فصلنامه

زمینه و هدف: جیوه یک آلاینده با اهمیت جهانی است که به صورت گسترده در محیط زیست پراکنده شده است. پایش جیوه در محیط­ های آبی بویژه رسوبات، بدون سنجش جیوه آلی و سلنیوم نمی­ تواند به طور دقیق بیان­گر وضعیت آلودگی جیوه در اکوسیستم­ های آبی باشد، لذا مطالعه حاضر به سنجش جیوه­ کل، جیوه­ آلی و سلنیوم و همچنین خاصیت آنتاگونیستی سلنیوم و همبستگی درصد کربن آلی با جیوه در رسوبات تالاب انزلی می ­پردازد.

روش بررسی: تعداد 40 نمونه رسوب سطحی از بخش ­های شرقی و غربی تالاب انزلی جمع­ آوری گردید و غلظت جیوه آلی و کل آنها با استفاده از دستگاه آنالیز جیوه پیشرفته اندازه­ گیری شد. همچنین غلظت سلنیوم در نمونه­ های رسوب با استفاده از دستگاه ICP-OES اندازه ­گیری گردید.

یافته_­ها: میانگین غلظت جیوه کل در شرق و غرب تالاب به ترتیب 109/53 و ng/g dw (dry weight) 68/39 بدست ­آمد، که این میانگین در رسوبات بخش شرقی تالاب به طور معنی­ داری بالاتر از بخش غربی بوده است (0/001>P). میانگین غلظت جیوه آلی در شرق و غرب تالاب به ترتیب برابر 34/91 و ng/g dw 28/84 بود که به لحاظ آماری تفاوت معنی­ داری نداشتند. این در حالی­ بود که، نسبت جیوه آلی به جیوه کل در دو منطقه مورد بررسی اختلاف معنی­ داری را نشان داد. میانگین غلظت سلنیوم در رسوبات شرق و غرب به ترتیب 156/25 و  ng/g dw163/75 بودند و همبستگی منفی معنی ­داری بین میزان سلنیوم و جیوه آلی در رسوبات بخش غربی تالاب وجود داشت (0/05>P).

نتیجه‌گیری: میزان جیوه کل در رسوبات شرق و غرب تالاب انزلی نسبت به سایر مطالعات مناطق مختلف جهان پایین­ تر بوده است. در صورتی­ که درصد جیوه آلی در مناطق شرق و غرب تالاب انزلی به نسبت بالا بوده است. در نتیجه دسترسی زیستی جیوه در رسوب و سمیت آن برای آبزیان منطقه بالاتر خواهد بود. در این تحقیق با وجود بالا بودن نسبت مولی سلنیوم به جیوه کل، درصد جیوه آلی در منطقه نسبتا بالا بوده است. پیشنهاد می­شود فرم ­های مختلف سلنیوم که در پیوند شدن با جیوه معدنی موثر هستند و همچنین میزان سلنیوم و جیوه در آبزیان منطقه اندازه­ گیری گردند.