---

توصیف دقیق ویژگی ها غیر زبانی (اطلاعات خانوادگی، تحصیلی، بهداشتی، ...) و مهارت های زبانی آسیب دیدگان شنوایی، دست اندرکاران آموزش و توان بخشی این افراد را در محدود یا برطرف کردن کاستی ها و ناتوانی های ایشان یاری می رساند. در تحقیق حاضر 75 دانش آموز کم شنوای دبستان های ناشنوایان تهران، با میانگین افت شنوایی 55 تا 70 دسی بل در گوش بهتر، مورد مطالعه قرار گرفتند. طیف سنی این افراد 8 تا 16 سال و میانگین سن ایشان 11.04 بود. 27 متغیر غیر زبانی از طریق تکمیل پرسشنامه و 32 متغیر دستور زبانی از راه گردآوری نمونه گفتار خودانگیخته آزمودنی ها، بررسی شد. میانگین طول گفته در این افراد 2.763 واژه برآورد شد. از مجموع گفته های آزمودنی ها، 29% از آنها گفته درست بود. همچنین تنها 16.3% از فعل های آنها صحیح صرف شده بود. از شایع ترین اشکالات سطح جمله و فعل، حذف نابجای عناصر دستوری، اشکال فعل از نظر زمان و عدم مطابقت فعل و فاعل بود. در این تحقیق بین برخی متغیرهای غیر زبانی مانند: پایه تحصیلی، سابقه تحصیل در مدرسه عادی و میزان کاربرد سمعک و تعداد گفته های درست آزمودنی ها رابطه معناداری بدست آمده است

---

بررسی حاضر با هدف ساخت و ارزشیابی فهرست های 25 واژه ای تک هجایی متوازن واجی همراه پاسخ بسته جهت آزمون بازشناسی گفتار کودکان 4 تا 6 ساله فارسی زبان در دو مرحله انجام شده است. مرحله نخست ساخت آزمون و مرحله دوم ارزشیابی آن است. در مرحله اول جهت طراحی آزمون معیارهای واتسن (1957) مد نظر قرار گرفت و چهار فهرست 25 واژه ای از واژه های تک هجایی ساخته شد. این فهرست ها از نظر واجی متوازن و دارای پاسخ سه گزینه ای به شکل تصویر بودند و در یکی از استودیوهای سیمای جمهوری اسلامی ایران روی نوار مغناطیسی ضبط شدند. در مرحله ارزشیابی، آزمون روی 33 کودک طبیعی که به طور تصادفی از مهد کودک های شهر تهران انتخاب شده بودند، اجرا گردید. براساس نتایج بدست آمده، آزمون ساخته شده در این مطالعه پایا و از نظر توازن واجی و همسانی فهرست ها به لحاظ دشواری معنای واژه ها معتبر است. اعتبار این آزمون از نظر آشنا بودن واژه ها به دلیل رعایت توازن واجی، عدم دسترسی به گنجینه واژه های حقیقی کودکان 4 تا 6 ساله، لزوم تصویر پذیری واژه ها و وجود دو واژه تصویر پذیر مشابه دیگر در واژگان این کودکان اندکی کاهش نشان می دهد. برای رفع این مشکل از شیوه نشان دادن تصاویر به کودک پیش از شروع آزمون استفاده می شود.

---

بررسی تمایز شنوایی در کودکان و نقش آن در کسب مهارت های زبانی بدون شک برای متخصصین اهمیت زیادی دارد. تمایز شنوایی و ارتباط آن با اختلالات تولید نیز یکی از موضوعات مورد علاقه پژوهشگران می باشد. از آنجا که کودکان تا قبل از 6 سالگی نمی توانند گفتار شنیده شده را به واج ها تجزیه کنند ولی متوجه تفاوت آواها با یکدیگر در واحدهای بزرگتر مانند هجاها می شوند، می توان نتیجه گرفت ارتباط تنگاتنگی بین رشد دستگاه عصبی مرکزی و مهارت های زبانی وجود دارد. دستگاه عصبی مرکزی اطلاعات را از مدالیته های حسی دریافت می کند، داده های بدست آمده از این راه نقش بسیار مهمی در پردازش زبان ایفا می کند. اما اگر یکی از این حواس نقش خود را به عنوان رساننده اطلاعات به سیستم مرکزی اعصاب از دست دهد، مغز در پردازش اطلاعات و به ویژه اطلاعات پایه ای گفتار و زبان چه واکنشی از خود نشان می دهد؟ فرض این که محرومیت از بینایی از همان اوان طفولیت موجب افزایش تمایز شنوایی کودکان می گردد، انگیزه انجام این پژوهش بوده است. متغیرهای این تحقیق تمیز شنوایی و اختلال تولید عملکردی به عنوان متغیر وابسته و بینایی به عنوان متغیر مستقل می باشند. روش مورد استفاده در این پژوهش به عنوان یک پژوهش پایه ای-کاربردی، روش سنجش تحلیلی است. این پژوهش در سال 1377 در دو دبستان عادی آموزش و پرورش و تمامی دبستان های نابینایان شهر تهران انجام گرفته است. جامعه مورد مطالعه، دانش آموزان کلاس اول و مجموعا 5 دانش آموز بینا و 20 دانش آموز نابینا بوده است. نابینایان جز نابینایی هیچ معلولیت دیگری که در کسب مهارت های زبانی نقش دارد، نداشته اند. برای بررسی وضعیت توان تمایز شنوایی این دانش آموزان از آزمون تکمیل شده وپمن شامل 100 زوج واژه که توسط دستگاه پخش برای کودکان ارائه گردید و برای ارزیابی اختلال تولید عملکردی از تست فونتیک استفاده شده است. برخی یافته های پژوهش به شرح زیر می باشد: 1) بین میانگین توان تمایز شنوایی دانش آموزان نابینا و دانش آموزان بینا تفاوت معنی دار وجود دارد (نابینایان بهتر هستند). 2) بین میانگین توان تمایز شنوایی دانش آموزان دختر بینا و نابینا تفاوت معنی دار وجود دارد. 3) بین میانگین توان تمایز شنوایی دانش آموزان پسر بینا و نابینا تفاوت معنی دار وجود ندارد. 4) بین میانگین توان تمایز شنوایی دانش آموزان بینایی که مبتلا به اختلال تولید هستند و دانش آموزانی که مبتلا به اختلال تولید نیستند، تفاوت معنی دار وجود دارد. با این که جمعیت مورد مطالعه محدود می باشد ولی با استفاده از نتایج این پژوهش و پژوهش های دیگر می توان نتیجه گرفت در نابینایان، مناطق گسترده تری از مغز شامل مناطق ارتباطی که در شرایط عادی به حس بینایی اختصاص دارند، در تمایز شنوایی شرکت می کنند. براین اساس می توان در کودکان مبتلا به اختلال تولید عملکردی از محرومیت موقت بینایی برای تسریع درمان و نتیجه بخشی بیشتر آن استفاده کرد. نتیجه مهم دیگر این که در ناشنوایان نیز می توان چنین فرض کرد که کورتکس شنوایی در فعالیت های بینایی شرکت فعال دارد.

---

برای آن که شیرخواران و کودکان کم شنوا به رشد طبیعی گفتار و زبان دست یابند باید بتوانند گفتار را خوب و کامل بشنوند. امروزه، کودکان با هر میزان کاهش شنوایی، کاندیدای دریافت انواع وسایل تقویت کننده هستند. از آنجا که کودکان با بزرگسالان  تفاوت دارند. باید در انتخاب، ارزیابی و تنظیم و تطبیق سمعک آنها عوامل متعددی را در نظر گرفت. بطور مثال از چه سنی کودک کاندیدای دریافت سمعک سفارشی¹ است؟ آیا در این گروه می توان از سمعک های قابل برنامه ریزی استفاده کرد؟ آیا سمعکهای چند حافظه ای مناسب هستند؟ سمعک‏های دارای میکروفن جهت دار² چطور؟ چه نوع³ سمعکی بهتر است برای کودک انتخاب شود؟ در این مقاله به پرسش هایی از این قبیل پاسخ داده می شود.

---

هدف: غربالگری شنوایی نوزادان به عنوان یکی از بهترین روش های شناخت زود هنگام اختلال شنوایی و در پی آن اقدام به موقع برای پیشگیری از عوارض آن و در صورت امکان و نیاز، انجام توانبخشی مناسب.
مواد و روش‏ها: پژوهش حاضر روی 175 نوزاد 7-0 روزه (گرو اول 112 مورد با تاریخچه سلامت و گروه دوم 638 مورد با سابقه خانوادگی در رده پر خطر¹) در بیمارستان‏های میرزا کوچک خان، بهارلو، و شهید اکبر آبادی تهران انجام شده است. صدا سازهای مورد استفاده طبل (برای تولید فرکانس‏های پایین) و رسیور (فرکانس‏های بالا) با شدت dBSPL 95-90 بوده‏اند و پاسخ مطلوب رفلکس پلکی گوشی (APR)، استارتل، توقف حرکات بود.

یافته‏ها: از گروه اول 51% APR، 10% رفلکس استارتل، 22% هر دو رفلکس را نشان دادند و 17% هیچ پاسخی نداشتند. از گروه دوم 47% APR، 24% رفلکس استارتل و 11% هر دو رفلکس را داشتند و 18% بدون پاسخ بودند.
بحث و نتیجه گیری: از کل نمونه های مورد مطالعه (175 نوزاد) 14 نفر (8 دختر و 6 پسر) هیچ پاسخی نداشتند

---

هدف: ساخت آزمونی برای اندزاه گیری آستانه شنوایی کودکان 2 تا 5 ساله که دارای دقت لازم در اندازه گیری آستانه شنوایی خالص باشد
روش پژوهش: توصیفی ـ تحلیلی مکان: بیمارستان پارس تهران ویژگی های گروه مورد پژوهش: 45 کودک 5-2 سال (22 دختر، 23 پسر زمان پژوهش : سال تحصیلی 1378-1377
اصلی ترین یافته ها:ساخت آزمون ¹ FNST و بررسی مقایسه ای نتایج حاصله با ² PTA چنین نتیجه می دهد که:1) محدوده سنی 3-2 سال: در این محدوده سنی دقت آزمون PTA (7/86%) از آزمون FNST (66%) بیشتر است.2) محدوده سنی 5-3 سال: ویژگی و خطای مثبت آزمون FNST و PTA کاملاً مشابه هم می باشد، ولی به خاطر اینکه امکان خطای مثبت کاذب در روش پاسخ دهی آزمون PTA از FNST بیشتر است، در این محدوده سنی دقت آزمون FNST از آزمون PTA بیشتر می باشد.ارزیابی زمان انجام آزمون FNST و PTA اختلاف معنی داری را نشان نمی دهد. همین طور بررسی شکل منحنی ادیومتریک دو آزمون FNST و PTA شباهت کلی را نمایان می سازد.

---

در پژوهش طولی حاضر، 20 کودک ناشنوا و 20 کودک شنوا در مقاطع سنی 22 ماهگی و 2 سالگی در طول بازی آزاد با مادرانشان مورد مشاهده قرار گرفتند. کودکان ناشنوا در مقایسه با کودکان شنوا دارای تأخیر شدیدی در زبان بودند به‏طوری که ناشنوایان 3 ساله کمتر از کودکان شنوای 22 ماهه از زبان (گفتار یا اشاره) استفاده می‏کردند. مهم‏ترین کانال ارتباطی کودکان ناشنوا صداسازی غیرزبانی بود و استفاده از اشاره از سن 22 ماهگی به سمت 3 سالگی افزایش می‏یافت. با وجود اینکه مادران کودکان ناشنوا نسبت به مادران کودکان شنوا از ارتباط بینایی بیشتری استفاده می‏کردند اما بیشترین ارتباط آنها از طریق گفتار بود، علاوه بر این کودکان ناشنوا توجه زیادی از طریق بینایی برای دریافت ارتباط مادرانشان نشان نمی‏دادند، بنابراین کودکان ناشنوا نسبت به افراد شنوا ارتباط بسیار کمتری داشتند.

---

هدف: اندازه گیری فرکانس و دامنه تشدید گوش خارجی کودکان 7-3 ساله و مقایسه این مقادیر با بزرگسالان
مواد و روشها : در این پژوهش مقطعی 63 نفر از کودکان مهدهای کودک تابع دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تمپانوگرام نرمال از لحاظ فرکانس و دامنه تشدید گوش خارجی بررسی شدند. 20 نفر بزرگسال نیز به منظور مقایسه با کودکان با شرایط لازم جهت ‎آزمون انتخاب شدند.
یافته ها: میانگین فرکانس تشدید در کودکان 4200 Hz و میانگین دامنه آن 50/17 dB SPL بود. فرکانس تشدید در کودکان با بزرگسالان اختلاف معنی داری داشت (P<0.05) ولی این ارتباط در دامنه تشدید وجود نداشت و به جز اختلاف جزئی در دامنه تشدید با هم اختلافی نداشته ارزیابیها در دو مرحله آزمون ـ آزمون مجدد انجام شد.
بحث: فرکانس و دامنه تشدید در فرآیند تجویز و تنظیم سمعک و بدست آوردن بهره الحاقی سمعک مؤثر است. از این رو ، به نظر می‌رسد لازم است این مقادیر در تجویز و تنظیم سمعک کودکان مدنظر قرار گیرند.

---

هدف: تعیین فرایندهای واجی کودکان مبتلا به سندرم داون آموزش پذیر در مقطع آمادگی
مواد و روش ها: این مطالعه مقطعی روی 40 کودک مبتلا به سندرم داون در مدارس کودکان استثنایی مرکز شهر تهران صورت گرفته است. نمونه ها از نظر شنوایی و وضعیت اندام های گفتاری طبیعی بودند و از آن ها آزمون تصویری فونتیک برای استخراج فرایندهای واجی به عمل آمد.
یافته‌ها: میانگین وقوع برخی از زیر مجموعه های فرایندهای واج‍ی بین دختران و پسران متفاوت است . در فرایند همگونی در پسران همگونی بی واکی و در دختران همگونی کامل بیشترین میانگین و همگونی خیشومی در دختران و همگونی سایشی در پسران کمترین میانگین را دارد. در فرایند جانشینی ، جانشینی روان و خیشومی در دختران و جانشینی واک گذاری در پسران کمترین میانگین را دارد. از مجموع فرایندهای واجی بین سن و فرایند واجی تغییر ساخت هجا ارتباط معنادار مستقیم و فرایند واجی همگونی انسدادی ارتباط معنادار معکوس دیده می شود. بین سایر فرایندها و سن ارتباط معناداری دیده نشد.
نتیجه گیری: در این کودکان علاوه بر سه گروه فرایند واجی ساخت هجا ، همگونی و همانند، فرایند حذف نیز دیده شد که در طبقه بندی های دیگر فرایندهای واجی آورده نشده است. تفاوت بین دختران و پسران در برخی از فرایندهای واجی نشان می‌دهد آنها به طور متفاوت تحت تأثیر بافت آوایی کلمات قرار می گیرند. نتایج بررسی ارتباط سن و فرایندهای واجی نشان می دهد خطاهای واجی در کودکان مبتلا به سندرم داون ناشی از انحراف است.

---

زمینه و هدف: ادیومتری فرکانس‏های بالا آزمونی ارزشمند و شاخصی مطلوب برای تشخیص و پایش بسیاری از پاتولوژی های گوش می‌باشد. این مطالعه با هدف بررسی پایایی آستانه شنوایی فرکانس‏های بالا در کودکان 13-7 ساله انجام گرفته است.
روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، تعداد 100 نفرکودک (50 پسر و 50 دختر ) 13-7 ساله که دارای آستانه شنوایی هنجار با استفاده از ادیومتر بلتون 2000 و گوشیهای سن هایزر HD 250 با مراجعه به کلینیک اطفال دپارتمان شنوایی‏شناسی دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تهران مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته ‏ها: بین آزمون ـ آزمون مجدد ، آستانه‏های شنوایی گوش راست و گوش چپ (به استثنای فرکانس 14 کیلو هرتز) و نیز آستانه‌های شنوایی پسران و دختران (به استثنای فرکانس‌های 16و20 کیلوهرتز گوش راست و 10 کیلو هرتز در گوش چپ در آزمون مجدد) تفاوت معنی‌داری از‌نظر‌آماری‌مشاهده نگردید.
نتیجه ‏گیری : به نظر می‌رسد آزمون ـ آزمون مجدد آستانه ها در 7/99 درصد گوشها ، اختلاف 10-0± دسی بل SPL را در فرکانس‏های بالا نشان داد که از نظر بالینی قابل قبول و پایا می‌باشد.

---

زمینه و هدف: بیشتر بررسی های موجود روی والدین کودکان کم شنوا حاکی از بروز اختلالاتی در سلامت روانی آنها پس از شناسایی ناشنوایی کودک بوده است. یکی از هدف های عمده هر نوع برنامه مداخله به هنگام مشاوره با والدین است. این مقاله به بررسی تاثیر یک برنامه مشاوره به صورت گروهی بر سلامت روانی والدین کودکان کم شنوا می پردازد.
روش بررسی: این مطالعه به روش شبه آزمایشی و پیش آزمون- پس آزمون تک گروهی صورت گرفت. شرکت کنندگان در پژوهش همه والدین کودکان کم شنوایی بودند که در یک مرکز ویژه کودکان کم شنوا حضور داشتند. ابتدا وضعیت سلامت روانی والدین ارزیابی شد. سپس برنامه مشاوره به صورت گروهی برای آنان اجرا گردید. برنامه شامل 6 جلسه 1.5 ساعته و شکل کلی هر جلسه شامل سخنرانی و بحث های گروهی به روش شناختی- رفتاری بود. وضعیت سلامت روانی والدین پیش از اجرای برنامه و بلافاصله پس از آن با استفاده از پرسشنامه سلامت عمومی و فهرست علایم روانی 90 مورد مقایسه قرار گرفت.
یافته ها: بیش از نیمی از والدین دچار اختلالات روانشناختی بودند. مقایسه پیش آزمون و پس از آزمون نشان دهنده کاهش معنی دار میزان افسردگی، اضطراب و بیشتر دیگر شاخص های روانی والدین پس از اجرای برنامه مشاوره به روش شناختی- رفتاری در والدین کودکان کم شنوا بود.
نتیجه گیری: نتایج حاکی از وجود اختلالات روانی در والدین کودکان کم شنوا و موثر بودن مداخله های شناختی- رفتاری در بهبود این شاخص ها بود. با توجه به گسترش برنامه های شناسایی کم شنوایی در کودکان در کشورمان پیشنهاد می شود بررسی های بیشتری روی برنامه های مداخله ای روانشناختی مناسب برای والدین صورت گیرد.

---

زمینه و هدف: بلوغ کامل پتانسیل‏های برانگیخته میان‏رس شنوایی در مقایسه با پاسخ‏های شنوایی ساقه مغز، در زمان طولانی‏تری رخ می‏دهد. این امر ثبت این امواج را در برخی از کودکان دچار مشکل می‏سازد.  مطالعۀ حاضر با هدف بررسی تأثیر سن بر میزان کشف و ثبت این امواج در بزرگسالان و کودکان  انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعۀ مقطعی، 15 کودک 12-7 سال و 31 بزرگسال در محدودۀ سنی 50 -20 ساله  با شنوایی محیطی هنجار مورد بررسی قرار گرفتند. دامنه و زمان نهفتگی پتانسیل‏ها با استفاده از پروتکل‏های موجود ثبت و مقایسه شد. به‏علاوه برای بررسی دقیق‏تر تأثیر سن براین امواج، کودکان نیز به دو زیر گروه بزرگ‏تر و کوچک‏تر از10 سال تقسیم شدند. 
یافته‏ها: میانگین زمان نهفتگی موج Na در بزرگسالان(86/20میلی‏ثانیه) کمتر از کودکان (84/22میلی‏ثانیه) بود(p=0/0025). برعکس میانگین زمان نهفتگی موجNb  در بزرگسالان (93/44میلی‏ثانیه) بیشتر از کودکان (02/42 میلی‏ثانیه) بود (p=0/0001). به‏علاوه هیچ تفاوت معنی‏داری بین دامنه و زمان نهفتگی امواج پتانسیل‏های بین دو زیر گروه کودکان وجود نداشت، فقط میزان تغییرپذیری نتایج در گروه کمتر  از 10 سال بیشتر بود.
نتیجه‏گیری: پتانسیل‏های برانگیخته میان‏رس شنوایی در افراد بزرگ‏تر از 7 سال از ثبات مطلوبی برخوردارند. لیکن بین ویژگی‏های این امواج در کودکان و بزرگسالان تفاوت وجود دارد، به‏طوریکه بلوغ کامل این امواج تا فراتر از دهه اول زندگی ادامه پیدا می‏کند، ازآنجائی که این  پتانسیل‏ها در تمام کودکان مورد مطالعه ثبت گردید، استفاده از این آزمون برای بررسی کودکان توصیه می شود.

---

زمینه و هدف: آسیب‏ شنوایی تمام جنبه‏های زندگی فرد به‏ویژه مهارت‏های ارتباطی و زبانی را متأثر می‏کند. وقوع کاهش شنوایی به­صورت مادرزادی یا در سال‏های آغازین زندگی، بر توانایی یادگیری کودک از طریق شنیدن تأثیر خواهد گذاشت. هدف از این مطالعه بررسی ویژگی‏های زبانی کودکان کم‏شنوای پیش‏دبستانی و مقایسه آن با کودکان شنوای همسال از نظر آموزشی بود.
روش بررسی: در این پژوهش که به شکل مقطعی و توصیفی تحلیلی انجام شد، 38 کودک کم‏شنوای شدید و عمیق که قادر به برقراری ارتباط شفاهی بودند و 28 کودک شنوا با همان بافت اجتماعی و فرهنگی مورد ارزیابی قرار گرفتند. اطلاعات مربوط به 24 متغیر غیرزبانی از جمله سن، جنس، سن ورود به مرکز پیش‏دبستانی، استفاده تک‏گوشی یا دوگوشی از سمعک و غیره از طریق پرسش‏نامه، و 15 متغیر زبانی از قبیل تعداد گفته، جمله درست، گفته درست و غیره از طریق آزمون هنجاریابی شده TOLD-P-3 و 3 پرسش مکمل برای کودکان کم‏شنوا و شنوا جمع‏آوری و سپس با یکدیگر مقایسه شدند.
یافته‏ها: اختلاف قابل توجهی بین میانگین طول گفته، میانگین طول گفته درست، تعداد جمله‏های خوش‏ساخت در دو گروه مشاهده گردید(p<0/000). اما بین میانگین تعداد و جمله‏های بدساخت تفاوت معنی‏داری مشاهده نشد(p>0/05).
نتیجه‏گیری: این مطالعه ضعف شدید مهارت‏های زبانی را در کودکان کم‏شنوای پیش‏دبستانی نشان می‏دهد.

---

زمینه و هدف: مهارت‌های آگاهی واج‌شناختی نوعی توانایی منفرد و یکپارچه است که شامل 4 مهارت آگاهی از هجا، آگاهی از قافیه، مهارت تجانس و آگاهی از واج می‌شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی رشد توانایی حذف هجا به‏عنوان بخشی از مهارت آگاهی از هجا در کودکان 5 تا 6 ساله فارسی زبان است.
روش بررسی: این مطالعه از نوع مقطعی توصیفی‏ـ تحلیلی می‌باشد. 30 کودک هنجار 5 تا 6 ساله فارسی زبان مهدکودک‌های شهر تهران شامل 15 پسر و 15 دختر، انتخاب شدند. نمونه‌ها همه یک‏زبانه و سالم بودند. ابزار پژوهش، 12 واژه بود. کودک باید هجای گفته شده را از واژه مربوطه حذف و باقی‏ًمانده واژه را بیان می‌نمود. از نرم افزار SPSS برای تجزیه و تحلیل استفاده شد.
یافته‌ها: توانایی کودکان 5 تا 6 ساله در حذف هجای واژه‌های دو هجایی بیشتر از واژه‌های سه و چهار هجایی و در واژه‌های سه ‌هجایی نیز بیشتر از چهار هجایی بود(p<0/000). همبستگی بین تکالیف دو، سه و چهار هجایی نیز معنی‏دار بود. همچنین، نوع بافت هجایی و موقعیت قرارگیری هجای حذفی با توانایی حذف هجا رابطه معنی‏داری داشت(p<0/05).
نتیجه‌گیری: مهارت حذف هجا در کودکان 5 تا 6 ساله در مرحله رشد می‌باشد و توانایی کامل حذف هجا، پس از رمز‌گذاری مجدد واج‌شناختی و آموزش مهارت خواندن و نوشتن رشد و تکامل می‌یابد. همچنین، متغیرهایی مانند تعداد هجا، نوع بافت هجایی و موقعیت قرارگیری هجای حذفی می‌تواند بر توانایی حذف هجا در کودکان تأثیر بگذارد.

---

زمینه و هدف: پژوهش‏های زیادی به بررسی ارتباط بین لکنت و عوامل زبان‏شناختی گوناگون پرداخته‌اند. نتایج به‏دست‏آمده می‌توانند جهت شناخت بیشتر ماهیت لکنت و نیز یافتن شیوه‌های مناسب‌تر برای درمان آن به‏کار روند. هدف از این پژوهش، تعیین و مقایسۀ تأثیر طول گفته بر میزان ناروانی گفتار در کودکان لکنتی و غیرلکنتی فارسی زبان است.
روش بررسی: در این مطالعۀ مقطعی دو گروه شامل ده کودک لکنتی و ده کودک غیرلکنتی تک‏زبانه و فارسی‏زبان 6-4 ساله مورد بررسی قرار گرفتند. افراد مورد مطالعه از لحاظ سن و جنس با یکدیگر مشابه بودند. برای بررسی ناروانی، ده دسته جمله در دو گروه ساده و پیچیده در نظر گرفته شد که به‏ترتیب بر طول جملات هر دسته، یک تکواژ افزوده می‌شد. تکلیف تقلید جملات در دو گروه انجام شد و نتایج با استفاده از نرم افزارSPSS  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: یافته‏های حاصل از تحقیق حاکی از آن بود که بین ده دسته جمله، میزان ناروانی گفتار در کودکان لکنتی و غیرلکنتی با افزایش طول گفته افزایش معنی‏داری نشان می‏دهد(p=0/001). همچنین در هر یک از دو گروه جملات ساده و پیچیده برحسب طول، در میزان ناروانی گفتار در کودکان لکنتی و غیرلکنتی، افزایش معنی­داری مشاهده شد(p<0/05). مقایسۀ کودکان لکنتی و غیرلکنتی نیز تفاوت معنی‏داری را بین این دو گروه نشان داد(p=0/001).
نتیجه‏گیری: نتایج این پژوهش نشان می‏دهد که افزایش طول گفته منجر به افزایش میزان ناروانی کودکان لکنتی و غیرلکنتی در هر یک از دو گروه جملات ساده و پیچیده می‌شود. کودکان لکنتی نیز با افزایش طول گفته، میزان ناروانی بیشتری نسبت به کودکان غیرلکنتی نشان می‌دهند.

---

زمینه و هدف: برای ردیابی اختلالات رشد درک شنیداری‏ـ‏کلامی، شناخت هنجارهای رشد درک کلامی ضروری است. بنابراین در تحقیق حاضر رشد درک شنیداری واژگان در کودکان فارسی زبان تهران بررسی شد.
روش بررسی: در این تحقیق مقطعی توصیفی‏ـ‏تحلیلی، ابتدا درک کلامی 4 کودک بهنجار 2 تا 5 ساله مشاهده شد و مجموعه‏ای از واژگان درک شده به‏دست آمد که به اسم، فعل و صفت طبقه‏بندی شد. سپس آزمایه درک شنیداری‏ـ‏کلامی در دو بخش مصداق‏ًهای عینی و مقولۀ معنایی واژه‏ها تهیه گردید. آزمایه روی 30 نفر از کودکان بهنجار 2 تا 5 سال در مهدکودک‏هایی از مناطق جنوب، شمال و مرکز تهران، که به‏ًصورت تصادفی انتخاب شده بودند، اجرا شد. میانگین پاسخ‏های صحیح آزمودنی‏ها محاسبه و تحلیل آماری گردید.
یافته‏ها: بین رشد درک شنیداری‏ـ‏کلامی و افزایش سن، همبستگی مثبت و بالایی وجود داشت(p=0/001، 804/0r=). درک مصداق‏های عینی و مقوله معنایی کودکان 3-2 ساله نسبت به دو گروه 4-3 و 5-4 ساله پایین‏تر بود که این تفاوت، معنی‏دار محسوب می‏شد(p<0/05). مقایسۀ مقوله‏های اسم، صفت و فعل در گروه‏های سنی تفاوت معنی‏دار نشان نداد(p>0/05)، اما بین درک مصداق‏های عینی و مقولۀ معنایی کلمات در تمام گروه‏ها تفاوت معنی‏دار دیده شد(p<0/05).
نتیجه‏گیری: در گروه‏های مختلف سنی کودکان طبیعی 2 تا 5 سال، تفاوت آشکاری بین رشد درک اسامی، صفات و افعال دیده نمی‏شود. رشد درک مقوله‏های معنایی کندتر از رشد درک مصداق‏های عینی کلمات است.

---

زمینه و هدف: تعیین مهارت‏های شنوایی کودکان کم‏شنوا توسط آزمونی معتبر قبل از شروع تربیت شنوایی حائز اهمیت است. هر چند آزمون‏های متنوع غیرفارسی و نیز آزمون‏های محدود فارسی برای سنین 5 سال به بالا موجود است، اما آزمون معتبری برای تعیین مهارت‏های شنوایی کودکان کم‏شنوای کمتر از 5 سال در تربیت شنوایی موجود نیست. بر این اساس، هدف از این پژوهش ساخت آزمونی به‏عنوان ابزار اندازه‏گیری این مهارت‏های کودکان کم‏شنوای 4-3 ساله بود.
روش بررسی: این مطالعه از نوع ساخت آزمون است که در آن آزمونی برای تعیین مهارت‏های شنوایی کودکان کم‏شنوای 4-3 ساله ساخته شد و آزمون توانا نام گرفت. چارچوب کلی آن را چهار زیرآزمون آگاهی از وجود صدا، تمایزگذاری، شناسایی اصوات و درک جمله تشکیل می‏دهد که برای ساخت آن از مجموعه واژگان کودکان 4-3 ساله شنوا و کم‏شنوا استفاده شد. اعتبار محتوایی آن توسط هفت صاحب‏نظر از طریق پرسش‏نامه به‏دست آمد. زیرآزمون‏های اول تا چهارم آزمون توانا به‏ترتیب حاوی 10، 10، 8 و 6 یعنی جمعاًً 34 ماده آزمون می‏باشد.
یافته‏ها: اعتبار محتوایی زیرآزمون‏های آزمون توانا به‏ترتیب 100 درصد، 83 درصد، 96 درصد و 95 درصد و کل آزمون 94 درصد به‏دست آمد. میانگین زمان اجرای آزمون 82 دقیقه بود.
نتیجه‏گیری: اعتبار محتوایی آزمون توانا با 94 درصد، در مقایسه با آزمون مدرس (97%) و آزمون مظاهریزدی (88%)، از نظر آماری قابل اعتماد است.

---

زمینه و هدف: آگاهی از قافیه معیار مهمی برای مهارت‌های پردازش گفتار، خواندن و نوشتن است. با توجه به این­که در ایران آزمون مناسبی برای ارزیابی مهارت شنیداری در کودکان 5 تا 6 سال وجود ندارد، هدف اصلی این پژوهش ساخت و ارزشیابی تکالیف آگاهی از قافیه در کودکان 5 تا 6 ساله بود.
روش بررسی: یکصد کودک بهنجار 5 تا 6 ساله مهدکودک‌های شهر تهران مشتمل بر 50 دختر و 50 پسر به­طور تصادفی انتخاب شدند. ابزار بررسی شامل تکالیف آگاهی از قافیه، یعنی شناسایی قافیه و بیان کلمۀ هم‌قافیه بود. بررسی روایی و پایایی با روش شاخص روایی محتوایی، تکرارپذیری نسبی و مطلق انجام شد. ضریب همبستگی تکالیف با روش همبستگی پیرسون و مقایسۀ میانگین نمرات کودکان در هر دو بخش با روش سطوح سادگی مشخص شد. مقایسۀ میانگین نمرۀ دختران و پسران با روش t مستقل انجام گرفت.
یافته‌ها: تکالیف طراحی شده برای گروه سنی 5 تا 6 سال مناسب بود و دو بخش، روایی و پایایی مطلوبی داشتند. توانایی کودکان در بخش بیان کلمۀ هم‌قافیه بیشتر از بخش شناسایی قافیه بود. ضریب همبستگی یا ارتباط هریک از بخش‌ها با کل مهارت آگاهی از قافیه معنی­دار بود(p<0/05). مهارت کودکان دختر و پسر در کل تکالیف تفاوت معنی­داری با یکدیگر نداشت(p>0/05).
نتیجه‌گیری: تکالیف طراحی شده برای ارزیابی مهارت آگاهی از قافیه مناسب می‌باشند و دارای روایی محتوایی و پایایی مطلوبی هستند و رابطۀ معنی­داری با کل مهارت آگاهی از قافیه دارند و بر یکدیگر تأثیر می­گذارند. مهارت­های دو گروه دختر و پسر در این تکالیف مشابه می‏باشد.

---

زمینه و هدف: گفتار نشانه­ای نوعی روش ارتباطی برای افراد کم­شنوا است که دسترسی به گفتار طبیعی را  برای این افراد با استفادۀ حداکثری از لب­خوانی امکان­پذیر می­کند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی تأثیر استفاده از گفتار نشانه­ای فارسی بر امتیاز تمایز گفتار کودکان کم­شنوا است.
روش بررسی: در این بررسی شانزده کودک 9 تا 12 سالۀ مبتلا به کم­شنوایی عمیق در دو گروه 8 نفره مورد و شاهد مورد بررسی قرار گرفتند. گروه مورد در یک دورۀ 5 ماهه و هر روز به­مدت 60-45 دقیقه تحت آموزش فشردۀ گفتارِ نشانه­ای قرار گرفتند. آزمون امتیاز تمایز گفتار در پیش­آزمون، پس­آزمون و آزمون پیگیری برای گروه­های شاهد و مورد استفاده شد. بین پس­آزمون و پیگیری فاصلۀ زمانی 2 تا 3 هفته­ای وجود داشت. به­منظور تجزیه و تحلیل داده­ها از طرح اندازه­گیری­های مکرر استفاده شد.
یافته­ها: تفاوت معنی­داری بین پیش­آزمون (بدون گفتار نشانه­ای)، پس­آزمون و پیگیری (با گفتار نشانه­ای) گروه مورد مشاهده شد(p=0/001). گروه مورد تقریباً امتیاز کامل کسب کردند اما تفاوت معنی­داری بین امتیازهای تمایز گفتار در گروه شاهد دیده نشد(p>0/05).
نتیجه­گیری: پژوهش حاضر نشان می­دهد گفتارِ نشانه­ایِ فارسی ابزاری اثربخش در بهبود امتیاز تمایز گفتار در میان کودکان کم­شنوا است.

---

زمینه و هدف: وضوح گفتار به‏عنوان عامل قابلیت فهم گفتار توصیف می‏شود. سنجش وضوح گفتار کاربردهای زیادی دارد که تعیین شدت اختلال گفتاری از جمله این موارد است. روش‏ها و تکالیف گفتاری متفاوتی برای ارزیابی وضوح گفتار مطرح شده است که در بین آنها تکالیف مربوط به شناسایی کلمه از روایی بالایی برخوردار است. هدف از این پژوهش ساخت آزمونی است که وضوح گفتار را در کودکان 3 تا 5 ساله اندازه‏گیری کند.
روش بررسی: در مرحله اول، تعداد زیادی کلمه گردآوری شد. جهت بررسی روایی محتوایی کلمات از 9 نفر از متخصصان گفتاردرمانی و یک نفر زبان‏شناس نظرسنجی شد. از بین این کلمه‏ها 34 کلمه که دارای روایی بالاتر از 70 درصد بودند به‏عنوان کلمه‏های آزمون انتخاب شدند، سپس تصاویر مربوط به کلمه‏ها تهیه شده و با همکاری متخصص گفتاردرمانی، تصاویر مناسب کلمات انتخاب شدند. 100 کودک دختر و پسر در محدودۀ سنی 5-3 سال در این آزمون شرکت کردند. پایایی به‏روش پایایی بین ارزیاب اجرا شد.
یافته‏ها: نتایج بررسی پایایی نشان از تکرارپذیری آزمون وضوح گفتار، 85/0 و ضریب همبستگی اسپیرمن 81/0 داشت.
نتیجه‏گیری: آزمون وضوح گفتار یک روش سریع جهت ارزیابی وضوح گفتار کودکان 3 تا 5 ساله می‏باشد. همچنین نتایج داده‏های آماری نشان می‏دهد که این آزمون از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است.