مجله دندانپزشکی

---

بیان مسأله: پروتزهای متحرک از جمله درمانهایی است که در مراحل معاینه، تشخیص و طرح درمان آن نیاز به انجام رادیوگرافی کاملاً محسوس می‌باشد؛ چرا که برخی از بیماران که متقاضی دریافت درمانهای پروتزهای متحرک می‌باشند، دارای ریشه‌های باقیمانده، دندانهای نهفته، کیست و یا تومور هستند که گاهی فقط در رادیوگرافی مشخص می‌شوند.

هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان و درصد ریشه‌های باقیمانده، دندانهای نهفته و موارد مشکوک به پاتولوژی، در رادیوگرافی‌های پانورامیک بیماران مراجعه‌کننده به بخش پروتزهای متحرک چهار مرکز دانشگاهی و پنج مرکز درمانی عمومی انجام شد.

روش بررسی: با استفاده از روش بررسی بیماران Case Series پرونده مراجعه‌کنندگان به چهار دانشکده دندانپزشکی و پنج مرکز درمانی عمومی بررسی شدند و در این میان 1232 رادیوگرافی پانورامیک از نظر وجود ریشه‌های باقیمانده, دندانهای نهفته و حالات پاتولوژیک مورد بررسی قرار گرفتند.

یافته‌ها: از 850 رادیوگرافی پانورامیک مربوط به بیماران متقاضی دریافت درمان پروتز کامل 3/1% دارای دندانهای نهفته، 5/9% دارای ریشه‌های باقیمانده و 4/0% دارای ضایعات پاتولوژیک بودند. از 382 رادیوگرافی پانورامیک بیماران متقاضی درمان پروتز پارسیل متحرک، 9/2% دندان نهفته، 11% ریشه باقیمانده و 1/0% ضایعات پاتولوژیک داشتند.

نتیجه‌گیری: پس با توجه به معنی‌دار و محسوس بودن درصد مشکلات در ریج‌های باقیمانده که به این موارد باید وضعیتهای پاتولوژیک مربوط به ساختمانهای دندانهای باقیمانده و انساج نگهدارنده آنها که باید پایه پروتز پارسیل قرار گیرند را نیز افزود. مجدداً بر ضرورت تجویز رادیوگرافی پانورامیک در بیماران بی‌دندان و نیمه‌بی‌دندان تأکید می‌گردد.

---

زمینه و هدف: حرکات قطعه پروگزیمال در پی عقب راندن قطعه دیستال در استئوتومی‌‌های راموس از پیامد‌های ناخواسته جراحی ارتوگناتیک است. استئوتومی ورتیکوساژیتال داخل د‌هانی روش نسبتاً جدیدی از استئوتومی‌راموس است که به نظر می‌رسد از نظر تئوریک قادر باشد تا حرکات قطعه پروگزیمال را به حداقل برساند. در این مطالعه تغییرات عرض اینترگونیال مندیبل و زاویه flaring راموس‌‌ها در پی انجام دو تکنیک استئوتومی ‌با یکدیگر مقایسه شده است.

روش بررسی: در این تحقیق که به صورت کارآزمایی بالینی انجام شد، 20 بیمار با پروگناتیسم مندیبل بدون آسیمتری انتخاب شدند. 10 بیمار تحت جراحی Intraoral Verticosagittal Ramus Osteotomy  (IVSRO)و 10 بیمار تحت جراحی B‏ilateral Sagittal Split Ramus Osteotomy (BSSRO) به منظور set-back فک پایین قرار گرفتند. عرض اینترگونیال و زاویه flaring راموس‌‌ها در رادیوگرافی‌‌های قبل از عمل و یک و 12 هفته بعد عمل اندازه‌گیری و ثبت شد. مقادیر تغییرات با استفاده از آزمون آماری کوواریانس بین دو گروه با 05/0P< به عنوان سطح معنی‌داری مقایسه گردید.

یافته‌‌ها: تغییرات عرض اینترگونیال و زاویه flaring راموس در هر گروه بعد از عمل به فاصله یک و 12 هفته معنی‌دار بود. در زمان‌های یک و 12 هفته پس از جراحی تغییرات عرض اینترگونیال در دو گروه تفاوت معنی‌داری نداشت (5/0P=). تغییرات ایجاد شده در flaring راموس‌‌ها نیز بعد از یک و 12 هفته بین دو گروه اختلاف معنی‌داری نداشت (به ترتیب 9/0 P=و 3/0P=).

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج مطالعه حاضر دو تکنیک مورد مطالعه از نظر تغییرات عرض مندیبل و زاویه flaring راموس‌‌ها بعد از عمل اختلاف قابل توجهی با یکدیگر ندارند.

---

زمینه و هدف: هدف از این مطالعه اندازه‌گیری و مقایسه دوز جذبی اشعه در بافت‌های بدن (غده تیروئید، غدد بزاقی، چشم و پوست) در طی تصویربرداری از ناحیه فک و صورت با تکنیک‌های پانورامیک، توموگرافی خطی، CBCT و CT پزشکی بود.
روش بررسی: دوزیمتر ترمولومینسانس (TLD) در 14 ناحیه از فانتوم RANDO به منظور اندازه‌گیری میانگین دوز جذبی اشعه در غده تیروئید، غده بزاقی پاروتید، غده بزاقی تحت فکی، غده زیرزبانی، عدسی چشم و پوست ناحیه گونه قرار داده شد، سپس با دستگاه Promax (PLANMECA، فنلاند) تصویربرداری‌های پانورامیک، توموگرافی خطی و CBCT و با دستگاه Spiral Hispeed/Fxi (جنرال الکتریک، آمریکا) تصاویر CT از فانتوم تهیه گردید. با استفاده از میانگین دوز جذبی، دوز معادل و دوز موثر هرارگان محاسبه گردید.
یافته‌ها: محدوده دوز جذبی در تکنیک پانورامیک از mGY038/0 (پوست ناحیه گونه) تا mGY308/0 (غده بزاقی تحت فکی)، در توموگرافی خطی از mGY 048/0 (عدسی چشم) تا mGY510/0 (غده بزاقی تحت فکی)، در CBCT از mGY322/0 (غده تیروئید) تا mGY144/1 (غده بزاقی پاروتید) و در تکنیک CT از mGY495/2 (غده بزاقی زیرزبانی) تا mGY424/3 (غده بزاقی تحت فکی) متغیر بود. میزان دوز موثر کلی در تکنیک CBCT تقریباًٌ 5 برابر پانورامیک و 4 برابر توموگرافی خطی، و در تکنیک CT، 30 برابر پانورامیک و 22 برابر توموگرافی خطی بود. دوز موثر کلی در تکنیک CT تقریباً 6 برابر CBCT بود.
نتیجه‌گیری: برای به دست آوردن اطلاعات سه بعدی در ناحیه ماگزیلوفاشیال، روش تصویربرداری CBCT دوز جذبی و دوز موثر بسیار کمتری نسبت به CT پزشکی دارد. همچنین در طی تصویربرداری از ناحیه دهان و فک و صورت، غدد بزاقی بیشترین دوز جذبی را دارا هستند.

---

زمینه و هدف: اندازه‏گیری دقیق متغیرها در مطالعات اپیدمیولوژیک اهمیت به‏ سزایی دارد. طوری که حتی بهترین طراحی آن‌ها نمی‏تواند مانع اشکالات وارده به دلیل عدم پایایی و روایی اندازه‏گیری در مطالعات شود. هدف از این مطالعه تعیین پایایی روش‏های اندازه‏گیری طول کانال دندان می‏باشد.

روش بررسی: این مطالعه روش شناختی با استفاده از داده‏های موجود در پرونده‏های بیماران مراجعه کننده به درمانگاه دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان با حجم نمونه 58 نفر به صورت تصادفی ساده طی سال 1391 انجام شد. به منظور تعیین پایایی اندازه‏گیری طول کانال دندان و معرفی مناسب‌ترین شاخص اندازه‏گیری از شاخص‏های ضریب همبستگی درون رتبه‏ای، نمودار بلاند آلتمن و نمودار پراکنش استفاده شد.

یافته‏ ها: در این مطالعه میانگین و انحراف‏ معیار طول کانال‏ها در دستگاه اپکس یاب Root ZX 28/2 ± 93/21 میلی‏متر، در رادیوگرافی PA 38/2 ± 04/22 میلی‏متر و اختلاف میان طول کانال ریشه به وسیله اپکس‏یاب و پرتونگاری در همه دندان‏ها 48/0 ± 1/0 گزارش گردید. ضریب همبستگی درون‏ رتبه‏ای میان اندازه طول کانال ریشه به وسیله اپکس ‏یاب و پرتونگاری در همه دندان‏ها 989/0گزارش شد. نمودار گرافیکی بلاند التمن نمایانگر توافق بالای دو روش اندازه‏گیری بود.

نتیجه گیری: یافته‏های این مطالعه علاوه بر اطمینان دادن به متخصصان درمان ریشه که اندازه‏گیری طول کانال دندان با روش رادیوگرافی پری اپیکال آسان‌تر است، اثبات کرد که رویکردهای مختلف سنجش پایایی نیز نتایج مشابهی دارند. با این وجود استفاده از رویکرد ضریب همبستگی درون‏رتبه‏ای و بلاند آلتمن با در نظر گرفتن توافق به جای ثبات توصیه می‏گردد.

---