محمد اصغری جعفرآبادی، اکبر سلطانی، سيده مومنه محمدی،
دوره 13، شماره 2 - ( 10-1392 )
چکیده
ارزیابی پیامد‌ها و عوامل خطر در قالب متغیرهای کیفی، در انواع مطالعات علوم پزشکی متداول است و بررسی رابطه بین این متغیرها به‌عنوان اهداف پژوهشی تعریف می‌شوند. هدف از این مقاله، معرفی مفاهیم و آزمون‌های ساده و کاربردی آماری بررسی رابطه بین این متغیرها، شامل انواع آزمون‌های کای‌دو در این مطالعات می‌باشد.
مبانی و نحوه انجام محاسبات شاخص‌ها و آزمون فرض‌های بررسی رابطه بین متغیرهای کیفی (و یا اختلاف نسبت‌ها بین گروه‌ها)، در نظر گرفتن ملاحظات مربوط و نحوه گزارش کردن یافته‌ها در قالب جداول توافقی، برای انواع آزمون‌های کای‌دوی ارائه گردید.
برای بررسی رابطه بین دو متغیر کیفی دو یا چند حالتی، آزمون کای دوی پیرسون (در صورت برقراری شرایط ککران)، برای نمونه‌های کوچک تصحیح پیوستگی یتس، برای عدم برقراری شرایط ککران محاسبه P-Value دقیق بر اساس آزمون‌های دقیق، برای متغیرهای کیفی رتبه‌ای آزمون کای‌دوی روند و برای وضعیت‌های وابسته آزمون کای‌دوی مک‌نمار باید استفاده شود. به علاوه برای جداول بزرگتر از 2×2، در صورت معنیداری رابطه کلی، آزمون‌های تعقیبی با اعمال تصحیح مناسب مورد نیاز است. در هر یک از وضعیت‌های فوق، بر اساس مثال‌های مطالعاتی، محاسبات آزمون فرض‌ها انجام و نتایج آنها ارائه گردید.
برای بررسی رابطه، یک یا مجموعه‌ای از عوامل خطر با یک متغیر پیامد کیفی اسمی یا رتبه‌ای، تحلیل‌های ارائه شده با توجه به موقعیت و هدف مطالعه توصیه می‌شود.
محمد اصغری جعفرآبادی، اکبر سلطانی، سيده مومنه محمدی ،
دوره 13، شماره 3 - ( 12-1392 )
چکیده
در مطالعات علوم پزشکی، برای بررسی رابطه بین متغیرهای کیفی، احتمال معنیداری (P-Value) به تنهایی نمی‌تواند معیاری کاملی از رابطه را ارائه نماید. در این مورد نیاز است شاخص‌هایی به‌عنوان اندازه اثر (Effect Size)، میزان اهمیت بالینی یا عملی رابطه را به همراه معنیداری آماری آنها نشان دهد. هدف از این مقاله ارائه شاخص‌های بررسی رابطه بین متغیرهای کیفی در این مطالعات و انجام استنباط در مورد آنها می باشد. مبانی و نحوه انجام محاسبات معیارهای رابطه، استنباط در مورد آنها شامل محاسبات فاصله اطمینان و آزمون فرض‌های بررسی رابطه بین متغیرهای کیفی برای انواع مطالعات علوم پزشکی، با در نظر گرفتن ملاحظات مربوط و نحوه گزارش کردن یافته‌ها در قالب جداول توافقی، ارائه گردید. برای بررسی رابطه بین دو متغیر پیامد و عامل خطر کیفی دو حالتی در مطالعات مقطعی و مورد-شاهدی، شاخص نسبت شانس‌ها، در مطالعات هم‌گروهی شاخص خطر نسبی، در مطالعات مقطعی شاخص نسبت شیوع و در انواع مطالعات شاخص تفاضل خطر به همراه فاصله اطمینان یا آزمون معنیداری مناسب و متناسب با ماهیت مستقل یا زوجی بودن گروه‌های مطالعه، باید استفاده شود. به‌علاوه برای جداول بزرگتر از 2×2 و برای متغیرهای کیفی بزرگتر از دو حالتی نحوه محاسبه شاخص‌های فوق با در نظر گرفتن رده مرجع، و همچنین معیارهای دیگری نظیر شاخص فی، V کرامر، ضریب توافق و نایقینی، لامبدا، گاما، d سامر و شاخص‌های tau-b وtau-c کندال پیشنهاد می‌شود. در هر یک از وضعیت‌های فوق، بر اساس مثال‌های مطالعاتی، محاسبات شاخص‌ها و استنباط در مورد آنها انجام و نتایج ارائه گردید. برای بررسی رابطه، یک یا مجموعه‌ای از عوامل خطر با یک متغیر پیامد کیفی دو یا بیش از دو حالتی، تحلیل‌های ارائه شده با توجه به موقعیت و هدف مطالعه توصیه می‌شود
