فصلنامه

---

زمینه و هدف: در سال های اخیر کاربرد سیستم های راکتورهای زیستی با بستر متحرک در تصفیه زیستی فاضلاب های شهری و صنعتی توسعه یافته است. آزمایش طراحی شده آزمونی است که در آن تغییرات هدف داری در متغیر‌های ورودی فرآیند اعمال می گردد و معمولاً برای شناسایی عوامل مهم و موثر بر روی یک فرآیند و بهینه سازی مدل تجربی فرآیند استفاده می شود. روش تاگوچی از سال 1980 به عنوان یک روش کنترل کیفیت به منظور بهینه‌سازی فرآیند آزمایش‌های مهندسی، به کار گرفته شده‌ است. هدف از انجام این مطالعه بررسی و تعیین شرایط بهینه جهت افزایش کارایی یک راکتور بیوفیلمی با بستر متحرک (MBBR) با کمک روش تاگوچی است.
مواد و روش ها: در ابتدا راه اندازی راکتور با کمک لجن فعال برگشتی تصفیه خانه فاضلاب چنیبیه اهواز انجام گردید. پس از راه اندازی و سازگارسازی، با ثابت بودن زمان ماند 9ساعت بارگذاری آلی در سه میزان COD برابر با 1000، 2000 و 3000 (mg/L) انجام شد. در این مطالعه برای تعیین شرایط بهینه رشد میکروارگانیسم های سازگار شده، در 9 مرحله تغییرات  پارامترهای pH، نوع منبع نیتروژن، میزان اکسیژن خواهی شیمیایی (COD) و نهایتاً میزان شوری در سه سطح مختلف اندازه گیری شد و نتایج توسط نرم افزار Qualitek-4 (w32b)تجزیه و تحلیل گردید.
یافته ها: در این مطالعه، مقدار حذفCOD  محلول در زمان راه اندازی 97 درصد و بهترین شرایط بهینه رشد راکتور MBBR به ترتیب در میزان COD ورودی برابر 1000 میلی گرم در لیتر ، pH  برابر 8، منبع نیتروژن NH₄Cl و شوری 5٪  بدست آمد.
نتیجه گیری: بر اساس تحلیل نتایج می توان با استفاده از روش تاگوچی شرایط بهینه و مناسب را برای افزایش کارایی یک راکتور MBBR بدست آورد.

---

زمینه و هدف: بخش بزرگی از ترکیبات آلی که باعث ایجاد آلودگی در آب های طبیعی می گردند، مواد رنگی شیمیایی هستند. رنگ ها ی آزو کاربرد فراوا نی در صنایع مختلف دارند. رنگ ها ی آزو نه تنها رنگ نامطلوبی به آب می دهند، بلکه این رنگ ها  دارای پتانسیل جهش زایی و سرطان زایی در افراد بوده و سبب تولید محصولات جانبی سمی در محیط های آبی می شوند. هدف از این تحقیق بررسی کارایی سه فرایند پودرآهن، پراکسیدهیدروژن و پودرآهن ـ پراکسید هیدروژن درحذف رنگ اسیدی زرد36 از محیط های آبی بوده است.
روش بررسی: این تحقیق در مقیاس آزمایشگاهی انجام شد. در این آزمایش یک محلول سنتتیک از رنگ اسیدی زرد 36 ساخته شد و کارایی حذ ف پودر آهن، پراکسید هیدروژن و پودر آهن- پراکسید هیدروژن  در حذف رنگ اسیدی زرد 36 از محلول های آبی بررسی شد. همچنین اثر غلظت رنگ،  pHمحلول، ‏غلظت پراکسید هیدروژن، غلظت پودر آهن و زمان تماس در کارایی عمل رنگ زدایی، بررسی شد.
یافته ها: نتایج آزمایشات نشان داد که فرایند ترکیبی پودر آهن- پراکسید هیدروژن، نسبت به دو فرایند دیگر از قدرت رنگبری بالایی برخوردار است. به طوری که در فرایند ترکیبی پودر آهن- پراکسید هیدروژن، در 3=pH، زمان تماس 60 دقیقه، پراکسید هیدروژن= 33/23 میلی لیتربر لیتر، غلظت رنگ 60 میلی گرم درلیتروپودر آهن2000.میلی گرم در لیتر 9/97% حذف رنگ مشاهده شد.
نتیجه گیری: با توجه به آزمایشات انجام شده، نتایج نشان داد، این روش) فرایند ترکیبی پودر آهن ـ پراکسید هیدروژن( کارایی مناسبی در حذف رنگ ها ی آزو دارد. ‏‏‏‏‏‏ ولی کاربرد این روش در صنعت  باید از لحاظ اقتصادی مورد بررسی قرار گیرد.

---

زمینه و هدف: ترکیبات کلروفنل در منابعی، اعم از پالایشگاه ها، صنایع پتروشیمی، صنایع تولید حشره­ کش و علف­ کش ها، صنایع تولید کننده عوامل ضدمیکروبی و صنایع دارویی دارای کاربرد فراوان هستند. بدیهی است این ترکیبات می توانند از طریق فاضلاب این صنایع به محیط زیست وارد شوند. در این مطالعه کاربرد فرایند شبه فنتون (Fe⁰/H₂O₂) جهت  حذف پاراکلروفنل مورد بررسی قرار گرفته است.
روش بررسی: این مطالعه در مقیاس آزمایشگاهی و بر روی فاضلاب مصنوعی حاوی پاراکلروفنل انجام شده است. دراین بررسی با غلظت 10 میلی گرم بر لیتر پاراکلروفنل، مقادیر بهینه پارامترهای موثر بر فرایند شامل pH، پراکسید هیدروژن، پودرآهن و زمان در حذف پاراکلروفنل تعیین شد.
یافته ها: بر اساس نتایج  حاصل pH بهینه برابر با 4، نسبت مولی بهینه پراکسید هیدروژن بر پاراکلروفنل، 8/18 و پراکسید هیدروژن بر پودرآهن برابر با 4/0 و زمان بهینه 5 دقیقه به دست آمد. نتایج نشان داد که در شرایط بهینه راندمان حذف برای غلظت های 10، 50 و 100 میلی گرم بر لیتر به ترتیب برابر با 9/93، 4/94 و 3/94 بوده است. بررسی های انجام شده نشان داد، میزان معدنی شدن پاراکلروفنل کامل نبوده است.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از این مطالعه و مقاومت بالا در تجزیه توسط فرایندهای بیولوژیکی، می توان از فرایند شبه فنتون برای تبدیل ترکیب مقاوم  پاراکلروفنل به سایر ترکیبات آلی که قابلیت تجزیه پذیری بیولوژیکی بالاتر و سمیت کم تری داشته باشند، استفاده نمود.

---

زمینه و هدف: فرمالدئید یکی از ترکیبات پر کاربرد در برخی از صنایع است؛ بنابراین ورود این ترکیب به فاضلاب این صنایع اجتناب‌ناپذیر است. به دلیل سمیت این ماده برای انسان و موجودات زنده تصفیه فاضلاب‌های حاوی این آلاینده، قبل از دفع به محیط ضروری است. هدف از این مطالعه تعیین کارایی بیوراکتور ناپیوسته متوالی هوازی (SBR) جهت حذف فرمالدئید از فاضلاب است. روش بررسی: راکتور SBR هوازی در مقیاس آزمایشگاهی به حجم کل 6/15L و حجم مفید 4L جهت حذف فرمالدئید از فاضلاب مصنوعی مورد استفاده قرار گرفت. در این راکتور حذف فرمالدئید و COD در بار آلی ورودی معادل 0/031kgCOD/m3.h تا 0/156 با زمان ماندهای 6، 8، 10 و 12 h مورد مطالعه قرار گرفت. یافته‌ها: با استفاده از لجن هوازی حدود یک ماه خودهی میکروارگانیسم‌ها با فرمالدئید بطول انجامید. نتایج نشان داد زمان ماند hr 6 برای رسیدن به راندمان مناسب حتی با کمترین بارگذاری، مناسب نیست. بیشترین راندمان حذف در بارگذاری آلی 0/031kgCOD/m3.h و با زمان هوادهی 12h به میزان 90/52% برای COD و 95/32% برای فرمالدئید مشاهده شد. در این زمان ماند با افزایش بار آلی بازده حذف کاهش یافته و در بارگذاری 0/156kgCOD/m3.h متوسط راندمان حذف به 46/44% برای COD و 69/12% برای فرمالدئید رسید. حداکثر غلظت MLSS در بارگذاری 0/091kgCOD/m3.h برابر 2863mg/L مشاهده گردید. نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد که با ملاحظات زماند ماند، تامین جرم سلولی و بارگذاری مناسب، راکتور ناپیوسته متوالی هوازی با کارایی بالا در حدود 95% می‌تواند به عنوان یک فناوری قابل اجرا، کارآمد و قابل اعتماد برای تصفیه فاضلاب‌های حاوی فرمالدئید مورد استفاده قرار گیرد.