---

آگاه کردن والدین از وجود یک بیماری یا معلولیت برگشت‏ناپذیر در مورد کودکانشان، برای دست‏اندرکاران حرفۀ پزشکی کار بسیار مشکلی است. به‏منظور آن‏که والدین وپزشک بتوانند به نحو سازنده‏ای با عواقب شدید روانی ناشی از این امر، از قبیل ناامیدی و اندوه برخورد نمایند، داشتن تصویر واضحی از عکس العمل‏های مشخص در مواجهه با چنین ضربه‏های روانی حائز اهمیت است.برخورد با مسئله، احساسات متضادی را در ارتباط با زمان بارداری مادر، تولد کودک و تشخیص معلولیت در بر گرفته و مجموعۀ این احساسات روند برخورد والدین با مسئله را شکل می‏دهد. واکنش‏های معمولی که دیده می‏شوند شامل: انکار مسئله، جدا نگاه داشتن کودک از جمع و محیط، احساساتی که مجموعاً ناتوانی را به فرد القاء می‏کنند (عجز و درماندگی)، پرسش راجع به دلایل ناشنوایی، بازگشت به مذهب، سرزنش پزشک، احساس گناه، از این دکتر به آن دکتر مراجعه کردن، افسردگی و ... می‏باشد.برخورد سازندۀ والدین با این مسئله، فقط زمانی امکان‏پذیر است که آن‏ها برگشت‏ناپذیر بودن معلولیت را پذیرفته و با فهم علل و عوارض آن را تفسیر وتوجیه نمایند.گذشته از همۀ این موارد والدین باید بدانند چه چیزی در انتظار فرزند آن‏هاست، اگر آموزش و توانبخشی کودک به درستی برنامه‏ریزی نشود، مشکلاتی به مراتب بیشتر از ناشنوایی به همراه خواهد داشت. علت اصلی مسئله، تأکید غلط بر ایجاد ارتباط از راه دهان و استفاده از یک کانال حسی است که به قیمت فدا کردن راه مناسب‏تر یعنی استفاده از روش تخصصی «ارتباط کلی»¹ می‏باشد. بنابر این مشورت با والدین و استفاده از روش ارتباط کلی، نوید بخش‏ترین برنامه برای موفقیت کودکان ناشنوا به‏منظور دست‏یابی به توانایی‏‏های بالقوه آن‏ها می‏باشد.

---

زمینه و هدف: بیشتر بررسی های موجود روی والدین کودکان کم شنوا حاکی از بروز اختلالاتی در سلامت روانی آنها پس از شناسایی ناشنوایی کودک بوده است. یکی از هدف های عمده هر نوع برنامه مداخله به هنگام مشاوره با والدین است. این مقاله به بررسی تاثیر یک برنامه مشاوره به صورت گروهی بر سلامت روانی والدین کودکان کم شنوا می پردازد.
روش بررسی: این مطالعه به روش شبه آزمایشی و پیش آزمون- پس آزمون تک گروهی صورت گرفت. شرکت کنندگان در پژوهش همه والدین کودکان کم شنوایی بودند که در یک مرکز ویژه کودکان کم شنوا حضور داشتند. ابتدا وضعیت سلامت روانی والدین ارزیابی شد. سپس برنامه مشاوره به صورت گروهی برای آنان اجرا گردید. برنامه شامل 6 جلسه 1.5 ساعته و شکل کلی هر جلسه شامل سخنرانی و بحث های گروهی به روش شناختی- رفتاری بود. وضعیت سلامت روانی والدین پیش از اجرای برنامه و بلافاصله پس از آن با استفاده از پرسشنامه سلامت عمومی و فهرست علایم روانی 90 مورد مقایسه قرار گرفت.
یافته ها: بیش از نیمی از والدین دچار اختلالات روانشناختی بودند. مقایسه پیش آزمون و پس از آزمون نشان دهنده کاهش معنی دار میزان افسردگی، اضطراب و بیشتر دیگر شاخص های روانی والدین پس از اجرای برنامه مشاوره به روش شناختی- رفتاری در والدین کودکان کم شنوا بود.
نتیجه گیری: نتایج حاکی از وجود اختلالات روانی در والدین کودکان کم شنوا و موثر بودن مداخله های شناختی- رفتاری در بهبود این شاخص ها بود. با توجه به گسترش برنامه های شناسایی کم شنوایی در کودکان در کشورمان پیشنهاد می شود بررسی های بیشتری روی برنامه های مداخله ای روانشناختی مناسب برای والدین صورت گیرد.

---

زمینه و هدف: علی‏رغم انبوه مقالات موجود پیرامون کودکان کم‏شنوا، مقالات معدودی به‏طور خاص به والدین و مشکلات فراروی آنان در پرورش کودکان کم‏شنوا پرداخته‏اند. در فرایند رشد، اولین تعامل کودک با والدینش صورت می‏گیرد. در برنامه‏های مداخلات زودرس کیفیت تعامل و پرورش کودکان کم‏شنوا نقش مؤثری را در پیشرفت بعدی کودک کم‏شنوا ایفا می‏کند. هـدف این مقالـه بررسی جنبـه‏های مختلف پرورش فرزنـدان کم‏شنـوا از دیـدگاه‏ًهای مختلف است.
روش بررسی: در این مقاله به جنبه‏های مختلف پرورش فرزندان کم‏شنوا از دیدگاه مطالعات انجام یافته از بانک‏های اطلاعاتی Medline، Proquest و Scopus و نیز کتاب‏های معتبر از سال 1984 تا 2009 پرداخته می‏شود. نقش‏های نیمه تخصصی والدین برای فرزندانشان فشاری مضاعف بر آنها وارد می‏کند و دیگر جنبه‏های به همان اندازه پر اهمیت نقش آنها را ـ به‏عنوان یک پدر و یک مادرـ در پرورش فرزندانشان به‏شدت متأثر می‏کند. پرورش کودک کم‏شنوا با توجه به مسائل بسیاری از جمله نوع و میزان کم‏شنوایی، سن کودک و ویژگی‏های شخصیتی والدین، اثرات متفاوتی بر آنها بر جا می‏گذارد.
نتیجه‏گیری: پرورش کودک کم‏شنوا هم مشابه و هم متفاوت با پرورش هر فرزند دیگری است. هر جا تفاوتی هست، چالشی نیز هست. از این‏رو حمایت، پشتیبانی و مشاوره‏های کارشناسان و دیگر والدین در این راستا مورد نیاز و بسیار ارزشمند است.

---

زمینه و هدف: استرس منبع بسیاری از مشکلات موجود در سر راه زندگی ما انسان‏ها است و هر لحظه زندگی افراد را مورد تهدید قرار می‏دهد. حضور کودک کم‏شنوا در خانواده علاوه بر ایجاد استرس، زندگی زناشویی پدران و مادران را تحت تأثیر قرار می‏دهد. هدف این پژوهش مقایسۀ استرس و رضایتمندی زناشویی در والدین کودکان کم‏شنوا و کودکان عادی است.
روش بررسی: این مطالعه به روش علی‏ـ‏مقایسه‏ای انجام شد. 80 نفر از پدران و مادران کودکان کم‏شنوا و 80 نفر از پدران و مادران کودکان عادی مراکز توانبخشی و مهدکودک‏های سطح شهر تبریز به روش نمونه‏گیری در دسترس و تصادفی خوشه‏ای انتخاب شدند. آزمودنی‏ها به پرسش‏نامه‏های منبع استرس Friedrich و رضایت زناشویی Enrich پاسخ دادند.
یافته‏ها: والدین کودکان کم‏شنوا استرس بیشتری نسبت به والدین کودکان عادی تحمل می‏کنند(p<0/001). همچنین رضایتمندی زناشویی والدین کودکان کم‏شنوا نسبت به والدین کودکان عادی پایین‏تر است(p<0/001).
نتیجه‏گیری: حضور کودک کم‏شنوا برای پدران و مادران استرس‏زا و تهدید‏کننده رضایت زناشویی بوده و لزوم توجه و برنامه‏ریزی برای کاهش استرس والدین کودکان معلول را می‏طلبد.

---

زمینه و هدف : آموزش و توانبخشی مناسب برای کودکان کم‏شنوا، مستلزم سنجش نیازها است، هدف پژوهش حاضر بررسی نیازهای آموزشی‏ـ‏توانبخشی کودکان آسیب‏دیدۀ شنوایی از منظر والدین به‏عنوان یکی از منابع اطلاعاتی بود.

روش بررسی: روش این پژوهش توصیفی‏ـ‏پیمایشی بود. داده‌ها توسط پرسش‏نامه محقق‏ساخته و با مشارکت ۶۴ نفر از والدین کودکان کم‏شنوای مراکز آموزشی خراسان رضوی گردآوری شد.

یافته‏ها: نتایج نشان داد از نظر والدین اجرای برنامۀ متناسب با ویژگی‏های فرزندان، تمایل به مشارکت بیشتر در برنامه و استفاده از آموزش شنیداری/کلامی به‏عنوان یکی از روش‏های مناسب مهم‏ترین نیازهای آموزشی، توانبخشی و مراجع آگاهی‏دهنده به خانواده‏ها، مراکز استثنایی و تبلیغات بوده و عدم برخورداری از امکانات مناسب، لجبازی فرزندان و عدم همکاری آنها مهم‏ترین مانع اجرای برنامه‏ها در مرکز و منزل و نیز برقراری ارتباط کلامی و گفتار خوب، اولویت اول انتظارات والدین از برنامۀ آموزشی توانبخشی بود. توسط آزمون کای دو از بین تمامی نظرات والدین دربارۀ نیازهای آموزشی و توانبخشی پاسخی که به‏طور معنی‏داری با بقیه تفاوت داشت، مشخص شد(p<۰/۰۵). بین پیشنهادات والدین دربارۀ رفع مشکلات آموزشی کودکان کم‏شنوا تفاوت معنی‏داری مشاهده نشد همچنین جنس کودک و سطح تحصیلات والدین تأثیر معنی‏داری بر نظرات آنها نداشت(p>۰/۰۵).

نتیجه‏گیری: لازم است نیازهای والدین در قالب کارگاه‏های آموزشی و مشاوره‏ای بیشتر مدنظر قرار گیرد. تصریح می‏شود اغلب این کودکان با روش شنیداری‏ـ‏کلامی آموزش دیده‏اند و نتایج این مطالعه به این معنی نیست که روش‏های آموزشی و توانبخشی دیگر، فاقد ویژگی‏های مورد بررسی هستند.

---

زمینه و هدف: با توجه به نقش و جایگاه مهم والدین کودکان کم‏شنوا در روش شنوایی‏ـکلامی و با توجه به این که امروزه این روش در کشورهای توسعه یافته، از موفق ‎ ترین روش ‎ های آموزش مهارت‏های شنوایی محسوب می ‎ شود، در مطالعۀ حاضر، نسخۀ فارسی پرسش‏نامۀ نیازهای والدین در روش شنوایی‏ـ‏کلامی ساخته شد و روایی و پایایی آن مورد بررسی قرار گرفت.

روش بررسی: پس از ترجمۀ نسخۀ انگلیسی پرسش‏نامۀ بررسی نیازهای والدین کودکان کم ‎ شنوا در روش شنوایی‏ـ‏کلامی طبق پروتکل ترجمه و معادل‏سازی ارزیابی بین ‎ المللی کیفیت زندگی، نسخۀ فارسی آن برای محاسبۀ روایی محتوا در اختیار هفت کارشناس خبره قرار گرفت و نظرات آنان در پرسش‏نامه اعمال شد. در نهایت پرسش‏نامه توسط ۵۱ والد کودک کم ‎ شنوا که از روش شنوایی‏ـ‏کلامی استفاده می ‎ کردند تکمیل شد و نتایج مورد تحلیل آماری قرار گرفت.

یافته‏ها: متوسط شاخص روایی محتوا در ۳۲ آیتم پرسش‏نامه معادل ۸۷/۰ درصد و ضریب آلفای درونی کرونباخ کلی پرسش‏نامۀ حاضر در مرحلۀ آزمون معادل ۸۶/۰ و در مرحلۀ آزمون مجدد معادل ۹۹/۰ به‎دست آمد.

نتیجه‏گیری: براساس نتایج به‎دست آمده، نسخۀ فارسی پرسش‏نامۀ حاضر از روایی محتوایی و پایایی خوبی برخوردار است و می ‎ تواند در مراکز درمانی برای بررسی نیازهای والدین کودکان کم ‎ شنوا مورد استفاده قرار گیرد.

---

زمینه و هدف: برنامه‏های جامع غربالگری شنوایی نوزادان با استفاده از گسیل‏های صوتی برانگیخته گذرا کاربرد گسترده‏ای دارند. هدف از مطالعه حاضر مقایسۀ وی‍‍ژگی‏های این آزمون در نوزادان تازه متولد در بازه‏های زمانی مختلف بود.

روش بررسی: در این مطالعه مقطعی که در بیمارستان تأمین اجتماعی زاهدان انجام شد، ۵۴ نوزاد به‏هنگام سالم در ۱۲، ۲۴، ۳۶، ۴۸ ساعتی و یک هفتگی با گسیل‏های صوتی گذرا غربالگری شدند. سطح ارجاع و گذر، مدت زمان آزمایش، تعداد دفعات تکرار برای رسیدن به جواب قطعی و سطح همکاری والدین مورد ارزیابی قرار گرفت.

یافته‏ها: سطح ارجاع با افزایش سن روندی رو به کاهش داشت . بیشترین کاهش مربوط به فاصلۀ سنی ۱۲ تا ۲۴ ساعتی بود (گوش چپ(p=۰/۰۱۲) گوش راست(p=۰/۰۵۷). تکرار آزمایش فقط در ساعت ۱۲ عمر نوزادان توانست سطح ارجاع را به میزان قابل توجهی کاهش دهد (گوش راست p<۰/۰۰۱ و گوش چپ p=۰/۰۰۱). مدت زمان آزمایش با افزایش سن نوزادان با کاهشی قابل توجه از ۷۵ ثانیه در ۱۲ ساعت اول تولد به ۲۱ ثانیه در ۲۴ ساعت رسید. میانۀ مدت زمان انجام آزمایش در ۳۶، ۴۸ ساعتی و یک هفتگی تولد به‏ترتیب ۱۳، ۴/۸ و ۳/۱۴ ثانیه بود. از والدین ۵۴ نوزادی که قرار بود یک هفته بعد مراجعه کنند، ۵ نفر مراجعه کردند.

نتیجه‏گیری: در این مطالعه تأثیر افزایش سن و تکرار آزمایش بر کاهش سطح ارجاع تأیید شد، اما در مجموع سطح ارجاع بالا در ساعات اولیۀ پس از تولد و همکاری ضعیف والدین، از مهم‏ترین موانع انجام طرح جامع غربالگری شنوایی نوزادان در زاهدان بود.

---

زمینه و هدف: مطالعات، آسیب شنوایی را پراسترس‏ترین معلولیت می‏داند. استرس والدین نیز می‏تواند به عملکرد بد نظام خانواده و فرزندپروری نامتناسب منتهی شود. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامۀ فرزندپروری مثبت بر تنیدگی والدینی مادران کودکان دچار آسیب شنوایی بود.

روش بررسی: جامعۀ آماری شامل کلیه مادران کودکان ۷ تا ۱۲ ساله آسیب‏دیدۀ شنوایی در شهر تهران بود که با استفاده از روش نمونه ‎ گیری تصادفی ۲۴ نفر به ‎ عنوان نمونۀ مورد پژوهش انتخاب و به تصادف در دو گروه مورد و شاهد جای داده شدند. به گروه مورد برنامۀ فرزندپروری مثبت بر مبنای برنامه Sanders (۱۹۹۳) در طول هشت جلسه آموزش داده شد. از پرسش ‎ نامۀ تنیدگی والدین Abidin به‏عنوان ابزار سنجش استفاده شد.

یافته‏ها: نتایج نشان داد که میانگین نمرات در قلمرو والد و قلمرو کودک در گروه مورد نسبت به گروه شاهد در پیش‏آزمون نسبت به پس‏آزمون با توجه به هدف پژوهش کاهش بیشتری یافته است. همچنین نتایج با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری حاکی از این بود که آموزش روش فرزندپروری مثبت در کاهش نمرات تنیدگی والدینی در قلمرو کودک و مؤلفه‏های تقویت‏گری و خلق کودک و در قلمرو والد و مؤلفه‏های آن احساس صلاحیت، روابط با همسر و محدودیت نقش مؤثر بوده است(p<۰/۰۵).

نتیجه‏گیری: با توجه به مزیت‏های آموزش والدین در کاهش تنیدگی والدینی مادران کودکان آسیب‏دیدۀ شنوایی، آموزش این روش به مادران این کودکان در کلیه مراکز آموزشی ناشنوایان توصیه می‏شود.