---

زمینه و هدف: زبان آموزی یکی از مهارت هایی است که باید در سال های اولیه زندگی کسب شود. بدین ترتیب زبان کودک به تدریج تحول می یابد و در هر مرحله واژه ها و ساخت های تازه ای به دانش او اضافه می گردد. حس شنوایی نیز مهم ترین پایه و اساس برای اکتساب طبیعی زبان است و کم شنوایی از عواملی است که مانع رشد طبیعی زبان می شود. هدف از این پژوهش بررسی تفاوت برخی ویژگی های زبانی (صرفی- نحوی) گفتار کودکان کم شنوای شدید- عمیق در حال آموزش با کودکان طبیعی 5-4 ساله فارسی می باشد.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی توصیفی- تحلیلی، جامعه مورد بررسی 10 کودک طبیعی 5-4 ساله فارسی زبان به عنوان گروه شاهد از مهد کودک شهرستان قزوین و ده کودک مبتلا به کم شنوایی شدید- عمیق 5-4 ساله در حال آموزش به عنوان گروه مورد از مرکز توانبخشی نیوشا انتخاب شدند. در ابتدا با استفاده از آزمون سنجش هوش، هر دو گروه تقریبا از لحاظ بهره هوشی در یک سطح قرار گرفتند. اطلاعات غیر زبانی جامعه آماری از طریق پرسشنامه به دست آمد. اطلاعات زبانی مربوط به گفتار آزاد، گفتار توصیفی و درک نحوی به ترتیب از طریق پرسش های مکمل، آزمون توصیف تصاویر و آزمون فارسی اختلالات ویژه زبانی ثبت گردید و سرانجام یافته ها تحت آنالیز آماری قرار گرفتند.
یافته ها: با مقایسه میانگین متغیرهای گفتار آزاد و گفتار توصیفی کودکان کم شنوا مشخص شد که این کودکان نیز مانند کودکان هنجار تفاوتی میان گفتار آزاد و گفتار توصیفی آنان وجود دارد، تفاوت های مشاهده شده به این شرح است که: تعداد گفته ها، تعداد واژه های قاموسی و دستوری، تعداد کل واژه ها در گفتار آزاد کودکان کم شنوا بیشتر از گفتار توصیفی است ولی طول گفته بر حسب واژه و غنای واژگانی در گفتار توصیفی بیشتر از گفتار آزاد است. با بررسی هر دو گفتار (آزاد و توصیفی) مشخص گردید که میانگین تکواژهای آزاد (قاموسی و دستوری) و غنای واژگانی که مربوط به بخش صرفی زبان می باشد در کودکان طبیعی هم در گفتار آزاد و هم در گفتار توصیفی بیشتر از کودکان کم شنوا است و میانگین تعداد گفته ها، میانگین طول گفته بر حسب واژه و درک نحوی هم که جزو بخش نحوی محسوب می شوند در کودکان کم شنوا نسبت به کودکان هنجار کمتر است.
نتیجه گیری: بر طبق تحقیقاتی که در سال های اخیر انجام شده است تقریبا یک کودک کم شنوا نتوانسته است به سطح برابری با هم سالان شنوای خود از نظر الگوهای صرفی و نحوی برسد. همین ساله مهم ترین ملاک برای برنامه ریزی جهت آموزش این گروه است از یافته های این پژوهش می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که کودکان کم شنوای این پژوهش اگر چه کم شنوایی از نوع شدید- عمیق دارند ولی رشد زبانی آنها با استفاده از وسایل کمک شنوایی، تربیت شنوایی و گفتار درمانی و کمک های آموزشی در حال پیشرفت است و فقط نسبت به کودکان عادی دچار تاخیر هستند به عبارت دیگر رشد زبانی این کودکان کم شنوای 5-4 ساله را می توان تقریبا با رشد زبانی یک کودک هنجار سه ساله برابر دانست.

---

زمینه و هدف: آسیب ویژۀ زبانی یکی از شایع‏ترین اختلالات زبانی دوران رشد کودکان است که در مطالعات زبان فارسی کمتر به آن پرداخته شده است. هدف این پژوهش بررسی تفاوت برخی ویژگی‏های صرفی‏ـ‏‏نحوی گفتار و دیگر مهارت‏های زبانی کودکان فارسی زبان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی با کودکان هنجار هم سن بود. علاوه بر آن، قابلیت کاربرد نسخۀ فارسی آزمون رشد زبان‏ـ‏3 به‏عنوان ابزاری برای شناسایی کودکان فارسی زبان مبتلا به این اختلال مورد بررسی قرار گرفت.
روش بررسی: در این مطالعۀ مقطعی، نتایج حاصل از آزمون رشد زبان‏ـ‏3 و تحلیل نمونه‏های گفتاری توصیفی 13 کودک 5 تا 7 ساله مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی با 13 کودک هنجار مورد مقایسه قرار گرفتند.
یافته‏ها: یافته‏ها نشان می‏دهد که بین امتیازهای گروه مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی و گروه شاهد در تمامی جنبه‏های زبانی مورد بررسی آزمون رشد زبان‏ـ3 تفاوت معنی‏داری وجود داشت(p<0/001)؛ کودکان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی میانگین طول گفتۀ پایین‏تری داشتند(p<0/001) و نسبت به همتایان سنی خود، به میزان کمتر از واژگان دستوری گفتار استفاده می‏کردند(p=0/002).
نتیجه‏گیری: همانند کودکان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی در دیگر زبان‏ها، تمامی عملکردهای زبانی کودکان فارسی زبان مبتلا به این اختلال، پایین‏تر از عملکرد مورد انتظار برای سن آنها است. به‏علاوه، به نظر می‏رسد که بتوان از نسخۀ فارسی آزمون رشد زبان‏ـ3، برای شناسایی کودکان مبتلا به آسیب ویژۀ زبانی در زبان فارسی به نحوی که قابل مقایسه با کودکان مبتلا در دیگر زبان‏ها باشند استفاده کرد.

---

زمینه: کودکان معمولاً اولین واژه‏های خود را در سنین 10 تا 15 ماهگی بیان می‏کنند و طی مراحلی به گفتار ساده تا پیچیده دست می‏یابند. سنجش میانگین طول گفته، یکی از معیارهای بررسی رشد و تکامل زبان کودکان است. محاسبۀ میانگین طول گفته و بررسی ترتیب کاربرد برخی از تکواژهای دستوری در گفتار کودکان فارسی‏زبان از اهداف این مطالعه بود.
مورد: نمونۀ گفتار آزاد دو کودک در مهد کودک، از 12 تا60 ماهگی، هر ماه به‏مدت 120 دقیقه به طریق ضبط ویدئویی جمع‏آوری و نمونه‏های گفتار واج‏نویسی شد. مطالعه به روش طولی و توصیفی انجام گرفت. دختر و پسر مورد مطالعه اولین واژه‏های خود را به‏ترتیب در سن 12 ماهگی و 16 ماهگی بیان کردند. دختر در 18 ماهگی و  پسر 20 ماهگی بیان گفته‏های دوکلمه‏ای را آغاز کردند. تعدادی از تکواژهای دستوری که در ساختمان فعل کاربرد دارند قبل از 24 ماهگی با میانگین طول گفته کمتر از دو تکواژ در گفتار هر دو کودک ظاهر شدند. ترتیب کاربرد تکواژهای پی‏بندهای فعل، از مفرد به جمع بود. شش شناسۀ فاعلی قبل از 36 ماهگی در گفتار هر دو کودک ظاهر شد.
نتیجه‏گیری: مراحل تکامل گفتار کودکان فارسی‏زبان نیز همانند سایر کودکان از مرحلۀ گفتار تک‏واژه آغاز شد و با افزایش واژگان و کاربرد تکواژهای دستوری به‏تدریج بر پیچیدگی گفتار آنها افزوده شد. نکتۀ مهم این که کودکان فارسی‏زبان با میانگین طول گفته کمتر از 2 تکواژ کاربرد تکواژهای دستوری را آغاز کردند.

---

زمینه و هدف: به‏دلیل محدود بودن آزمون‏های استاندارد شده برای افراد فارسی‏زبان دچار اختلالات زبانی، جمع‏آوری نمونه زبانی خودانگیخته، بخش مهمی از پروتکل ارزیابی زبان را تشکیل می‏دهد. بر این اساس، انتخاب کارآمدترین روش نمونه‏گیری زبانی که در مدت زمان کوتاه، اطلاعات مناسبی را از توانش زبانی فرد ارائه کند، حایز اهمیت است. در این مطالعه، به مقایسۀ نمونه‏های زبانی فراخوانی شده توسط شیوه‏های توصیف تصویر و داستان‏گویی با هدف تعیین کارآیی این دو شیوه انجام شد.
روش بررسی: در این پژوهش، 30 دانش‏آموز دختر پایۀ اول ابتدایی به‏روش نمونه‏گیری در دسترس انتخاب شدند. برای بررسی شیوۀ توصیف تصویر، از دو داستان مصور چهار تصویری استفاده شد، و نمونۀ زبانی از طریق داستان‏گویی، با تعریف یک داستان معروف کودکانه به‏دست آمد. دو شاخص مدت زمان جمع‏آوری نمونۀ زبانی و میانگین طول گفته مقایسه شد.
یافته‏ها: تفاوت معنی‏داری بین میانگین طول گفتۀ حاصل از دو روش بالا مشاهده نشد(p>0/05). اما زمان نمونه‏گیری از طریق توصیف تصویر کوتاه‏تر از زمان نمونه‏گیری از طریق داستان‏گویی بود(p<0/05).
نتیجه‏گیری: دو شیوۀ توصیف تصویر و داستان‏گویی توان یکسانی در فراخوانی نمونۀ زبانی دارند. از آنجایی که شیوه توصیف تصاویر در مدت زمان به مراتب کوتاه‏تری نمونۀ زبانی با پیچیدگی یکسان به‏دست می‏دهد، این روش می‏تواند به‏عنوان یک روش بهینه مورد استفاده بالینی قرار گیرد.