---

زمینه و هدف: خواندن یکی از اساسی‏ترین مهارت‏های مورد نیاز در عصر حاضر است. بدیهی است که بروز اختلال در آن می‏تواند مشکلات زیادی را برای فرد مبتلا ایجاد نماید و ارزیابی و تشخیص زودهنگام آن نقش بزرگی در درمان آن بازی می‏کند. این مطالعه با هدف طراحی و ساخت آزمون غربالگری سیاهه خواندن به منظور تشخیص سریع اختلال در خواندن در دانش آموزان مقطع ابتدایی انجام شد.
روش بررسی: بدنه اصلی آزمون در هر پایه مرکب از یک متن صدکلمه‏ای و چهار سؤال درک مطلب است که توسط کارشناس ارشد و کارشناسان آسیب‏شناسی گفتار و زبان بدقت کنترل شده است. این آزمون بر روی ۲۰۰ دانش آموز دختر و پسر در تمام پایه‏های اول تا پنجم مقطع ابتدایی و مجموعاً ۱۰۰۰ دانش آموز که بصورت تصادفی از کلیه نواحی پنجگانه شهر اصفهان انتخاب شده بودند، معیار شد. به‏علاوه آزمون روی دو گروه نارساخوان و عادی اجرا گردید.
یافته‏ها: همبستگی نمرات دقت و سرعت خواندن با نمره کل آزمون بالا بود. اعتبار آزمون با معیار آلفای کرونباخ ۷۷/۰ بود. تفاوت میانگین نمره دو گروه مبتلا و غیرمبتلا به اختلال خواندن معنی‏دار بود(p=۰/۰۱).
نتیجه‏گیری: با توجه به نتایج فوق، این آزمون می‏تواند به‏عنوان یکی از ابزارهای مفید در تشخیص غربالی و سریع نارساخوانی دانش‏آموزان پایه‏های اول تا پنجم کاربرد داشته باشد.

---

زمینه و هدف: خواندن یکی از اساسی‏ ترین مهارت‏های مورد نیاز در عصر حاضر است. بدیهی است که بروز اختلال در آن می‏تواند مشکلات زیادی را برای فرد مبتلا ایجاد کند؛ از این‏رو ارزیابی و تشخیص زودهنگام این اختلال نقش بزرگی را در درمان آن بازی می‏کند. این پژوهش با هدف تعیین میزان شیوع نارساخوانی در دانش‏آموزان پایه‏های اول تا پنجم دبستان و معرفی آزمون سیاهه خواندن برای تشخیص اختلال در دانش‏آموزان مقطع ابتدایی انجام شد.
روش بررسی: در این پژوهش مقطعی ۲۰۰ نفر دانش‏‏آموز دختر و پسر در ۵ پایه تحصیلی از دبستان‏های شهرستان اصفهان در سال تحصیلی ۸۶-۱۳۸۵ به روش نمونه‏گیری تصادفی‏ـ‏چندمرحله‏ای انتخاب شده و با استفاده از آزمون سیاهه خواندن مورد بررسی قرار گرفتند. به‏منظور توصیف اطلاعات به‏دست آمده، از شاخص‏های مرکزی و پراکندگی از نرم افزار SPSS نسخۀ ۱۳ استفاده شد.
یافته‏ها: این بررسی نشان داد که بیشترین میزان شیوع نارساخوانی در دانش‏آموزان پسر پایه اول (۲۵%) و کمترین میزان شیوع در دانش‏آموزان دختر پایه پنجم (صفر درصد) بوده است. به‏طور کلی فراوانی نارساخوانی در ۵ پایه تحصیلی ۱۰ درصد بوده که از این میزان ۶۶ درصد مربوط به دانش‏آموزان پسر و ۳۴ درصد مربوط به دانش‏آموزان دختر بوده است.
نتیجه‏گیری: نارساخوانی در دانش‏آموزان پسر بیش از دانش‏آموزان دختر است و آزمون سیاهه خواندن ابزار مناسبی برای تشخیص سریع این اختلال است.

---

زمینه و هدف: پردازش زمانی شنوایی جنبۀ مهمی از عملکرد شنوایی است و نقص در آن می‏تواند مانع کسب گفتار، زبان و خواندن شود. وضوح زمانی از زیرمجموعه‏های پردازش زمانی است و با آزمون‏های تشخیص فاصله قابل ارزیابی است. از آنجا که اختلالات واج‏شناختی کودکان نارساخوان‏ـ‏نارسانویس به نقایص پردازش زمانی شنوایی هم مربوط است، این مطالعه با هدف بررسی نتایج آزمون فاصله در نویز در آنها انجام شده است.
روش بررسی: آزمون فاصله در نویز روی ۲۸ کودک هنجار و ۲۴ کودک نارساخوان‏ـ‏نارسانویس ۱۲-۱۱ ساله انجام شد. سپس میانگین آستانۀ تقریبی و درصد پاسخ‏های درست در دو گروه مقایسه شد.
یافته‏ها: میانگین آستانۀ تقریبی و درصد پاسخ‏های درست گوش راست و چپ در دو گروه تفاوتی نداشت. میانگین آستانۀ تقریبی کودکان نارساخوان‏ـ‏نارسانویس با ۹۷/۶ و انحراف معیار ۰۹/۱ میلی‏ثانیه بیشتر از گروه هنجار با ۰۵/۵ و انحراف معیار ۹۲/۰ میلی‏ثانیه و میانگین پاسخ‏های درست آنها با ۰۵/۵۸ و انحراف معیار ۹۸/۴ درصد کمتر از گروه هنجار با ۹۷/۶۹ و انحراف معیار ۱۶/۷ درصد به‏دست آمد(p<۰/۰۰۱).
نتیجه‏گیری: وضوح زمانی ناهنجاری در کودکان نارساخوان‏ـ‏نارسانویس براساس آزمون فاصله در نویز دیده شد. از آنجا که نواحی ساقۀ مغز و قشر شنوایی، بخشی از پردازش زمانی شنوایی را عهده‏دار هستند، احتمالاً تفاوت‏های ساختاری و عملکردی افراد هنجار و نارساخوان‏ـ‏نارسانویس در این نواحی سبب رمزگذاری ناهنجار اطلاعات زمانی شنوایی و در نتیجه نقایص پردازش زمانی شنوایی می‏شود.

---

زمینه و هدف: آزمون نامیدن خودکار سریع ابزار مناسبی برای شناسایی بسیاری از کودکان با ناتوانی خواندن است. با توجه به اهمیت این آزمون، هدف این مطالعه تعیین نقطه برش آزمون و حساسیت و ویژگی آن در کودکان به‏خوان و نارساخوان است.

روش بررسی: هجده دانش‏آموز هفت تا هشت سال که در پایۀ دوم و سوم تحصیل می‏کردند در دو گروه شامل کودکان مبتلا به نارساخوانی رشدی با میانگین سنی ۱۰۰ ماه و هجده دانش‏آموز در گروه کودکان بهنجار با میانگین سنی ۱۰۷ ماه براساس نمونه‏گیری غیرتصادفی از مراکز اختلال یادگیری و مدارس منطقۀ ۶ شهر تهران انتخاب شدند. این آزمون شامل چهار بخش اشیا ء، رنگ‏ها، اعداد و حروف است. در هر خرده‏آزمون پنج مورد به‏طور تصادفی روی کارت‏ها تکرار شده‏اند، به‏گونه‏ای که افراد باید روی هر کارت ۵۰ مورد را به‏طور سریع نام ببرند.

یافته‏ها: نقطۀ برش آزمون با بررسی سطح زیر منحنی راک و حساسیت و ویژگی آزمون تعیین شد. میزان سطح زیر منحنی برای هر یک از خرده‏آزمون‏ها به‏تفکیک عبارتند از نامیدن حروف (۸۴/۰)، نامیدن رنگ‏ها (۸۹/۰)، نامیدن اعداد (۹۷/۰)، نامیدن تصاویر (۸۸/۰) و کل آزمون (۹۶/۰). در کل آزمون‏ها میزان حساسیت یک و ویژگی ۷۹/۰ است. بالاترین میزان حساسیت و ویژگی مربوط به خرده‏آزمون نامیدن اعداد است که به‏ترتیب عبارت از ۱ و ۹۰/۰ بود.

نتیجه‏گیری: در این پژوهش با استفاده از یافته‏ها مشخص شد آزمون سرعت نامیدن قدرت تشخیص کودکان نارساخوان از بهنجار را دارا است.

---

زمینه و هدف: نتایج بسیاری از مطالعات نشان می‏دهد که نارساخوان‏ها نقص‏هایی در نامیدن سریع نشان می ‎ دهند. اما میزان این نقص و ارتباط آن با سطح خواندن آنها در زبان‏های نوشتاری مختلف، متفاوت است. هدف این مطالعه بررسی سرعت نامیدن در کودکان نارساخوان فارسی‏زبان بود.

روش بررسی: در این پژوهش، سرعت نامیدن ۱۹ کودک نارساخوان و ۳۱ کودک رساخوان با استفاده از تکلیف نامیدن خودکار سریع و درستی و سرعت خواندن آنها از طریق خواندن متن آزمون تشخیصی خواندن، خواندن کلمات پربسامد، کلمات کم ‎‎ بسامد و ناکلمه‏ها، آزمون خواندن و نارساخوانی بررسی شد. آزمودنی‏ها از بین دانش ‎ آموزان پایۀ دوم ابتدایی شهر تهران انتخاب شدند و همگی از هوش ‎ بهر عادی برخوردار بودند. رساخوان‏ها در محدودۀ سنی ۷/۷ تا ۷/۸ با میانگین ۶/۷ سال و نارساخوان‏ها در محدودۀ سنی ۸/۷ تا ۴/۹ سال با میانگین ۱/۸ بودند.

یافته‏ها: نارساخوان ‎ ها نسبت به رساخوان‏ها زمان بیشتری برای تکمیل هر یک از زیرآزمون‏های نامیدن خودکار سریع اشیا(p<۰/۰۰۱)، اعداد(p=۰/۰۰۱) و حروف(p<۰/۰۰۱) صرف کردند. میانگین نمره z نارساخوان‏ها در نامیدن سریع اشیا ۹۸/۱-، اعداد ۹۶/۱- و حروف ۳۵/۳- بود. ۴۲ درصد نارساخوان‏ها هیچ نقصی در تکلیف نامیدن سریع نشان ندادند. تمام این خرده‏آزمون ‎ ها با متوسط سرعت خواندن همبستگی نشان دادند(p≤۰/۰۵)، اما بین خرده‏آزمون‏های نامیدن سریع، فقط سرعت نامیدن حروف با درستی خواندن همبستگی داشت(p≤۰/۰۵).

نتیجه‏گیری: بیش از نیمی از نارساخوان‏ها در سرعت نامیدن به‏ویژه نامیدن سریع حروف مشکل داشتند. و به نظر می‏رسد بین سرعت نامیدن با درستی و سرعت خواندن همبستگی وجود دارد که این ارتباط با دومی چشمگیرتر است.

---

زمینه و هدف: یکی از مشکلات دانش ‎ آموزان نارساخوان ضعف آنها در پردازش شنیداری، دیداری و حافظۀ فعال آواشناختی و دیداری‏ـ‏فضایی است. از این رو هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامۀ تمرین رایانه‏ای شناختی بر عملکرد حافظۀ فعال دانش‏آموزان نارساخوان بود.

روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع مداخله‏ای و تجربی با دو گروه ناهمسان همراه پیش‏آزمون‏ـ‏پس‏آزمون با ‏گروه شاهد بود. نمونه‏گیری در دسترس شامل ۲۵ دانش‏آموز نارساخوان دبستانی ۱۲-۷ سال که به‏صورت تصادفی در دو گروه ۱۵ نفری مورد، دریافت‏کنندۀ ۳۰ جلسه تمرین‏های ناوابسته به زبان برنامۀ مداخلۀ BrainWare Safari و ۱۰ نفری شاهد قرار گرفتند. مجموعه آزمون‏های حافظۀ فعال کودکان و آزمون خواندن و نارساخوانی (نما) برای هر دو گروه در پیش‏آزمون‏ـ‏پس‏آزمون اجرا شد. روش تحلیل کواریانس چندمتغیری، تک‏متغیری و بررسی اندازۀ اثر در تحلیل داده‏ها مورد استفاده قرار گرفت.

یافته‏ها: نتایج بیانگر تفاوت گروه‏ها در حافظۀ فعال دیداری‏ـ‏فضایی بود(p<۰/۰۰۱). همچنین تفاوت گروه‏ها در دو خرده‏آزمون یادآوری مستقیم مکعب‏ها و یادآوری معکوس مکعب‏ها معنی‏دار بود(p<۰/۰۱) و در حافظۀ مازها این تفاوت معنی‏دار نبود(p>۰/۰۱). نتایج آزمون خواندن و نارساخوانی نشان داد که تفاوت معنی‏داری در هیچ یک از خرده‏آزمون‏ها وجود ندارد(p>۰/۰۵)، اما نتایج بررسی اندازۀ اثر آنها بیانگر تأثیرات مداخله در شش مورد از خرده‏آزمون‏ها بود.

نتیجه‏گیری: برنامۀ تمرین رایانه ‎ ای شناختی BrainWare Safari، موجب بهبودی عملکرد حافظۀ فعال دیداری‏ـ‏فضایی دانش‏آموزان نارساخوان می‏شود و همچنین این برنامه بر برخی ویژگی‏های عملکرد خواندن تأثیر می‏گذارد.