فصلنامه

---

زمینه و هدف: در بسیاری از کشورها باور عمومی بر این است ‌که دستکاری همزمان پول و غذا می‌تواند در ایجاد بیماری‌های ناشی از غذا مؤثر باشد. این مطالعه با هدف تعیین میزان آلودگی (تعداد کلی باکتری‌ها) و آلودگی به باکتری های بیماریزای غذازاد در  اسکناس‌های جمع‌آوری شده از فروشگاه‌های تهیه و توزیع مواد غذایی انجام گردیده است.
روش بررسی:در این مطالعه تعداد 120 نمونه از اسکناس‌های رایج کشور (2000، 5000، 10000 و 20000 ریالی) از فروشگاه‌های مختلفی که با مواد غذایی در ارتباط بودند شامل نانوایی،  مرغ ‌فروشی،  ساندویچ و پیتزا فروشی،  قصابی،  شیرینی‌فروشی و  بستنی‌فروشی جمع‌آوری گردید.  اسکناس ها از نظر ظاهری به سه دسته نو، معمولی و کهنه تقسیم گردیدند. بر روی تمامی اسکناس ها آزمایش های تعیین تعداد کلی باکتری ها، جستجوی اشریشیاکولای، استافیلوکوکوس آرئوس، باسیلوس سرئوس، سالمونلا، لیستریا بر اساس روش های استاندارد انجام گردید.
یافته ها: میانگین تعداد کلی باکتری‌ها در اسکناس‌های 2000، 5000، 10000 و 20000 ریالی به ترتیب 49/118، 32/106، 44/69 و 81/220 واحد تشکیل‌دهنده‌ی کولونی بر سانتی‌متر مربع بود. بر اساس نتایج بدست آمده تفاوت معنی‌داری بین انواع مختلف اسکناس در ارتباط با بار کلی میکروبی مشاهده نشد. در هیچکدام از اسکناس‌های جمع‌آوری شده از فروشگاه‌های مختلف مرتبط با مواد غذایی لیستریا و سالمونلا مشاهده نگردید. درصد آلودگی کل اسکناس‌های جمع‌آوری شده به باکتری‌های اشریشیا کولای، استافیلوکوکوس آرئوس، باسیلوس سرئوس به ترتیب 3/13، 5/32 و 8/10 درصد مشاهده گردید. درصد آلودگی اسکناس‌های جمع‌آوری شده از فروشگاه‌های نانوایی، مرغ‌فروشی، شیرینی‌فروشی، بستنی‌ فروشی، قصابی و ساندویچ‌ فروشی به باکتری اشریشیاکولای به ترتیب صفر، 10، 5، صفر، 60 و 5 درصد؛ به باکتری استافیلوکوکوس آرئوس به ترتیب 30، 35، 10، 40، 55 و 25 درصد؛ به باکتری باسیلوس سرئوس به ترتیب 10، 10، 20، 20، صفر  و 5 درصد مشاهده شد. بین وضعیت ظاهری و آلودگی باکتریایی اسکناس ها ارتباط معنی داری مشاهده نشد. تاٌثیر وجود یا عدم وجود صندوق دار در فروشگاه های مرتبط با مواد غذایی بر آلودگی باکتریایی اسکناس ها نیز بررسی گردید.
نتیجه گیری: اسکناس یا به طور کلی پول در طی دوره عمر خود از محیط‌های مختلف و دست‌های مختلف آن ‌هم با فراوانی بسیار زیاد عبور می‌کند. از آنجایی که اطلاعات کمی در مورد سابقه بهداشتی پول در دسترس می باشد، بنابر این در هنگام دستکاری همزمان پول و غذا بایستی توجه زیادی به این مسأله نمود تا از آلودگی متقاطع این دو جلوگیری شود.

---

زمینه وهدف: در استان بوشهر، کیفیت آب زیرزمینی به خصوص در مناطق ساحلی به دلیل فعالیت‌‌های صنعتی و تراکم جمعیتی از اهمیت بسیاری برخوردارست. شوری آب زیرزمینی دشت عسلویه از سمت ارتفاعات به سمت خلیج فارس افزایش یافته و در برخی نقاط ساحل حتی برای مصارف کشاورزی غیر قابل استفاده می‌‌شود.
روش بررسی: جهت ارزیابی منشا آنومالی کلریدی، نمونه­‌هایی از آب زیرزمینی چاه‌‌های موجود در دشت آنالیز و از نظر نسبت یونی با آب خلیج فارس مقایسه شدند. همچنین دیاگرام‌‌های مختلف نمونه‌‌های آب تهیه و دلایل شوری آب دشت عسلویه مشخص گردید.
یافته‌‌ها: نتایج آنالیزهای شیمیایی مشخص‌کننده شوری بیش از حد آب زیرزمینی دشت به خصوص در مجاورت دریاست. براساس ماتریس همبستگی، بیشترین میزان همبستگی بین یون‌‌های سدیم و کلر مشاهده می‌گردد.
نتیجه­‌گیری: دلایل شوری آب زیرزمینی در این دشت مختلف و ناشی از انحلال هالیت و ژیپس سازندهای اطراف، افزایش ناگهانی کلرید سدیم در برخی از قسمت‌‌های دشت و تشکیل تیپ آب کلروره سدیک است. نتایج این تحقیق نشان می‌­دهد که آب زیرزمینی منطقه عسلویه دارای تیپ کلروره ـ سدیک بوده و از نظر شرب در رده غیر قابل شرب قرار دارند.

 

---

MicrosoftInternetExplorer4 زمینه و هدف: وجود فلزات سنگین در منابع آب از مشکلات مهم زیست محیطی بسیاری از جوامع است. این فلزات اثرات خطرناکی بر روی سلامتی انسان دارند. هدف از این مطالعه، بررسی و مقایسه حذف سرب توسط جاذب‌های نانو و میلی‌متری خاکستر برگ سدر است.
روش بررسی: این مطالعه در مقیاس آزمایشگاهی به صورت ناپیوسته و با تغییر فاکتورهای موثر مانند pH (3، 4، 5، 6، 7 و8)، زمان تماس(5، 10، 15، 30، 45، 60، 90 و120 دقیقه) و مقدار جاذب (1، 2، 5، 10، 20 و 50 گرم بر لیتر)  در غلظت 10 میلی‌گرم بر لیتر محلول فلزی سرب مورد بررسی قرار گرفت. سینتیک‌های جذب سرب بر روی جاذب‌های تهیه شده بر اساس مدل‌های هو و همکاران و لاگرگرن و تطابق داده‌های جذب با ایزوترم‌های جذب لانگمیر و فروندلیچ بررسی شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که با افزایشpH از 3 تا 5 کارایی جذب افزایش، ولی در pH بالاتر از 5 یون‌های فلزی رسوب کردند. افزایش زمان تماس باعث افزایش کارایی جذب و با افزایش مقدار جاذب نانومتری کارایی ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت. همچنین داده‌های به دست آمده در این تحقیق برای هر دو جاذب نشان می‌دهند جذب سرب از مدل سینتیک هو و همکاران و ایزوترم لاگرگرن به خوبی تبعیت می‌کند.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به دست آمده سطح ویژه بالاتر نانو ذرات (56/29 متر مربع بر گرم) نسبت به میلی ذرات (80/17 متر مربع بر گرم) باعث می‌شود ظرفیت جاذب نانومتری (93/19 میلی‌گرم بر گرم)، حدود 4 برابر بیشتر از ظرفیت جاذب میلی‌متری (673/4 میلی‌گرم بر گرم) باشد و این نشان‌دهنده توانایی بالای نانو ذرات در جذب عنصر سرب از محیط‌های آبی است.

---

زمینه و هدف: در میان فلزات سنگین کادمیوم به‌دلیل تحرک زیاد و سمیت آن، به‌لحاظ بهداشتی و زیست‌محیطی اهمیت زیادی دارد. هدف از این پژوهش سنتز نانوذرات مگنتیت (Fe3O4) اصلاح شده با سدیم دودسیل سولفات (SDS) و ارزیابی عملکرد آن در حذف کادمیوم از محلول‌های آبی بوده است. روش بررسی: نانوذرات مگنتیت اصلاح شده سنتز گردید و تأثیر پارامترهای pH و زمان تماس بر کارایی حذف کادمیوم در سیستم ناپیوسته مورد بررسی قرار گرفت. سپس ضرایب سینتیک‌ها و ایزوترم‌های جذب در شرایط pH بهینه و زمان تعادل جذب محاسبه گردید. برای تعیین ویژگی‌های نانوذرات مگنتیت اصلاح شده تولیدی از میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)، دستگاه پراش نگار اشعه XRD) X) و طیف‌سنج مادون قرمز (FTIR) استفاده شد. یافته‌ها: تصویربرداری از نانوذرات تولیدی با میکروسکوپ الکترونی نشان داد که قطر این ذرات nm 40-60 است. نتایج نشان داد که در سیستم ناپیوسته با 50mL محلول کادمیوم با غلظت 10mg/L و مقدار 0/1g جاذب، حداکثر جذب کادمیوم در مدت زمان 12h در 6 = pH اتفاق می‌افتد. همچنین بر اساس نتایج آزمایش سینتیک، زمان تعادل برابر 30min به‌دست آمد. فرایند جذب از مدل سینتیک مرتبه دوم هو تبعیت کرده و داده‌های جذب با ایزوترم فروندلیچ مطابقت بیشتری داشت. حداکثر ظرفیت جذب نانوذرات مگنتیت اصلاح شده برای کادمیوم 9/604mg/L به‌دست آمد. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که نانوذرات مگنتیت اصلاح شده می‌تواند به‌عنوان جاذبی مؤثر جهت حذف کادمیوم از منابع آب آلوده به‌کار رود.

---

---

زمینه و هدف‌: گرد­­­­­ و­­­­­­غبار خیابان یکی از مهم­ترین شاخص­های منعکس­کننده­ وضعیت آلودگی در محیط زیست شهری ­است. اکثر مطالعات، مربوط به آلودگی فلزات سنگین در شهرهای بزرگ بوده، در حالی‌که به شهرهای کوچک کمتر توجه شده است. شهر مسجد سلیمان اولین شهر نفت­خیز ایران و در شمال شرق استان خوزستان واقع شده­ است. این شهر دارای آلودگی­های زمین­زاد (چشمه‌های نفتی و گاز)، فعالیت‌های نفتی، احتراق نفت و گاز، صنایع و ترافیک بوده، به همین دلیل ارزیابی زیست محیطی در این شهر حائز اهمیت است.

روش بررسی‌: به منظور پایش و مدیریت آلودگی­های موجود، طی شرایط آب و هوایی خشک (تیر ماه 1392)، یازده نمونه از گرد­­و­غبار خیابان از ایستگاه­های مختلف در سطح شهر و یک نمونه به عنوان نمونه شاهد­ جمع آوری و آماده‌سازی گردید و سپس توسط دستگاه ICP-OES آنالیز شدند.

یافته ­ها‌: منابع احتمالی فلزات آلاینده مورد بررسی توسط آنالیزهای چند ­متغیره مانند تحلیل مؤلفه اصلی (PCA) و  آنالیز خوشه‌ای (CA) شناخته شده­اند. علاوه بر این فاکتورهایی نظیر شاخص زمین­ انباشت (Igeo)، شاخص آلودگی (PI)، شاخص آلودگی یکنواخت (IPI) و فاکتور غنی­شدگی (EF) جهت تعیین درجه آلودگی فلزات سنگین در گرد و غبار خیابان در شهر مسجد­ سلیمان ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تحلیل مؤلفه اصلی و آنالیز خوشه‌ای نشان می­دهد که منطقه عمدتا تحت تأثیر آلودگی­های نفتی، ترافیک و فعالیت­های صنعتی قرار ­­­دارد. شاخص آلودگی بیانگر سطح بالای از آلودگی برخی نمونه­ها به Pb، Cd‌، Cu و  Zn و سطح متوسط آلودگی سایر نمونه­ها به Ni، As و V است. شاخص زمین ­انباشت بیانگر آلودگی متوسط تا شدیدا برخی نمونه­ها به Pb، Cd، Cu و Zn و برای سایر نمونه­ها عدم آلودگی تا آلودگی متوسط به Ni، As و V است.

نتیجه ­گیری: نتایج نشان ­داد که غلظت فلزات سنگین در نمونه‌های گردوغبار نسبت به نمونه شاهد بالاتر بوده ­است. بدین ترتیب طبقه­ بندی میزان آلودگی در گردوغبار خیابان در شهر مسجدسلیمان به ترتیب زیر ­است: PI≈IPI>EF>Igeo ­­

---

زمینه و هدف: نقش آب زیرزمینی به خصوص در مناطق کویری به منظور تامین آب شرب همواره مورد توجه بوده است. لیکن مطالعات و تصمیم‌گیری در خصوص استحصال آب از این منبع آب هزینه‌بر و دشوارتر از منابع سطحی است. بنابراین لزوم توجه به روش‌های نوین تصمیم‌گیری در این زمینه مانند پهنه‌بندی اهمیت می‌یابد. با توجه به اثرات متفاوت پارامترهای شیمیایی آب در کیفیت نهایی آن، کاربرد روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره و فازی مانند AHP، FAHP، ANP و FANP منجر به تهیه نقشه‌های دقیق‌تری در این زمینه می‌گردد. هدف این پژوهش پهنه‌بندی کیفیت آب زیرزمینی با استفاده از روش‌های ANP و FANP و مقایسه نتایج روش‌های AHP و FAHP با ANP و FANP است. بدین منظور تحقیق حاضر با هدف پهنه‌بندی کیفیت آب زیرزمینی در آبخوان طبس واقع در شرق ایران با عرض جغرافیایی ˚19 ‘33 تا ‘50 ˚33 شمالی و طول جغرافیایی ˚42 ‘60 تا ‘12 ˚63 شرقی انجام شد.

روش بررسی: در این مطالعه پارامترهای Mg، Ca، SO4، Cl، TDS، EC و TH مورد مطالعه قرار گرفتند. ابتدا نقشه‌های رستری هر پارامتر تهیه و این نقشه‌ها به لایه‌های فازی تبدیل گردیدند. سپس لایه‌های مورد نظر با اعمال وزن‌های بدست آمده از روش‌های AHP و ANP تلفیق شدند.

یافته ­ها: نتایج نشان داد که بیشترین اوزان در روش ANP به پارامترهای Cl (0/172)، Mg (0/161) و EC (0/159) اختصاص داشت. بیشترین اوزان در روش AHP نیز به پارامترهای Cl (0/457)، TDS (0/163) و EC (0/114) اختصاص یافت. همچنین غلظت کلیه پارامترهای مورد بررسی در نقشه‌های پهنه‌بندی و فازی ‌شده از سمت شرق و جنوب ‌شرقی به شمال‌ غربی افزایش نشان داد.

نتیجه ­گیری: براساس نتایج بدست آمده و جهت جریان، کیفیت آب زیرزمینی با حرکت در آبخوان (از سمت جنوب و شرق به شمال‌ غربی) کاهش یافت. بنابراین قسمت‌های شرق و جنوب‌ شرقی به عنوان مناطق مطلوب جهت تامین آب شرب مشخص شد. مساحت این مناطق در روش‌های AHP، ANP، FAHP و FANP به ترتیب 22/12، 25/08، 57/35 و 58/24 درصد از کل آبخوان را شامل می‌شود.

---

زمینه و هدف: استفاده از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی در سال­های اخیر به علت آلودگی آب­ها رواج زیادی پیدا کرده است. در دستگاه‌های تصفیه، با تشکیل بیوفیلم باکتریایی در سطح فیلترها، امکان انتقال مقاومت آنتی­بیوتیکی بین باکتری­ها و نهایتا ورود به بدن انسان وجود دارد. در این مطالعه به بررسی نوع باکتری‌هایی که در فیلترهای دستگاه تصفیه رشد می‌کنند و همچنین میزان مقاومت آنتی بیوتیکی آنها پرداخته شده است.

روش بررسی: در این تحقیق از فیلترهای 80 دستگاه تصفیه آب خانگی نمونه‌برداری شد. با کمک روش‌های بیوشیمیایی و مولکولی باکتری‌های رشد یافته در این فیلترها شناسایی شدند. مقاومت آنتی­بیوتیکی نسبت به آنتی بیوتیک‌های پنی سیلین، تتراسایکلین، اریترومایسین، جنتامایسین، سفالکسین و تری­متوپریم-­سولفومتوکسازول به روش دیسک دیفیوژن بررسی شد.

یافته‌ها: از جمله باکتری‌های شناسایی شده شامل سودوموناس، ردوکوکوس، باسیلوس، اسفینگوموناس، زایموموناس،  آئروموناس، کلبسیلا، سیتروباکتر، درکسیا و آکروموباکتر بودند. بیشترین جدایه‌ها مربوط به باکتری سودوموناس ایروژینوزا بود. تست آنتی­بیوگرام نشان داد که اکثر این باکتری‌ها دارای مقاومت چندگانه هستند. بیشترین مقاومت نسبت به سفالکسین و کمترین مقاومت نسبت به جنتامایسین مشاهده شد.

نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از آن است که فیلترهای دستگاه تصفیه خانگی، محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها هستند. در این شرایط باکتری­های دارای مقاومت چندگانه احتمالا می­توانند ژن­های مقاومت آنتی­بیوتیکی را به واسطه آب به باکتری­ها و میکروفلورهای بدن انسان انتقال دهند. لذا فیلترها باید به گونه‌ایی طراحی شوند که نه تنها باکتری‌ها را از آب حذف کنند بلکه آنها را نیز از بین ببرند.

---

---