فصلنامه

---

مقدمه‌وهدف: به منظور تعیین  میزان سرانه‌ مصرف‌آب‌ و تخمین تولید سرانه فاضلاب وسرانه‌بارآلی‌و ارتباط کمی آن‌ ها با وضعیت اقتصادی-اجتماعی جامعه وشرایط آب‌وهوائی، بر رسی آب و فاضلاب شهر کرمانشاه دراین مقاله صورت گرفته است‌. رابطه آب مصرفی،فاضلاب تولیدی و سرانه بار آلی  با درآمد ماهیانه خانوارهای جامعه و دما ی محیط برآورد گردیده است.
روش بررسی: دراین مطالعه توصیفی-تحلیلی، متناسب با جمعیت شهر(713000 نفر)، و با توجه به ملاحظات اقتصادی-اجتماعی و در آمد ماهیانه، سه منطقه(کسری، الهیه وتعاون‌) با درآمد خوب ، متوسط و پائین که مناطق کاملا مشخص و تعریف شده ای از نظر شهرداری و عرف اجتماعی بوده و معرف سه سطح مورد نظر باشد به عنوان‌زیرگروه‌های جامعه مورد مطالعه انتخاب گردید.ابزار جمع‌آوری‌داده‌ها‌،برای سنجش وضعیت‌اقتصادی-اجتماعی‌‌ درآمدماهیانه، وبرای‌آب مصرفی از کنتور‌آب، برای ‏فاضلاب تولیدی‌از دبی سنجی‌وبرای سرانه‌ بار‌آلی‌ ازنمونه‌گیری‌24ساعته استفاده‌گردید. اندازه گیری در دوفصل تابستان وزمستان انجام گردید.
یافته‌ها: مصرف‌آب‌ سه منطقه کسری،الهیه وتعاون درتابستان (75 ±398،48 ±291و50±188) ودرزمستان به ترتیب برای سه منطقه (25±200،35 ±188و 41 ±140( ‌تفاوت معنی‌داری‌نشان داد، لیکن بارآلی‌هرسه منطقه‌علیرغم‌تفاوت‌ ظاهری‌ اختلاف‌ معنی‌ داری‌ نشان‌نداد.  سرانه آب مصرفی با وضعیت اقتصادی-اجتماعی رابطه معنی‌داری دارد(r² =   0/977 و< 0/001  p)، اما  میزان سرانه فاضلاب تولیدی مناطق(60±220، 15 ±204و 34 ±170) برای‌شرائط‌گرم‌و (21±170 ، 31 ±158و 29±112 (برای‌شرایط سرد،ازنظر آماری اختلاف معنی داری نشان نمی‌دهند(r² = 0/371 و< 0/001  p)و‌سرانه‌فاضلاب‌تولیدی‌تفاوت چشمگیری در سه منطقه نداشت .
نتیجه‌گیری: این‌مطالعه‌تاثیر دوپارامتر، درآمدو‌تغییرات‌فصلی‌را‌بر میزان‌سرانه مصرف آب و سرانه‌تولید فاضلاب، بار‌آلی قابل‌تجزیه میکربی تأییدمی نماید. مصرف آب‌و تولید سرانه فاضلاب‌در شرائط‌گرم به طور چشمگیری بیشتر‌ از شرایط‌سرد‌می‌باشد. ارتباط‌سرانه مصرف‌آب‌با درآمد اقتصادی چشمگیر، لیکن سرانه‌تولید فاضلاب، تفاوت‌محسوسی‌نشان نمی دهد.همچنین‌این مطالعه‌برآورد‌میزان سرانه‌مصرف آب، وبالتبع‌آن میزان‌ سرانه‌فاضلاب تولیدی‌و‌میزان ماده‌آلی‌قابل‌تجزیه زیستی‌‌رادررابطه با‌درآمد‌اقتصادی‌ ودمای محیط مقدور می‌نماید.

---

 زمینه و هدف: آموزش صنوف از برنامه هایی است که در بهبود بهداشت مواد غذایی موثر است. از طرفی اطلاع از سطح آگاهی، نگرش و عملکرد بهداشتی متصدیان مواد غذایی، مدیریت بهداشت محیط را تسهیل می نماید. این تحقیق با هدف تعیین تاثیر دوره ویژه آموزش بهداشت بر آگاهی، نگرش و عملکرد متصدیان مواد غذایی صورت گرفته است.
روش بررسی: مطالعه به روش نیمه تجربی انجام شده و در آن آگاهی، نگرش و عملکرد 370 نفر از صنوف مختلف قبل و بعد از آموزش مورد بررسی قرار گرفته است. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه و چک لیست بود. روش تحلیل داده ها آزمون t زوجی ،² χ  و آنالیز واریانس یک طرفه بوده است.
یافته ها: آموزش بر آگاهی، نگرش و عملکرد متصدیان موثر است. به طوری که میانگین نمرات آگاهی از 03/4±55/20 به  75/3 ± 73/23، نگرش از 6/14 ± 2/107به 5/14 ± 23/112 و عملکرد از 6/7 ± 93/43 به 8 ± 11/ 46 افزایش یافت(001/0>P ).
نتیجه گیری: نتایج نشان داد که میانگین نمرات آگاهی، نگرش و عملکرد پس از مداخله آموزشی تغییر کرده و بیان گر تاثیر دوره ویژه آموزش بهداشت بر آگاهی، نگرش و عملکرد متصدیان مراکز مواد غذایی است. توصیه می گردد، آموزش صنوف بر اساس نوع صنف و به صورت همگن تشکیل شود و جهت اعطای گواهی نامه دوره، تدارک آزمون و کسب نمره حد نصاب ضروری به نظر می رسد.

---

زمینه و هدف: آلکیل بنزن سولفانات خطی(LAS)به طور عمده در ترکیبات دترجنت ها به کار می رود. استفاده دترجنت ها در مصارف خانگی و صنعتی سبب ورود این ترکیبات به سیستم جمع آوری و تصفیه خانه های فاضلاب می شود. اندازه گیری   LAS در تصفیه خانه های فاضلاب اهمیت ویژه ای دارد. روش معمول اندازه گیری آن روش استاندارد متد است که علاوه بر وقت گیر بودن، نیاز به مصرف بالایی از کلروفرم دارد. در سال 2006 ، E Jourdo روش ساده شده ای را برای اندازه گیری LAS پیشنهاد کرد. در مطالعه حاضر این روش با روش استاندارد متد از نظر اقتصادی مقایسه گردیده است.
روش بررسی: در این مطالعه هزینه های سرمایه گذاری اولیه، پرسنل، مواد مصرفی و وسایل غیر مصرفی در دو روش محاسبه گردیده و در نهایت مقدار ارزش خالص هزینه ها (NPV) برای هر کدام به دست آمده است. نرخ بهره 15% در نظر گرفته شده است.
یافته ها: نتایج نشان داد که میزان سرمایه گذاری اولیه، هزینه سالیانه پرسنل و مواد مصرفی در روش استاندارد متد به ترتیب برابر با 13351981، 499968 و 1710981 ریال و در روش ساده شده برابر با 12048202، 83328 و 58202 ریال است. میزان NPV  در روش استاندارد متد و ساده شده به ترتیب برابر با 30360309 و 14681848 ریال است.
نتیجه گیری: روش ساده شده اقتصادی تر بوده و توصیه می گردد در اندازه گیری های روتین LAS در تصفیه خانه های فاضلاب از این روش استفاده گردد.

---

زمینه و هدف: یکی از مهم ترین خصوصیات کیفی در مورد استفاده مجدد پساب، کیفیت میکروبی آن است. هدف از این مطالعه  تعیین کارایی تصفیه خانه فاضلاب کرمانشاه (سیستم لجن فعال متعارف) و گیلانغرب (سیستم برکه تثبیت)  در حذف کیست تک یاخته و تخم انگل بوده است. 
روش بررسی: در این تحقیق به  مدت 5 ماه و هر پنج روز یک بار از ورودی و خروجی تصفیه خانه نمونه برداری شد. آنالیز انگلی جهت شناسایی کیست و تخم انگل ها مطابق روش جدید بیلنجر با لام شمارش مک مستر(با حجم حفره ای3/0 میلی لیتر)  انجام گرفت.
یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین کل تعداد تخم انگل ها و کیست تک یاخته ها در  پساب خروجی از تصفیه خانه کرمانشاه به ترتیب برابر با 42/0±99/0 و 25/0±9/0عدد در هر لیتر  بوده و راندمان زدایش تخم انگل و کیست انگل به ترتیب 3±3/98% و 5/4±5/97% حاصل شد. در حالی که هیچ کیست و تخم انگلی در پساب خروجی تصفیه خانه گیلانغرب مشاهده نشد و راندمان حذف این دو پارامتر، 100% برآورد گردید. بیشترین تعداد تخم انگل در فاضلاب ورودی و پساب خروجی  هر دو  تصفیه خانه مربوط به تخم آسکاریس لمبریکوئیدس بود.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج می توان گفت که کارایی هر دو تصفیه خانه از لحاظ حذف کیست و تخم انگل ها مطلوب بوده و کیفیت پساب خروجی هر دو تصفیه خانه از نظر میزان تخم نماتودها با شاخص انگلبرگ (تعداد تخم نماتود: 1≥ عدد در لیتر) مطابقت دارد.

---

MicrosoftInternetExplorer4 زمینه و هدف: فنل یکی از ترکیبات آروماتیک بوده که به دلیل سمیت بالا و حضور آن در پساب‌های صنایع، بایستی نسبت به حذف آن و جلوگیری از آلودگی آب‌های پذیرنده اقدام نمود. بهترین و کم هزینه‌ترین روش تصفیه پساب‌های آلوده به فنل و ترکیبات فنلی، استفاده از روش‌های تصفیه بیولوژیکی، به ویژه روش‌های طبیعی است. هدف از این تحقیق بررسی کارایی برکه تثبیت بی‌هوازی در حذف فنل و سایر ترکیبات آلی از فاضلاب پالایشگاه نفت است.
روش بررسی: این مطالعه از نوع تجربی تحلیلی بوده و برکه تثبیت بی‌هوازی مورد استفاده در مقیاس آزمایشگاهی با ابعاد 1×1×2/0متر با استفاده از ورقه فایبرگلاس با ضخامتmm  6 طراحی، ساخته و راه‌اندازی گردید. زمان ماند هیدرولیکی برکه بی‌هوازی در این مطالعه 2 روز و بارهیدرولیکی آن 95 لیتر در روز منظور گردید. با توجه به ماکزیمم غلظت فنل در پساب نفت، بار آلی برکه بی‌هوازی 100 گرم در مترمکعب تامین شد. پس از راه اندازی و بذرپاشی و تثبیت بیولوژیکی، مطالعه کارایی برکه ادامه پیدا کرد. در این مطالعه علاوه بر غلظت فنل موجود در فاضلاب نفت، به میزان mg/L 100 فنل برای ورودی پایلوت تامین گردید. سپس پارامترهای ازت آمونیاکی، فسفات، فنل به ترتیب در طول موج  nm 425، 690، 500 توسط دستگاه اسپکتروفتومتر Varian مدل UV-120-02  برای هریک از نمونه‌ها و همچنین اکسی‍‍‍‍ژن مورد نیاز شیمیایی کل، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی محلول، اکسیژن مورد  نیاز بیوشیمیایی کل، اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی محلول، pH و ORP سیستم اندازه‌گیری شد.
یافته‌ها: نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که راندمان حذف پارامترهای ازت آمونیاکی، فسفات، فنل، اکسی‍‍‍‍ژن مورد نیاز شیمیایی کل، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی محلول، اکسیژن مورد  نیاز بیوشیمیایی کل، اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی محلول در برکه بی‌هوازی به ترتیب 91/519 % ، 34/ 64 %، 82/89%، 99/74%،  34/ 73 %، 75/71%، 9/68  %به دست آمد.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که برکه بی‌هوازی قابلیت حذف فنل  و سایر ترکیبات آلی از فاضلاب پالایشگاه نفت با کارایی بالا دارد و با توجه به ویژگی‌های خوب این سیستم می‌توان از این سیستم به جای سیستم‌های گران و پیچیده‌ای استفاده کرد.

---

زمینه و هدف: اثرات بیولوژیکی پرتوهای غیریونیزان بر بدن موجودات زنده از جمله موضوعاتی است که در سال­‌های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است. وسایل و تجهیزات پزشکی که با ولتاژ بالا کار می‌‌کنند از منابع مهم تولید میدان‌‌های الکترومغناطیسی هستند که این میدان‌ها از عوامل زیان ‌آور محیط کار در بخش‌های بیمارستانی که از تجهیزات ولتاژ بالا (High voltage) استفاده می‌‌کنند، به شمار می‌‌روند. بنابراین هدف اصلی از انجام این مطالعه، تعیین میزان شدت  میدان‌‌های الکترومغناطیسی در اطراف منابع ولتاژ بالای موجود در بخش‌های رادیولوژی بیمارستان‌های علوم پزشکی همدان است.
روش بررسی: این مطالعه یک بررسی مقطعی(Cross-sectional)  بوده و در آن میزان شدت میدان‌‌های الکترومغناطیسی در اطراف منابع ولتاژ بالای موجود در بخش ‌های بیمارستانی همدان مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه با استفاده از دستگاه کالیبره شده تسلامتر HI-3603، میزان شدت میدان‌‌های الکترومغناطیسی در اطراف منابع ولتاژ بالای موجود در بخش‌‌های رادیولوژی در سطح بیمارستان‌ های علوم پزشکی واقع در شهر همدان مورد مطالعه قرار گرفتند. این اندازه‌گیری‌‌ها در فاصله‌‌های cm 25، m 5/0، m 1، m 5/1 و m 3 از منبع ولتاژ بالا صورت گرفت.
یافته‌‌ها: بیشترین شدت میدان‌‌های مغناطیسی و الکتریکی در اطراف سیستم‌‌های ولتاژ بالا در مراکز مورد مطالعه و در فاصله‌های کمتر از  1 متر از سیستم ولتاژ بالا به ترتیب 738/5±625/29 میلی ‌گاوس و V/m 92/0±17/25 اندازه ‌گیری شد که کمتر از مقادیر توصیه شده توسط ICNIRP برای تابش ‌گیری شغلی و حتی تابش ‌گیری افراد عادی است. بیشترین شدت میدان ‌های مغناطیسی و الکتریکی در اطراف سیستم‌ های ولتاژ بالا در محل قرارگیری تکنسین تصویربرداری در هر یک از سیستم‌ های موجود 004/0±05/3 میلی ‌گاوس و V/m 05/0±/128 بود که کمتر از مقادیر توصیه شده توسط ICNIRP برای تابش ‌گیری شغلی و حتی تابش‌گیری افراد عادی است.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از این مطالعه، به نظر نمی‌‌رسد تابش‌‌گیری پرسنل شاغل در مراکز رادیولوژی به مقادیر بیش از حد مجاز تابش گیری شغلی برسد، بنابراین در خصوص تابش‌گیری بیش از حد تابش‌های غیریونیزان در پرتوکاران نگرانی وجود ندارد. توصیه می‌‌شود به منظور مطالعه جامع در این زمینه مقایسه شدت میدان‌‌های الکتریکی و مغناطیسی در سیستم‌‌های ژنراتور با مارک‌‌های مختلف انجام شود.

---

زمینه و هدف: نیترات و نیتریت، سلامت انسان را تهدید می‌کند. مطابق پژوهش‌های اخیر یکی از منابع بزرگ مواجهه با نیترات و نیتریت در رژیم غذایی انسان سبزیجات هستند. هدف از انجام این مطالعه تعیین تاثیر فرایندهای خشک نمودن و سرخ کردن بر میزان نیترات و نیتریت سبزیجات پرمصرف است. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی تعداد 180 نمونه سبزی از بازار شهر کرمانشاه به طور تصادفی انتخاب و نمونه‌های مذکور از نظر شاخص میزان نیتریت و نیترات به روش گریس- ایلوسوی مورد اندازه گیری قرار گرفتند. در گام بعدی، پروسه‌های سرخ-کردن و خشک‌کردن بر روی نمونه‌ها صورت گرفت و نیترات و نیتریت نمونه‌ها مجدد مورد سنجش قرار گرفت. تجزیه تحلیل نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون آماری ANOVA(آنالیز واریانس یک طرفه) انجام شد. یافته‌ها: میزان نیتریت و نیترات در اکثر نمونه‌ها با توجه به نوع محصول و نوع فرایند نگهداری یا مصرف، اختلاف معناداری دارد (0/05< p). به طور میانگین فرایند سرخ کردن و خشک نمودن به جز سبزی تره، در بقیه سبزیجات باعث افزایش میزان نیتریت و نیترات گردید. نتیجه‌گیری: در اثر فرایندهای سرخ کردن و خشک نمودن نه تنها کاهش در میزان نیتریت و نیترات سبزیجات به وجود نمی‌آید بلکه این میزان افزایش نیز یافت. لذا بررسی روش‌های دیگر فراوری یا کنترل نیترات و نیتریت در سبزیجات اولویت اساسی است. با توجه به استفاده روزانه و مصرف قابل ملاحظه مردم از سبزیجات و همچنین خطرات بالقوه تجمع نیترات و نیتریت و ارتباط آن با بعضی از بیماری ها و سرطان های دستگاه گوارش، پایش منظم و کنترل کیفی سبزیجات و بررسی تاثیر فرایندهای دیگر نگهداری بر میزان نیترات و نیتریت حائز اهمیت است.

---

زمینه و هدف: فنل یک ترکیب سمی و مقاوم در محیط زیست است. هدف از این مطالعه بررسی کارایی سیلیکا آئروژل سنتز شده از سیلیکات سدیم در جذب فنل از محیط­ های آبی بود.

روش بررسی: سیلیکا آئروژل از سیلیکات سدیم به روش سل-ژل تهیه شد. تاثیر متغیر­های موثر نظیر زمان تماس، pH محلول، میزان جاذب و غلظت اولیه فنل بر کارایی جذب بررسی شد. ویژگی­ های سیلیکا آئروژل سنتز شده و تایید جذب فنل به ترتیب با آنالیز­های SEM، XRD و طیف­ های NMR، FTIR تعیین شد. داده ­های جذب با مدل ایزوترم لانگمویر و فروندلیچ و سینتیک فرایند جذب با مدل­ های شبه درجه اول و شبه درجه دوم بررسی شد.

یافته­ ها: نتایج نشان داد، افزایش pH اولیه محلول از 3 به 11 کارایی جذب فنل را افزایش می­ دهد، به طوری که در غلظت اولیه mg/L 100 فنل و 0/5g جاذب بعد از 60min کارایی جذب، برای pH های 3 و 11 به ترتیب 84 و 96/4 % است. تصویر SEM و XRD از سیلیکا آئروژل سنتز شده، ایجاد ساختار متخلخل و غیر بلوری را تایید نمود. بعد از جذب فنل، طیف FTIR و NMR سیلیکا آئروژل ایجاد باند­های جدید به واسطه مولکول فنل در ساختار جاذب را تایید کرد. جذب فنل با مدل ایزوترم فروندلیچ و سینتیک شبه درجه دوم مطابقت داشت بر این اساس حداکثر ظرفیت جذب (q_m) فنل 47/39mg/g بدست آمد.

نتیجه­ گیری: سیلیکا آئروژل به عنوان یک جاذب سطحی به دلیل ویژگی­ های ساختاری و کاربردی خاص می­ تواند یک فرایند تصفیه نوید بخش برای جذب ترکیبات سمی و مقاوم باشد.