زمینه و هدف: رشد آگاهی واج‏شناختی در برخی کودکان مبتلا به اختلال صدای گفتار با مشکل همراه است، از این رو هدف این مطالعه بررسی ارتباط آگاهی واج‏شناختی و فرآیندهای واجی در کودکان مبتلا به اختلال صدای گفتار بود.

روش بررسی: این مطالعۀ مقطعی روی ۲۱ کودک پنج سالۀ مبتلا به اختلال صدای گفتار انجام شد. کودکان مبتلا به اختلال صدای گفتار از کلینیک‏های دانشگاه علوم پزشکی تهران به روش نمونه‏گیری در دسترس انتخاب شدند. مهارت‏های زبانی، تولیدی، عملکرد حرکتی‏ـ‏دهانی و آگاهی واج‏شناختی این کودکان به‏ترتیب با استفاده از آزمون رشد زبان‏ـ۳، آزمون تشخیصی آوایی و واجی برای کودکان سه تا شش سالۀ فارسی‏زبان و آگاهی واج ‎ شناختی ارزیابی شد. داده‏ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن مورد تحلیل قرارگرفتند.

یافته‏ها: ضریب همبستگی فرآیندهای واجی غیرطبیعی با خرده‏آزمون‏های تجانس(p=۰/۰۰۵)، قافیه(p=۰/۰۰۹)، ترکیب(p=۰/۰۰۶)، شناسایی واج آغازین یکسان(p=۰/۰۰۷) و شناسایی واج پایانی یکسان(p=۰/۰۰۷) معنی‏دار بود. همچنین ارتباط معنی‏داری بین همبستگی فرآیندهای واجی غیرطبیعی در سطح واج با خرده‏آزمون‏های تجانس(p=۰/۰۰۱)، قافیه(p=۰/۰۰۸)، ترکیب(p=۰/۰۲۹)، شناسایی واج آغازین یکسان(p=۰/۰۰۷) و شناسایی واج پایانی یکسان(p=۰/۰۰۳) وجود داشت. سطح معنی‏داری کمتر از ۰۵/۰ در نظر گرفته شده است.

نتیجه‏گیری: بین مهارت‏های آگاهی واج‏شناختی کودکان مبتلا به اختلال صدای گفتار با فرآیندهای واجی ارتباط وجود دارد به‏ویژه در کودکانی که از فرآیندهای واجی غیرطبیعی در سطح واج در گفتار خود بیشتر استفاده می‏کنند.