فصلنامه

زمینه و هدف: استفاده از فاضلاب در بخش کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک که با کمبود آب روبرو هستند مهم است. هر چند که کاربرد فاضلاب در کشاورزی بسته به خصوصیات آن می‌تواند مفید یا زیان‌آور باشد. بنابراین هدف این مقاله بررسی کیفیت باکتریایی خاک و محصول تحت آبیاری با فاضلاب تصفیه شده بود. روش بررسی: برای بررسی میکروبی در این تحقیق، طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با 2 تیمار شامل آبیاری با آب چاه با کود (W1) و آبیاری با پساب (W2) و در 3 تکرار برای کشت ذرت علوفه‌ای در مزرعه تصفیه‌خانه فاضلاب شهری شهرکرد به مدت 3 ماه در تابستان 1390 اجرا گردید. یافته‌ها: در انتهای فصل رشد برای بررسی کیفیت باکتریولوژیکی، نمونه‌های خاک از عمق 5-0 و 15-5 سانتی‌متری خاک و نمونه‌های گیاهی شامل برگ قدیمی، برگ جدید و دانه گیاه جمع‌آوری شدند. تعداد باکتری‌های لاکتوز مثبت، کلی‌فرم کل و مدفوعی خاک تحت تیمار فاضلاب، در عمق 5-0 سانتی‌متری نسبت به عمق 15-5 سانتی‌متری حدود 42% بیشتر بودند. در برگ قدیمی تعداد کلی‌فرم کل 88MPN/ 100 mL  و کلی‌فرم مدفوعی 40MPN/ 100mL و در برگ جدید تعداد کلی‌فرم کل 38MPN/ 100mL و کلی‌فرم مدفوعی 2MPN/ 100mL شمارش گردید. نتیجه‌گیری: بطور کلی نتایج نشان داد که با گذشت زمان روزانه تعداد باکتری‌های شاخص آلودگی در خاک به مقدار 35% کاهش می یابد.

زمینه و هدف: آلودگی محصولات کشاورزی به فلزات سنگین ناشی از وجود این آلودگی ها در خاک و هوا خطری جدی برای کیفیت و امنیت این محصولات به شمار می رود. کادمیوم و سرب هر دو اثرات سرطان زایی از خود نشان داده اند. هدف از این مطالعه، میزان سرب و کادمیوم در برخی از محصولات کشاورزی استان اصفهان است. روش بررسی: در طول دو فصل بهار و تابستان، 80 نمونه از 4 نوع محصول (از هر محصول 20 نمونه) به طور تصادفی از اراضی کشاورزی برخی از مناطق استان اصفهان برداشت گردید. پس از آماده سازی، میزان سرب و کادمیوم توسط دستگاه جذب اتمی تعیین شد. یافته ها: میانگین غلظت سرب و کادمیوم در محصولات نمونه برداری شده با یکدیگر متفاوت بود. به طوری که اختلاف میان غلظت سرب در چغندرلبویی با پیاز و کلم معنی دار بود (05/p<0)  و اختلاف میان غلظت سرب در چغندرلبویی با کاهو معنی دار نبود (05/p>0). مقایسه میانگین ها بیانگر این بود که تنها میان غلظت کادمیوم چغندر با کلم و چغندر با پیاز اختلاف معنی دار وجود دارد (001/p<0). نتایج نشان داد که مقدار سرب و کادمیوم در اکثر محصولات بیشتر از محدود استاندارد ارایه شده توسط ایران (بیشینه رواداری سرب برای کاهو، کلم، چغندر و پیاز به ترتیب 0/3،0/2، mg/Kg dry weight ،0/1 ،0/1 و برای کادمیوم به ترتیب برابر 0/1، mg/Kg dry weight ،0/05 ،0/05، 0/05 است)و نیز FAO-WHO است. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان میدهد اغلب محصولات نمونهبرداری شده در این تحقیق دارای دو فلز سنگین سرب و کادمیوم بیش از حد مجاز و استاندارد هستند. با این حال، مقدار تخمینی جذب شده هر عنصر (EDI) محصول نشان داد که به جز سرب در کاهو، سایر محصولات دارای EDI کمتری نسبت به میزان دریافت قابل تحمل روزانه موقتی (PTDI) که از طرف مؤسسه استاندارد ایران گزارش شده، هستند. برای فهم بهتر و مدیریت بهینه و جلوگیری از آلودگی بیشتر، مطالعه منشا عناصر سنگین و تعیین مقادیر آنها در خاک، آب و گرد و غبار این منطقه توصیه می شود.

زمینه و هدف: آلودگی فلزات سنگین خاک‌های سطحی به یک نگرانی جدی تبدیل شده است. این مطالعه با هدف ارزیابی پتانسیل خطرپذیری آلودگی فلزات سنگین بر سلامت انسان در خاک­ های سطحی مناطق صنعتی اراک، مرکز استان مرکزی واقع در غرب ایران انجام شد.
روش بررسی: 235 نمونه خاک سطحی از عمق cm 0-5 جمع‌آوری شد. غلظت فلزات سرب، کادمیم، نیکل، روی، مس و آرسنیک به روش هضم با اسید نیتریک N 4 عصاره‌گیری شد. سطح آلودگی خاک‌های منطقه با استفاده از شاخص زمین انباشتگی و فاکتور غنی‌شدگی اندازه‌گیری گردید. برای ارزیابی خطرپذیری سلامت فلزات سنگین از مدل ارائه شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا استفاده شد.
یافته‌ها: میانگین غلظت سرب، کادمیم، آرسنیک، مس، نیکل و روی به‌ترتیب 37/88، 1/17، 151/78، 13/48، 92/98 و mg/kg 104/04 بود. مقادیر فاکتور غنی‌شدگی محاسبه شده برای نمونه‌های خاک از بدون غنی‌شدگی تا غنی‌شدگی قابل توجه متغیر بود. میانگین شاخص زمین انباشتگی برای سرب، کادمیم، مس، نیکل، روی و آرسنیک به‌ترتیب 0/37، 1/59، 2/53-، 0/48-، 0/63- و 2/9 به‌دست آمد. خطر غیر سرطانی (HQ) برای کودکان و بزرگسالان در مسیر بلع بیشتر از جذب پوستی و تنفس بود. شاخص خطر تجمعی غیر سرطانی (HI) برای همه فلزات سنگین مورد مطالعه به جز آرسنیک کمتر از سطح ایمن (1≥HI) بود. بیشترین مقدار خطر سرطانی (CR) نیز مربوط به آرسنیک و گروه سنی کودکان با مقدار ^4-10× 2/37در مسیر بلع بود.
نتیجه‌گیری: خطر سرطانی (CR) آرسنیک در کودکان و بزرگسالان بیشتر از  ^{4 -}10× 1 است که نشان‌دهنده خطرپذیری غیر قابل قبول است.

زمینه و هدف: آفلاتوکسین­ ها از متابولیت ­های ثانویه قارچ ­ها هستند که می ­توانند علاوه بر فساد در مواد غذایی و تغییر خواص ارگانولپتیک، پیامدهای بسیار خطرناکی را برای سلامت انسان داشته باشند. ورود آفلانوکسین به بدن و هدف قرار دادن کبد به عنوان عضو اصلی درگیر، می­ تواند سبب ایجاد سرطان کبد و خون شود، لذا هدف از مطالعه حاضر سنجش آفلاتوکسین B1 در آرد ذرت و آرد گندم عرضه شده در شهرستان شهرکرد با استفاده از روش الایزا در سال 1401 می­ باشد.
روش بررسی: در این مطالعه تعداد 40 نمونه آرد، شامل 20 نمونه آرد ذرت و 20 نمونه آرد گندم از مراکز عرضه به صورت تصادفی نمونه­ گیری و به آزمایشگاه بهداشت مواد غذایی جهت ردیابی و تعیین میزان آفلاتوکسین  B1منتقل شدند.
یافته­ ها: نتایج نشان داد که تمامی نمونه‌های آرد گندم و آرد ذرت دارای سم آفلاتوکسین B1 بودند. میانگین آفلاتوکسین B1 در آرد گندم و آرد ذرت به ترتیب 0/95­±­2/58 و(g/kgµ) 2/07­±­3/47 نمونه محاسبه شد؛ که در میان 20 نمونه مورد بررسی از آرد ذرت، غلظت آفلاتوکسین B1 در محدوده (g/kgµ) 3/4 تا (g/kgµ) 1/9 و در 20 نمونه آرد گندم (g/kgµ) 7/90 تا (g/kgµ) 1/4 بود؛ بنابراین غلظت هیچ کدام از نمونه ­ها بیش از استاندارد ایران نبود.
نتیجه­ گیری: رخداد آفلاتوکسین­ B1 در تمامی نمونه­ های مورد بررسی در مطالعه حاضر کمتر از محدوده خطر تعیین شده توسط استاندارد ایران است، بنابراین در این مورد خطر بالایی سلامت مصرف ­کنندگان را تهدید نمی­ کند.