---

زمینه و هدف: خواندن یکی از اساسی‏ترین مهارت‏های مورد نیاز در عصر حاضر است. بدیهی است که بروز اختلال در آن می‏تواند مشکلات زیادی را برای فرد مبتلا ایجاد نماید و ارزیابی و تشخیص زودهنگام آن نقش بزرگی در درمان آن بازی می‏کند. این مطالعه با هدف طراحی و ساخت آزمون غربالگری سیاهه خواندن به منظور تشخیص سریع اختلال در خواندن در دانش آموزان مقطع ابتدایی انجام شد.
روش بررسی: بدنه اصلی آزمون در هر پایه مرکب از یک متن صدکلمه‏ای و چهار سؤال درک مطلب است که توسط کارشناس ارشد و کارشناسان آسیب‏شناسی گفتار و زبان بدقت کنترل شده است. این آزمون بر روی 200 دانش آموز دختر و پسر در تمام پایه‏های اول تا پنجم مقطع ابتدایی و مجموعاً 1000 دانش آموز که بصورت تصادفی از کلیه نواحی پنجگانه شهر اصفهان انتخاب شده بودند، معیار شد. به‏علاوه آزمون روی دو گروه نارساخوان و عادی اجرا گردید.
یافته‏ها: همبستگی نمرات دقت و سرعت خواندن با نمره کل آزمون بالا بود. اعتبار آزمون با معیار آلفای کرونباخ 77/0 بود. تفاوت میانگین نمره دو گروه مبتلا و غیرمبتلا به اختلال خواندن معنی‏دار بود(p=0/01).
نتیجه‏گیری: با توجه به نتایج فوق، این آزمون می‏تواند به‏عنوان یکی از ابزارهای مفید در تشخیص غربالی و سریع نارساخوانی دانش‏آموزان پایه‏های اول تا پنجم کاربرد داشته باشد.

---

زمینه و هدف: خواندن یکی از اساسی‏ ترین مهارت‏های مورد نیاز در عصر حاضر است. بدیهی است که بروز اختلال در آن می‏تواند مشکلات زیادی را برای فرد مبتلا ایجاد کند؛ از این‏رو ارزیابی و تشخیص زودهنگام این اختلال نقش بزرگی را در درمان آن بازی می‏کند. این پژوهش با هدف تعیین میزان شیوع نارساخوانی در دانش‏آموزان پایه‏های اول تا پنجم دبستان و معرفی آزمون سیاهه خواندن برای تشخیص اختلال در دانش‏آموزان مقطع ابتدایی انجام شد.
روش بررسی: در این پژوهش مقطعی 200 نفر دانش‏‏آموز دختر و پسر در 5 پایه تحصیلی از دبستان‏های شهرستان اصفهان در سال تحصیلی 86-1385 به روش نمونه‏گیری تصادفی‏ـ‏چندمرحله‏ای انتخاب شده و با استفاده از آزمون سیاهه خواندن مورد بررسی قرار گرفتند. به‏منظور توصیف اطلاعات به‏دست آمده، از شاخص‏های مرکزی و پراکندگی از نرم افزار SPSS نسخۀ 13 استفاده شد.
یافته‏ها: این بررسی نشان داد که بیشترین میزان شیوع نارساخوانی در دانش‏آموزان پسر پایه اول (25%) و کمترین میزان شیوع در دانش‏آموزان دختر پایه پنجم (صفر درصد) بوده است. به‏طور کلی فراوانی نارساخوانی در 5 پایه تحصیلی 10 درصد بوده که از این میزان 66 درصد مربوط به دانش‏آموزان پسر و 34 درصد مربوط به دانش‏آموزان دختر بوده است.
نتیجه‏گیری: نارساخوانی در دانش‏آموزان پسر بیش از دانش‏آموزان دختر است و آزمون سیاهه خواندن ابزار مناسبی برای تشخیص سریع این اختلال است.

---

زمینه و هدف: پردازش زمانی شنوایی جنبۀ مهمی از عملکرد شنوایی است و نقص در آن می‏تواند مانع کسب گفتار، زبان و خواندن شود. وضوح زمانی از زیرمجموعه‏های پردازش زمانی است و با آزمون‏های تشخیص فاصله قابل ارزیابی است. از آنجا که اختلالات واج‏شناختی کودکان نارساخوان‏ـ‏نارسانویس به نقایص پردازش زمانی شنوایی هم مربوط است، این مطالعه با هدف بررسی نتایج آزمون فاصله در نویز در آنها انجام شده است.
روش بررسی: آزمون فاصله در نویز روی 28 کودک هنجار و 24 کودک نارساخوان‏ـ‏نارسانویس 12-11 ساله انجام شد. سپس میانگین آستانۀ تقریبی و درصد پاسخ‏های درست در دو گروه مقایسه شد.
یافته‏ها: میانگین آستانۀ تقریبی و درصد پاسخ‏های درست گوش راست و چپ در دو گروه تفاوتی نداشت. میانگین آستانۀ تقریبی کودکان نارساخوان‏ـ‏نارسانویس با 97/6 و انحراف معیار 09/1 میلی‏ثانیه بیشتر از گروه هنجار با 05/5 و انحراف معیار 92/0 میلی‏ثانیه و میانگین پاسخ‏های درست آنها با 05/58 و انحراف معیار 98/4 درصد کمتر از گروه هنجار با 97/69 و انحراف معیار 16/7 درصد به‏دست آمد(p<0/001).
نتیجه‏گیری: وضوح زمانی ناهنجاری در کودکان نارساخوان‏ـ‏نارسانویس براساس آزمون فاصله در نویز دیده شد. از آنجا که نواحی ساقۀ مغز و قشر شنوایی، بخشی از پردازش زمانی شنوایی را عهده‏دار هستند، احتمالاً تفاوت‏های ساختاری و عملکردی افراد هنجار و نارساخوان‏ـ‏نارسانویس در این نواحی سبب رمزگذاری ناهنجار اطلاعات زمانی شنوایی و در نتیجه نقایص پردازش زمانی شنوایی می‏شود.

---

زمینه و هدف: اختلال خواندن شایع‏ترین نوع اختلال یادگیری است. یکی از عوامل اصلی که در این اختلال نقش دارد نقص درک شنیداری است که باعث مشکلات زیادی در زمینۀ تحصیل آنها می‏شود. این پژوهش به‏منظور بررسی اثربخشی آموزش درک شنیداری بر توانایی خواندن کودکان نارساخوان سوم ابتدایی انجام گرفت.

روش بررسی: سی و هشت دانش‌آموز دختر پایۀ سوم ابتدایی از مدارس خمینی‏شهر به شیوۀ نمونه‏گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب، سپس آزمون خواندن و آزمون وکسلر روی هر دو گروه اجرا شد، ۲۰ نفر از آنها که شرایط نارساخوانی داشتند از طریق گمارش تصادفی ساده به دو گروه ۱۰ نفری مداخله و شاهد تقسیم شدند. دانش‌آموزان گروه مداخله طی ۱۰ جلسه تحت آموزش درک شنیداری قرار گرفتند. اما گروه شاهد هیچ‏گونه مداخله‌ای دریافت نکردند. پس از پایان آموزش، از هر دو گروه مداخله و شاهد، آزمون خواندن گرفته شد. داده‌ها با روش آماری تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: آموزش درک شنیداری حدود ۸۱ درصد از توانایی خواندن گروه مداخله را که تحت آموزش درک شنیداری قرار گرفتند تحت تأثیر قرار داد(۰۰۰۱/۰>p)؛ به‏طوری که به‏جز خرده‏آزمون دو جزء کردن کلمات پیچیده، دیگر خرده‏آزمون‏ها معنی‏دار شد.

نتیجه‏گیری: یافته‏ها، فرضیۀ تأثیر آموزش درک شنیداری بر خواندن دانش‏آموزان را تأیید کرد. بنابراین، به نظر می‏رسد نارساخوانان نیازمند برنامۀ مداخله‌ای آموزش درک شنیداری برای رفع مشکلات خواندن هستند.

---

زمینه و هدف: آزمون نامیدن خودکار سریع ابزار مناسبی برای شناسایی بسیاری از کودکان با ناتوانی خواندن است. با توجه به اهمیت این آزمون، هدف این مطالعه تعیین نقطه برش آزمون و حساسیت و ویژگی آن در کودکان به‏خوان و نارساخوان است.

روش بررسی: هجده دانش‏آموز هفت تا هشت سال که در پایۀ دوم و سوم تحصیل می‏کردند در دو گروه شامل کودکان مبتلا به نارساخوانی رشدی با میانگین سنی ۱۰۰ ماه و هجده دانش‏آموز در گروه کودکان بهنجار با میانگین سنی ۱۰۷ ماه براساس نمونه‏گیری غیرتصادفی از مراکز اختلال یادگیری و مدارس منطقۀ ۶ شهر تهران انتخاب شدند. این آزمون شامل چهار بخش اشیا ء، رنگ‏ها، اعداد و حروف است. در هر خرده‏آزمون پنج مورد به‏طور تصادفی روی کارت‏ها تکرار شده‏اند، به‏گونه‏ای که افراد باید روی هر کارت ۵۰ مورد را به‏طور سریع نام ببرند.

یافته‏ها: نقطۀ برش آزمون با بررسی سطح زیر منحنی راک و حساسیت و ویژگی آزمون تعیین شد. میزان سطح زیر منحنی برای هر یک از خرده‏آزمون‏ها به‏تفکیک عبارتند از نامیدن حروف (۸۴/۰)، نامیدن رنگ‏ها (۸۹/۰)، نامیدن اعداد (۹۷/۰)، نامیدن تصاویر (۸۸/۰) و کل آزمون (۹۶/۰). در کل آزمون‏ها میزان حساسیت یک و ویژگی ۷۹/۰ است. بالاترین میزان حساسیت و ویژگی مربوط به خرده‏آزمون نامیدن اعداد است که به‏ترتیب عبارت از ۱ و ۹۰/۰ بود.

نتیجه‏گیری: در این پژوهش با استفاده از یافته‏ها مشخص شد آزمون سرعت نامیدن قدرت تشخیص کودکان نارساخوان از بهنجار را دارا است.

---

زمینه و هدف: نتایج بسیاری از مطالعات نشان می‏دهد که نارساخوان‏ها نقص‏هایی در نامیدن سریع نشان می ‎ دهند. اما میزان این نقص و ارتباط آن با سطح خواندن آنها در زبان‏های نوشتاری مختلف، متفاوت است. هدف این مطالعه بررسی سرعت نامیدن در کودکان نارساخوان فارسی‏زبان بود.

روش بررسی: در این پژوهش، سرعت نامیدن ۱۹ کودک نارساخوان و ۳۱ کودک رساخوان با استفاده از تکلیف نامیدن خودکار سریع و درستی و سرعت خواندن آنها از طریق خواندن متن آزمون تشخیصی خواندن، خواندن کلمات پربسامد، کلمات کم ‎‎ بسامد و ناکلمه‏ها، آزمون خواندن و نارساخوانی بررسی شد. آزمودنی‏ها از بین دانش ‎ آموزان پایۀ دوم ابتدایی شهر تهران انتخاب شدند و همگی از هوش ‎ بهر عادی برخوردار بودند. رساخوان‏ها در محدودۀ سنی ۷/۷ تا ۷/۸ با میانگین ۶/۷ سال و نارساخوان‏ها در محدودۀ سنی ۸/۷ تا ۴/۹ سال با میانگین ۱/۸ بودند.

یافته‏ها: نارساخوان ‎ ها نسبت به رساخوان‏ها زمان بیشتری برای تکمیل هر یک از زیرآزمون‏های نامیدن خودکار سریع اشیا(p<۰/۰۰۱)، اعداد(p=۰/۰۰۱) و حروف(p<۰/۰۰۱) صرف کردند. میانگین نمره z نارساخوان‏ها در نامیدن سریع اشیا ۹۸/۱-، اعداد ۹۶/۱- و حروف ۳۵/۳- بود. ۴۲ درصد نارساخوان‏ها هیچ نقصی در تکلیف نامیدن سریع نشان ندادند. تمام این خرده‏آزمون ‎ ها با متوسط سرعت خواندن همبستگی نشان دادند(p≤۰/۰۵)، اما بین خرده‏آزمون‏های نامیدن سریع، فقط سرعت نامیدن حروف با درستی خواندن همبستگی داشت(p≤۰/۰۵).

نتیجه‏گیری: بیش از نیمی از نارساخوان‏ها در سرعت نامیدن به‏ویژه نامیدن سریع حروف مشکل داشتند. و به نظر می‏رسد بین سرعت نامیدن با درستی و سرعت خواندن همبستگی وجود دارد که این ارتباط با دومی چشمگیرتر است.

---

زمینه و هدف: یکی از مشکلات دانش ‎ آموزان نارساخوان ضعف آنها در پردازش شنیداری، دیداری و حافظۀ فعال آواشناختی و دیداری‏ـ‏فضایی است. از این رو هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامۀ تمرین رایانه‏ای شناختی بر عملکرد حافظۀ فعال دانش‏آموزان نارساخوان بود.

روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع مداخله‏ای و تجربی با دو گروه ناهمسان همراه پیش‏آزمون‏ـ‏پس‏آزمون با ‏گروه شاهد بود. نمونه‏گیری در دسترس شامل 25 دانش‏آموز نارساخوان دبستانی 12-7 سال که به‏صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری مورد، دریافت‏کنندۀ 30 جلسه تمرین‏های ناوابسته به زبان برنامۀ مداخلۀ BrainWare Safari و 10 نفری شاهد قرار گرفتند. مجموعه آزمون‏های حافظۀ فعال کودکان و آزمون خواندن و نارساخوانی (نما) برای هر دو گروه در پیش‏آزمون‏ـ‏پس‏آزمون اجرا شد. روش تحلیل کواریانس چندمتغیری، تک‏متغیری و بررسی اندازۀ اثر در تحلیل داده‏ها مورد استفاده قرار گرفت.

یافته‏ها: نتایج بیانگر تفاوت گروه‏ها در حافظۀ فعال دیداری‏ـ‏فضایی بود(p<0/001). همچنین تفاوت گروه‏ها در دو خرده‏آزمون یادآوری مستقیم مکعب‏ها و یادآوری معکوس مکعب‏ها معنی‏دار بود(p<0/01) و در حافظۀ مازها این تفاوت معنی‏دار نبود(p>0/01). نتایج آزمون خواندن و نارساخوانی نشان داد که تفاوت معنی‏داری در هیچ یک از خرده‏آزمون‏ها وجود ندارد(p>0/05)، اما نتایج بررسی اندازۀ اثر آنها بیانگر تأثیرات مداخله در شش مورد از خرده‏آزمون‏ها بود.

نتیجه‏گیری: برنامۀ تمرین رایانه ‎ ای شناختی BrainWare Safari، موجب بهبودی عملکرد حافظۀ فعال دیداری‏ـ‏فضایی دانش‏آموزان نارساخوان می‏شود و همچنین این برنامه بر برخی ویژگی‏های عملکرد خواندن تأثیر می‏گذارد.