روش بررسی: این مطالعه مقطعی با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک در مورد 304 خانم متأهل 49-15 ساله غیرباردار مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی قائم‌شهر در سال1384 انجام گرفت. کلیه شرکت‌کنندگان قصد بارداری نداشته و از شرکت در مطالعه رضایت داشتند. اطلاعات از طریق پرسشنامه‌ای که با روش اعتبار محتوا و پایایی 84/0=r ارزشیابی شد، جمع‌آوری گردید. از آمار توصیفی، ²c، ANOVA و t-test برای تجزیه و تحلیل استفاده شد.

یافته‌ها: فراوانی روش‌های طبیعی و طبی به ترتیب 5/39% و 5/60% بود. از بین انواع روش‌های دو گروه، نزدیکی منقطع با فراوانی 8/37% شایع‌تر بود. فراوانی روش شیردهی 1% و روش دوره‌ای 7/0% بود. مهم‌ترین علل استفاده از روش‌های طبیعی، ترس از عوارض روش‌های دیگر (6/50%)، راحت‌تر بودن (5/36%)، تمایل همسر (6/32%) و اطمینان از تأثیر مشابه با روش‌های دیگر (5/22%) بودند. استفاده از روش طبیعی در شهر شایع‌تر بود (0001/0=p). با مقایسه انواع روش‌های طبیعی و طبی اختلاف معنادار در میانگین سن (003/0=p)، مدت ازدواج (01/0=p) و تعداد فرزند (0001/0=p) مشاهده گردید؛ به این معنی که میانگین این عوامل در استفاده‌کنندگان روش منقطع کمتر از روش‌های هورمونی، دایمی و وسایل داخل رحمی بود. منبع کسب بیشترین اطلاعات، کارکنان بهداشتی درمانی بودند.

نتیجه‌گیری: هر چند برنامه‌های تنظیم خانواده تمایل به گسترش روش‌های جدید دارند، اما وسعت استفاده از روش‌های طبیعی به وی‍‍ژه نزدیکی منقطع نشان می‌دهد در کنار سایر اقدامات، آموزش برای استفاده مطمئن‌تر از این روش به زوج‌هایی که اصرار به ادامه آن دارند، لازم است. همچنین شناخت عوامل مرتبط با استفاده از روش‌های پیشگیری، تصحیح باورهای غلط، مشاوره با زوج‌ها، توجه به نیازهای گروه‌های مختلف جامعه، در نظر گرفتن مردان به عنوان گروه هدف و فعال کردن رسانه‌ها پیشنهاد می‌گردد.