فصلنامه

---

زمینه و هدف: در سال‌های اخیر پسماندهای جامد شهری یکی از مهمترین مسائل زیست محیطی برای تمام مناطق ایران بوده است. مدیریت مناسب پسماندهای جامد شهری در هر منطقه‌ای به داده‌های آماری موثقی که بیانگر وضعیت واقعی پسماندهای جامد شهری در آن باشند، نیاز دارد. هدف از این مطالعه ارائه سیمای جامعی از وضعیت پسماندهای جامد شهری در ایران می باشد.
روش بررسی: در این مطالعه با جمع‌آوری داده‌های غیرمتمرکز از مناطق مختلف کشور سیمای نسبتاَ جامع از وضعیت مدیریت پسماندهای جامد شهری ایران ارائه شده است. در این مطالعه همچنین وضعیت پسماندهای جامد شهری  از نظر میزان تولید، سرانه، ترکیب فیزیکی و انواع روش‌های دفع در تمام مناطق شهری ایران مورد بررسی قرار گرفته است.
یافته‌ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد  که میزان تولید پسماندهای جامد شهری در مناطق شهری ایران 10370798 تن در سال بوده و میزان سرانه تولید پسماندهای جامد شهری به ازای هر نفر به طور متوسط 64/0 کیلوگرم در روز می‌باشد. از کل تولید تنها 6% بازیافت و 10% به کمپوست تبدیل گردیده و حدود 84% آن از طریق دفن دفع گردیده است.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از این مطالعه و مقایسه خصوصیات پسماندهای جامد شهری ایران با کشورهای دیگر، مشخص گردید که خصوصیات پسماندهای جامد شهری در ایران به خصوصیات پسماندهای جامد شهری کشورهای کم‌درآمد نزدیک است. از طرف دیگر با توجه به اینکه قسمت اعظم پسماندهای جامد شهری ایران را بخش آلی تشکیل می‌دهد، پتانسیل بالایی جهت توسعه صنعت کمپوست در ایران وجود دارد.

---

زمینه و هدف: انتقال میکروب ها از طریق اتمسفر یک عامل کلیدی برای پراکندگی آن ها می باشد. انتقال میکروب های هوابرد از این طریق می تواند اثرات قابل ملاحظه ای بر سلامت انسان داشته باشد. هدف اصلی این مطالعه تعیین غلظت باکتری های هوابرد در یک بیمارستان کودکان بود.
روش بررسی: تعداد نقاط نمونه برداری هوای داخل بیمارستان 3 نقطه در نظر گرفته شد. این نقاط در طبقات مختلف بیمارستان بوده و نمونه های میکروبی هوا با استفاده از نمونه بردار Quick Take مدل 30 به مدت 4 ماه متوالی (از آذر تا اسفند) و هر 6 روز یک بار برای هر طبقه برداشت شدند.
یافته ها: طبق نتایج این مطالعه میانگین تعداد کلنی تشکیل شده در طول دوره نمونه برداری در طبقه سوم، بخش خون و انکولوژی با مقدار CFU/m³ 429 از سایر بخش ها بیشتر بود.جنس باکتری های شناسایی شده ، فلور نرمال پوست ،سیستم تنفسی و دستگاه گوارش بودند.
نتیجه گیری:  نتایج این بررسی نشان داد که تعداد کلنی ها در 14% موارد دراتاق بستری از استاندارد (CFU/m³500) بیشتر بود. که از این میزان 11% مربوط به بخش خون و انکولوژی بود.

---

زمینه و هدف: امروزه یکی از مهم ترین معضلات زیست محیطی، مواد زاید تولیدی در مراکز دندانپزشکی و دندانسازی است که به علت دارا بودن عوامل خطرناک، سمی و بیماری زا ازاهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه با هدف آنالیز کمی و کیفی و نحوه مدیریت زباله های تولیدی در لابراتوارهای دندانسازی و دندانپزشکی تجربی شهر همدان در سال 86 انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی، از 24 لابراتوار دندانسازی موجود در شهر همدان، 5 مرکزو از 27 مطب دندانپزشکی تجربی نیز 5 مطب به صورت تصادفی ساده انتخاب و از هر مطب سه نمونه در انتهای سه روز کاری متوا لی (روزهای یکشنبه، دوشنبه وسه شنبه هر هفته) برداشت شد. نمونه ها به صورت دستی جداسازی و به 41 جزء مختلف تفکیک و با استفاده از ترازوی آزمایشگاهی توزین شدند. سپس اجزای توزین شده بر اساس ویژگی و پتانسیل خطرزایی دسته بندی شدند.
یافته ها: میزان کل زباله سالیانه تولیدی درلابراتوارهای دندانسازی و مطب های دندانپزشکی تجربی شهر همدان به ترتیب برابر با 79/15921 و56/8677 کیلوگرم می باشد. سهم تولید زباله های شبه خانگی، بالقوه عفونی، شیمیایی و دارویی و   زباله های سمی در مطب های دندانپزشکی تجربی به ترتیب برابر با 14/91، 14/2 ، 7/6 و02/0 درصد می باشد. درلابراتوارهای دندانسازی زباله های تولیدی فقط شامل زباله های شبه خانگی(47/94 درصد) و زباله های شیمیایی و دارویی(53/6 درصد) می باشد و زباله های بالقوه عفونی و سمی در آنها تولید نمی شود.  اجزای اصلی تشکیل دهنده     زباله های تولیدی در این مراکز شامل 2 جزء گچ قالب گیری و خمیر قالب گیری می شود که در مجموع بیش از 80 درصد زباله را تشکیل می دهند. بنابراین جهت انجام برنامه های کاهش، جداسازی و بازیافت زباله در مراکز تولید آن می بایست بیشترین تمرکز را روی این اجزا داشت.
نتیجه گیری: در رابطه با مدیریت بهینه زباله های تولیدی پیشنهاد بر این است که علاوه بر آموزش دندانپزشکان و دندانسازان جهت انجام فعالیت های مربوط به کاهش، جداسازی و یا بازیافت زباله در داخل مطب، جمع آوری، حمل و نقل و دفع هر کدام از بخش های زباله (زباله های سمی، شیمیایی و دارویی، بالقوه عفونی و شبه خانگی) به صورت جداگانه و مطابق با دستورالعمل ها و ضوابط مربوطه انجام گیرد

---

زمینه و هدف: در سال های اخیر کاربرد سیستم های راکتورهای زیستی با بستر متحرک در تصفیه زیستی فاضلاب های شهری و صنعتی توسعه یافته است. آزمایش طراحی شده آزمونی است که در آن تغییرات هدف داری در متغیر‌های ورودی فرآیند اعمال می گردد و معمولاً برای شناسایی عوامل مهم و موثر بر روی یک فرآیند و بهینه سازی مدل تجربی فرآیند استفاده می شود. روش تاگوچی از سال 1980 به عنوان یک روش کنترل کیفیت به منظور بهینه‌سازی فرآیند آزمایش‌های مهندسی، به کار گرفته شده‌ است. هدف از انجام این مطالعه بررسی و تعیین شرایط بهینه جهت افزایش کارایی یک راکتور بیوفیلمی با بستر متحرک (MBBR) با کمک روش تاگوچی است.
مواد و روش ها: در ابتدا راه اندازی راکتور با کمک لجن فعال برگشتی تصفیه خانه فاضلاب چنیبیه اهواز انجام گردید. پس از راه اندازی و سازگارسازی، با ثابت بودن زمان ماند 9ساعت بارگذاری آلی در سه میزان COD برابر با 1000، 2000 و 3000 (mg/L) انجام شد. در این مطالعه برای تعیین شرایط بهینه رشد میکروارگانیسم های سازگار شده، در 9 مرحله تغییرات  پارامترهای pH، نوع منبع نیتروژن، میزان اکسیژن خواهی شیمیایی (COD) و نهایتاً میزان شوری در سه سطح مختلف اندازه گیری شد و نتایج توسط نرم افزار Qualitek-4 (w32b)تجزیه و تحلیل گردید.
یافته ها: در این مطالعه، مقدار حذفCOD  محلول در زمان راه اندازی 97 درصد و بهترین شرایط بهینه رشد راکتور MBBR به ترتیب در میزان COD ورودی برابر 1000 میلی گرم در لیتر ، pH  برابر 8، منبع نیتروژن NH₄Cl و شوری 5٪  بدست آمد.
نتیجه گیری: بر اساس تحلیل نتایج می توان با استفاده از روش تاگوچی شرایط بهینه و مناسب را برای افزایش کارایی یک راکتور MBBR بدست آورد.

---

زمینه و هدف: امروزه بحران ناشی از مصارف بی رویه مواد و انرژی و افزایش آلودگی های وارده به محـیط زیست به عنوان چالش های پیش روی بشر مطرح است.توجه به توسعه پایدار به گونه ای که کمترین آسیب به محیط زیست را به همراه داشته باشد، شاید به عنوان راهکاری اجتناب ناپذیر فراروی بشر است. در این میان نقش دانشگاه ها در راستای تحقق اهداف توسعه پایدار نقشی برجسته و حایز اهمیت است. این مقاله به بررسی وضعیت مصارف حامل های انرژی (گاز طبیعی و برق) در پردیس مرکزی دانشگاه تهران و مقادیر آلاینده های ناشی از این میزان از مصارف انرژی پرداخته است.
روش بررسی:  برای رسیدن به این هدف، قدم اول بررسی وضعیت موجود پردیس مرکزی دانشگاه از طریق انجام بازدیدها، تکمیل چک لیست ها و پرسشنامه بوده است .محاسبه میزان آلاینده های تولیدی که به محیط زیست وارد       می شود دومین اقدامی بوده است که انجام پذیرفته است. پس از محاسبه و تحلیل پخش آلاینده های وارده به محیط زیست راهکارهای مدیریتی جهت مدیریت سبز مصرف انرژی ارایه گردیده است.
یافته ها:  مصرف سالیانه 3/16 میلیون کیلووات ساعت انرژی الکتریسیته به همراه 4312392 مترمکعب گاز طبیعی در پردیس مرکزی دانشگاه، تولید8/21 هزار تن دی اکسید کربن،778 کیلوگرم از ترکیبات آلی فرار ،374600 کیلوگرم اکسیدهای نیتروژن،2410کیلوگرم مونوکسیدکربن،65341 کیلوگرم دی اکسید گوگرد،93 کیلوگرم ترکیبات جیوه ، 140 کیلوگرم از ترکیبات سرب و 868 کیلوگرم از ذرات را به همراه دارد که به محیط زیست وارد شده است.
نتیجه گیری: با بررسی ها و مشاهدات به عمل آمده در حال حاضر تلاش مشهودی در راستای مدیریت سبز و اصلاح الگوی مصرف در دانشگاه تهران به عمل نمی آید. با بررسی های به عمل آمده فقط با تعویض لامپ ها و مهتابی های پرمصرف با لامپ های کم مصرف میزان 86/10 درصد در میزان مصرف برق صرفه جویی به عمل می آید. هرگونه تلاش در راستای کاهش مصرف انرژی می تواند علاوه بر منافع اقتصادی  اقدامی اساسی در جهت کاهش آلاینده های وارد شده به محیط زیست باشد. اجرای برنامه های مدیریت سبز در دانشگاه در غالب طرح هایی همچون دانشگاه سبز گامی اساسی در این مسیر خواهد بود.

---

زمینه و هدف: پسماندهای خطرناک به علت دارا بودن خصوصیاتی نظیر سمی، خورنده، اشتعال‌پذیر، واکنش‌پذیر یا دیگر مشخصات مشابه شامل آن دسته از پسماندهایی می‌شوند که سلامت انسان و محیط زیست را به مخاطره می‌اندازند. از آنجایی که دانشگاه علوم پزشکی تهران نقش مهمی در توسعه آموزش کشور دارد به یک مطالعه جهت شناسایی پسماندهای خطرناک در دانشگاه علوم پزشکی تهران نیاز می‌باشد. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت تولید و مدیریت پسماندهای خطرناک در دانشگاه علوم پزشکی تهران بوده است.
روش بررسی: در این مطالعه چهار دانشکده که در پردیس مرکزی دانشگاه علوم پزشکی تهران بودند، انتخاب گردیده و داده‌های مورد نیاز از طریق نمونه ‌برداری، پرسش ‌نامه، مصاحبه حضوری با متصدیان واحدهای مورد نظر و مراجعه به اسناد موجود جمع‌آوری گردیده ‌اند. این اطلاعات شامل نوع و مقدار پسماند، روش نگهداری موقت، تناوب تخلیه پسماند و روش دفع نهایی پسماند است.
یافته‌ها: نتایج به دست آمده نشان دادند که تقریبا 2072 کیلوگرم پسماند خطرناک به استثنای فاضلاب کنترل نشده در سال تولید شده است. همچنین دانشکده دندانپزشکی، داروسازی، پزشکی و بهداشت به ترتیب حدود 993، 606، 256، 217 کیلوگرم در سال پسماند خطرناک در پردیس مرکزی تولید نمودند. نتایج حاصل همچنین نشان داده‌اند که از کل مقدار سالانه پسماند خطرناک تولید شده که معادل 72/2 تن بوده است، 954، 848، 475، 427، 245، 49 کیلوگرم را به ترتیب پسماندهای با خاصیت عفونی، سمی، اشتعال‌ پذیر، سرطان‌زا، خورنده و واکنش‌پذیر تشکیل داده‌اند.
نتیجه‌گیری: لازم به ذکر است که پسماند خطرناک جامد همراه با پسماندهای جامد خانگی مدیریت می‌شوند و پسماندهای خطرناک مایع به داخل سیستم دستشویی (سینک) بدون هیچگونه کنترلی تخلیه می‌شوند. روش مدیریت ناصحیح پسماندها از نقطه تولید تا محل دفع نهایی به وضوح قابل مشاهده است.

---

زمینه و هدف : هیدروکربن ‌های معطر چند حلقه ای دسته ای از آلاینده های خطرناک محیط با خاصیت سرطان زایی و جهش زایی اند که بر اساس فعالیت های مختلف در محیط زیست تجمع می یابند. لذا تصفیه  این مواد شیمیایی اهمیت زیادی دارد. در این میان استفاده از روش های زیستی به دلیل سادگی فرایند و هزینه کمتر به عنوان یک روش موثر و مقرون به صرفه توصیه شده است. در این تحقیق به منظور بررسی روند کاهش آلودگی هیدروکربن های نفتی در فرایند اصلاح زیستی، مدل تجزیه زیستی فنانترین در خاک های آلوده به ترکیبات نفتی مورد بررسی قرار گرفت.
روش بررسی : ابتدا از خاک آلوده به ترکیبات نفتی باکتری های مستعد تجزیه PAHs جداسازی شدند سپس قابلیت آنها در تجزیه زیستی فنانترین در محیط دوغابی بررسی گردید و با استفاده از اسینتوباکتر که بیشترین توانایی را در حذف فنانترین داشت، مدل تجزیه زیستی در خاک در مقیاس آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ها: راندمان حذف فنانترین برای غلظت 100 میلی گرم بر کیلوگرم  4/99 درصد در طول 33 روز برای غلظت 500 میلی گرم بر کیلوگرم 96 درصد در طول 60 روز دوره تجزیه زیستی به دست آمد. نرخ کاهش فنانترین برای غلظت 100 میلی گرم بر کیلوگرم  بین 99/2 تا 86/8 میلی گرم بر کیلوگرم  در روز و برای غلظت 500 میلی گرم بر کیلوگرم بین  4/1 تا 09/11 میلی گرم بر کیلوگرم  در روز بود.
نتیجه گیری : بررسی نتایج نشان داد میزان حذف فنانترین به غلظت اولیه آلودگی بستگی دارد و با افزایش غلظت اولیه نرخ حذف فنانترین افزایش می یابد. همچنین با تقریب مناسبی می توان گفت که حذف فنانترین از مدل سینتیک درجه صفر و یک پیروی می کند.

---

زمینه و هدف: بیش از 70 درصد از ترکیب زباله های شهری ایران را پسماندهای مواد غذایی با درصد فسادپذیری بالا تشکیل می دهند. بر این اساس احداث کارخانه های کمپوست به منظور دفع بهداشتی و تولید کودی ارزشمند از این مواد، از الویت های اصلی مدیریت زباله های شهری در کشور به شمار می آید. هدف از این مطالعه بررسی و مقایسه کیفیت کمپوست تولیدی در کارخانه های کمپوست خمین و تهران است.
وش بررسی: این مطالعه به مدت 9 ماه بر روی کمپوست تولیدی در کارخانه های کمپوست خمین و تهران انجام شد. به منظور تعیین خصوصیات شیمیایی کمپوست تولیدی دراین دو کارخانه فاکتورهایی نظیر درصد موادآلی، کربن، ازت،  فسفر، پتاسیم و فلزات سنگین سرب، کادمیوم، جیوه و کروم مورد ارزیابی قرار گرفت. خصوصیات میکربی کمپوست تولیدی نیز با تعیین مقادیر کلیفرم، سالمونلا وتخم انگل مشخص گردید.
یافته ها: فاکتورهای مورد ارزیابی در کمپوست خمین و تهران به ترتیب عبارتند از:  میانگین درصد مواد آلی 29,80ppm) ، 37.77)، درصد کربن  (ppm 22,18، 22.14)، درصد ازت (ppm 1.6، 2.08)، میزان سرب (ppm 59.44، 229.6)، میزان کروم (ppm 19.75، 70.2). کیفیت میکربی نمونه های کمپوست تولیدی در سطح کلاس B سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا قرارداشت.
نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که درصد موادآلی در کمپوست تهران کیفیت بهتری داشته اما هر دو نمونه کیفیتی پایین تر از کمپوست درجه 2 دارند. درصد کربن، ازت و پتاسیم در نمونه ها در محدوده قابل قبول و درصد فسفر درآنها پایین تر ازحد مطلوب بود. میزان فلزات سنگین خصوصا سرب و کروم در کمپوست تهران به مراتب بیشتر بوده اما هر دو نمونه در اکثر موارد استانداردهای کمپوست را تامین می نمایند. با استناد به کیفیت میکربی به دست آمده، هر دو نمونه کمپوست قابلیت کاربرد به عنوان عامل اصلاح کننده خاک های ضعیف را دارند.

---

زمینه و هدف: آلودگی منابع آب به وسیله سموم آفت کش یکی از معضلات زیست محیطی محسوب می گردد. امروزه به لحاظ توسعه  کشاورزی و تنوع آفات گیاهی، استفاده از سموم مذکور گسترش روزافزونی یافته است. استان همدان به لحاظ وجود زمینه های لازم در زمینه کشاورزی رشد قابل توجهی داشته است. به همین لحاظ مصرف سموم آفت کش بالا بوده و می تواند تهدید جدی برای منابع تامین آب شرب این شهر محسوب گردد. هدف از انجام این تحقیق تعیین غلظت باقی مانده سموم آفت کش ارگانوفسفره هالوژنه کلرپیریفوس و ارگانوفسفره غیر هالوژنه دیازینون و سم کارباماته کارباریل در منابع تامین کننده آب شرب شهرهمدان در سال 1386بوده است.
روش بررسی: در این تحقیق 126 نمونه آب از 7 ایستگاه تامین آب آشامیدنی سطحی و زیرزمینی شهر همدان در طی 12 ماه در سال1386 و جهت سنجش باقی مانده سموم مورد مطالعه، جمع آوری و با  استفاده از دو روش استخراج فاز جامد و استخراج فاز مایع آماده سازی و به وسیله دستگاه های HPLC و GC/MS مورد آنالیز قرار گرفتند.
یافته ها: نتایج مشخص نمود که بیشترین غلظت سم کارباریل و کلرپیریفوس در فصل بهار و خرداد ماه به ترتیب ppb 3.85و  ppb 1.8 و  در مورد سم دیازینون مربوط به فصل پاییز و مهرماه به میزانppb 36.5 بوده است. حداقل غلظت سموم مورد مطالعه مربوط به فصل زمستان بوده است. بر اساس آزمون آماری آنالیز واریانس دو طرفه Two-Way ANOWA  بین باقی مانده سموم مورد مطالعه در نمونه های برداشت شده در فصول مختلف اختلاف آماری معنی داری وجود داشت.( 05/0P<).
نتیجه گیری: مطالعات مختلف نشان دهنده آنست  که باقی مانده سموم در منابع آب ارتباط مستقیمی با مقدار سموم مصرفی در این مناطق، ارتباط دارد و در صورت عدم کنترل مصرف سموم ، این آلاینده های مقاوم، تهدید جدی برای سلامت مصرف کنندگان  خواهند بود.

---

زمینه و هدف : سرطان بدخیم پوست همواره شایع ترین سرطان در ایران بوده است. تابش بیش ازحد پرتوفرابنفش خورشید مهم ترین ریسک فاکتور محیطی درایجاد این بدخیمی است. اهداف این مطالعه تعیین میزان تابش پرتوفرابنفش خورشید و میزان بروز انواع سرطان پوست در شهرستان های کشور و بررسی ارتباط توزیع جغرافیایی سرطان پوست با توزیع جغرافیایی  میزان تابش پرتوفرابنفش درکشور است.
روش بررسی : این مطالعه از نوع اکولوژیک و دارای جنبه های توصیفی و تحلیلی است. تعداد 6921 مورد سرطان پوست در سال 1383 که در مرکز مدیریت بیماری ها ثبت شده بود بررسی و اطلاعات ماهواره ای شاخص تابش پرتو فرابنفش از طریق اینترنت دریافت شد. داده ها با استفاده از نرم افزار ArcGIS و SPSS تحلیل گردید.
یافته ها : میزان بروز کل موارد سرطان پوست در ایران برابر با 13/10 در صدهزار، بروز بدخیمی سلول بازال 53/7 ، بروز بدخیمی سلول سنگفرشی برابر با 79/1 و بروز ملانوم بدخیم 39/0 در صد هزار بود. میانگین شاخص تابش پرتو فرابنفش در کشور در طول ماه های سال از حداکثر 9 در تیرماه تا حداقل 3 در دی ماه متفاوت بود. همبستگی مورد انتظار بین توزیع بروز سرطان پوست در سطح شهرستان ها و توزیع جغرافیایی شاخص حهانی پرتو فرابنفش خورشید مشاهده نشد.
نتیجه گیری : سرطان پوست یک معضل بهداشت عمومی در ایران است. تحقیقات بیشتر در این ارتباط می تواند به بهبود ثبت سرطان پوست و شناخت بهتر تفاوت های فرهنگی، رفتاری و اقلیمی استان ها در ابتلا به این بدخیمی بیانجامد تا با استفاده از دانش به دست آمده امکان پیشگیری موثرتر از این شایع ترین نوع سرطان فراهم شود.

---

زمینه و هدف: شرکت پتروشیمی فن آوران در جنوب غربی ایران واقع در ساحل خلیج فارس،  بندر امام خمینی،  منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در زمینی به مساحت25 هکتار واقع شده است . در این شرکت واحد متانول با ظرفیت تولید یک میلیون تن متانول در سال و واحد مونوکسیدکربن با ظرفیت تولید سالیانه 140 هزار تن گاز مونوکسیدکربن در این تحقیق جهت تعیین میزان و ضرایب انتشار گازهایSO2, CO2, CO, NO, NO2, NOx  مورد مطالعه قرار گرفته است.
روش بررسی: با توجه به اهداف این پروژه،  مدت 14 ماه از فروردین 87 تا خرداد ماه 88 برای اجرای این پروژه در نظر گرفته شده است. به منظور تامین اهداف تحقق مذکور براین اساس 32 مورد نمونه برداری از سه منبع انتشار جهت محاسبه ضرایب انتشار با استفاده از دستگاه قرائت مستقیم غلظت گاز مطابق با روشهای سازمان محیط زیست آمریکا انجام پذیرفته است .
یافته ها: نتایج این مطالعه نشان می دهد که غلظت تمام گازهای آلاینده خروجی ازاین واحدها در سطحی پایین تر از محدوده استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست ایران بوده است. میزان کل ضرایب انتشار گازهای  SO2, CO2, CO, NO, NO2 NOx, خروجی از این واحدها به ترتیب برابر ^6-10×2/681 ،^6-10×2/19  ^6-10×5/431، ^6-10×14/0، ^6-10×8/81، ^6-10×7/11 کیلوگرم به ازای هر میلیون تن محصول تولیدی در سال است.
نتیجه گیری: . پارامترهایی که بهینه سازی بر اساس آنها انجام شده است عبارتند از درصد هوای اضافی، دمای هوای خروجی از پیش گرمکن و نوع سوخت، در واقع با در نظر گرفتن اثرهای این سه عامل به گونه ای انجام می شود که میزان انتشار آلاینده ها به حداقل مقدار خود نزدیک و بهترین سوخت انتخاب شود.

---

زمینه و هدف: امروزه به دلیل مشکلات بهداشتی، زیست محیطی و اقتصادی کاربرد کلر، انتخاب اشعه فرابنفش جهت گندزدایی پساب یک گزینه برتر است. هدف از انجام این مطالعه بررسی امکان گندزدایی مستقیم پساب تصفیه ثانویه با اشعه UV می باشد.
روش بررسی: از دو سیستم گندزدایی فرابنفش کم فشار (LP) و فشار متوسط(MP) غوطه­ور  بطور مستقیم جهت گندزدایی پساب ثانویه تصفیه خانه فاضلاب شمال اصفهان  استفاده شد. با بهره برداری از لامپ ها به صورت منفرد و تلفیقی، پارامترهای کلیفرم کل و مدفوعی  (TC و FC ) ،  و استرپتوکوک مدفوعی (FS) مورد آزمایش قرار گرفت. همچنین پارامترهای TSS، آهن، سختی، جذب و عبور اشعهUV جهت مطالعه رسوبگذاری سطح کوارتز لامپ ها آنالیز گردید.

یافته ها: در گندزدایی پساب ثانویه توسط لامپ LP، MP و تلفیق هر دو، به ترتیب ، تعداد TC و FC ، در دوزهای اشعه 161، 350 و mws/cm²460، به حد استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست ml) 100 FC/ 400 و TC1000 (و تعداد FS در دوزهای mws/cm²250 ، 180و mws/cm²237  به کمتر از 400 عدد در 100 میلی لیتر کاهش یافت. حداکثر رشد مجدد کلیفرم های کل و مدفوعی در پساب گندزدایی شده با لامپ LP به ترتیب 15و 3 درصد مشاهده شد. مقایسه

نتیجه گیری: نتایج حاصل نشان داد که گندزدایی مستقیم پساب ثانویه با سیستمهای LP,MPو حتی تلفیق آنها به دلیل غلظت بالای جامدات معلق مقدور  نیست. بنابراین گندزدایی پساب تصفیه خانه فاضلاب شمال اصفهان با اشعه UV مستلزم بهبود کیفیت پساب از طریق ارتقای بهره برداری سیستم یا بکارگیری واحد تصفیه پیشرفته قبل از سیستم گندزدایی است.

---

زمینه و هدف: کربن فعال پودری PAC به عنوان جاذب مناسبی برای مواد آلی شناخته شده است. هدف از این تحقیق بررسی میزان کارایی استفاده از کربن فعال پودری درحذف کربن آلی محلول DOC در تصفیه خانه آب اصفهان       می باشد.
روش بررسی: افزایش PAC در سه مسیر تصفیه خانه شامل: 1) آبگیر تا ورودی تصفیه خانه 2) آبگیر تا خروجی تصفیه خانه 3) حوضچه اختلاط تا خروجی، توسط دستگاه جار شبیه سازی گردید و پارامترهای DOC، میزان جذب UV254 اندازه گیری و پارامتر SUVA  و ایزوترم جذب کربن فعال برای نمونه ها محاسبه گردید.
یافته ها: تزریق کربن فعال در دوزهای 100، 80 ،60 ،40 ،20 میلی گرم در لیتر باعث پایین آمدن مقدار DOC و همچنین کاهش میزان جذب UV₂₅₄ نمونه های برداشت شده از تمام مسیرها شد. میانگین این کاهش از آبگیر تا خروجی تصفیه خانه (مسیر دوم) بیشترین مقدار بوده  (9/3 8/69 درصد) و فرایند متداول تصفیه خانه قابلیت حذف 35% از DOC را دارا بود. مسیر سوم دارای راندمان حذف (5/7 55% ) بود. نتایج جذب کربن فعال از ایزوترم جذب فرندلیخ تبعیت می نمود.
 نتیجه گیری: شبیه سازی افزودن کربن فعال در حوضچه اختلاط سریع همراه با منعقد کننده (مسیر سوم) دارای راندمان حذف کمتری از میزان مورد انتظار بود که دلیل این امر را میتوان به کاهش تخلخل کربن فعال به علت اثر منعقدکننده روی آن نسبت داد. همچنین بر اساس راندمانهای مسیرهای مختلف، افزودن کربن فعال در محل آبگیر مناسب تر می باشد.

---

زمینه و هدف: در این مطالعه روند حذف کلیفرم های کل و گوارشی، هتروتروف ها و شناسایی باکتری بیماری زایE.coli O157: H7 با روش های میکروبیولوژی، ایمنولوژیک و Real Time PCR در آبگیر و واحدهای تصفیه خانه آب اصفهان بررسی گردید.
روش بررسی: پروفایل تغییرات کلیفرم های کل و گوارشی، شمارش هتروتروف ها، کدورت و کل کربن آلی در 8 نقطه شامل آبگیر سد چم آسمان، ورودی تصفیه خانه، ته نشینی، ازن زنی، فیلتراسیون و در آب خروجی تصفیه خانه تعیین گردید. وجود باکتریE.coli O157: H7 در نقاط هشت گانه، لجن حوض ته نشینی و آب حاصل از شست و شوی معکوس فیلترها با استفاده از روش ایمنولوژیک و Real time PCR مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ها: ‌در روش ایمنولوژیک با تشکیل ذرات آگلوتیناسیون، و در روش Real time PCR با پروب های نشاندار شده وجود باکتریE.coli O157: H7 در نمونه لجن حوضچه ته نشینی تصفیه خانه به اثبات رسید، در حالی که نمونه های آب فاقد E.coli O157: H7 بود. راندمان حذف کلیفرم کل، گوارشی و هتروتروف ها توسط واحد ته نشینی، به ترتیب 5/59، 49، 8/54،  ازن زنی: 66، 8/45، 57، فیلتراسیون: 8/98، 98، 8/78، گندزدایی: 96، 100، 91 درصد می باشد.
نتیجه گیری: این مطالعه وجود سویه بیماری زای کلیفرم را در لجن حوضچه های ته نشینی تصفیه خانه آب اصفهان اثبات نمود. عدم وجود این سویه در آب خروجی حاکی از آن است که فرایندهای موجود در واحدهای تصفیه خانه قادر به حذف این باکتری قبل از رسیدن به مراحل انتهایی تصفیه خانه مثل فیلترها و واحد گندزدایی می باشند.

---

زمینه و هدف:  بالا بودن نیترات درمنابع آبی باعث مشکلات بهداشتی و زیست محیطی متعددی می گردد. در این تحقیق از منیزیم تثبیت شده بر روی سنگ آتشفشانی پامیس و فلز منیزیم (با ظرفیت صفر) برای حذف نیترات استفاده گردید.
روش بررسی: گرانول پامیس با کلرید منیزیم اصلاح گردید و حذف نیترات از محلول های آبی در یک سیستم منقطع مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای pH، غلظت اولیه و مقدار دوز جاذب بررسی و از مدل&thinspهای ایزوترمی لانگمیر و فروندلیچ در جذب آنیون توسط پامیس استفاده شد. همچنین از فلز منیزیم نیز جهت حذف نیترات استفاده شد. در این سیستم نیز پارامترهای pH، غلظت اولیه و دوز منیزیم مورد بررسی قرارگرفتند.
یافته ها: راندمان حذف نیترات با استفاده از فلز منیزیم در pH های اولیه 3، 5 و 7 با کنترل pH،  به ترتیب برابر با 70%،  40% و 30% تعیین شد که این نتایج نسبت به شرایط بدون کنترل pH بیش تر است. با افزایش غلظت اولیه نیترات در مقدار شرایط نسبت مولی ثابت منیزیم به نیترات، راندمان حذف نیترات افزایش یافت. با استفاده از پامیس اصلاح شده مقدار راندمان حذف نیترات در pH های اولیه 3، 5/6 و 10 با کنترل pH به ترتیب برابر با 49%،  29% و 16% تعیین گردید. با افزایش غلظت اولیه نیترات، راندمان حذف نیترات با پامیس اصلاح شده افزایش یافت. مقادیر ضریب تعیین در جذب نیترات با استفاده از پامیس اصلاح شده برای مدل&thinspهای ایزوترمی لانگمیر و فروندلیچ به ترتیب برابر با 944/0 و 810/0 تعیین شد. جذب نیترات از مدل لانگمیر پیروی نمود و مقدار نیترات جذب شده به ازای واحد جرم پامیس اصلاح شده mg/g  68/0 تعیین گردید.
نتیجه گیری: پامیس اصلاح شده با کلرید منیزیم راندمان کم تری  نسبت به فلز منیزیم در حذف نیترات دارد و استفاده از آن نسبت به فلز منیزیم، کم تر تحت تاثیر pH می باشد. در استفاده از فلز منیزیم، توجه به pH محلول به منظور رسیدن به نقطه حذف بهینه نیترات ضروری است.

---

زمینه و هدف: سورفکتانت ها یکی از بزرگ ترین زنوبیوتیک های موجود در فاضلاب های شهری و صنعتی هستند. طی یک دهه گذشته مقادیر زیادی از سورفکتانت ها به علت افزایش استفاده از دترجنت های مصنوعی در مصارف صنعتی و خانگی وارد محیط زیست شده است. در این تحقیق پتانسیل حذف آلکیل بنزن سولفونات خطی از محلول سنتتیک با فرایند اکسیداسیون پیشرفته   UV/H₂O₂ مورد بررسی قرار گرفته است.
روش بررسی: در این مطالعه برای تعیین مقدار دترجنت های آنیونی از روش متیلن بلو و برای اندازه گیری میزان جذب از دستگاه فتومتر در طول موج 652 نانومتر استفاده گردید. برای بررسی کارایی فرایند از متغیرهای غلظت پراکسید هیدروژن، غلظت اولیه دترجنت، pH و مدت زمان تابش استفاده گردید و پتانسیل استفاده از فرایند برای تجزیه آلکیل بنزن سولفونات خطی با آزمون رگرسیون خطی چندگانه آنالیز گردید.
یافته ها: راندمان تابش فرابنفش به تنهایی در حذف دترجنت در مدت زمان 20 دقیقه و در8=pH برای غلظت های دترجنت 50 میلی گرم در لیتر برابر 88/38 درصد می باشد.  نتایج این آزمایش ها نشان داد که پراکسید هیدروژن در مدت زمان های 10، 20 و 30 دقیقه هیچ تاثیری بر روی محلول دترجنت تهیه شده نداشته است. کارایی فرایند ترکیبی در مدت زمان های 10، 20 و 30 دقیقه به ترتیب برابر 2/86، 90 و 5/96 درصد بوده است.
نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که کارایی تابش فرابنفش و پراکسید هیدروژن به تنهایی روش موثری برای حذف دترجنت آنیونی نیست ولی فرایند ترکیبی UV/H₂O₂ روش مناسبی در حذف دترجنت هاست.

---

زمینه و هدف: وجود رنگ های آنتروکویینون مثل راکتیوبلو 29 در منابع آب و پساب صنایع نساجی از مشکلات زیست محیطی بسیاری از جوامع است. تاکنون روش های مختلفی برای حذف این رنگ مورد توجه قرار گرفته است که استفاده از جاذب ها از جمله این روش ها به شمار می&thinspرود.  
روش بررسی: آزمایش های جذب سطحی در غلظت اولیه رنگ راکتیوmg/L 30، pH های مختلف و دوزهای مختلف جاذب انجام شد. ایزوترم&thinspهای جذب رنگ راکتیوبلو 29 بر روی نانوتیوب کربنی تک دیواره براساس آزمون مدل های ایزوترم لانگمیر، فروندلیچ و بت تعیین شدند.
یافته ها: حداکثر ظرفیت جذب سطحی رنگ راکتیوبلو 29 بر روی نانوتیوب های کربنی تک دیواره 496 میلی گرم بر گرم بود. آزمایش ها نشان داد که pH بهینه (در میان سه 8 و 5 ،3=pH) 5 بود و بعد 3 و 8 =pH به ترتیب در حذف رنگ موثرتر عمل نمودند. هم چنین مشخص گردید که زمان مناسب جهت جذب رنگ راکتیو بلو29 در حالت تعادل 4 ساعت بود.
نتیجه گیری: براساس نتایج به دست آمده بهترین مدل ایزوترم جذب بت بود و این موضوع نشان می دهد که جذب سطحی رنگ راکتیوبلو 29 بر روی نانوتیوب های کربنی تک دیواره توسط نیروهای ضعیف واندروالس و به&thinspصورت چند لایه اتفاق می افتد.

---

زمینه وهدف: در صنعت و زندگی روزانه، فنل و ترکیبات فنلی به طور وسیعی استفاده می شود که به دلیل پایداری در محیط، قابلیت انحلال در آب و مشکلات بهداشتی مورد توجه است. بنابراین باید نسبت به حذف آنها و جلوگیری از آلودگی آب&thinspهای پذیرنده اقدام نمود. هدف اصلی در این مطالعه تجزیه فتوکاتالیستی فنل در یک محیط آبی با استفاده از نانوذرات دی اکسید تیتانیوم (TiO₂) غنی شده با آهن (⁺³Fe) و سنتز شده با روش سل ـ ژل بوده است.
روش بررسی: این مطالعه از نوع مطالعات بنیادی ـ کاربردی است. حجم نمونه مورد بررسی 1500 میلی لیتر بود. نتایج حاصل با استفاده از آزمون آماری آنالیز رگرسیون چندگانه بررسی گردید. غلظت های 5، 10، 50 و 100 میلی گرم در لیتر از فنل ابتدا در مراحل جداگانه تحت تاثیر پرتو فرابنفش و دی اکسید تیتانیوم غنی شده با آهن (TiO₂-⁺³Fe) و سپس هر دو به طور همزمان، قرار داده شدند. هم چنین اثر غلظت اولیه فنل، بار Fe ³⁺-TiO₂  و تاثیر pH در میزان تجزیه فتوکاتالیستی فنل مطالعه شد. مقادیر بررسی شده برای فتوکاتالیست برابر با 25/0، 5/0 و 1 گرم در لیتر بود. pH نیز در محدوده اسیدی (3=pH)، خنثی (7=pH) و قلیایی (11=pH) مطالعه شد. به منظور تعیین تاثیر متغیرهای pH، زمان ماند، بار TiO₂-⁺³Fe غلظت اولیه فنل و UV بر کارایی فرایند از آنالیز رگرسیون چندگانه استفاده گردید.
یافته ها: نتایج نشان دادند که بالاترین کارایی تجزیه در هر کدام از غلظت‌های مورد بررسی فنل در pH اسیدی و میزان 5/0 گرم در لیتر ₂TiO-⁺ Fe³در فرایندFe ³⁺-TiO₂ /UV   می باشد (4/62 درصد در غلظت 100 میلی&thinspگرم در لیتر فنل) هم چنین با افزایش غلظت اولیه فنل میزان تجزیه فتوکاتالیستی کاهش یافت. استفاده از پرتو فرابنفش به تنهایی، در مقایسه با فرایند Fe ³⁺-TiO₂ /UV  کارایی کم&thinspتری در تجزیه فنل  به&thinspویژه در غلظت های بالاتر آن داشت (6/38 درصد در غلظت 100 میلی گرم در لیتر فنل). هم چنین میزان جذب سطحی فنل بر کاتالیستTiO₂-⁺³Fe  در تاریکی بسیار ناچیز بود.
نتیجه گیری: نتیجه این بررسی نشان داد که نانو فتوکاتالیست ₂TiO-⁺³  Feنقش موثری در تجزیه فتوکاتالیستی فنل به ویژه در غلظت های بالاتر آن در فرایند Fe ³⁺-TiO₂ /UV   دارد.

---

زمینه و هدف: استفاده گسترده از آنتی بیوتیک ها و ورود آنها به فاضلاب های پذیرنده منجر به افزایش باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک ها شده که اثرات منفی بر درمان عفونت های باکتریایی دارد. مقاومت آنتی بیوتیکی باکتری های اشریشیا کلی، کلبسیلا پنومونیه و سودوموناس آئروجینوزا در فاضلاب های شهری و بیمارستانی نسبت به آنتی بیوتیک های کلرامفنیکل، سیپروفلوکساسین، تری متوپریم سولفامتوکسازول، جنتامایسین، سفتیزوکسیم، نالیدیکسیک اسید، سفتازیدیم و سفالکسین مورد مطالعه قرار گرفت.
روش بررسی: طی یک مطالعه توصیفی مقطعی به دنبال جداسازی باکتری ها از فاضلاب بیمارستانی و شهری با استفاده از تکنیک های میکروبشناسی، حساسیت آنها با تکنیک استاندارد انتشار دیسک و تفسیر ناحیه انتشار با چارت کربی- بوئر، سنجیده شد. اختلاف آماری بین مقاومت آنتی بیوتیکی در فاضلاب شهری و بیمارستانی با استفاده از تست ناپارامتریک Mann-Whitney مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ها: درصد مقاومت باکتری اشریشیا کولای نسبت به آنتی بیوتیک ها بین 81/1% تا 02/51% تعیین شد که نسبت به سودوموناس آئروجینوزا (بین 57/3% تا 76/61%) و کلبسیلا پنومونیه (بین 45/6% تا 831/9%) کمتر است. باکتری کلبسیلا پنومونیه بیشترین مقاومت را در مقایسه با بقیه نشان داد. باکتری های اشریشیا کلی، کلبسیلا پنومونیه و سودوموناس آئروجینوزا به ترتیب بیشترین مقاومت را نسبت به سفتازیدیم ، تری متوپریم سولفامتوکسازول و سفالکسین نشان دادند. مشخص شد که میزان بروز مقاومت دارویی در فاضلاب بیمارستانی بیشتر از فاضلاب های شهری است.
نتیجه گیری: با دسترسی آسان به آنتی بیوتیک ها و استفاده بی رویه آنها طیف وسیعی از آنها به فاضلاب ها راه یافته و از توانایی آنها در درمان عفونت های باکتریایی کاسته شده است.  بالاتر بودن غلظت و تنوع آنتی بیوتیک ها در فاضلاب های بیمارستانی در مقایسه با شهری منجر به افزایش انتقال عوامل مقاوم بین باکتری ها شده و مقاومت چندگانه تسریع می گردد.

---

زمینه و هدف: عدم توجه به مدیریت و کنترل پسماندهای بیمارستانی در مراحل مختلف تولید، ذخیره سازی، جمع آوری، حمل و نقل و دفع نهایی در حال حاضر مشکلات عدیده ای را ایجاد نموده است. به طوری که پیامد آن، محیط زیست و سلامتی انسان را در معرض خطر جدی قرار داده است. این تحقیق از نوع مطالعات توصیفی ـ  مقطعی و مشاهده ای است که در سال 1388 در بیمارستان های ولی عصر، امیر کبیر، طالقانی، امیرالمومنین و امام خمینی شهر اراک انجام شده است. در این پژوهش وضعیت موجود جمع آوری، نگه داری، حمل و نقل و دفع نهایی پسماندهای بیمارستانی شهر اراک و اریه الگوی مناسب دفع  مورد توجه قرار گرفته است.
روش بررسی: وزن پسماندها در دو فصل متوالی مورد تفکیک، توزین و ثبت قرار گرفت. به منظور آگاهی از نحوه مدیریت پسماند پزشکی در بیمارستان ها ی مورد مطالعه از پرسش نامه مورد تایید سازمان جهانی بهداشت استفاده گردید و نیز با مراجعه به بیمارستان ها، سوال از مدیران و کارشناسان بهداشت شاغل دربیمارستان ها، پاسخ ها ثبت گردید.
یافته ها: مطالعات انجام شده در5 بیمارستان نشان داد که متوسط سرانه در بیمارستان های مورد مطالعه 9/2 کیلوگرم در شبانه روز به ازای هر تخت فعال و 6/4 کیلوگرم به ازای هر بیمار بستری شده به دست آمد که شامل60 درصد پسماند شبه خانگی، 39 درصد پسماند عفونی،34/0درصد  پسماند نوک تیز و برنده ، 28/0 درصد پسماند پاتولوژیک و38/0 درصد  پسماند دارویی و شیمیایی است.
نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق، به منظور کاهش آلودگی در این بیمارستان ها مدیریت بایستی فعالیت هایی را در مورد پسماندهای پزشکی در محل تولید و متمرکز در محدوده بیمارستان ها انجام دهد. کارکنان شاغل در امر جمع آوری و حمل و نقل پسماندها بایستی کلیه اقدامات حفاظت شخصی را رعایت نمایند.  البته مدیریت پسماندهای پزشکی بدون همکاری و تشریک مساعی گروه های مختلف حرف پزشکی نمی تواند در این امرموفقیت کسب نماید.