---

مطالعه حاضر جهت رسیدن به سه هدف عمده انجام گرفت: 1) بررسی ارتباط بین میانگین آستانه های اصوات خالص انتقال استخوانی و آستانه دریافت کلمات (SRT) انتقال استخوانی در افراد طبیعی. 2) بررسی پایایی و تکرارپذیری آستانه های دریافت کلمات انتقال استخوانی. 3) مقایسه مشخصه های تابع بهره کلامی از طریق انتقال استخوانی با نتایج حاصل از انتقال هوایی. 60 نفر (30 زن و 30 مرد) با شنوایی کاملا طبیعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. بررسی داده ها حاکی از آن است که ارتباط بین آستانه های صوت خالص و آستانه دریافت کلمات انتقال استخوانی، پایایی آزمون و نیز تابع بهره کلامی انتقال استخوانی اساسا مشابه نتایج حاصل از انتقال هوایی می باشد.

---

زمینه و هدف: فعل از مهم‏ترین اجزای جمله است و آسیب به آن از ابعاد قابل توجه نابسامانی‏های زبان در دوران رشد کودک به شمار می‏رود. با توجه به این که در ایران برای بررسی این جنبه از زبان در کودکان آزمون مناسبی وجود ندارد، هدف از این پژوهش ساخت و ارزشیابی آزمون تصویری افعال برای کودکان 36 تا 54 ماهه فارسی‏زبان و بررسی قدرت تمایز‏گذاری آن در کودکان مورد مطالعه بود.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، فهرستی از افعال که قابلیت به تصویر کشیدن را داشتند، تهیه شد. برای تعیین شاخص روایی محتوایی از هفت گفتاردرمانگر نظرسنجی شد و تعداد 55 فعل که مورد تأیید هر هفت نفر بود، انتخاب شد. سپس تصاویر مناسب برای این تعداد فعل، با همکاری همان هفت متخصص، انتخاب گردید. آزمون روی 106 کودک در سه گروه سنی (42-36، 48-42 و 54-48 ماهه)، اجرا شد. پایایی آزمون با دو روش تکرارپذیری و ثبات درونی و همبستگی توانایی پاسخ‏دهی آزمودنی‏ها با سن آنها با آزمون آماری اسپیرمن تعیین شد.
یافته‏ها: شاخص روایی محتوا برای تعداد 55 فعل برابر با یک بود. در بررسی پایایی، ضریب همبستگی حاصل از دو بار اجرا، 90/0 و ثبات درونی 60/0 بود که با استفاده از روش حذف آیتم این مقدار به 71/0 افزایش یافت. بین توانایی پاسخ‏دهی آزمودنی‏ها و سن آنها با ضریب همبستگی 76/0 ارتباط معنی‏دار وجود داشت .(p<0/001)
نتیجه‏گیری: آزمون تصویری افعال، ابزاری مناسب برای ارزیابی افعال در کودکان 36 تا 54 ماهه و دارای قدرت تمایز‏گذاری بین سه گروه سنی مورد مطالعه است.

---

زمینه و هدف: آزمون امتیاز بازشناسی واژه‏ها یکی از مهم‏ترین آزمون‏ها در مجموعه آزمایش‏ها شنوایی است. تاکنون مطالعه‏ای برای احراز روایی و پایایی فهرست‏های کلمات تک‏هجایی مصلح انجام نگرفته است. از این رو در این مطالعه برآنیم که فهرست‏های تک‏هجایی مصلح را در بزرگسالان مبتلا به کم‏شنوایی ناشی از نویز مورد ارزشیابی قرار دهیم.

روش بررسی: این مطالعه به روش توصیفی‏ـ‏تحلیلی از نوع ارزشیابی و جمعیت مورد مطالعه شامل 30 فرد در محدودۀ سنی ۴۰-۱۸ سال بودند. کلیۀ افراد دچار کم‏شنوایی حلزونی شیب‏دار فرکانس‏های بالا ناشی از نویز بودند. روایی ساختاری از طریق مقایسه فهرست‏های مصلح با فهرست NU-6 و پایایی به روش آزمون‏ـ‏بازآزمون به فاصله دو هفته برای افراد به‏دست آمد.

یافته‏ها: در افراد با کم‏شنوایی حلزونی میانگین امتیازهای فهرست‏های دو، چهار، پنج و نه برحسب درصد واژه‏ای به‏ترتیب، ۰۱/۹۴ درصد با انحراف معیار ۹۵/۳، ۴۰/۹۰ درصد با انحراف معیار ۹۰/۴، ۰۸/۸۹ درصد با انحراف معیار ۴۳/۴ و ۱۰/۹۴ درصد با انحراف معیار ۱۱/۴ بود. پایایی براساس مقدار آلفای کرونباخ در هر چهار فهرست بالاتر از ۹۴ درصد به‏دست آمد. ضریب همبستگی یا ارتباط در افراد با کم‏شنوایی حلزونی نشان داد امتیازهای بازشناسی گفتار متناسب با میانگین تن خالص کاهش یافته است(p<۰/۰۵).

نتیجه‏گیری: فهرست‏ها از نظر ساختاری دارای روایی قابل قبول هستند. براساس امتیازدهی واجی و واژه‏ای هر چهار فهرست از پایایی مناسبی برخوردار بودند.

---

زمینه و هدف: با توجه به نقش و جایگاه مهم والدین کودکان کم‏شنوا در روش شنوایی‏ـکلامی و با توجه به این که امروزه این روش در کشورهای توسعه یافته، از موفق ‎ ترین روش ‎ های آموزش مهارت‏های شنوایی محسوب می ‎ شود، در مطالعۀ حاضر، نسخۀ فارسی پرسش‏نامۀ نیازهای والدین در روش شنوایی‏ـ‏کلامی ساخته شد و روایی و پایایی آن مورد بررسی قرار گرفت.

روش بررسی: پس از ترجمۀ نسخۀ انگلیسی پرسش‏نامۀ بررسی نیازهای والدین کودکان کم ‎ شنوا در روش شنوایی‏ـ‏کلامی طبق پروتکل ترجمه و معادل‏سازی ارزیابی بین ‎ المللی کیفیت زندگی، نسخۀ فارسی آن برای محاسبۀ روایی محتوا در اختیار هفت کارشناس خبره قرار گرفت و نظرات آنان در پرسش‏نامه اعمال شد. در نهایت پرسش‏نامه توسط ۵۱ والد کودک کم ‎ شنوا که از روش شنوایی‏ـ‏کلامی استفاده می ‎ کردند تکمیل شد و نتایج مورد تحلیل آماری قرار گرفت.

یافته‏ها: متوسط شاخص روایی محتوا در ۳۲ آیتم پرسش‏نامه معادل ۸۷/۰ درصد و ضریب آلفای درونی کرونباخ کلی پرسش‏نامۀ حاضر در مرحلۀ آزمون معادل ۸۶/۰ و در مرحلۀ آزمون مجدد معادل ۹۹/۰ به‎دست آمد.

نتیجه‏گیری: براساس نتایج به‎دست آمده، نسخۀ فارسی پرسش‏نامۀ حاضر از روایی محتوایی و پایایی خوبی برخوردار است و می ‎ تواند در مراکز درمانی برای بررسی نیازهای والدین کودکان کم ‎ شنوا مورد استفاده قرار گیرد.

---

زمینه و هدف: علی‏رغم کاربرد وسیع رویکرد تحلیل نمونۀ زبانی در مطالعات رشد زبان و ارزیابی آسیب‏شناسی آن در زبان‏های دیگر، در زبان فارسی کاربرد آن رایج نبوده است. در تحقیق حاضر برخی ویژگی‏های روان‏سنجی این رویکرد، نظیر روایی محتوا داستان و تصاویر آن، پایایی آزمون‏ـ‏بازآزمون و پایایی بین مصححان بررسی شد.

روش بررسی: برای جمع‏آوری نمونۀ زبانی داستانی فارسی بر ‎ اساس مطالعۀ Schneider و همکاران در سال ۲۰۰۶ نوشته و به تصویر کشیده شد. ابتدا افراد خبره روایی متن داستان و سپس کیفیت تصاویر آن را ارزیابی کردند. تصاویر طی دو مرحله به فاصله ۱۰-۷ روز به ۳۰ کودک ۶-۵ ساله نشان داده شد و از آنها خواسته شد بر ‎ اساس تصاویر داستانی را بسازند. هیچ سرنخی توسط آزمونگر ارائه نشد. صدای کودکان ضبط، نسخه ‎ نویسی و تحلیل شد. در تحلیل ساختار جمله و کلمه ارزیابی شد.

یافته‏ها: میانگین درصد توافق افراد صاحب‏نظر در مورد متن نوشتاری ۲۸/۹۲ به‏دست آمد. کیفیت تصاویر رتبۀ بسیار عالی را کسب کرد. ضرایب تکرارپذیری نشان می‏دهد در متغیرهای ساختار جمله و ساختار کلمه بین دو مرحلۀ اجرا همبستگی معنی‏داری مشاهده شد(p<۰/۰۵). در ساختار جمله فقط در متغیر جملۀ مرکب ناهم‏پایه همبستگی مشاهده نشد(p=۰/۱۳۷). همبستگی میانگین درصد توافق بین ارزیاب‏ها در نسخه‏نویسی ۱/۹۷ بود و نتایج بررسی پایایی در تحلیل نمونه نشان داد ضرایب همبستگی شدید و معنی‏داری بوده است.

نتیجه‏گیری: ابزار جمع‏آوری نمونۀ زبانی از روایی برخوردار است و ثبات عملکرد زبانی در اندازه‏گیری مکرر در رویکرد تحلیل نمونۀ زبانی از ضعیف تا قوی متغیر است.

---

زمینه و هدف: ارزیابی شنیداری‏ـ‏ادراکی یک روش اصلی در شناسایی اختلال صوت و سنجش میزان پیشرفت درمان است. با این وجود، مطالعات داخلی معدودی به موضوع ارزیابی شنیداری‏ـ‏ادراکی صوت پرداخته‌اند. هدف مطالعۀ حاضر تدوین، بررسی روایی نسخۀ فارسی نیمرخ ارزیابی توافقی شنیداری‏ـ‏ادراکی صو ت (اتشا) و پایایی ارزیاب‌ها با استفاده از این نیمرخ بود.

روش بررسی: روایی محتوایی کیفی نیمرخ با استفاده از آرای ۹ آسیب‌شناس گفتار و زبان متخصص در زمینۀ صوت و اختلالات آن و یک زبان‌شناس از طریق پرسش‏نامه به‌دست آمد. برای بررسی پایایی، نمونه‏های صوتی ۴۰ بزرگسال ۲۰ تا ۴۵ ساله دچار اختلال صوت با منشأ عصب‌زاد و اختلال عملکردی با و بدون ضایعه فیزیکی در حنجره و ۱۰ بزرگسال با همان محدودۀ سنی دارای صوت بهنجار ضبط شد. نمونه‏های صوتی حاوی کشش واکه و خواندن شش جمله نیمرخ اتشا بود. پایایی درونی با استفاده از آلفای کرونباخ و پایایی ارزیاب‌ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون محاسبه شد.

یافته‏ها: نتایج حاصل از روایی محتوایی کیفی منجر به تدوین یک نیمرخ توافقی برای ارزیابی شنیداری ادراکی صوت شد. ثبات درونی نیمرخ براساس ضریب آلفای کرونباخ ۹۵/۰ بود. زمانی‏که نمره‌دهی نیمرخ دوبار توسط یک نفر انجام شد، ضریب همبستگی پیرسون بین ۸۶/۰ برای شدت کلی اختلال تا ۴۲/۰ برای زیروبمی بود(p<۰/۰۵). هنگامی‏که ارزیابی‌کنندگان دو فرد متفاوت بودند، ضریب همبستگی پیرسون بین ۸۵/۰ برای شدت کلی اختلال تا ۳۲/۰ برای زیروبمی بود(p<۰/۰۵).

نتیجه‏گیری: اتشا یک نیمرخ روا و پایا برای ارزیابی شنیداری‏ـ‏ادراکی صوت در بزرگسالان در زبان فارسی است.

---

زمینه و هدف: داده‏های حاصل از ارزیابی واجی بخشی از پروتکلی است که آسیب‏شناسان گفتار و زبان اغلب برای بررسی مهارت‏های ارتباطی کودکان به آن رجوع می‏کنند. هدف پژوهش حاضر انطباق نسخه فارسی آزمون ارزیابی تشخیصی واجی در کودکان فارسی‏زبان و بررسی روایی و پایایی آن بود.

روش بررسی: نسخه فارسی آزمون واجی روی ۳۸۷ کودک سه تا شش ساله تک‏زبانه فارسی‏زبان که از مهدکودک‏های شمال غرب تهران انتخاب شده بودند، اجرا شد. روایی محتوایی و شاخص روایی محتوایی نسخه فارسی آزمون واجی توسط آسیب‏شناسان گفتار و زبان و زبان‏شناسان بررسی شد. روایی سازه از طریق بررسی همگرایی آراء آسیب‏شناسان گفتار و زبان و نتایج آزمون واجی در تشخیص کودکان با و بدون اختلال واجی و پایایی آزمون از طریق آزمون‏ـ‏بازآزمون و دوبار نمره‏گذاری توسط دو ارزیاب مستقل ارزیابی شد.

یافته‏ها: روایی محتوایی گویه‏ها و شاخص روایی محتوایی کل آزمون در حد مطلوب برآورد شد (به‏ترتیب ۷۱/۹۴ و ۳۵/۹۷). مقایسه نتایج حاصل از آزمون واجی و نظر متخصصان در تشخیص دو گروه با و بدون اختلال واجی از همگرایی مطلوبی برخوردار بود (ضریب هبستگی اسپیرمن ۷۶/۰ و ضریب توافق کاپا ۷۳/۰). درصد توافق آوانگاری و تحلیل الگوهای خطا در آزمون‏ـ‏بازآزمون بین ۲۷/۸۶ تا ۱۰۰ درصد و برای دوبار نمره‏دهی توسط دو ارزیاب مستقل بین ۲۸/۹۴ تا ۱۰۰ درصد بود.

نتیجه‏گیری: مبتنی بر نتایج مطالعۀ حاضر به نظر می‏رسد نسخه فارسی آزمون واجی می‏تواند به‏عنوان یک ابزار روا و قابل قبول در بررسی مهارت‏های واجی کودکان فارسی‏زبان به‏کار گرفته شود.