---

زمینه و هدف: حافظه فعال واج‏شناختی یک عامل مهم در رشد گفتار و زبان و اختلالات مرتبط می‏باشد. این نوع از حافظه با تکرار ناکلمه ارزیابی می‏شود. هدف از پژوهش حاضر تهیه آزمون تکرار ناکلمه به‏منظور بررسی ظرفیت حافظه فعال واج‏شناختی، و تعیین روایی و پایایی آن می‏باشد.
روش بررسی: این مطالعه به‏روش مقطعی انجام گرفته است. ابتدا ۶۰ واژه براساس ساخت‏های آوایی رایج در زبان فارسی انتخاب شد. این واژه‏ها همراه با ناکلمه‏هایی که با تغییر یک یا دو واج از آنها ساخته شده بود، برای انتخاب و تعیین روایی محتوایی به صاحب‏نظران داده شد. براساس نظر آنها ۲۵ ناکلمه انتخاب شد. این ناکلمه‏ها توسط یک آزمونگر و در طی دو مرحله برای بررسی ثبات آزمون اجرا شد. جمعیت مورد مطالعه ۱۶ پسر و ۱۴ دختر چهار تا چهار سال و یازده ماه بودند که به‏صورت آسان و غیرتصادفی از مهدکودک‏های منطقه دو و شش شهر تهران انتخاب شدند. امتیاز تکرار ناکلمه در کودکان تعیین شد و با آزمون ضریب همبستگی پیرسون مورد تجریه و تحلیل آماری قرار گرفت.
یافته‏ها: نتایج نشان می‏دهد که ۲۵ ناکلمه در نظر گرفته در این آزمون دارای روایی محتوایی هستند. بین اجراهای متوالی نیز ضریب همبستگی ۷۶/۰ در سطح معنی‏داری(p<۰/۰۰۱) وجود دارد.
نتیجه‏گیری: این یافته‏ها نشان می‏دهد آزمون تکرار ناکلمه از روایی و پایایی بالایی برخوردار است.

---

زمینه و هدف: کودکان مبتلا به اختلال پردازش شنوایی مشکلاتی در ذخیرۀ واجی دارند. عملکرد ذخیرۀ واجی که بخش واج‏شناختی حافظۀ فعال را تشکیل می‏دهد، نمود دقیق توالی گفتار است ، بنابراین ارزیابی حافظۀ فعال واج‏شناختی در کودکان فوق حائز اهمیت است. آزمون تکرار ناکلمه یکی از روش‏های ارزیابی حافظۀ فعال واج‏شناختی است. هدف از این پژوهش، ساخت آزمون تکرار ناکلمه و تعیین روایی و پایایی آن برای بررسی ظرفیت حافظۀ فعال واج‏شناختی در کودکان فارسی زبان بود.

روش بررسی: در این پژوهش مقطعی‏ـ‏مقایسه‏ای، ۴۰ ناکلمه براساس معیارهای ساخت ناکلمه با نظر زبان‏شناس ساخته شد و در ۵۳ پسر و ۴۷ دختر در محدودۀ سنی ۷ تا ۱۰ سال اجرا شد. به‏منظور تعیین روایی محتوا، ناکلمه‏های ساخته شده توسط صاحب ‎ نظران مورد بررسی و اظهار نظر قرار گرفت. برای بررسی روایی سازه همبستگی نتایج آزمون تکرار ناکلمه با دو آزمون یادآوری مستقیم اعداد و یادآوری وارونه اعداد سنجیده شد. همچنین به‏منظور بررسی پایایی، این آزمون دوبار و با فاصلۀ زمانی اجرا شد.

یافته‏ها: مقدار روایی محتوایی در این پژوهش ۵/۹۵ با انحراف معیار ۲ به‏دست آمد. بین نتایج آزمون تکرار ناکلمه و آزمون یادآوری مستقیم اعداد و یادآوری وارونۀ اعداد ضریب همبستگی به‏ترتیب ۷۶/۰ و ۷۵/۰ بود . بین اجراهای متوالی آزمون تکرار ناکلمه، ضریب همبستگی ۸/۰ مشاهده شد(p=۰/۰۰۱).

نتیجه‏گیری: نتایج نشان می ‎ دهد که آزمون تکرار ناکلمۀ ساخته شده می‏تواند برای شناسایی اختلالات واجی در کودکان ۷ تا ۱۰ سال فارسی‏زبان مورد استفاده قرار گیرد.