مجله دندانپزشکی

---

 

---

 

بیان مسأله: جاینت سل گرانولوما، ضایعه‌ای راکتیو یا شبه تومورال است که وقوع آن در دهان به فکها و غشای مخاطی لثه محدود می‌شود. با وجود طبقه‌بندی این ضایعه به انواع محیطی و مرکزی هر دو گروه نمای بافت‌شناختی مشابهی دارند. انواع داخل استخوانی آن از نظر موضعی مهاجم بوده و باعث تخریب استخوان، درد و لقی دندانها می‌شود و انواع محیطی آن گاهی تورم‌های زخمی‌ ایجاد می‌‌کنند که از نظر بالینی به پیوژنیک گرانولوما و فیبروم اسیفیه محیطی شباهت زیادی دارند. از آنجا که بروز انواع مرکزی و بخصوص محیطی جاینت سل گرانولوما، شایع است، بنابراین آگاهی دندانپزشکان از متغیرهای وقوع این بیماری به منظور تشخیص صحیح بالینی آن امری مهم تلقّی می‌گردد.
هدف: مطالعه حاضر با هدف تعیین توزیع فراوانی متغیرهای سن، جنس و محل ضایعات جاینت سل گرانولومای محیطی و مرکزی در بیماران مراجعه‌کننده به بخش آسیب‌شناسی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد.
روش بررسی: مطالعه حاضر به روش مقطعی، توصیفی با استفاده از پرونده‌های موجود انجام گرفت. جامعه آماری بیماران مراجعه‌کننده به بخش آسیب‌شناسی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در سالهای 79-1365 بودند که تشخیص آسیب‌شناختی ضایعه دهانی آنها جاینت سل گرانولومای محیطی یا مرکزی گزارش شده بود. از مجموع پرونده‌های موجود در این بخش پرونده بیماران مبتلا به انواع محیطی و مرکزی جاینت سل گرانولوما استخراج شد و اطلاعات مربوط به سن، جنس، نوع ضایعه (محیطی و مرکزی) و محل وقوع آن در فرم‌های از پیش تهیه شده ثبت گردید؛ اطلاعات جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: از مجموع 737 نمونه گزارش‌شده با عنوان جاینت سل گرانولوما، 573 مورد محیطی و 164 نمونه مرکزی بودند. طیف سنی نمونه‌ها در انواع محیطی 2-90 سال و در انواع مرکزی 4-70 سال بود. قلّه وقوع ضایعات جاینت سل گرانولومای محیطی در مردان در دهه اول، در زنان در دهه چهارم و در انواع مرکزی در مردان و زنان در دهه دوم بود. از نظر محل وقوع ضایعات 246 (94/42%) از نمونه‌های محیطی در فک بالا و 327 مورد (06/57%) در فک پایین رخ داده بود. در نوع مرکزی 54 مورد (93/32%) در فک بالا و 110 مورد ( 07/67 % ) در فک پایین گزارش شده بود. در نوع محیطی 272 (30/47 %) از نمونه‌ها در زنان و 302 مورد (70/52%) در مردان و در نوع مرکزی 103 مورد (88/62%) از نمونه‌ها در زنان و 61 مورد (19/37%) در مردان گزارش شده بود.
نتیجه‌گیری: در این مطالعه نوع محیطی در مردان در دهه چهارم و فک پایین و نوع مرکزی در زنان در دهه دوم و فک پایین بیشتر مشاهده شد.

---

(LCH) Langerhans cell histiocytosis یک بیماری نادر با انفیلتراسیون سلولهای لانگرهانس، هیستیوسیت، لنفوسیت و ائوزینوفیل‌ها می‌باشد. اتیولوژی این بیماری کاملا مشخص نشده است. بیماری می‌تواند به صورت لوکالیزه یا منتشر و حاد یا مزمن دیده شود. در بسیاری از مواقع تظاهرات دهانی به عنوان اولین علایم بیماری بروز پیدا می‌کنند. در مقاله حاضر، یک مورد از Langerhans Cell Histiocytosis در یک پسر بچه 3 ساله که به دلیل لقی شدید دندانها و بوی بد دهان مراجعه نموده بود، گزارش شده است. در رادیوگرافی این بیمار ضایعات متعدد استئولیتیک با حدود مشخص در ماگزیلا و مندیبل و در بررسی هیستولوژیک ساختمان نسجی متشکل از پرولیفراسیون سلولهای تک هسته‌ای شبه هیستیوسیت همراه با ائوزینوفیل و سایر سلولهای آماسی مشاهده شد. بیمار علائم دیابت بیمزه را نشان می‌داد و در آزمایش خون موارد بررسی شده در حد طبیعی بود.

---

ادنتوم شایعترین تومور ادنتوژنیک می‌باشد اما بندرت در سیستم دندانهای شیری مشاهده می‌گردد. ادنتوم توموری خوش خیم با منشأ دندانی است که رشدی آهسته دارد و همچنین اتیولوژی آن ناشناخته می‌باشد اما فاکتورهایی مثل ترومای موضعی، عفونت و فاکتورهای ژنتیکی به عنوان عوامل احتمالی مطرح می‌باشند. ادنتوم موجب اختلالاتی در رویش دندان‌ها مانند نهفتگی و یا تأخیر در رویش دندان‌های شیری و ناهنجاری در موقعیت دندان مثل tipping و یا جابجایی دندان‌های مجاور می‌گردد. در این مقاله، یک مورد ادنتوم کامپاند در دختر 5 ساله که به دلیل عدم رویش دندان کانین شیری مندیبل در سمت راست مراجعه کرده بود، گزارش می‌گردد.

---

زمینه و هدف: از دیدگاه سلامت‌نگر، روش‌های حرفه‌ای تعیین نیاز به درمان با وجود ارزش و استفاده زیاد دارای نقایصی بوده و باید با روش‌های بیمار- محور جایگزین یا ادغام شود. هدف از انجام این مطالعه مقایسه و بررسی استفاده از شاخص کیفیت زندگی بر پایه پرسشنامهChild Oral Health Impact Profile (COHIP) و شاخص Aesthetic Component-Index of Orthodontic Treatment Need (AC) به عنوان دو روش سنجش بیمار- محور، با تعیین نیاز به درمان‌های ارتودنسی با استفاده از Dental Health Component-IOTN به عنوان روش سنجش حرفه‌ای نیاز بود.

روش بررسی: این مطالعه به صورت مقطعی- تحلیلی در 597 نفر از دانش‌آموزان راهنمایی و دبیرستان شهر اصفهان با طیف سنی 13 تا 18 سال انجام شد. پس از تکمیل پرسشنامه کیفیت زندگی، جزء دندانی IOTN توسط دو معاینه‌گر آموزش دیده و کالیبره (ضریب توافق 9/0) اندازه‌گیری شد. همچنین دانش‌آموزان با استفاده از تصاویر دهگانه جزء زیبایی، وضعیت خود را نمره‌دهی کردند. آزمون همبستگی اسپیرمن و آزمون‌های قدرت تشخیصی تست‌ها شامل حساسیت، ویژگی و ارزش اخباری مثبت و منفی جهت مقایسه شاخص‌ها استفاده شد.

یافته‌ها: از 568 دانش‌آموز مورد مطالعه 7/16% براساس شاخص حرفه‌ای و 1/2% براساس ارزیابی خود، نیاز به درمان ارتودنسی داشتند. تنها 10% این افراد دو مشخصه ناهنجاری شدید و تأثیر بد بر کیفیت زندگی را به طور همزمان داشتند. با اینکه رابطه معنی‌داری میان درجه مال اکلوژن و کیفیت زندگی دیده شد، ارتباط شاخص COHIP با جزء دندانی ضعیف )16/0(r= و با جزء زیبایی درحد متوسط )37/0(r= بود (001/0P=). حساسیت AC بسیار ضعیف ولی دارای ویژگی بالایی بود و دو شاخص دیگر از حساسیت و ویژگی متوسطی برخوردار بودند.

نتیجه‌گیری: شاخص‌های بیمار- محور مورد مطالعه، قابلیت تعیین نیاز به درمان ارتودنسی را به تنهایی دارا نیستند، اما می‌توان از آن به عنوان ابزاری ضروری در کنار روش‌های حرفه‌ای در جهت تشخیص افراد اولویت‌دار در دریافت خدمات استفاده کرد.

---

  زمینه و هدف: انجام کار موفق دندانپزشکی برای کودکان نه تنها به مهارت‌های دندانپزشک بستگی دارد، بلکه نیازمند برقراری ارتباط با کودک و نیز حفظ همکاری وی می‌باشد. تصحیح عملکرد دندانپزشکان در زمینه روش‌های هدایت رفتاری، بر دیدگاه والدین تاثیر گذاشته و کیفیت خدمات دندانپزشکی را افزایش می‌دهد. هدف از انجام این پژوهش بررسی نگرش دندانپزشکان عمومی شهر اصفهان در ارتباط با روش‌های هدایت رفتاری کودکان بود.

  روش بررسی: این مطالعه توصیفی- تحلیلی و از نوع مقطعی است. به منظور انجام این پژوهش 100 نفر از دندانپزشکان عمومی شهر اصفهان به صورت تصادفی انتخاب گردید و از آن‌ها خواسته شد تا به پرسشنامه (حاوی چهار روش هدایت رفتاری) پاسخ دهند. داده‌های حاصله توسط آزمون‌های آماری T-test ، ضریب همبستگی پیرسون، آنالیز واریانس یکطرفه و کروسکال- والیس مورد بررسی قرار گرفت.

  یافته‌‌ها: روش‌های مورد پذیرش دندانپزشکان به ترتیب بگو- نشان بده- انجام بده (5/0 ± 0/4)، کنترل صدا (4/0 ± 5/3)، محدودکننده فیزیکی (5/0 ± 0/3) و درنهایت دست روی دهان (5/0 ± 9/2) بود. میانگین نمره نگرش دندانپزشکان زن نسبت به روش محدودکننده فیزیکی بیشتر و نسبت به روش دست روی دهان کمتر بود. همچنین میانگین نمره نگرش دندانپزشکان مسن در مقایسه با دندانپزشکان جوان نسبت به روش کنترل صدا کمتر و نسبت به روش دست روی دهان بیشتر بود. دندانپزشکان عمومی با تعداد بیمار اطفال کمتر موافقت کمتری با روش‌های دست روی دهان و محدودکننده فیزیکی داشتند.

  نتیجه‌گیری: نگرش دندانپزشکان عمومی نسبت به روش‌های مختلف کنترل رفتاری با جنس، سن، تجربه کاری و تعداد بیماران اطفال ارتباط دارد. دندانپزشکان عمومی به روش‌های تهاجمی هدایت رفتاری مانند دست روی دهان و محدودکننده فیزیکی تمایل کمتری دارند.

---

  زمینه و هدف: سلامت دهان شامل سلامتی دهان و بافت‌های مربوطه است که امکان فعالیت‌های روزانه و روابط اجتماعی مطلوب را بدون ناراحتی فراهم می‌آورد. این مطالعه توافق بین والدین و کودکان 14-11 ساله در گزارش کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان کودک در شهر اصفهان را مورد بررسی قرار داد.

  روش بررسی: این مطالعه توصیفی- تحلیلی و از نوع مقطعی است. به منظور انجام این پژوهش 128 جفت والد-کودک 14-11 ساله از مدارس ابتدایی و راهنمایی شهر اصفهان به صورت تصادفی انتخاب گردید و از آنها خواسته شد تا به پرسشنامه کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان و دندان (Child Perception Questionnaire) PPQ (Parent Perception Questionnaire), CPQ پاسخ دهند. پرسشنامه‌ها کیفیت زندگی را در 4 حیطه علایم دهانی، نقص عملکردی، سلامت احساسی و اجتماعی مورد بررسی قرار دادند. جهت بررسی توافق بین والد-کودک از ضریب توافق داخلی ( ICC یا Intra correlation Coefficient )، ضریب همبستگی پیرسون، اسپیرمن و ضریب ثبات داخلی استفاده شد (05/0= α ).

  یافته‌ها: میزان توافق بین نمره کل شاخص‌های _14-11 PPQ و _{14 -11} CPQ و حیطه‌های آنها 81/0 و 67/0- به دست آمد. بیشترین توافق در حیطه سلامت احساسی و به صورت بسیار عالی (83/0 ICC= )، سپس در حیطه‌های نقص عملکردی (80/0 ICC= )، سلامت اجتماعی (69/0 ICC= ) و علایم دهانی (64/0 ICC= ) گزارش شد. مطابق آزمون پیرسون بین _14-11 CPQ و _14-11 PPQ (81/0= r )، ارتباط معنی‌دار وجود داشت (01/0> P ).

  نتیجه‌گیری: والدین به خصوص والد مادر می‌تواند گزارشگر مکمل کیفیت زندگی و حیطه‌های آن باشد. هرچند برای آنکه اطلاعات سلامت دهان و دندان به صورت کامل برای نیازسنجی فراهم گردد نظر کودک و والد هر دو مورد نیاز می‌باشد.

---

  زمینه و هدف: انجام کار موفق دندانپزشکی برای کودکان نه تنها به مهارت‌های دندانپزشک بستگی دارد بلکه نیازمند برقراری ارتباط با کودک و نیز حفظ همکاری وی می‌باشد. تصحیح عملکرد دندانپزشکان در زمینه روش‌های هدایت رفتاری، بر نظرات والدین تأثیر گذاشته و کیفیت خدمات دندانپزشکی را افزایش می‌دهد. هدف از انجام این پژوهش بررسی نگرش دندانپزشکان عمومی شهر اصفهان در ارتباط با روش‌های هدایت رفتاری کودکان بود.

  روش بررسی: این مطالعه توصیفی- تحلیلی و از نوع مقطعی است. به منظور انجام این پژوهش 100 نفر از دندانپزشکان عمومی شهر اصفهان به صورت تصادفی انتخاب گردید و از آن‌ها خواسته شد تا به پرسشنامه (حاوی نگرش در رابطه با چهار روش هدایت رفتاری) پاسخ دهند. سؤالات مناسب درمورد هریک از روش‌ها توسط نویسندگان مقاله طرح شد و به همراه ویژگی‌های دموگرافیک شامل جنس، سن، دانشگاه محل تحصیل، سال فارغ التحصیلی، سابقه کار، متوسط تعداد بیماران اطفال مراجعه‌کننده در یک ماه در قالب یک پرسشنامه تهیه گردید. به منظور بررسی میزان نمره نگرش دندانپزشکان به تفکیک نوع پرسش به هر گزینه نمره‌ای از 1 تا 5 تعلق گرفته و مجموع آن‌ها درنظر گرفته شد. نمره بالاتر نشاندهنده نگرش مثبت‌تر دندانپزشک می‌باشد. داده‌های حاصله توسط آزمون‌های آماری T-test ، ضریب همبستگی پیرسون و آنالیز واریانس یکطرفه مورد بررسی قرار گرفت (05/0 P < ).

  یافته‌ها: میانگین نمره نگرش دندانپزشکان برای روش‌های کنترل رفتاری در کودکان به ترتیب تقویت مثبت (7/2 ± 2/4)، بیهوشی عمومی (4/4 ± 5/3)، آرام بخشی با نیتروس اکساید (4/4 ± 4/3) و درنهایت آرام‌ بخشی دارویی (7/2 ± 2/3) بود. میانگین نمره نگرش دندانپزشکان با سن، جنس، تجربه کاری و تعداد بیمار کودک ارتباط آماری معنی‌داری نشان نداد (05/0 P> ).

  نتیجه‌گیری: نگرش دندانپزشکان عمومی نسبت به روش‌های مختلف کنترل رفتاری با جنس، سن، تجربه کاری و تعداد بیماران اطفال ارتباط داشت. تمایل دندانپزشکان عمومی نسبت به روش‌های کنترل غیردارویی رفتاری مانند تقویت مثبت بیشتر بود.

---

  زمینه و هدف: :مصرف دخانیات موجب مرگ سالانه 5 میلیون نفر در جهان می‌شود که این رقم در ایران طبق آمار وزارت بهداشت به 70 هزار نفر می‌رسد. با توجه به اینکه اکثریت مردم به طور مرتب به دندانپزشکان مراجعه می‌کنند ، می‌توان از این فرصت مناسب برای ارایه مشاوره‌های ترک دخانیات استفاده کرد. مطالعه حاضر با هدف بررسی دانش، نگرش و مهارت دانشجویان سال آخر دندانپزشکی دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی در خصوص کنترل دخانیات در مطب دندانپزشکی انجام شد.

  روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، جامعه مورد بررسی دانشجویان سال آخر دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی بود و روش نمونه‌گیری در این مطالعه به روش سرشماری بود و از پرسشنامه برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شد. پرسشنامه به تک تک دانشجویان شرکت کننده داده شد (93 نفر) که طی آن دانش، نگرش و مهارت دانشجویان دندانپزشکی بررسی گردید. جهت تحلیل نتایج از آزمون T-test استفاده گردید.

  یافته‌ها: در مجموع 93 دانشجو در این مطالعه شرکت کرده بودند (میزان پاسخ دهی 100%) میانگین نمره دانش در دو دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تهران و شهید بهشتی (به ترتیب 5/17و 4/18، 09/0 P= )، و همچنین نگرش (به ترتیب 5/33 و 1/33، 80/0 P= ) با هم تفاوت معنی‌دار نداشت، اما در بخش مهارت
(به ترتیب: 9/11 و 6/16، 002/0 P= ) تفاوت نمره معنی‌دار بود.

  نتیجه‌گیری: علیرغم نگرش نسبتاً خوب دانشجویان دندانپزشکی در زمینه مشاوره ترک دخانیات، دانش و مهارت آنان در این زمینه دچار ضعف است. باید در دانشکده‌های دندانپزشکی برنامه‌های آموزشی مناسب در این زمینه اجرا شود.

---

زمینه و هدف: ارزیابی عملکرد آموزشی اعضای هیأت علمی از طرف دانشجویان برای ارتقای عملکرد دانشکده دندانپزشکی بسیار مهم است. برای این منظور نیاز به ابزار روا و پایا وجود دارد. هدف از پژوهش حاضر تهیه و رواسازی پرسشنامه‌ ارزیابی هیأت علمی توسط دانشجویان بود.

روش بررسی: در مرحله اول ویژگی‌های استاد ایده‌آل بر اساس دیدگاه‌های گروهی پانزده نفره از استادان دانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی با استفاده از روش گروه اسمی (Nominal group technique) به دست آمد. از مجموع این ویژگی‌ها و پرسش‌نامه‌های به کارگرفته شده در مقالات مشابه و معتبر و حذف موارد مشترک، پرسش‌نامه‌ای تهیه شد که در مراحل بعدی با محاسبه شاخص اعتبار محتوا Content Validity Index (CVI)، نسبت اعتبار محتواContent Validity Ratio (CVR) و ضریب آلفا کرونباخ مورد سنجش روایی و پایایی قرار گرفت.

یافته‌ها: پرسشنامه ابتدایی شامل 94 ویژگی و چهار درون‌مایه به شرح زیر بود: درون‌مایه اخلاق، درون‌مایه توانایی علمی، درون‌مایه توانایی عملی و درون‌مایه مدیریت. در مرحله تعیین CVR تعداد 23 ویژگی که 33/0CVR< داشتند و در مرحله تعیین CVI، تعداد بیست ویژگی دیگر که 79/0CVI< داشتند، حذف شدند. پایایی کلی این پرسشنامه حاوی 54 ویژگی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ معادل 96/0 به دست آمد.

نتیجه‌گیری: با توجه به آشنایی گروه متخصص طراح پرسشنامه به جنبه‌های مختلف عملکرد آموزشی هیأت علمی، به کارگیری روش‌های مختلف تأیید روایی و پایایی و همچنین توجه به فرهنگ بومی، این ابزار را می‌توان برای انجام مطالعات در بسترهای مشابه در ایران مورد استفاده قرار داد.

---

---

---