زمینه و هدف: توانایی درک این موضوع که دیگران واجد حالات ذهنی‌ هستند که می‌تواند با حالات ذهنی خود فرد یا واقعیت متفاوت باشد، نظریه ذهن نامیده می‌شود. این مطالعه با هدف بررسی نظریۀ ذهن و رابطۀ آن با کنش‌های اجرایی در کودکان سالم، ناشنوا و کاشت حلزون شده صورت گرفت.

روش بررسی: جامعۀ آماری پژوهش را دانش‏آموزان دختر سالم، ناشنوا و کاشت حلزون شدۀ شهر مشهد تشکیل دادند. با استفاده از روش نمونه‏گیری تصادفی، ۳۰ نفر از کودکان در گروه سنی ۱۲-۸ سال انتخاب شدند. برای اندازه‏گیری تئوری ذهن از مقیاس ۳۸ آیتمی نظریۀ ذهن و برای سنجش کنش‏های اجرایی از آزمون عصب‏روان‏شناختی و شخصیتی کولیج استفاده شد. داده‏ها با استفاده از همبستگی اسپیرمن، آنالیز واریانس یک‏طرفه و آزمون کروسکال والیس تحلیل شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که تفاوت معنی‏داری بین سه گروه در نمرۀ نظریۀ ذهن و در خرده‏مقیاس کنش‌های اجرایی وجود دارد. بین گروه سالم و ناشنوا(p=۰/۰۱) و همچنین بین گروه ناشنوا و کاشت حلزونی(p=۰/۰۱) در متغیر برنامه‏ریزی تفاوت معنی‏داری وجود دارد. اما بین نظریۀ ذهن و کنش‌های اجرایی به‏طور کلی و بین نظریۀ ذهن با هر یک از خرده‏مقیاس کنش‏های اجرایی در این سه گروه همبستگی وجود نداشت.

نتیجه‏گیری: براساس این یافته‏ها، کودکان ناشنوا و کاشت حلزون در زمینۀ نظریۀ ذهن و کنش‌های اجرایی در مقایسه با کودکان سالم عملکرد ضعیف‌تری دارند.

زمینه و هدف: تحقیقات مختلف در کودکان سالم و کودکان دچار اختلال زبانی دوران رشد، رابطۀ بین زبان و رشد نظریۀ ذهن را نشان داده‏اند. اما بین نویسندگان، دربارۀ نقش جنبه‏های زبانی نظیر واژگان، معنی‏شناسی، نحو و کاربردشناسی در رشد نظریۀ ذهن، توافق نظر وجود ندارد. هدف این مطالعه، مرور شواهد موجود دربارۀ رابطۀ بین حیطه‏های مختلف زبان و رشد نظریۀ ذهن، در کودکان دچار اختلال زبانی دوران رشد و طبیعی بود.

روش بررسی: در این مطالعه مروری، مقالات چاپ شده فارسی و انگلیسی‏زبان در پایگاه‏های مختلف مانند Pubmed ، Cochreane Library ، Proquest ، Springer ، Ebsco ، Science Direct ، Magiran و SID از 1995 تا 2012 جستجو شدند. واژگان کلیدی جستجو شده شامل نظریۀ ذهن، زبان، نحو، متمم‏های نحوی، واژگان، معنی‏شناسی و کاربردشناسی بود. مقالات مرتبط با اهداف این مطالعه، انتخاب و بررسی شدند.

نتیجه‏گیری: نتایج نشان داد که زبان مهم‏ترین عامل و پیش‏نیاز رشد نظریۀ ذهن است. علی‏رغم مؤثر بودن جنبه‏های واژگان، معنی‏شناسی، کاربرد و کل زبان، اکثریت پژوهش‏ها به نقش جملات با متمم‏های نحوی، همراه با افعال ذهنی یا ارتباطی، در رشد نظریۀ ذهن کودکان طبیعی و مبتلا به اختلال زبان تأکید داشتند. از آنجا که جملات با متمم‏های نحوی پیش‏نیازی ضروری برای رشد نظریۀ ذهن به‏ویژه مفهوم باور غلط است؛ از این رو، پیش‏بینی می‏شود که تمرکز روی آموزش این نوع ساختارها در درمان کودکان دچار انواع اختلالات زبانی، می‏تواند هم بر رشد پیچیدگی زبان و هم بر رشد نظریۀ ذهن آنها اثرگذار باشد.

زمینه و هدف: همدلی، ظرفیت بنیادین انسان‌ها در برقراری ارتباط است که برای زندگی اجتماعی روزمره مهم است. با توجه به تأثیر نظریۀ ذهن بر همدلی، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش سازۀ شناختی نظریۀ ذهن در پیش‌بینی همدلی صورت گرفت.

روش بررسی: د ر این مطالعه، که به روش تحلیلی‏ـ‏مقایسه‏ای انجام شد، ۴۰ دانش‏آموز با آسیب شنوایی عمیق و ۴۰ دانش‏آموز بهنجار در محدودۀ سنی ۱۴-۸ سال انتخاب شدند. روش گردآوری داده‏ها از طریق انجام آزمون روی دانش‏آموزان و ابزار آن تکالیف باور کاذب و پرسش‏نامۀ همدلی بهر بود که پرسش‏نامه توسط والدین تکمیل شد. برای تحلیل داده‏ها از روش تحلیل واریانس چندمتغیره، همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره استفاده شد.

یافته‏ها: یافته‏های این پژوهش نشان داد که بین نمرۀ کلی تکالیف باور کاذب و نمرۀ همدلی دانش‏آموزان دچار آسیب شنوایی و بهنجار تفاوت معنی‏داری وجود دارد(p=۰/۰۰۱). رابطۀ معنی‏داری بین نظریۀ ذهن و همدلی در دو گروه وجود داشت(p=۰/۰۱). همچنین نظریۀ ذهن قادر به پیش‏بینی همدلی بود(p=۰/۰۰۱).

نتیجه‏گیری: براساس نتایج به‏دست آمده، عملکرد دانش‌آموزان با آسیب شنوایی در تکالیف نظریۀ ذهن و نیز نمرات همدلی به میزان قابل‌توجهی پایین‏تر از نمرۀ دانش‏آموزان بهنجار بود. بنابراین، لازم است در آموزش مهارت‏هایی از قبیل مهارت‏های اجتماعی به دانش‏آموزان با مشکلات شنوایی این مسئله را در نظر گرفت و مواد آموزشی را متناسب با درک شناختی آنان تنظیم کرد.

زمینه و هدف: دانش‏آموزان کم‏شنوا نسبت به دانش‏آموزان عادی در رسیدن به نظریۀ ذهن دچار تأخیر دارند. یکی از عوامل تآثیرگذار در رشد توانایی نظریۀ ذهن تعامل والد‏ـ‏کودک است. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطۀ هوش هیجانی مادر بر توانایی دانش‏آموزان کم‏شنوا در توانایی نظریۀ ذهن بود.

روش بررسی: د ر این مطالعه که به روش همبستگی انجام شد، ۴۰ دانش‌آموز کم ‎ شنوای عمیق با محدودۀ سنی ۱۴-۸ سال انتخاب شدند. روش گردآوری داده ‎ ها از طریق انجام آزمون روی دانش ‎ آموزان با استفاده از تکالیف باور غلط و پرسش‎نامۀ هوش هیجانی بود. پرسش ‎ نامۀ هوش هیجانی توسط مادران تکمیل شد. برای تحلیل داده ‎ ها از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره استفاده شد.

یافته‎ها: یافته‏های این پژوهش نشان داد که بین نمرۀ کلی تکالیف باور غلط دانش‏آموزان کم‏شنوا و نمرات مادران آنان در هوش هیجانی و مؤلفه‏های آن همبستگی معنی‏داری وجود ندارد(p>۰/۰۱). نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیره نیز نشان داد که نمرات مادران در هوش هیجانی و مؤلفه ‎ های آن قادر به پیش ‎ بینی نمرات دانش ‎ آموزان در تکالیف باور غلط نیست(p>۰/۰۱).

نتیجه‏گیری: بنابراین می‏توان نتیجه گرفت که بین هوش هیجانی مادران دانش‏آموزان کم‏شنوا و توانایی نظریۀ ذهن فرزندانشان رابطۀ معنی‏داری از نظر آماری وجود ندارد و هوش هیجانی مادران نمی‏تواند نمرات دانش‏آموزان را در تکالیف باور غلط پیش‏بینی کند.