مجله

---

مقدمه: هدف از این مطالعه توصیف توافق بین قند ناشتای مختل (IFG=Impaired fasting glucose) و تحمل گلوکز غیرطبیعی با در نظر گرفتن معیارهای قدیم و جدید تعریف IFG است. همچنین اثر اضافه شدن داده‌های بالینی نیز بر این توافق مورد ارزیابی قرار گرفت.
روش‌ها: در یک مطالعه از نوع توصیفی و مقطعی، 8766 مرد و زن بالای 20 سال از جمعیت شهری تهران مورد مطالعه قرار گرفتند. بعد از خروج افراد با سابقه دیابت قبلی و یا قند خون ناشتا و بالای mg/dl126، در باقی مانده افراد قند خون ناشتا و 2 ساعته اندازه‌گیری شد. پارامترهای تشخیصی و ضریب توافق کاپا برای معیارهای قدیم و جدید IFG در تشخیص تحمل گلوکز مختل(IGT=Impaired glucose tolerance) و دیس گلیسمی (IGT یا دیابت) محاسبه شد. آنالیز رگرسیون لجستیک و منحنی‌های ROC برای تعیین عوامل خطر بالینی و تعیین cut- point های آنها برای IGT و دیس گلیسمی مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‌ها: بعد از اعمال معیارهای جدید، حساسیت IFG برای تشخیص IGT با دیس گلیسمی افزایش یافت اما ویژگی و نسبت درست نمایی مثبت (LR+) کاهش یافت و کاپا افزایش مختصری پیدا کرد (158/0 به 286/0 برای IGT و 238/0 به 354/0 برای دیس گلیسمی). هنگامی‌که داده‌های بالینی شامل سن بالای 28 سال، نمایه توده بدنی بالای k‏g/m² 28 و فشار خون سیستولیک بالای mmHg 125 به تعریف جدید IFG اضافه شدند، توافق IFG با IGT و دیس گلیسمی افزایش محسوسی پیدا کرد، به طوری که کاپا از 286/0 به 470/0 برای IGT و از 354/0 به 574/0 برای دیس گلیسمی افزایش یافت. همچنین +LR از 86/3 به 5/14 برای تشخیص IGT و از 46/4 به 4/17 برای تشخیص دیس گلیسمی افزایش یافت.
نتیجه‌گیری: تعریف جدید IFG همراه با عوامل خطر ساز بالینی در دسترس گروهی از افراد را تشکیل می‌دهند که احتمال پیش بینی IGT با دیس‌گلیسمی براساس نتایج IFG در آنها زیاد است و ممکنست یک گروه هدف برای برنامه های پیشگیری کننده از دیابت باشند.

---

در بسیاری از مطالعات علوم پزشکی و از جمله مطالعات مشاهده‌ای، بررسی رابطه میان متغیرها به عنوان اهداف پژوهشی تعریف می‌شوند. هدف از این مقاله، معرفی مفاهیم و روش‌های ساده و کاربردی آماری بررسی رابطه شامل انواع همبستگی و رگرسیون در این مطالعات می‌باشد. مبانی و نحوه انجام محاسبات شاخص‌ها و آزمون فرض‌های بررسی رابطه، نحوه محاسبه فاصله اطمینان و نحوه گزارش کردن یافته‌ها برای همبستگی پیرسون، همبستگی رتبه‌ای اسپیرمن، همبستگی درون کلاسی، رگرسیون خطی ساده و رگرسیون خطی چندگانه، ارائه گردید. برای بررسی رابطه بین دو متغیر کمی نرمال تحلیل همبستگی پیرسون، دو متغیر کمی غیر نرمال و یا رتبه‌ای تحلیل همبستگی اسپیرمن، توافق اندازه‌گیری‌های تکراری درون یک فرد یا بین مجموعه‌ای از افراد همبستگی درون کلاسی، و همچنین برای توصیف رابطه میان متغیر(های) مستقل و وابسته، پیش‌بینی متغیر وابسته بر اساس متغیر(های) مستقل و کنترل متغیرهای مخدوشگر، در قالب یک معادله، تحلیل رگرسیونی خطی ساده و چندگانه به کار می‌روند. در هر یک از وضعیت‌های فوق، علاوه بر P-Value برای تصمیم‌گیری، اندازه اثر مناسب رابطه و فاصله اطمینان آن باید گزارش شود. بر اساس مثال‌های مطالعاتی، محاسبات آزمون فرض‌ها و فاصله اطمینان‌های مزبور انجام و نتایج آنها ارائه گردید. برای بررسی رابطه، یک یا مجموعه‌ای از عوامل خطر با یک متغیر کمی، تحلیل‌های ارائه شده با توجه به موقعیت و هدف مطالعه توصیه می‌شود.

---

ارزیابی پیامد‌ها و عوامل خطر در قالب متغیرهای کیفی، در انواع مطالعات علوم پزشکی متداول است و بررسی رابطه بین این متغیرها به‌عنوان اهداف پژوهشی تعریف می‌شوند. هدف از این مقاله، معرفی مفاهیم و آزمون‌های ساده و کاربردی آماری بررسی رابطه بین این متغیرها، شامل انواع آزمون‌های کای‌دو در این مطالعات می‌باشد. مبانی و نحوه انجام محاسبات شاخص‌ها و آزمون فرض‌های بررسی رابطه ‌بین متغیرهای کیفی (و یا اختلاف نسبت‌ها بین گروه‌ها)، در نظر گرفتن ملاحظات مربوط و نحوه گزارش کردن یافته‌ها در قالب جداول توافقی، برای انواع آزمون‌های کای‌دوی ارائه گردید. برای بررسی رابطه بین دو متغیر کیفی دو یا چند حالتی، آزمون کای ‌دوی پیرسون (در صورت برقراری شرایط ککران)، برای نمونه‌های کوچک تصحیح پیوستگی یتس، برای عدم برقراری شرایط ککران محاسبه P-Value دقیق بر اساس آزمون‌های دقیق، برای متغیرهای کیفی رتبه‌ای آزمون کای‌دوی روند و برای وضعیت‌های وابسته آزمون کای‌دوی مک‌نمار باید استفاده شود. به علاوه برای جداول بزرگ‌تر از 2×2، در صورت معنی‌داری رابطه کلی، آزمون‌های تعقیبی با اعمال تصحیح مناسب مورد نیاز است. در هر یک از وضعیت‌های فوق، بر اساس مثال‌های مطالعاتی، محاسبات آزمون فرض‌ها انجام و نتایج آنها ارائه گردید. برای بررسی رابطه، یک یا مجموعه‌ای از عوامل خطر با یک متغیر پیامد کیفی اسمی یا رتبه‌ای، تحلیل‌های ارائه شده با توجه به موقعیت و هدف مطالعه توصیه می‌شود.

---

در مطالعات علوم پزشکی، برای بررسی رابطه بین متغیرهای کیفی، احتمال معنی‌داری (P-Value) به تنهایی نمی‌تواند معیاری کاملی از رابطه را ارائه نماید. در این مورد نیاز است شاخص‌هایی به‌عنوان اندازه اثر (Effect Size)، میزان اهمیت بالینی یا عملی رابطه را به همراه معنی‌داری آماری آنها نشان دهد. هدف از این مقاله ارائه شاخص‌های بررسی رابطه بین متغیرهای کیفی در این مطالعات و انجام استنباط در مورد آنها می باشد. مبانی و نحوه انجام محاسبات معیارهای رابطه، استنباط در مورد آنها شامل محاسبات فاصله اطمینان و آزمون فرض‌های بررسی رابطه‌ بین متغیرهای کیفی برای انواع مطالعات علوم پزشکی، با در نظر گرفتن ملاحظات مربوط و نحوه گزارش کردن یافته‌ها در قالب جداول توافقی، ارائه گردید. برای بررسی رابطه بین دو متغیر پیامد و عامل خطر کیفی دو حالتی در مطالعات مقطعی و مورد-شاهدی، شاخص نسبت شانس‌ها، در مطالعات هم‌گروهی شاخص خطر نسبی، در مطالعات مقطعی شاخص نسبت شیوع و در انواع مطالعات شاخص تفاضل خطر به همراه فاصله اطمینان یا آزمون معنی‌‌داری مناسب و متناسب با ماهیت مستقل یا زوجی بودن گروه‌های مطالعه، باید استفاده شود. به‌علاوه برای جداول بزرگتر از 2×2 و برای متغیرهای کیفی بزرگتر از دو حالتی نحوه محاسبه شاخص‌های فوق با در نظر گرفتن رده مرجع، و همچنین معیارهای دیگری نظیر شاخص فی، V کرامر، ضریب توافق و نایقینی، لامبدا، گاما، d سامر و شاخص‌های tau-b وtau-c کندال پیشنهاد می‌شود. در هر یک از وضعیت‌های فوق، بر اساس مثال‌های مطالعاتی، محاسبات شاخص‌ها و استنباط در مورد آنها انجام و نتایج ارائه گردید. برای بررسی رابطه، یک یا مجموعه‌ای از عوامل خطر با یک متغیر پیامد کیفی دو یا بیش از دو حالتی، تحلیل‌های ارائه شده با توجه به موقعیت و هدف مطالعه توصیه می‌شود

---

در مطالعات علوم پزشکی، نیاز است شاخصهایی برای بررسی تاثیر مواجههها و مداخلهها و همچنین دقت اندازهگیریها به‌کار رود. هدف از این مقاله ارائه شاخصهای تاثیر و توافق در اندازهگیریها و انجام استنباط در مورد آن‌ها بود. مبانی و نحوه انجام محاسبات انواع معیارهای تاثیر و توافق در اندازهگیریها و استنباط در مورد آنها برای مطالعات علوم پزشکی، با در نظر گرفتن ملاحظات مربوط، ارائه گردید. برای بررسی تاثیر و تعیین سهم عامل خطر روی پیامدها در مطالعات مورد-شاهدی و هم‌گروهی، شاخص خطر و کسر قابل انتساب در گروه مواجهه و جامعه، به‌همراه فاصله اطمینان آن‌ها استفاده شد. همچنین شاخصهای نسبی و مطلق کاهش خطر و تعداد مورد نیاز برای درمان (NNT) در مطالعات مداخلهای و مخصوصاً کارآزماییها به‌عنوان اندازه اثر کفایت تاثیر گذاری مداخله به‌کار رفت. در مطالعات تشخیصی و غربالگری، فاصله اطمینان حساسیت، ویژگی و شاخصهای مرتبط به‌همراه فاصله اطمینان آن‌ها محاسبه شد. به‌علاوه نیاز است میزان دقت اندازهگیریها برای اندازهگیریهای کمی با استفاده از شاخص‌های خطای معیار اندازهگیری، ICC، حدود توافق بلند و آلتمن و ضریب همبستگی توافق لین و برای متغیرهای اسمی و رتبهای به‌ترتیب توسط کاپا و کاپای وزنی محاسبه و در مورد آن‌ها استنباط انجام شود. در هر یک از موقعیتهای فوق نتایج حاصل از مثالهای مطالعاتی به‌همراه نحوه انجام محاسبات ارائه شد. برای بررسی تاثیر و توافق در اندازهگیریها برای انواع مطالعات علوم پزشکی، تحلیلهای ارائه شده با توجه به موقعیت و هدف مطالعه توصیه میشود.