مجله دندانپزشکی

زمینه و هدف: فناوری هوش مصنوعی (AI) به طور گسترده در دندانپزشکی و در بسیاری از زمینه‌های دیگر که زندگی انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهند، از جمله پزشکی کاربرد دارد. یک دندانپزشک می‌تواند از فناوری هوش مصنوعی جهت تحلیل داده‌های مربوط به بیمار، فرایندهای تشخیصی و مدیریت فعالیت‌ها استفاده کند. این تحقیق با هدف شناسایی کاربردهای هوش مصنوعی در حوزه دندانپزشکی و ارزیابی اولویت آن‌ها در ایران انجام شد.
روش بررسی: این پژوهش کاربردی در دو مرحله با رویکرد آمیخته در زمستان 1401 انجام شد. در مرحله کیفی از بین مطالعات حوزه دندانپزشکی و مرتبط با فناوری هوش مصنوعی تعداد 570 مقاله از سال 2011 تا 2022 در پایگاه‌های PubMed, Web of Science, Scopus و Google Scholar بر اساس واژگان کلیدی در ابتدا شناسایی شد و سپس کاربردهای هوش مصنوعی در دندانپزشکی استخراج گردید. در مرحله کمی کاربردهای شناسایی شده توسط گروهی از خبرگان متشکل از 13 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه که دارای زمینه تحقیقاتی مرتبط بودند با استفاده از روش بهترین-بدترین اولویت بندی شدند.
یافته‌ها: مولفه‌های شناسایی شده در مرحله اول پژوهش در شش طبقه ایمپلنت و جراحی، مدیریت اجرایی، تشخیص بیماری، تحلیل عکس، پیش‌بینی بالینی و ارتودنسی طبقه‌بندی شد. مطابق نظر خبرگان پژوهش مشخص گردید تحلیل عکس پزشکی دارای بیشترین ضریب اهمیت (252/0) بود و سپس به ترتیب کاربردهای دیگر یعنی ارتودنسی (234/0)، تشخیص بیماری (151/0)، ایمپلنتولوژی و جراحی (143/0)، پیش‌بینی‌های بالینی (127/0) و مدیریت اجرایی (093/0) قرار گرفت.
نتیجه‌گیری: دندانپزشکان در بررسی وضعیت دندان‌های بیماران و تست‌های تشخیصی در دندانپزشکی بر اساس تحلیل اطلاعات مراجعه‌ کنندگان از قابلیت‌های هوش مصنوعی می‌توانند استفاده کنند. سیاست گزاران حوزه فناوری اطلاعات با حمایت و تقویت شرکت‌های دانش بنیان فعال در حوزه هوش مصنوعی و سرمایه‌گذاری مشترک در حوزه پزشکی می‌توانند زمینه ‌ساز پیشرفت و توسعه این فناوری در کشور و حوزه درمان شوند.

زمینه و هدف: جراحی دندان عقل مندیبل غالباً همراه با عوارض مهم پس از جراحی است و پروتکل‌های مختلفی برای کاهش این اثرات ناخواسته پیشنهاد شده است، بنابراین هدف از انجام این مطالعه مقایسه عوارض پس از جراحی دندان عقل نهفته مندیبل با دو روش معمول روتاری و پیزوالکتریک بود.
روش بررسی: در این مطالعه تعداد 27 بیمار که دارای دندان عقل نهفته فک پایین به صورت دو طرفه بودند انتخاب شدند. دندان یک سمت بیمار به طور تصادفی به روش پیزوالکتریک و دندان سمت مقابل با روش معمول روتاری خارج شد. فاکتورهای تورم، درد و تریسموس پس از عمل بررسی شد. همین طور مدت زمان هر عمل هم اندازه گیری شد. داده‌ها به وسیله آزمون آماری t و من ویتنی آنالیز شدند.
یافته‌ها: میانگین مدت زمان عمل در گروه روتاری کمتر از گروه پیزوالکتریک بود که از لحاظ آماری این اختلاف معنی‌دار بود (001/0P=). میزان درد در روزهای صفر تا پنجم به طور معنی‌داری در گروه روتاری بیشتر بود (05/0P<). اما در روز ششم بعد از عمل، اختلاف درد از نظر آماری معنی‌دار نشد (067/0P=). در مورد میزان باز شدن دهان، در هیچ یک از روزهای بعد از عمل اختلاف معنی‌داری بین دو گروه مشاهده نشد (05/0P>). میزان تورم در گروه روتاری درروزهای اول، سوم و پنجم بعد از عمل به طور معنی‌داری بیشتر بود (05/0P<). میزان تورم در گروه روتاری در روز هفتم بعد از عمل نیز بیشتر بود اما این تفاوت از لحاظ آماری معنی‌دار نبود (076/0P=).
نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه حاضر می‌توان گفت که با صرف زمان بیشتر می‌توان با استفاده از تکنیک پیزوالکتریک میزان درد و تورم بیماران را پس از عمل جراحی دندان عقل نهفته کاهش داد.

زمینه و هدف: یکی از چالش‌‌‌های دندانپزشکان انتخاب روکش از جنس فولاد ضد زنگ (SSC) با برند مناسب و حداکثر سازگاری با دندان شیری، می‌باشد. هدف از مطالعه حاضر مقایسه انطباق ابعادی تاج دندان‌‌‌های مولر شیری با دو برند روکش فولادی ضد زنگ بود.
روش بررسی: 130 کودک 3 تا 12 سال واجد شرایط (66 پسر و 64 دختر) انتخاب شدند. پس از اخذ اطلاعات دموگرافیک ابعاد مزیودیستال، باکولینگوال و اکلوزوجینجیوال دندان‌‌های مولر اول و دوم شیری روی کست دندانی اندازه گیری و با ابعاد روکش‌‌‌های دو برند KTR و Shinghung مقایسه شد. داده‌‌‌ها با استفاده از تست chi-square و ضریب همبستگی Pearson ارزیابی شدند و 05/0P< از نظر آماری معنی‌دار در نظر گرفته شد.
یافته‌‌‌ها: در این مطالعه بیشترین موارد تطابق سایز بین بعد مزیودیستال دندان و روکش به ترتیب در دندان‌‌‌های مولر اول شیری بالا و مولر اول شیری پایین، در بعد باکولینگوال در دندان‌‌‌های مولر اول شیری بالا و مولر اول شیری پایین و در بعد اکلوزوجینجیوال در دندان‌‌‌‌های مولر اول شیری بالا و مولر دوم شیری پایین مشاهده شد. همچنین بیشترین عدم تطابق سایز بین بعد مزیودیستال دندان و روکش به ترتیب در دندان‌‌‌‌های مولر دوم شیری پایین و مولر اول شیری بالا و در بعد باکولینگوال در دندان‌‌های مولر دوم شیری بالا و مولر دوم شیری پایین مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: هر دو برند SSC در مطالعه حاضر تطابق قابل ملاحظه‌ای با دندان‌‌‌های شیری کودکان ایرانی داشتند. بین برند KTR با دندان‌‌‌های مولر شیری ماگزیلا و برند Shinghung با دندان‌‌‌های مولر شیری مندیبل تطابق بیشتری مشاهده شد.

زمینه و هدف: ارزیابی نتایج طرح تحول سلامت در دندانپزشکی که از اسفند 94 با هدف بهبود سلامت دهان و دندان شروع به کار کرده است، در راستای بهبود برنامه ریزی برای اقدامات آینده اهمیت وافری دارد. لذا هدف از انجام مطالعه حاضر، ارزیابی تأثیر طرح تحول سلامت بر روی شاخص‌های رایج سلامت عمومی دهان در استان گیلان بود.
روش بررسی: این مطالعه مقطعی- تحلیلی با استفاده از داده‌های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال‌های 1390 و 1395 انجام شد. تجزیه تحلیل داده‌ها با استفاده از روش رگرسیون حداقل مربعات معمولی، با در نظر گرفتن متغیرهای وابسته شامل شاخص‌های DMFT (decayed teeth, missing teeth due to caries, and filled teeth due to caries-permanent teeth)، dmft (decayed teeth, missing teeth due to caries, and filled teeth due to caries-primary teeth) و شاخص‌های بیماری‌های پریودنتال (CPI) (Community Periodontal Index) و متغیرهای مستقل شامل جنسیت، تحصیلات، سکونت در شهر/ روستا، درصد افراد 13 سال، نرخ بی‌سوادی، نرخ باروری و قرار داشتن یا نداشتن در طرح تحول، جهت بررسی تفاوت بین دو گروه قبل و بعد از اجرای طرح تحول از نظر متغیر‌ها و بررسی ارتباط متغیرهای مستقل با متغیر‌های وابسته، انجام شد. نهایتاً داده‌ها توسط نرم ‌افزار STATA SE نسخه ۱۵ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: طرح تحول سلامت رابطه معنی‌داری با تغییر شاخص‌های DMFT و CPI 2 تا CPI 6 نداشته است اما منجر به کاهش dmft و شاخص CPI 1 شد (05/0P<) که کاهش شاخص CPI 1 مطلوب نبود.
نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد علی رغم فعالیت‌های وسیع طرح تحول سلامت در دندانپزشکی در حوزه پیشگیری و درمان هنوز هم نیاز به تغییرات بیشتری خصوصاً از لحاظ فرهنگی و آموزشی و فراهم آوردن امکانات بیشتر جهت دسترسی تمام اقشار جامعه به ویژه اقشار ضعیف به خدمات بهداشتی و درمانی می‌باشد.

زمینه و هدف: حفره خشک یکی از شایع‌ترین عوارض پس از کشیدن دندان می‌باشد. هدف از انجام این مطالعه بررسی ارتباط تعدادی از عوامل مستعد کننده حفره خشک با این عارضه در همه دندان‌های مولر فک بالا و فک پایین و سنجش بروز آن بود، همچنین به مقایسه دو فک پرداختیم.
روش بررسی: در مجموع 150 بیمار در سال 1399 در شهر زاهدان وارد این مطالعه شدند که به صورت توصیفی-تحلیلی و مقطعی انجام شد. پرسشنامه‌ای شامل دو بخش طراحی شد: در بخش اول سن، جنس، حضور بیماری سیستمیک، مصرف سیگار، مصرف قرص‌های ضد بارداری و مصرف آنتی بیوتیک بررسی گردید. در بخش دوم اطلاعات مربوط به سختی جراحی بر مبنای مدت زمان جراحی و تعداد کارپول‌های بی‌حسی مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت اطلاعات توسط آزمون‌های آماری Chi-square و کروسکال والیس مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: بروز حفره خشک 3/25% بود. مصرف سیگار، مصرف قرص‌های ضد بارداری، سختی جراحی و تعداد کارپول‌های بی‌حسی فاکتورهایی بودند که با افزایش معنی‌دار در میزان حفره خشک ارتباط داشتند (05/0P≤). سن، جنس، بیماری سیستمیک کنترل شده و مصرف آنتی بیوتیک سیستمیک در دو هفته قبل از جراحی با شیوع حفره خشک ارتباطی نداشتند (05/0P>). همچنین میزان شیوع حفره خشک در فک بالا و فک پایین براساس مصرف سیگار، سختی جراحی و تعداد کارپول بی‌حسی تفاوت معنی‌داری با هم داشتند (05/0P≤).
نتیجه‌گیری: پیشنهاد می‌شود در جراحی خارج کردن دندان، گروه‌های در معرض خطر بروز استئیت آلوئولار شناسایی شده و اقدامات لازم قبل، حین و پس از جراحی به منظور کاهش احتمال بروز آن صورت بگیرد.

زمینه و هدف: با توجه به مشکلات ناشی از استرس‌های شغلی و نیز فرسودگی ناشی از این استرس، هدف از مطالعه حاضر تعیین فرسودگی تحصیلی و استرس محیط دندانپزشکی و نیز ارتباط آن‌ها در دانشجویان دندانپزشکی شهر اصفهان بود.
روش بررسی: مطالعه تحلیلی- مقطعی حاضر در سال1400 و با شیوه نمونه گیری در دسترس انجام شد. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه 12 سؤالی BCSQ-12-SS (Burnout Clinical Subtype Questionnaire) و پرسشنامه 32 سؤالی DES (Dental Environment Stress) از دانشجویان دندانپزشکی عمومی شهر اصفهان از دانشگاه‌های علوم پزشکی اصفهان و آزاد اصفهان جمع آوری شد. دانشجویان داوطلب به صورت آنلاین از طریق شبکه‌های اجتماعی تلگرام و واتس آپ به پرسشنامه‌ها پاسخ دادند. اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS26 و آزمو‌ن‌های من ویتنی یو، کروسکال والیس، ضریب همبستگی اسپیرمن و نیز رگرسیون خطی (سطح معنی‌داری 05/0>P) تحلیل شدند.
یافته‌ها: از بین 300 شرکت­کننده (نرخ پاسخگویی=64%)، میانگین سنی 72/2±25/24 بود و 7/54% زن بودند. میانگین نمره فرسودگی تحصیلی 66/0±61/2 از حداکثر نمره 5 گزارش شد. بیشترین بعد تأثیر گذار بر فرسودگی بعد بار اضافی (overload) بود. میانگین نمره DES، 51/0±80/2 از حداکثر نمره 4 گزارش شد و بیشترین بعد تأثیر گذار بر DES، بعد آموزش بالینی بود. همبستگی مستقیمی بین استرس محیط دندانپزشکی و فرسودگی تحصیلی مشاهده شد (001/0>P، 33/0=r).
نتیجه گیری: فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان دندانپزشکی شهر اصفهان متوسط و استرس محیط دندانپزشکی بالا بود. با توجه به ارتباط مستقیم بین استرس و فرسودگی باید تلاش بیشتری برای کاهش استرس محیط دندانپزشکی به ویژه در حیطه آموزش بالینی صورت گیرد.

زمینه و هدف: اندوکراون نوعی رستوریشن مونوبلاک است که از فضای پالپ چمبر و ساختار باقیمانده دندانی جهت گیر بهره می‌برد. پیشرفت‌های تکنیک‌های ادهزیو روح تازه‌ای در درمان اندوکراون دمیده است. امروزه از دو رویکرد برای ساخت اندوکراون استفاده می‌شود: 1- روش سنتی و 2- روش بایومیمتیک. این مطالعه با هدف مرور اطلاعات حول مراحل و نکات کلینیکی و فلسفی استفاده از این رویکرد‌ها جهت کمک به انتخاب و عملکرد دندانپزشک انجام شد.
روش بررسی: یک جستجوی سیستماتیک انجام گرفت. با استفاده از واژگان کلیدی (Crown;  Endodontically-Treated Teeth; Light-Curing of Dental Adhesives; Onlay; Post-Core) مروری بر مقالات موجود در پایگاه‌های PubMed ،Scopus و Google Scholar انجام شد.
یافته‌ها: پس از حذف موارد تکراری، عناوین/ چکیده‌ها بررسی شدند. مطالعات حیوانی، مطالعاتی که متن کامل آن‌ها موجود نبود و یا مطالعات غیر انگلیسی زبان از مطالعه حذف شدند. سپس متون کامل 59 مطالعه باقی مانده مورد ارزیابی قرار گرفتند. 49 مقاله واجد شرایط مطالعه حاضر بودند. مطالعات شامل مطالعات کلینیکی، in vitro، systematic review و گزارش مورد بودند.
نتیجه گیری: اندوکراون، جایگزین موفقی برای کروان، مخصوصاً در دندان‌های مولر می‌باشد. فارغ از رویکرد سنتی یا بایومیمتیک، این درمان ضمن حفظ حداکثری نسج باقی مانده دندان، الگوی شکست مطلوب‌تری دارد.

زمینه و هدف: دندانپزشکان به دلیل ویژگی‌های شغلی خود، در معرض خطر ابتلا به اختلالات اسکلتی- عضلانی قرار دارند. هدف از مطالعه حاضر مقایسه وضعیت بدنی و اختلالات عضلانی اسکلتی دندانپزشکان کم سابقه و با سابقه بود.
روش بررسی: این پژوهش مقطعی- تحلیلی بر روی 76 دندانپزشک شهرستان ارومیه انجام شد. نمونه‌ها براساس سابقه کاری به دو گروه تقسیم شدند: کم سابقه (زیر 15 سال) و با سابقه (15 سال و بیشتر). متغیرهای سر به جلو، کایفوز، شانه به جلو و اختلالات عضلانی اسکلتی در دو گروه مقایسه شد. متغیر سر به جلو و شانه به جلو توسط عکس برداری، متغیر کایفوز توسط خط کش منعطف و اختلالات عضلانی اسکلتی به وسیله پرسشنامه نوردیک مورد ارزیابی قرار گرفتند. آنالیز داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی و آمار تحلیلی (آزمون کولموگروف- اسمیرنوف، آزمون لون، آزمون تی مستقل و آزمون من ویتنی یو) انجام شد.
یافته‌ها: نتایج تی مستقل نشان داد زاویه سر به جلو، شانه به جلو و کایفوز در گروه با سابقه بیشتر از گروه کم سابقه بود (001/0P=). در بررسی مقایسه شیوع اختلالات گردن نتایج معنی‌دار بود به طوری که گروه با سابقه میزان اختلالات بیشتری در ناحیه گردن داشتند (002/0P=). اما در بررسی میزان تفاوت اختلالات سایر قسمت‌های بدن اختلاف در دو گروه از لحاظ آماری معنی‌دار نبود (05/0P>).
نتیجه گیری: دندانپزشکان با سابقه درجه بالاتری از وضعیت‌های سر به جلو، شانه به جلو و کایفوز دارند. اگرچه اختلالات عضلانی اسکلتی در هر دو گروه دندانپزشکان کم سابقه و با سابقه وجود دارد، اختلالات ناحیه گردن دندانپزشکان با سابقه بیشتر از دندانپزشکان کم سابقه است.

زمینه و هدف: سفیدی دندان‌ها از عوامل مهم در زیبایی لبخند محسوب می‌شود و محصولات سفید کننده گوناگونی مانند دهانشویه‌های سفید کننده در پاسخ به تقاضای زیاد مردم به دندان‌های روشن‌تر تولید شده‌اند. هدف این مطالعه بررسی کارایی سه نوع دهانشویه سفیدکننده بر سفیدی مینا دندان‌ها بود.
روش بررسی: در مطالعه آزمایشگاهی حاضر، از 32 دندان اینسایزور گاوی استفاده شد. دندان‌ها براساس نوع دهانشویه به 4 گروه تقسیم شدند (8n=). C: کنترل (آب مقطر)، ZSW: زنون اسمارت وایت (حاوی پیروفسفات و تری فسفات)، SWN: سیگنال وایت ناو (حاوی بلوکووارین)، PCW: پاستا دل کاپیتانو (حاوی پلاسدون). اندازه گیری رنگ با یک اسپکتروفوتومتر در مقاطع ابتدا 2، 4، 8 و 12 هفته پس از درمان با دهانشویه‌ها انجام شد. آنالیز داده‌ها با پارامترهای CIELab و تست‌های آماری ANOVA، RM two way ANOVA و Tukey انجام شد (05/0α=).
یافته‌‌‌ها: سفیدی ایجاد شده با دهانشویه SWN در محدوده بارز کلینیکی (3/3ΔE>) بود. از نظر آماری عملکرد همه دهانشویه‌ها با هم مشابه بود و تفاوتی با کنترل نداشتند (05/0P>).
نتیجه‌گیری: اگرچه دهانشویه حاوی بلوکووارین تا حدی در سفید کردن مینا دندان مؤثر بود ولی هیچ کدام از دهانشویه‌ها کارایی معنی داری را در مقایسه با آب مقطر نداشتند.

زمینه و هدف: شکست درمان کانال ریشه اغلب به حذف ناقص باکتری‌ها، به ویژه انتروکوکوس فکالیس نسبت داده می‌شود. اگرچه کلرهگزیدین و هیپوکلریت سدیم گزینه‌های معمول درمان ریشه هستند، اما امروزه طب گیاهی به دلیل ماهیت ایمن آن به عنوان جایگزینی برای داروهای مصنوعی مورد توجه قرار گرفته است. لذا هدف از مطالعه حاضر، مقایسه اثر عصاره گیاه تشنه داری با کلرهگزیدین و هیپوکلریت سدیم بر حذف انتروکوکوس فکالیس از کانال ریشه دندان بود.
روش بررسی: در این مطالعه 60 دندان کشیده شده مورد بررسی قرار گرفتند. بعد از اینکه کانال‌های دندانی به باکتری انتروکوکوس فکالیس آلوده شدند، تلقیح مواد مورد آزمایش طی 3 گروه به کانال‌های دندانی انجام شد: 1- کلرهگزیدین 2% (18 دندان)، 2- هیپوکلریت سدیم 5/2% (18 دندان)، 3- عصاره تشنه داری (کمترین غلظت مهار کنندگی معادل20%؛ 18 دندان). گروه‌های کنترل مثبت و منفی نیز بررسی شدند (هر گروه شامل 3 دندان). نمونه‌ها سپس برروی بایل اسکولین آگار کشت داده شدند. پس از 72 ساعت، کلنی‌های سیاه رنگ بررسی شدند. برای تجزیه و تحلیل نتایج از آزمون کای دو استفاده شد.
یافته‌‌‌ها: انتروکوکوس فکالیس از بین 18 دندان در هر یک از سه گروه هیپوکلریت سدیم، کلرهگزیدین و عصاره تشنه داری به ترتیب در 6، 8 و 17 دندان رشد کرد. بدین ترتیب، درصد کشندگی مواد هیپوکلریت سدیم، کلرهگزیدین و عصاره تشنه داری به ترتیب 6/66، 5/55 و 55/5 درصد بود.
نتیجه‌گیری: اثر ضد باکتریایی عصاره تشنه داری به طور قابل توجهی کمتر از کلرهگزیدین و هیپوکلریت سدیم بر روی انتروکوکوس فکالیس در کانال دندانی بود و نمی‌توان آن را جایگزین مناسبی برای شوینده‌های درمانی مصنوعی در حال استفاده در نظر گرفت.

زمینه و هدف: مولر سوم فک پایین شایع‌ترین دندان نهفته می‌باشد و ریخت شناسی صورتی- جمجمه‌ای و مؤلفه‌های صورتی می‌توانند پیش‌ بینی کننده مناسبی برای نهفتگی این دندان باشند. هدف از این پژوهش بررسی رابطه زاویه گونیال، شیب پلن فک پایین و ارتفاع راموس با نهفتگی مولر سوم فک پایین بود.
روش بررسی: این مطالعه توصیفی- تحلیلی و گذشته نگر با ارزیابی تصاویر لترال سفالومتری 172 بیمار در سال 1399 در شهر زاهدان انجام گرفت. وضعیت رویشی مولر سوم فک پایین به وسیله بررسی بالینی و با کمک تصاویر پانورامیک مشخص گردید و نمونه‌ها به چهار دسته تقسیم شدند: کاملاً رویش یافته (1)، نیمه نهفته (2)، کاملا نهفته (3) و نیمه تکامل یافته (4). سپس زاویه‌ی گونیال، شیب پلن فک پایین و ارتفاع راموس در لترال سفالومتری هر گروه اندازه گیری شد و داده‌های حاصل توسط آزمون‌های آماری کروسکال والیس و آنالیز واریانس آنوا مورد تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: در بین بیماران، 02/68% زن و 97/31% مرد بودند. مقدار متوسط زاویه گونیال در چهار گروه اختلاف معنی‌داری از لحاظ آماری با هم نداشت (05/0P>). در گروه چهارم میانگین شیب پلن فک پایین به طورمعنی‌داری بیشتر (74/29) و میانگین ارتفاع راموس به طورمعنی‌داری کمتر (mm 21/49) از سایر گروه‌ها بود.
نتیجه‌گیری: بر طبق آنالیز‌های انجام شده و نتایج به دست آمده، زاویه گونیال، شیب پلن فک پایین و ارتفاع راموس پیش بینی کننده‌های دقیقی برای تعیین احتمال نهفتگی مولر سوم فک پایین نمی‌باشند و نیاز به تحقیقات گسترده‌تر در این زمینه وجود دارد.

زمینه و هدف: با توجه به شیوع بیماری لثه در بالغین ایرانی و نقش آن بر سلامت عمومی و در نظر گرفتن نقش پزشکان، هدف از مطالعه حاضر، تعیین سطح دانش و نگرش پزشکان عمومی در رابطه با سلامت پریودنتال بود.
روش بررسی: مطالعه مقطعی در سال 1398 در شهر تهران انجام شد و پس از کسب رضایت آگاهانه، پرسشنامه روا و پایا در دوره باز آموزی حضوری در اختیار پزشکان قرار داده شد. داده‌ها در نرم افزار SPSS نسخه 26 وارد و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
یافته‌‌‌ها: مجموعاً 170 نفر (درصد پاسخگویی 95%) از شرکت کنندگان دوره، پاسخگو بودند. میانگین نمره دانش و نگرش به ترتیب 1/4 (حداکثر نمره قابل کسب 6) و 9/51 (حداکثر نمره قابل کسب 65) بود. سابقه کار درمانی (022/0P=) و مدت زمان پس از فارغ التحصیلی (007/0P=) با دانش شرکت کنندگان پیرامون بیماری‌های لثه ارتباط معنی‌دار مثبت داشت. همچنین جنس (012/0P=)، سابقه کار درمانی (002/0P=)، مدت زمان پس از فارغ التحصیلی (005/0P=) و محل کار درمانی (001/0P=) با نگرش آن‌ها پیرامون بیماری‌های لثه ارتباط داشتند. یافته‌ها نشان می‌دهد که زنان نگرش بهتری در رابطه با پیشگیری از بیماری لثه دارند.
نتیجه‌گیری: در مطالعه حاضر دانش پزشکان در توصیف لثه سالم و اولین نشانه بیماری لثه مناسب بود. همچنین نگرش آنان در مورد اهمیت ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان و تأثیر آن بر فعالیت‌های اجتماعی قابل قبول بود. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که ارائه اطلاعات مهم مرتبط دندانپزشکی به پزشکان در کوریکولوم آموزشی تأکید گردد.

زمینه و هدف: با توجه به نقش تنظیم‌ کنندگی ویتامین D3 در سیستم ایمنی، ممکن است این ویتامین امکان جلوگیری از ایجاد بیماری‌های خود ایمنی را از طریق تعدیل سیستم ایمنی داشته باشد، لذا این مطالعه با هدف مقایسه سطح سرمی ویتامین D3 در بیماران مبتلا به لیکن ‌پلان دهانی و افراد سالم انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه مورد- شاهدی، سطح ویتامین D3 سرمی80 نفر شامل40 بیمار مراجعه‌ کننده به دانشکده دندانپزشکی گیلان که مبتلا به لیکن‌پلان دهانی بودند و 40 فرد سالم مراجعه‌ کننده به آزمایشگاه جهت چکاپ روتین، پس از همسان ‌سازی سن و جنسیت، مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز نتایج به دست آمده بر اساس نوع متغیر، با استفاده از آزمون‌های t- مستقل (Independent t-test)، من ‌ویتنی
(Mann Whitney test)، آزمون کای‌اسکوئر (Chi-square test) و آزمون دقیق فیشر (Fisher exact test) و از طریق نرم افزار SPSS26 در سطح معنی‌داری 05/0 انجام پذیرفت.
یافته‌ها: در مطالعه 80 نفر، شامل 29 زن (5/72%) و 11 مرد (5/27%) در هر یک از دو گروه بیماران با میانگین سنی 12/12 ± 17/52 سال و افراد سالم با میانگین سنی 23/12 ± 10/52 سال شرکت نمودند. میانگین سطح سرمی ویتامین D3 در افراد گروه شاهد به طور معنی‌داری بیشتر از افراد گروه مورد بود (006/0P=). سطح سرمی ویتامین D3 با انواع مختلف لیکن‌ پلان دهانی، جنسیت، مدت زمان ابتلا و سن ارتباط آماری معنی‌داری نداشت.
نتیجه‌گیری: با توجه به کم‌تر بودن معنی‌دار میانگین سطح سرمی ویتامین D3 در افراد مبتلا به لیکن ‌پلان دهانی، ممکن است ویتامین D3 به‌عنوان مکمل در روند بهبود ضایعات بیماران مؤثر باشد.

زمینه و هدف: باند ناکافی بین فایبر پست و کانال ریشه دلیل اصلی شکست ترمیم است و آماده‌ سازی سطح فایبر پست استحکام باند را افزایش می‌دهد. به علاوه درباره روش ایده ‌آل آماده سازی، اختلاف ‌نظر وجود دارد. هدف این مطالعه، مقایسه اثر دو روش آماده سازی سطح فایبر پست، بر روی استحکام باند push-out بود.
روش بررسی: در این مطالعه تعداد 45 دندان انسیزور سالم، درمان ریشه شدند. پس از آماده‌ سازی فضای پست، بر اساس روش آماده ‌سازی سطح فایبر پست، به سه گروه 15 تایی تقسیم شدند. درگروه اول به عنوان گروه کنترل، هیچ آماده ‌سازی سطحی بر روی فایبر پست انجام نشد. درگروه دوم و سوم برای آماده‌ سازی سطحی به ترتیب از سند بلاست با ذرات Cojet sand و لیزر دیود nm 810 استفاده شد. سپس در تمامی کانال‌ها، فایبر پست با سمان رزینی سلف ‌ادهزیو، قرار داده شد. سپس ریشه‌ها به گونه‌ای برش داده شدند که از هر کدام سه قطعه به ضخامت 5/1 میلی‌ متر به دست آمد. در انتها برای هر نمونه، با ماشین تست یونیورسال استحکام باند push-out اندازه‌گیری شد. داده ها در نرم افزار  SPSS با تست ANOVA آنالیز شدند و حد معنی‌داری (05/0P<) بود.
یافته‌‌‌ها: میانگین استحکام باند در سه گروه‌ برحسب مگاپاسکال (MPa) به شرح زیر بود: گروه کنترل، 430/1±877/2، گروه سند بلاست 444/3±318/6 و لیزر890/1±224/4 اختلاف استحکام باند گروه سند بلاست با گروه کنترل معنی‌دار بود (001/0P<) ولی میانگین استحکام باند گروه لیزر با گروه کنترل تفاوت معنی‌دار نداشت (03/0P=).
نتیجه‌گیری: یافته‌های این مطالعه نشان داد برخلاف تابش لیزر دیود، استفاده از ذرات Cojet sand برای سند بلاست سطح فایبر پست، استحکام باند را بطور قابل ملاحظه‌ای افزایش داد.

زمینه و هدف: با پیشرفت تکنولوژی استفاده از روش‌های قدیمی تدریس جای خود را به روش‌های نوین و کارآمدتری از جمله پادکست داده‌اند تا علاوه بر صرفه جویی در وقت دانشجویان و اساتید، فرصت تعامل بیشتر این دو گروه با یکدیگر در کلاس درس داده شود. استفاده از پادکست مزایایی از جمله هزینه کمتر، امکان دوره مطالب، دانلود مطالب و فراگیری دروس از راه دور را دارد. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر پادکست بر یادگیری و میزان رضایت دانشجویان دندانپزشکی بود.
روش بررسی: این مطالعه که یک کارآزمایی آموزشی تصادفی شده یک ‌سو کور بود، دانشجویان به دو گروه کنترل و مداخله (توسط جدول اعداد تصادفی) شامل ۳۷ نفر در هر گروه تقسیم شدند. کلاس درس به صورت سنتی برای هر دو گروه در سه جلسه به صورت ترکیبی برگزار شد و فایل پادکست در اختیار گروه مداخله در پایان کلاس حضوری قرار گرفت. سپس آزمونی از هر دو گروه در جلسه دوم و جلسه سوم گرفته شد. سپس برگه‌ها تصحیح و نمره هرکدام از ۵ مشخص شد. نمره آزمون‌ها در گروه مداخله و کنترل با هم مقایسه شد و در آخر پرسشنامه‌ای جهت ارزیابی رضایت‌مندی آن‌ها در اختیارشان قرار داده شد. نمرات آزمون با آزمون تی مستقل آنالیز شد.
یافته‌‌‌ها: در این مطالعه تعداد74 نفر با میانگین سنی شرکت‌ کنندگان ۸۵/۰±۴۷/۲۲ بود و ۴۳ درصد از شرکت‌ کنندگان مذکر بودند. نمرات دو آزمون گرفته شده و از پنج نمره، در گروه مداخله ۱۰/۰±۸۶/۴ و در گروه کنترل و ۹۴/۰±۰۴/۴ بود و تفاوت آماری معنی‌داری به نفع گروه مداخله مشاهده شد (۰۲/۰=P). میانگین رضایت‌ مندی دانشجویان درخصوص این شیوه آموزشی ۴/۲۹ از ۵۰ بود. مداخله مورد بررسی پس از در نظر گرفتن اثر مخدوش کنندگی سن، تأثیری بر میانگین نمره پرسشنامه دانشجویان نداشته است (031/۰=P).
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های مطالعه حاضر، پادکست در میزان یادگیری ترکیبی دانشجویان مؤثر است و دانشجویان نسبت به این روش رضایت ‌مندی نسبتاً خوبی دارند. از نتایج این مطالعه می‌توان در بازخورد به کمیته‌های آموزشی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی استفاده کرد.

زمینه و هدف: برای موفقیت در درمان کانال ریشه، دندانپزشک باید از تنوع احتمالی کانال ریشه آگاهی داشته باشد و نه تنها آناتومی طبیعی پالپ بلکه انواع تغییرات احتمالی را نیز باید شناخت، بنابراین قبل از هر چیز باید با اشکال آناتومی احتمالی کانال ریشه دندان آشنا بود و با خارج نمودن کامل انساج ارگانیک موجود در پالپ تاجی و پالپ کانال ریشه شانس موفقیت درمان را بالا برد. لذا در این مطالعه بر آن شدیم تا به بررسی آناتومی داخلی کانال‌های ریشه در دندان‌های مولر دائمی فک بالا در شهرستان خوی بپردازیم.
روش بررسی: در این مطالعه آزمایشگاهی تعداد 100 عدد دندان کشیده شده مولر دائمی فک بالا از جمعیت انسانی شهر خوی در استان آذربایجان غربی جمع آوری شد. دندان‌ها پس از تهیه حفره، دکلسیفیکاسیون،
شفاف سازی و رنگ آمیزی با جوهر هندی مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات جمع آوری شده بر اساس طبقه بندی Vertucci، وارد نرم افزار SPSS23 گردید و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی بصورت تعداد و درصد در جدول و نمودار استفاده گردید.
یافته‌‌‌ها: بیشترین شکل مشاهده شده در ریشه مزیوباکال مولر اول بالا، تایپ IV به میزان 44%، در ریشه دیستوباکال تایپ I به میزان 92% و در ریشه پالاتال تایپ I به میزان 94% بود. همچنین در ریشه مزیوباکال مولر دوم، تایپ I به میزان 70%، در ریشه دیستوباکال تایپ I به میزان 94% و در ریشه پالاتال تایپ I به میزان %96 بود.
نتیجه گیری: ریشه مزیوباکال دندان مولر اول دارای بیشترین تنوع آناتومی داخلی بود. همچنین شایعترین تایپ Vertucci در ریشه مزیوباکال دندان مولر اول تایپ IV و در بقیه ریشه‌های دندان‌های مولر اول و دوم تایپ I بود.

زمینه و هدف: پوسیدگی دندان و بیماری پریودنتال از جمله شایع‌ترین بیماری‌های مزمن می‌باشند. کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی به خصوص بهورزان به دلیل نقش گسترده خود در ارائه خدمات بهداشتی- درمانی اولیه می‌توانند نقش مهمی در پیشگیری از پوسیدگی دندان داشته باشند. هدف از تحقیق حاضر بررسی دیدگاه بهورزان شاغل در مراکز بهداشت شهرستان کردکوی در خصوص ارائه خدمات سلامت د‌هان و دندان بود.
روش بررسی: بحث گروهی بر روی نمونه در دسترس (convenient sample) از بهورزان شاغل در مراکز بهداشتی- درمانی شهرستان کرد کوی صورت گرفت. تعداد 26 بهورز با میانگین سابقه کار 13 سال در این مطالعه شرکت کردند. پس از اخذ رضایت آگا‌هانه بحث گروهی به صورت 2 گروه 7 نفره و 2 گروه 6 نفره درستاد به صورت حضوری و با رعایت پروتکل‌‌های بهداشتی انجام گرفت. دو محقق به عنوان تسهیل گر در بحث شرکت کردند. تعداد 5 سؤال در زمینه سلامت د‌هان و بهره مندی از خدمات دندانپزشکی طرح و بحث تا رسیدن به حد اشباع ادامه پیدا کرد. پس از انجام بحث گروهی، محتوای جلسات ضبط و پیاده گردید. در راستای انجام thematic analysis محتوای بحث توسط دو نفر به صورت مستقل دهی و سپسsub-theme  و theme استخراج و پس از تأیید نهایی گردید.
یافته‌‌ها: بیش از نیمی از شرکت کنندگان 34 سال و بیشتر سن داشتند. در خصوص چالش‌های مرتبط با مراقبت‌‌های دندانی در مراکز بهداشتی- درمانی، تم‌‌های اصلی عبارت بودند از: محدودیت امکانات، حجم کار، عدم شناخت بهورزان، عدم دسترسی، مسایل اقتصادی مرتبط با درمان دندانپزشکی. در خصوص چالش‌های مرتبط با پیشگیری تم‌‌های اصلی عبارت بودند از: آگاهی ناکافی بیماران، آگاهی محدود بهورزان در خصوص سلامت د‌هان و کمبود نیروی انسانی. پیشنهادات اصلی عبات بودند از تأکید بر نقش مدارس، تأکید بر نقش مادران وآموزش بیماران. همچنین اموزش‌های به روز بهورزان و چالش‌های مرتبط با آموزش بهداشت توسط بهورزان مورد تأکید قرار گرفت.
نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان می‌دهد که علیرغم نقش مهم بهورزان در ارائه خدمات منجر به ارتقا سلامت د‌هان در سطح جمعیتی، این نقش مغفول واقع شده و نیاز به توجه بیشتر دارد.

زمینه و هدف: استفاده از فیشورسیلانت یکی از مؤثرترین روش‌های پیشگیری از پوسیدگی پیت و فیشور می‌باشد. فلوراید به عنوان یک عامل ضد پوسیدگی شناخته شده به مواد مختلفی اضافه شده است. گرافن فلوئورینه (FG) به واسطه خصوصیات منحصر به فرد امروزه مورد توجه قرار گرفته است. خصوصیات ساختاری خاص فیلرهای گرافن، در کنار دارا بودن خواص آنتی باکتریال، با افزایش میزان رهایش و شارژ فلوراید و خنثی سازی pH اسیدی محیط، در بسیاری از درمان‌ها گزینه مناسبی است. این مطالعه به بررسی اثر افزودن نانوذرات گرافن فلوریده شده بر میزان رهایش فلوراید در فیشورسیلانت تجاری Fissurit می‌پردازد.
روش بررسی: در این مطالعه آزمایشگاهی، گرافن اکساید فلوئورینه (FGO) با رنگ سفید روشن تهیه شد. پس از سنتز با درصد‌های 0، 1، 2 و 4 به فیشور سیلانت (Fissurit) افزوده شد و آزاد سازی فلوراید در این ماده سنجیده شد و با فیشور سیلانت حاوی فلوراید (Fissurit) مقایسه گردید.
یافته‌‌‌ها: طبق نتایج به دست آمده مقدار فلوراید رها شده از گروه‌های با درصدهای مختلف FGO رابطه مستقیم با درصد FGO در آن‌ها دارد. همچنین در زمان‌های مختلف این میزان رهایش بین گروه‌های دارای FGO و گروه بدون FGO دارای تفاوت معنی ‌دار بود (001/0P<).
نتیجه‌گیری: افزودن FGO به فیشور سیلانت فلوئورینه سبب ایجاد ویژگی آزاد سازی فلوراید و امکان ریشارژ آن می‌شود. توان آزاد سازی فلوراید و ریشارژ آن در فیشور سیلانت داری FGO نسبت به فیشور سیلانت فلوراید دار بیشتر است، اما فلوراید آن با سرعت بیشتری تخلیه می‌شود.

زمینه و هدف: مالتیپل اسکلروزیس یک بیماری خود ایمنی است. تظاهرات دهانی در این بیماران شامل فلج یا اسپاسم عضلات صورت، اختلالات گیجگاهی فکی (TMJ)، نورالژی سه قلو، دیسفاژی یا دیس آرتری باشد. هدف مطالعه بررسی ویژگی‌های دردهای اروفیشیال در بیماران مبتلا به MS بود.
روش بررسی: مطالعه مقطعی حاضر بر روی 250 بیمار با تشخیص قطعی MS مراجعه کننده به انجمن MS ایران و مرکز تحقیقات MS  ایران انجام شد. بیماران در گروه سنی 17 تا 57 سال بودند که کاملا تصادفی انتخاب شدند. داده‌ها بر اساس دو چک لیست و معاینه بالینی به دست آمد. در نهایت برای بررسی مشکلات TMD از معیار DC/TMD استفاده گردید. سپس داده‌ها به وسیله نرم افزار SPSS نسخه 26 و به وسیله آنالیز آماریTest  Fisher’s  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: شیوع بیماری MS در زنان بیشتر بوده و میانگین سنی بیماران 37 سال و میانگین مدت زمان درگیری با بیماری MS در بین بیماران 8 سال بود. شایع‌ترین درد مربوط به درد تیر کشنده و شوک مانند با فراوانی 4/40 درصد و کمترین کیفیت مربوط به درد گنگ و منتشر با فراوانی 3/5 درصد بود. در کل 5/24 درصد از بیماران دارای دردهای صورتی- دهانی، دچار TMD بودند که در این مورد از معیار DC/TMD استفاده شد.
نتیجه گیری: اختلالات گیجگاهی فکی و دردهای تیر کشنده و شوک مانند معمولاً در تعدادی از بیماران مبتلا به MS مشاهده می‌شود در نتیجه دندانپزشکان باید از وجود این دردها در بیمار، تریگر درد و داروهای استفاده شده توسط بیماران، جهت ارائه خدمات درمانی و اجتناب از تداخلات دارویی آگاه باشند.