء (تولید اسامی) معمولا در بیماران آنومیک که در آنها ضایعه، لوب گیجگاهی و نواحی خلفی را آسیب رسانده مشاهده شده است. این پژوهش از نوع بنیادی است و به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. داده های این پژوهش از طریق ارزیابی علائم آفازی هر بیمار با آزمون فارسی آفازی (پارادی، نیلی پور، پری بخت 1989) و تجزیه و تحلیل گفتار پیوسته وی پس از آزمون حاصل شده است. جامعه مورد مطالعه بیماران زبان پریش فارسی زبان در مراکز گفتار درمانی شهر تهران بودند. نمونه گیری به شیوه کاملا انتخابی و بیماران دارای ضایعات نیمکره چپ قشر مخ که در اثر CVA (منحصرا ضایعه عروقی) دچار زبان پریشی شده اند و دارای ویژگی های همگن می باشند. افراد بزرگسال، باسواد، راست دست، فارسی زبان، بدون ریسک فاکتورهایی مانند نیکوتین، الکل، نقرس، دیابت، مواد مخدر و هر گونه بیماری افسردگی از نوع درون زا ... بودند. تعداد بیماران 20 نفر و سن آنها بین 33 تا 76 سال است. یافته های توصیفی و تحلیلی بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد بین توانایی بکارگیری اسم و ضایعه نیمکره چپ مغز ارتباط معناداری وجود دارد، بین توانایی بکارگیری فعل و ضایعه نیمکره چپ مغز نیز ارتباط معناداری وجود دارد. با وجود محدودیت این پژوهش و عدم امکان تعمیم آن، در مورد اهمیت این مسئله و وجود آسیب پذیری اسم و فعل و جایگاه آسیب مغزی نمی توان به سادگی گذشت

---

زمینه و هدف: ارزیابی مهارت‏های پردازش شنوایی مرکزی نیازمند آزمایش‏های رفتاری مختلفی در قالب یک مجموعه آزمون است. آزمایش‏های گفتاری معدودی برای اثبات اختلال پردازش شنوایی مرکزی در کودکان فارسی زبان وجود دارد. این مطالعه با هدف طراحی و ساخت آزمایش دایکوتیک با ساختار کلمات تک‏هجایی مناسب ارزیابی پردازش شنوایی مرکزی کودکان فارسی زبان و گزارش نتایج مقدماتی آن در کودکان هنجار انجام شد.
روش بررسی: آزمایش کلمات رقابتی فارسی با استفاده از فراوان‏ترین کلمات موجود در کتاب داستان کودکان که در تحقیقات قبلی گزارش شده بود، ساخته شد. آزمایش روی 45 کودک 11-5 ساله هنجار (39 نفر راست دست و 6 نفر چپ دست) که هیچ‏گونه مشکل بارز شنوایی، گفتار، زبان و یادگیری نداشتند در سطح راحتی بلندی اجرا شد. هر دو تکلیف گوش دادن آزاد (28 نفر) و جهت‏مند (17 نفر) بررسی گردید.
یافته‏ها: نتایج نشان می‏دهد که در گوش دادن جهت‏مند، گوش پیش‏نشان شده در مقایسه با گوش مقابل به طور معنی‏داری عملکرد بهتری دارد. برتری گوش راست در حالت بازگویی/پاسخ‏دهی آزاد مشهود است. متوسط عملکرد کودکان در بازگویی/پاسخ‏دهی جهت‏مند به طور معنی‏داری بهتر از بازگویی/پاسخ‏دهی آزاد بوده و  میانگین امتیاز خام کودکان مورد آزمایش با سن افزایش می‏یابد.
نتیجه‏گیری: آزمایش کلمات رقابتی فارسی به عنوان یک آزمایش دایکوتیک می‏تواند مشخصات اصلی گوش دادن دایکوتیک و تأثیر رسش سامانه شنوایی مرکزی بر آن، در کودکان هنجار را نشان دهد.

---

زمینه و هدف: بی‏دستوری، پدیده‏ای عصب‏زبان‏شناختی است که به‏تازگی از زوایای ادراکی و تجربی مورد بررسی قرار گرفته است. تمرکز پژوهش حاضر بر نقایص دستوری در زبان‏پریشی‏های بروکای بی‏دستور افراد فارسی‏زبان است و هدف از آن، بررسی میزان کاربرد صحیح زمان‏های مختلف افعال فارسی در این گروه از بیماران می‏باشد.
روش بررسی: هشت بیمار مبتلا به زبان‏پریشی بی‏دستور، با میانگین سنی 57 سال، در این پژوهش توصیفی‏ـ‏تحلیلی شرکت داشتند. بیماران براساس آزمون زبان‏پریشی فارسی، گزارش تصویربرداری و معیارهای ورود و خروج مطالعه انتخاب شدند. هفت بیمار تک‏زبانۀ فارسی بودند و یک بیمار دوزبانه بود که تسلط کامل بر زبان فارسی داشت. همۀ بیماران ضایعه در نیم‏کرۀ چپ داشتند و حداقل یک سال از زمان شروع ضایعۀ آنها سپری شده بود. آزمون زمان افعال فارسی، در دو بخش تکمیل جملۀ نوشته شده و تصویری، روی بیماران اجرا شد.
یافته‏ها: بین زمان‏های مختلف گذشته، یعنی ساده، نقلی، استمراری و بعید، اختلاف معنی‏داری نبود(p>0/05)، اما مقایسۀ میانگین‏ها نشان داد که گذشتۀ ساده، استمراری، نقلی و بعید، به‏ترتیب دارای کمترین آسیب هستند. بین میانگین پاسخ‏های بیماران به زمان گذشتۀ افعال، در مقایسه با زمان حال، تفاوت معنی‏دار هست. در مورد زمان‏های مختلف افعال نیز از کمترین آسیب به بیشترین، زمان‏های حال، آینده و گذشته می‏باشند(p=0/02).
نتیجه‏گیری: در زبان فارسی نیز، مانند زبان‏های دیگر، زمان افعال در بیماران زبان‏پریش بروکای بی‏دستور دستخوش آسیب می‏شود. آنان در زمان گذشته نسبت به حال و آینده اشکال بیشتری دارند.

---

زمینه و هدف: برای ردیابی اختلالات رشد درک شنیداری‏ـ‏کلامی، شناخت هنجارهای رشد درک کلامی ضروری است. بنابراین در تحقیق حاضر رشد درک شنیداری واژگان در کودکان فارسی زبان تهران بررسی شد.
روش بررسی: در این تحقیق مقطعی توصیفی‏ـ‏تحلیلی، ابتدا درک کلامی 4 کودک بهنجار 2 تا 5 ساله مشاهده شد و مجموعه‏ای از واژگان درک شده به‏دست آمد که به اسم، فعل و صفت طبقه‏بندی شد. سپس آزمایه درک شنیداری‏ـ‏کلامی در دو بخش مصداق‏ًهای عینی و مقولۀ معنایی واژه‏ها تهیه گردید. آزمایه روی 30 نفر از کودکان بهنجار 2 تا 5 سال در مهدکودک‏هایی از مناطق جنوب، شمال و مرکز تهران، که به‏ًصورت تصادفی انتخاب شده بودند، اجرا شد. میانگین پاسخ‏های صحیح آزمودنی‏ها محاسبه و تحلیل آماری گردید.
یافته‏ها: بین رشد درک شنیداری‏ـ‏کلامی و افزایش سن، همبستگی مثبت و بالایی وجود داشت(p=0/001، 804/0r=). درک مصداق‏های عینی و مقوله معنایی کودکان 3-2 ساله نسبت به دو گروه 4-3 و 5-4 ساله پایین‏تر بود که این تفاوت، معنی‏دار محسوب می‏شد(p<0/05). مقایسۀ مقوله‏های اسم، صفت و فعل در گروه‏های سنی تفاوت معنی‏دار نشان نداد(p>0/05)، اما بین درک مصداق‏های عینی و مقولۀ معنایی کلمات در تمام گروه‏ها تفاوت معنی‏دار دیده شد(p<0/05).
نتیجه‏گیری: در گروه‏های مختلف سنی کودکان طبیعی 2 تا 5 سال، تفاوت آشکاری بین رشد درک اسامی، صفات و افعال دیده نمی‏شود. رشد درک مقوله‏های معنایی کندتر از رشد درک مصداق‏های عینی کلمات است.

---

زمینه و هدف: یکی از راه‏های کسب اطلاعات پرسش است. برخی از پرسش‏ها با استفاده از واژه‏های پرسشی چه/چی، کی، کجا، چرا، چقدر، چطور و غیره انجام می‏شود. کودکان انگلیسی‏زبان واژه‏های پرسشی را به‏ترتیب فرا می‏گیرند، به‏طوری که معمولاً کودکان با واژۀ چه/چی استفاده از پرسش‏واژه‏ها را آغاز می‏کنند. آیا کودکان فارسی‏زبان در فراگیری و به‏کارگیری پرسش‏واژه‏ها ترتیبی را طی می­کنند؟
مورد: این مطالعه روی دو کودک بهنجار فارسی‏زبان، یک دختر و یک پسر، که تقریباً به‏طور منظم به مهدکودک دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی ایران سپرده می‏شدند، انجام شد. نمونۀ گفتار آزاد این کودکان هر ماه به‏مدت 120 دقیقه از 12 تا 36 ماهگی به­طریق ضبط ویدئویی جمع‏آوری شد و واژه‏های پرسشی از نمونه‏های گفتار واج‏نویسی‏شدۀ هر دو کودک استخراج گردید. هر دو کودک قبل از بیان اولین واژۀ پرسشی، با بیان/m/ یا hum// همراه با آهنگ خیزان سؤال کردن را آغاز نمودند. واژه‏های /چی/ و /کو/ اولین پرسش­واژه‏های مورد استفادۀ هر دو کودک بود. تنوع پرسش‏واژه‏ها در گفتار دختر بیشتر بود. تا 36 ماهگی پرسش دربارۀ زمان با استفاده از پرسش‏واژۀ /کِی/ (/key/) در نمونه گفتار هر دو کودک مورد پژوهش ظاهر نشد.
نتیجه‏گیری: این کودکان فارسی‏زبان نیز طی توالی مشابه کودکان انگلیسی‏زبان از پرسش‏واژه‏ها در گفتار خود استفاده می‏کردند.

---

زمینه و هدف: صوت انسان در طول زندگی دستخوش تغییراتی می­شود که در مردان و زنان متفاوت است. برخی از پژوهش­ها علاوه بر بررسی تغییرات ناشی از سن و جنس، به بررسی تغییرات صوت در زبان­ها و نژادهای مختلف نیز پرداخته­اند. این پژوهش با هدف آگاهی از تغییرات بسامد پایۀ صوت در افراد 9 تا 50 سالۀ فارسی­زبان اجرا شده است تا تفاوت احتمالی آن با سایر پژوهش­ها مشخص شود.
روش بررسی: در این پژوهش مقطعی صدای 320 نفر در محیط ساکت عادی جمع­آوری شد. میانگین بسامد پایه در واکه­ها و شمارش اعداد با استفاده از برنامۀ تجزیه و تحلیل هم­زمان نرم­افزار دکتر اسپیچ محاسبه شد. داده­ها با آنالیز واریانس دوطرفه تحلیل شدند و نیمرخ تغییرات رسم شد.
یافته­ها: نیمرخ تغییرات بسامد پایه در زنان و مردان متفاوت بود. میانگین بسامد تا 13 سالگی در هر دو جنس تقریباً برابر بود و صدای نمونه­ها زیر بود (میانگین بیش از 200 هرتز). پس از 13 سالگی افت مشخص بسامد پایه در مردان، به­ویژه در واکه­ها، دیده شد که از لحاظ آماری معنی­دار بود(p<0/001). نیمرخ تغییرات بسامد پایه در واکه­ها و شمارش اعداد یکسان بود. در هر دو جنس بین 20 تا 40 سالگی بسامد پایه ثبات نسبی داشت.
نتیجه­گیری: تفاوت تغییرات بسامد پایه در زنان و مردان ناشی از تفاوت در ابعاد حنجره و سایر تفاوت­های جسمی شناخته شده است. تغییر چشمگیر بسامد پایه بین دو جنس پس از 13 سالگی متأثر از بلوغ در مردان است. ثبات نسبی بسامد پایه در 20 تا 40 سالگی احتمالاً نشانۀ شرایط نسبتاً با ثبات بدن در این دوره است.

---

زمینه و هدف: آگاهی از قافیه معیار مهمی برای مهارت‌های پردازش گفتار، خواندن و نوشتن است. با توجه به این­که در ایران آزمون مناسبی برای ارزیابی مهارت شنیداری در کودکان 5 تا 6 سال وجود ندارد، هدف اصلی این پژوهش ساخت و ارزشیابی تکالیف آگاهی از قافیه در کودکان 5 تا 6 ساله بود.
روش بررسی: یکصد کودک بهنجار 5 تا 6 ساله مهدکودک‌های شهر تهران مشتمل بر 50 دختر و 50 پسر به­طور تصادفی انتخاب شدند. ابزار بررسی شامل تکالیف آگاهی از قافیه، یعنی شناسایی قافیه و بیان کلمۀ هم‌قافیه بود. بررسی روایی و پایایی با روش شاخص روایی محتوایی، تکرارپذیری نسبی و مطلق انجام شد. ضریب همبستگی تکالیف با روش همبستگی پیرسون و مقایسۀ میانگین نمرات کودکان در هر دو بخش با روش سطوح سادگی مشخص شد. مقایسۀ میانگین نمرۀ دختران و پسران با روش t مستقل انجام گرفت.
یافته‌ها: تکالیف طراحی شده برای گروه سنی 5 تا 6 سال مناسب بود و دو بخش، روایی و پایایی مطلوبی داشتند. توانایی کودکان در بخش بیان کلمۀ هم‌قافیه بیشتر از بخش شناسایی قافیه بود. ضریب همبستگی یا ارتباط هریک از بخش‌ها با کل مهارت آگاهی از قافیه معنی­دار بود(p<0/05). مهارت کودکان دختر و پسر در کل تکالیف تفاوت معنی­داری با یکدیگر نداشت(p>0/05).
نتیجه‌گیری: تکالیف طراحی شده برای ارزیابی مهارت آگاهی از قافیه مناسب می‌باشند و دارای روایی محتوایی و پایایی مطلوبی هستند و رابطۀ معنی­داری با کل مهارت آگاهی از قافیه دارند و بر یکدیگر تأثیر می­گذارند. مهارت­های دو گروه دختر و پسر در این تکالیف مشابه می‏باشد.

---

زمینه و هدف: بیشتر کاربران سمعک از پدیده­ای به نام اثر انسداد شکایت دارند. هدف از انجام این مطالعه مقایسۀ میزان اثر انسداد در افراد با شنوایی هنجار و کم­شنوایی حسی عصبی خفیف و ملایم با استفاده از روش ارزیابی گوش واقعی است.
روش بررسی: شصت فرد بزرگسال شامل 30 مرد و 30 زن، در محدوده سنی 55-18 سال در این مطالعه شرکت کردند. از آنها خواسته شد تا دو واکه /e/ و /i/ را به­مدت 5 ثانیه صداسازی کنند. با استفاده از پروب میکروفن فشار صوتی درون مجرای گوش آنها اندازه­گیری شد. قلۀ فرکانسی و مقدار اثر انسداد در تمامی این افراد ثبت و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته­ها: قلۀ فرکانسی اثر انسداد با استفاده از واکه /e/ در زنان و مردان، در فرکانس­های 9/751 و 98/542  هرتز و با حداکثر میزان 25/10 و 77/9 دسی­بل به­دست آمد. نتایج به­دست آمده با استفاده از واکۀ /i/ نیز قلۀ فرکانسی اثر انسداد در زنان و مردان را در فرکانس­های 88/518 و 28/440 هرتز با حداکثر میزان 03/19 و 10/19 دسی­بل نشان داد. علاوه بر این هیچ­گونه تفاوت معنی­داری بین پارامترهای وضعیت شنوایی و بین دو جنس مشاهده نشد(p>0/05).
نتیجه­گیری: مقدار اثر انسداد در بین افراد کاملاً متغیر است. بهترین راه حل برای رفع اثر انسداد، تنظیم دقیق سمعک در محدودۀ فرکانسی مشخصی است که تعیین آن تنها با ارزیابی پروب میکروفن امکان­پذیر است.

---

زمینه و هدف: مطالعۀ زبان و شناسایی دقیق و سریع اختلالات و درمان آن از اولویت بالایی برای متخصصان برخوردار است. یکی از روش‏های بررسی سریع ساختار زبانی، روش تکرار جمله است که جهت اجرا و تجزیه و تحلیل، سریع‏تر از دیگر روش‏ها است. هدف از این پژوهش ساخت آزمون تکرار جمله برای اندازه‏گیری ساختار دستور زبان کودکان 5/2 تا 4 ساله و تعیین روایی و پایایی آن بود.
روش بررسی: در چند مرحله، با کمک آسیب‏شناس گفتار و زبان و زبان‏شناس، جملاتی مخصوص کودکان 5/2 تا 4 ساله تهیه شد. با نظرسنجی از 10 نفر از استادان، روایی محتوایی جملات بررسی شد. از بین این جملات 41 جمله که دارای روایی بالای 80 درصد بودند به‏عنوان جملات آزمون انتخاب شد. سپس تصاویر مناسب با جملات تهیه گردید و دوباره نظرسنجی انجام شد. 72 کودک (دختر و پسر) در سه گروه سنی شامل 5/2 تا 3، 3 تا 5/3، 5/3 تا 4 سال، در این آزمون شرکت کردند. پایایی به‏روش آزمون‏ـ‏بازآزمون به فاصله 2 هفته برای همان 72 کودک اجرا شد.
یافته‏ها: شاخص روایی محتوایی جملات نهایی آزمون 80 درصد به‏دست آمد. میزان تکرارپذیری نسبی کل آزمون 95/0 و خطای معیار اندازه‏گیری آزمون برابر با 45/7 به‏دست آمد. همچنین تفاوت بین میانگین‏های امتیاز کسب شده از جملات آزمون بین گروه‏های سنی مورد مطالعه معنی‏دار بود(p=0/014 ,p<0/001 ,p<0/001).
نتیجه‏گیری: آزمون تکرار جمله روشی سریع برای اندازه‏گیری ساختار دستور زبان کودکان 5/2 تا 4 ساله فارسی‏زبان می‏باشد. همچنین آزمون از لحاظ محتوایی، روا بوده و پایایی بسیار بالایی دارد.

---

زمینه و هدف: ساختار سازه‏ای و فضای واکه‏ای مهم‏ترین ویژگی‏های فیزیکی آواهای گفتاری هستند. پژوهش حاضر با هدف تعیین ساختار سازه‏ای و فضای واکه‏ای 6 واکۀ زبان فارسی انجام شد.
روش بررسی: پژوهش توصیفی‏ـ‏تحلیلی حاضر به‏صورت مقطعی روی 60 نفر (30 مرد، 30 زن) از دانشجویان فارسی‏زبان دانشگاه علوم پزشکی تهران در محدودۀ سنی 18 تا 24 سال انجام شد. فرکانس اولین، دومین و سومین سازۀ واکه‏های زبان فارسی و فضای واکه‏ای توسط نرم‏افزار real analyzer ضبط و تحلیل شد. میزان F₀ در دو جنس با استفاده از آزمون‏های Leven و t مستقل مقایسه شد.
یافته‏ها: کمترین میزان F₀ در مردان و زنان مربوط به واکه‏های /æ/ و /a/ (135 هرتز در مردان و 230 هرتز در زنان) و بیشترین آن مربوط به واکۀ /i/ (146 هرتز در مردان و زنان 239 هرتز در زنان) بود. میانگین فرکانس پایۀ زنان به‏طور معنی‏دار بیشتر از مردان بود(p<0/001). بیشترین و کمترین مقدار F₁ در مردان و زنان مربوط به واکه‏های /æ/ و /i/ است. بیشترین و کمترین مقدار F₂ در هر دو جنس به‏ترتیب مربوط به واکه‏های /i/ و /u/ است. بیشترین و کمترین میزان F₃ مربوط به واکه‏های /u/ و /i/ است.
نتیجه‏گیری: واکه‏های /æ/ و /a/ دارای کمترین فرکانس، /i/ دارای بالاترین فرکانس، /æ/ بازترین، /i/ بسته‏ترین، /i/ پیشین‏ترین و گسترده‏ترین و /u/ پسین‏ترین و گردترین واکه‏ها هستند.

---

زمینه و هدف: واژه‏ها به‏عنوان ابزارهایی نمادین برای برقراری ارتباط به‏کار می‏روند. کودکان در مسیر رشد و تکامل زبان، ابتدا اسامی را فرا می‏گیرند و در این دوره؛ بسامد کاربرد اسامی بیش از سایر انواع کلمات است. با توجه به اهمیت اسامی در روند رشد زبان، این پژوهش با هدف جمع‏آوری بخشی از داده‏های هنجاری برای دو آزمون تصویری درک و بیان اسامی و بررسی توانایی درک و بیان اسامیِ کودکان بهنجار انجام گرفت.
روش بررسی: در ایـن پژوهش مقطعی 110 کودک هنجار 5/2 تا 4 ساله (56 پسر و 54 دختر) در چهار گروه سنی از مهدکودک‏های شهر اراک انتخاب شدند. در این بررسی، دو آزمون تصویری درک و بیان اسامی مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‏ها: میانگین امتیازهای درک و بیان اسامی در بین تمام گروه‏ها، به غیر از گروه‏های 3 و 5/3 ساله، با یکدیگر تفاوت معنی‏داری داشتند(p<0/05). در مقایسه میانگین امتیازهای درک و بیان اسامی در دو جنس تفاوت معنی‏داری دیده نشد. همچنین همبستگی مستقیم و معنی‏داری بین امتیازات درک و بیان اسامی (r=0/896 و p<0/001) وجود داشت.
نتیجه‏گیری: توانایی‏های درک و بیان اسامی در 4 گروه سنی مورد مطالعه با یکدیگر تفاوت دارد و دو آزمون تصویری درک اسامی و بیان اسامی می‏تواند این تفاوت را نشان دهد. همچنین، با وجود رشد سریع توانایی درک، توانایی بیانی و درکی به موازات هم رشد می‏کنند و توانایی دختران و پسران در این زمینه یکسان است.

---

زمینه و هدف: ارتباط انسان شامل رفتارهای کلامی و غیرکلامی است. رفتار غیرکلامی یا زبان بدن شامل حالت چهره، جسچر، تماس چشمی، وضعیت بدن و نوای گفتار است. نوای گفتار، رفتاری است که بخش مهمی از اطلاعات معنایی و عاطفی را به شنونده منتقل می‏کند. با توجه به این ‌که در ایران آزمونی برای ارزیابی درک نوای گفتار وجود ندارد، تصمیم گرفته شد آزمونی متناسب با فرهنگ و زبان فارسی طراحی شده و روایی و پایایی آن تعیین شود.
روش بررسی: این مطالعه از نوع ساخت آزمون است. 73 جمله، توسط 22 دوبلر با هشت لحن بیان شد و 6582 جمله ضبط شد. برای بررسی روایی محتوایی صداها، 200 دانشجو در رده سنی 18 تا 30 سال و یک متخصص صدا، به موارد ضبط شده گوش دادند. از بین 6582 صدا، حالت عاطفی 1473 صدا، مورد توافق کامل شنوندگان بود. سپس 1473 صدا در اختیار یک متخصص صدا (مدیر دوبلاژ) قرار گرفت و در نهایت، 169 صدا جهت آزمون انتخاب گردید. آزمون درک نوای گفتار با چهار زیرآزمون تمایز نوای زبانی، تمایز نوای عاطفی، نامیدن نوای گفتار، نامیدن متناقض‏ها ساخته شد. پایایی آزمون روی 32 فرد بهنجار (18 تا 60 سال) تعیین گردید.
یافته‏ها: آزمون درک نوای گفتار دارای روایی محتوایی 100 درصد و پایایی 94 درصد بود و ضریب همبستگی آن 89 درصد بود(p=0/000).
نتیجه‏گیری: آزمون دارای روایی و پایایی مطلوبی است. و برای ارزیابی مهارت درک نوای گفتار در زبان فارسی مناسب است.

---

زمینه و هدف: نوای گفتار از مؤلفه‏های مهم برقراری ارتباط است که شامل: آهنگ، دیرش، زیروبمی، بلندی، تکیه، وزن و غیره است. آهنگ عبارت است از تغییراتی که در زیروبمی صدا در گفتار پیوسته در سطح جمله رخ می‏دهد. دیرش به‏مدت زمان ادای یک صوت اطلاق می‏گردد. هدف این پژوهش بررسی مؤلفه‏هایی از نوا شامل دیرش و منحنی آهنگ در جملات پرسشی بزرگسالان بهنجار فارسی زبان بود، تا با تکیه بر جنبه‏های آزمایشگاهی ویژگی‏های این بعد از گفتار مشخص شود.
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع مقطعی بود. آزمودنی‏ها شامل 134 زن و مرد 18 تا 30 سالۀ بهنجار فارسی‏زبان بودند. دو جملۀ پرسشی مورد بررسی قرار گرفت. یک جمله دارای کلمۀ پرسشی و دیگری بدون کلمۀ پرسشی بود. نمونه‏های صوتی با استفاده از برنامۀDr.speech  نرم‏افزار real analysis تجزیه و تحلیل شده و داده‏ها با آنالیز واریانس یک‏طرفه مورد بررسی قرار گرفتند و منحنی آهنگ جمله‏ًها رسم شد.
یافته‏ها: دیرش زنان و مردان در جمله‏ها تفاوت معنی‏داری داشت(p≤0/001). دیرش جملۀ پرسشی با کلمۀ پرسشی بیش از جملۀ پرسشی بدون کلمۀ پرسشی بود(p≤0/001). منحنی آهنگ در گروه زنان و مردان الگوی مشابهی داشت.
نتیجه‏گیری: زنان و مردان برای ایجاد تغییر در نوای گفتار از تغییر دیرش استفاده می‏کنند. به‏طور کلی دیرش در زنان بیش از مردان بود. در پرسش با کلمۀ پرسشی بخش اعظم دیرش مربوط به کلمۀ پرسشی است. منحنی آهنگ در پرسش با کلمۀ پرسشی دامنۀ بیشتری داشت. زنان نسبت به مردان برای انتقال حالت پرسشی در گفتار تغییرات بیشتری در فرکانس پایه نشان می‏دادند.

---

زمینه: کودکان معمولاً اولین واژه‏های خود را در سنین 10 تا 15 ماهگی بیان می‏کنند و طی مراحلی به گفتار ساده تا پیچیده دست می‏یابند. سنجش میانگین طول گفته، یکی از معیارهای بررسی رشد و تکامل زبان کودکان است. محاسبۀ میانگین طول گفته و بررسی ترتیب کاربرد برخی از تکواژهای دستوری در گفتار کودکان فارسی‏زبان از اهداف این مطالعه بود.
مورد: نمونۀ گفتار آزاد دو کودک در مهد کودک، از 12 تا60 ماهگی، هر ماه به‏مدت 120 دقیقه به طریق ضبط ویدئویی جمع‏آوری و نمونه‏های گفتار واج‏نویسی شد. مطالعه به روش طولی و توصیفی انجام گرفت. دختر و پسر مورد مطالعه اولین واژه‏های خود را به‏ترتیب در سن 12 ماهگی و 16 ماهگی بیان کردند. دختر در 18 ماهگی و  پسر 20 ماهگی بیان گفته‏های دوکلمه‏ای را آغاز کردند. تعدادی از تکواژهای دستوری که در ساختمان فعل کاربرد دارند قبل از 24 ماهگی با میانگین طول گفته کمتر از دو تکواژ در گفتار هر دو کودک ظاهر شدند. ترتیب کاربرد تکواژهای پی‏بندهای فعل، از مفرد به جمع بود. شش شناسۀ فاعلی قبل از 36 ماهگی در گفتار هر دو کودک ظاهر شد.
نتیجه‏گیری: مراحل تکامل گفتار کودکان فارسی‏زبان نیز همانند سایر کودکان از مرحلۀ گفتار تک‏واژه آغاز شد و با افزایش واژگان و کاربرد تکواژهای دستوری به‏تدریج بر پیچیدگی گفتار آنها افزوده شد. نکتۀ مهم این که کودکان فارسی‏زبان با میانگین طول گفته کمتر از 2 تکواژ کاربرد تکواژهای دستوری را آغاز کردند.

---

زمینه و هدف: حافظۀ شنوایی، اساس رشد مهارت‏های زبانی و فرآیند یادگیری است. هدف از پژوهش حاضر بررسی روند حافظه و یادگیری شنوایی‏ـ‏کلامی در زنان جوان 18 تا 30 سال با استفاده از نسخۀ فارسی آزمون حافظه و یادگیری شنوایی‏ـ‏کلامی ری بود.
روش بررسی: مطالعۀ توصیفی و مقطعی حاضر روی 70 زن هنجار در محدودۀ سنی 18 تا 30 سال با میانگین 2/23 و انحراف معیار 4/2 سال که به روش نمونه‏گیری غیر احتمالی انتخاب شدند، انجام شد و جنبه‏های مختلف حافظه از جمله یادآوری فوری، یادآوری تأخیری، توانایی بازشناسی، سرعت فراموشی، تأثیر تداخل و روند یادگیری با استفاده از نسخۀ فارسی آزمون شنوایی‏ـ‏کلامی ری بررسی شد.
یافته‏ها: میانگین امتیازهای افراد مورد مطالعه از 94/8 با انحراف معیار 91/1 در مرحلۀ اول آزمون ری به 70/13 با انحراف معیار 18/1 در مرحلۀ پنجم افزایش یافت. میانگین یادگیری کلی افراد، 19/12 با انحراف معیار 08/1 و میانگین افزایش یادگیری 76/4 بود. همچنین، میانگین امتیازهای افراد در مرحلۀ یادآوری تأخیری و بازشناسی به‏ترتیب برابر 47/13 با انحراف معیار 2/1 و 72/14 با انحراف معیار 53/0 به‏دست آمد. میزان تداخل پیش‏گستر، تداخل پس‏گستر، سرعت فراموشی و بازیابی به‏ترتیب 86/0، 96/0، 01/1 و 90/0 به‏دست آمد.
نتیجه‏گیری: براساس یافته‏ها، عملکرد حافظه و یادگیری شنوایی‏ـ‏کلامی در زنان فارسی‎‏زبان با جمعیت مشابه در سایر کشورها مطابقت دارد که این امر نشان‏دهندۀ روایی نسخۀ فارسی آزمون حافظۀ شنوایی‏ـ‏کلامی ری در این گروه است.

---

زمینه و هدف: شناسایی دقیق و سریع اختلالات زبان و درمان آن از اولویت بالایی برای درمانگران برخوردار است. یکی از روش‏های بررسی سریع ساختار زبانی، بازگویی داستان است که برای اجرا و تحلیل، سریع‏تر از دیگر روش‏ها است و سیستم امتیاز‏دهی پایایی دارد. هدف از این پژوهش ساخت و تعیین روایی و پایایی آزمون بازگویی داستان در کودکان شش تا هفت ساله فارسی‏زبان بود.
روش بررسی: ابتدا با کمک گفتاردرمانگر، زبان‏شناس و داستان‏نویس کودک، داستانی مناسب کودکان شش تا هفت ساله نوشته شد. برای بررسی روایی محتوایی داستان، از 14 متخصص، نظرسنجی شد. سپس تصاویر مناسب با داستان تهیه و به‏صورت لوح فشرده در آمد، سپس دوباره نظرسنجی صورت گرفت. پایایی به روش آزمون‏ـ‏‏بازآزمون، به فاصلۀ دو هفته روی 72 کودک در گروه سنی شش تا هفت سال شامل 36 دختر، 36 پسر اجرا شد. برای بررسی پایایی مقیاس امتیازدهی از روش پایایی بین ارزیاب استفاده شد.
یافته‏ها: شاخص روایی محتوایی آزمون بازگویی داستان 89 درصد، میزان تکرارپذیری نسبی کل آزمون 83 درصد و خطای معیار اندازه‏گیری آن 76/2 بود. همچنین تکرار‏پذیری نسبی مقیاس امتیازدهی 93 درصد و همبستگی پیرسون برای آن 90 درصد به‏دست آمد. همبستگی امتیاز‏های دو بار انجام آزمون معنی‏دار بود(p<0/01).
نتیجه‏گیری: آزمون بازگویی داستان، روشی سریع برای ارزیابی ساختار‏های زبان کودکان شش تا هفت ساله فارسی‏زبان است. آزمون از لحاظ محتوایی و کیفی، روا بوده و پایایی بالایی دارد.

---

زمینه و هدف: فعل از مهم‏ترین اجزای جمله است و آسیب به آن از ابعاد قابل توجه نابسامانی‏های زبان در دوران رشد کودک به شمار می‏رود. با توجه به این که در ایران برای بررسی این جنبه از زبان در کودکان آزمون مناسبی وجود ندارد، هدف از این پژوهش ساخت و ارزشیابی آزمون تصویری افعال برای کودکان 36 تا 54 ماهه فارسی‏زبان و بررسی قدرت تمایز‏گذاری آن در کودکان مورد مطالعه بود.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، فهرستی از افعال که قابلیت به تصویر کشیدن را داشتند، تهیه شد. برای تعیین شاخص روایی محتوایی از هفت گفتاردرمانگر نظرسنجی شد و تعداد 55 فعل که مورد تأیید هر هفت نفر بود، انتخاب شد. سپس تصاویر مناسب برای این تعداد فعل، با همکاری همان هفت متخصص، انتخاب گردید. آزمون روی 106 کودک در سه گروه سنی (42-36، 48-42 و 54-48 ماهه)، اجرا شد. پایایی آزمون با دو روش تکرارپذیری و ثبات درونی و همبستگی توانایی پاسخ‏دهی آزمودنی‏ها با سن آنها با آزمون آماری اسپیرمن تعیین شد.
یافته‏ها: شاخص روایی محتوا برای تعداد 55 فعل برابر با یک بود. در بررسی پایایی، ضریب همبستگی حاصل از دو بار اجرا، 90/0 و ثبات درونی 60/0 بود که با استفاده از روش حذف آیتم این مقدار به 71/0 افزایش یافت. بین توانایی پاسخ‏دهی آزمودنی‏ها و سن آنها با ضریب همبستگی 76/0 ارتباط معنی‏دار وجود داشت .(p<0/001)
نتیجه‏گیری: آزمون تصویری افعال، ابزاری مناسب برای ارزیابی افعال در کودکان 36 تا 54 ماهه و دارای قدرت تمایز‏گذاری بین سه گروه سنی مورد مطالعه است.

---

زمینه و هدف: هدف از انجام این مطالعه، بررسی حساسیت درکی شنوندگان بومی فارسی، زبانی دارای تکیه قابل پیش­بینی، نسبت به سرنخ­های آکوستیکی تکیه است. این پژوهش براساس الگوی شناختی ناشنوایی تکیه طراحی شده است که مطابق آن، هر قدر جایگاه تکیه در یک زبان، بیشتر قابل پیش‏بینی باشد، گویشور بومی آن زبان، دارای حساسیت درکی ضعیف‌تری نسبت به ویژگی‌های تکیه خواهد بود.
روش بررسی: در این آزمون، نوع خاصی از آزمون درکی تطبیق به‏کار رفت که در آن 35 گویشور فارسی در قالب سه گروه متمایز براساس زمینه زبانی، باید محرک‏های مصنوعی پخش‌شده را، به‏صورت رایانه‌ای، شبیه‌سازی می‌کردند. در کنار بررسی عملکرد فارسی‌زبانان در درک تکیه، تأثیر دانش آواشناسی و قرار گرفتن در محیط زبان انگلیسی بر حساسیت درکی آنها نیز مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته‌ها: در یافته‌های این پژوهش مشخص شد که حساسیت کلی فارسی‌زبانان نسبت به تکیه ضعیف است. با این حال قرار گرفتن آنها در محیط زبانی انگلیسی، تأثیر چشمگیری در میزان حساسیت آنها به تکیه در پی داشت(p<0/0001)؛ در حالی که دانش آواشناسی تأثیری در عملکرد درکی گویشوران نداشت. همچنین از بین سه همبسته، بیش از همه، در تشخیص دیرش، میان فارسی‌زبانان مشکل وجود داشت(p=0/0001) و از لحاظ آماری تفاوتی میان درک سرنخ فرکانس پایه و شدت مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: گویشوران زبان فارسی عملکرد ضعیفی در درک تکیه دارند و چنین نتیجه‌ای با پیش‌بینی الگوی ناشنوایی تکیه در مورد ناشنوایی تکیه گویشوران زبان‌های دارای تکیه ثابت سازگار است.