زمینه و هدف: گرد وغبار خیابان یکی از مهمترین شاخصهای منعکسکننده وضعیت آلودگی در محیط زیست شهری است. اکثر مطالعات، مربوط به آلودگی فلزات سنگین در شهرهای بزرگ بوده، در حالی‌که به شهرهای کوچک کمتر توجه شده است. شهر مسجد سلیمان اولین شهر نفتخیز ایران و در شمال شرق استان خوزستان واقع شده است. این شهر دارای آلودگیهای زمینزاد (چشمه‌های نفتی و گاز)، فعالیتهای نفتی، احتراق نفت و گاز، صنایع و ترافیک بوده، به همین دلیل ارزیابی زیست محیطی در این شهر حائز اهمیت است.
روش بررسی: به منظور پایش و مدیریت آلودگیهای موجود، طی شرایط آب و هوایی خشک (تیر ماه 1392)، یازده نمونه از گردوغبار خیابان از ایستگاههای مختلف در سطح شهر و یک نمونه به عنوان نمونه شاهد جمع آوری و آماده‌سازی گردید و سپس توسط دستگاه ICP-OES آنالیز شدند.
یافته ها: منابع احتمالی فلزات آلاینده مورد بررسی توسط آنالیزهای چند متغیره مانند تحلیل مؤلفه اصلی (PCA) و آنالیز خوشه‌ای (CA) شناخته شدهاند. علاوه بر این فاکتورهایی نظیر شاخص زمین انباشت (Igeo)، شاخص آلودگی (PI)، شاخص آلودگی یکنواخت (IPI) و فاکتور غنیشدگی (EF) جهت تعیین درجه آلودگی فلزات سنگین در گرد و غبار خیابان در شهر مسجد سلیمان ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تحلیل مؤلفه اصلی و آنالیز خوشه‌ای نشان میدهد که منطقه عمدتا تحت تأثیر آلودگیهای نفتی، ترافیک و فعالیتهای صنعتی قرار دارد. شاخص آلودگی بیانگر سطح بالای از آلودگی برخی نمونهها به Pb، Cd، Cu و Zn و سطح متوسط آلودگی سایر نمونهها به Ni، As و V است. شاخص زمین انباشت بیانگر آلودگی متوسط تا شدیدا برخی نمونهها به Pb، Cd، Cu و Zn و برای سایر نمونهها عدم آلودگی تا آلودگی متوسط به Ni، As و V است.
نتیجه گیری: نتایج نشان داد که غلظت فلزات سنگین در نمونه‌های گردوغبار نسبت به نمونه شاهد بالاتر بوده است. بدین ترتیب طبقه بندی میزان آلودگی در گردوغبار خیابان در شهر مسجدسلیمان به ترتیب زیر است: PI≈IPI>EF>Igeo
