مقدمه و اهداف: سل یکی از مهم‌ترین بیماری‌های عفونی و زئونوز است که طیف وسیعی از موجودات زنده به ابتلا به آن حساس هستند. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر آلودگی گاوداری‌های تحت پوشش آزمون غربالگری توبرکولین به سل گاوی انجام شد.

روش کار: این پژوهش، یک مطالعه مورد- شاهدی است که در سطح گله‌های گاو شیری انجام شد. گاوداری‌های مورد (62 فارم) از میان گاوداری‌های شیری تحت پوشش استان‌ تهران و 7 استان هم‌جوار انتخاب شد که پس از نمونه‌برداری، مایکوباکتریوم بویس از آن‌ها در جدا گردید. گاوداری‌های شاهد (62 فارم) نیز از همین استان‌ها و بر اساس منفی بودن نتیجه آزمون توبرکولین انجام پذیرفت. گاوداری‌های شاهد بر اساس ظرفیت و فاصله با گاوداری‌های مورد، به صورت فردی هم‌سان‌ شدند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با آزمون رگرسیون لجستیک شرطی چند متغیره و نرم‌افزارStata  انجام شد.

نتایج: از نظر روابط بین متغیرهای مستقل تحت مطالعه، مدیریت مناسب کود (12/0=OR، فاصله اطمینان 95%: 49/0-03/0)، شعله‌دهی منظم بهاربندها (21/0=OR، فاصله اطمینان 95%: 92/0-04/0) و حصارکشی منظم اطراف دامداری (17/0=OR، فاصله اطمینان 95%: 81/0-03/0) سبب کاهش خطر آلودگی و وجود موش (90/4=OR، فاصله اطمینان 95%: 01/23-04/1) سبب افزایش خطر آلودگی به سل گاوی می‌شود.

نتیجه‏گیری: توجه جدی‌تر به مبارزه با جوندگان محسوس است. افزایش همه‌جانبه برنامه‌ی غربالگری توصیه می‌شود. شاید زمان آن فرا رسیده باشد تا در سیاست‌های موجود کنترلی بازنگری صورت پذیرد و سیاست‌های مناسب‌تری اتخاذ گردد.