1- گروه آموزشی پرستاری داخلی جراحی دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران
2- گروه آموزشی مدیریت پرستاری دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله، تهران، ایران؛ مرکز تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله، تهران، ایران
3- گروه آموزشی پرستاری داخلی جراحی دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران ، momennasab@sums.ac.ir
چکیده: (14121 مشاهده)
نظامهای بهداشتی جهان وارد یک دوره بحرانی از کمبود منابع انسانی شدهاند. کمبود پرستار واجد شرایط بهعنوان یکی از بزرگترین موانع دستیابی به اثربخشی نظامهای بهداشتی مطرح شده است (1). به گزارش سازمان بهداشت جهانی (2014)، در حال حاضر کمبود 2/7 میلیون مراقب سلامت در سطح بینالمللی وجود دارد. تخمین زده میشود این کاهش، تا سال 2035 به 9/12 میلیون نفر برسد (2). بهسخن دیگر، تأمین پرستاران شایسته جهت توسعه نظامهای بهداشتی و دستیابی به پیامدهای مثبت مراقبتی و تضمین ایمنی بیماران یک دغدغه جهانی است (3). کمبود پرستار در ایران نیز بهعنوان یک دغدغه برای مدیران و چالش اساسی برای نظام سلامت مطرح است. به گزارش معاونت پرستاری وزارت بهداشت و آموزش پزشکی تعداد پرستاران شاغل در ایران 140000 نفر میباشد، در حالی که برای ارایه مراقبت ایدهآل به 260000 پرستار نیاز است (4). این در حالی است که کفایت پرستاران شایسته از اجزای ضروری در یک محیط کار پرستاری حرفهای میباشد (5). محیطهای کاری نامطلوب، کمبود منابع، بارکاری نامتعادل، عدم تناسب نسبت پرستار به بیمار، افزایش امور نوشتاری، مستندسازیهای زیاد (5)، فقدان مدیریت حمایتی، حقوق ناکافی و کاهش مجوز استخدام چالشهای مهمی هستند که نظام سلامت ایران را علیرغم وجود تعداد زیادی دانشآموخته پرستاری جوان، با بحران شدید کاهش پرستار مواجه کرده است (6). شواهد بیانگر این است که محیط عملکرد پرستاری در جذب و نگهداشتن پرستاران خبره و تضمین کیفیت مراقبت و ایمنی بیماران تأثیرات چشمگیری دارد (7). محیطهای کاری نامطلوب با پیامدهای منفی برای بیماران از جمله افزایش میزان مرگ و میر، افزایش خطاهای دارویی و یا سقوط بیمار مرتبط هستند (8و9). همچنین محیطهای کاری ناسالم از علل مهم جابهجایی، ترک خدمت پرستاران کارآمد، بازنشستگی زودهنگام، نارضایتی و فرسودگی شغلی پرستاران محسوب میشوند (10و11). لذا، تلاش در جهت خلق محیطهایی که پرستاران شایستهای را جذب و حفظ کند، از اهمیت ویژهای برخوردار است. برای ارتقای محیط کار پرستاران راهبردهای مختلفی پیشنهاد شده است. در این راستا، جذابیت محیطهای کاری، پایهای جهت افزایش کیفیت این محیطها است (12).
امروزه بیمارستانهایی تحت عنوان «بیمارستانهای مگنت (جذاب)» وجود دارند که در جذب و حفظ پرستاران خبره شهرت دارند. واژه «بیمارستان مگنت» اولین بار در ایالات متحده استفاده شد. در اوایل دهه 1980 همزمان با بحران شدید کاهش پرستار در آمریکا، مطالعات گستردهای به منظور بررسی ساختارهای سازمانی بیمارستانهای مگنت آغاز شد. در مطالعهای، آکادمی پرستاران آمریکا 41 بیمارستان را که در جذب و حفظ پرستاران خبره و متخصص شهرت داشتند، شناسایی کرد و از اصطلاح «مگنت» بهعنوان یک استاندارد طلایی برای عملکرد پرستاری، جهت این بیمارستانها استفاده کرد (13). بیمارستانهای مگنت از جهت دسترسی به اهداف در پنج حوزه شامل: رهبری تحولگرا، توانمندسازی ساختاری، دانش جدید، نوآوری، پیشرفتها و نتایج تجربی مورد ارزیابی قرار میگیرند (14). این بیمارستانها با داشتن ساختار سازمانی متفاوت نسبت به بیمارستانهای غیرمگنت، نقش مهمی بر رضایت شغلی و ابقای پرستاران ایفا میکنند (15). از مهمترین دلایل جذابیت این بیمارستانها، داشتن محیطهای کاری مبتنی بر تصمیمگیری غیرمتمرکز، استقلال، کنترل بر عملکرد، کفایت پرستار به لحاظ کیفی و کمی، مدیریت حمایتی، ارتباطات بینحرفهای اثربخش و توسعه حرفهای است (16). به عبارت دیگر، ساختارهای سازمانی بیمارستانهای مگنت، با افزایش استقلال، اختیار و متعاقب آن بهبود رضایت شغلی باعث توانمندسازی پرستاران میشوند. این بیمارستانها مجموعهای از استانداردهای محیط کار را در راستای حمایت از عملکرد حرفهای پرستاری طراحی کردهاند (17). مطالعات نشان میدهند بیمارستانهای مگنت، محیط کار سالمتری را همراه با افزایش رضایت شغلی برای پرستاران و پیشآگهی بهتر برای بیماران، در مقایسه با بیمارستانهای غیرمگنت تأمین میکنند (18و19). در سالهای اخیر توسعه بیمارستانهای مگنت در کشورهای مختلف بهصورت فزایندهای گسترش یافته است. با توجه به پیچیدگی پدیده کمبود پرستار، توجه به عواملی که در جذب، ابقا و افزایش بهرهوری پرستاران مؤثر هستند، در مقابله با چالش کمبود پرستار حایز اهمیت است (20).
نتیجهگیری
نارضایتی پرستاران از محیط کاری و در نتیجه کاهش پرستاران تحصیل کرده و کارآمد، چالشی مهم در نظام سلامت ایران میباشد. لذا، حل این بحران جهت پیشگیری از پیامدهای ناخواسته بهداشتی، حیاتی و حایز اهمیت است.
در این راستا، مدیران پرستاری و سیاستگذاران حوزه سلامت میتوانند با استفاده از ویژگیهای بیمارستانهای مگنت، یک محیط کاری با کیفیت را در جهت افزایش جذب و حفظ شاغلان حرفههای سلامت، خصوصاً پرستاران طراحی کنند. این امر نه تنها رضایت شغلی پرستاران را بهدنبال خواهد داشت، بلکه منجر به افزایش کیفیت مراقبت و تضمین ایمنی بیماران خواهد شد.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
گزارش موردی انتشار: 1396/10/10 | انتشار الکترونیک: 1396/10/10