کاربران عمومی فقط به فهرست مقالات منتشر شده دسترسی دارند.
53 نتیجه برای موضوع مقاله:
ندا سیستانی، مظاهر معین الدینی، نعمت اله خراسانی، امیرحسین حمیدیان، محمدصالح علی طالشی، رخساره عظیمی یانچشمه،
دوره 10، شماره 1 - ( 3-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: توسعه شهری و صنعتی موجب افزایش میزان غلظت فلزات سنگین در محیط‌زیست شدهاند. هدف از این تحقیق ارزیابی اثر مجتمع‌های فولاد کرمان بر آلودگی خاک پیرامون آن به فلزات سنگین صورت گرفت.
روش بررسی: این مطالعه مقطعی و از نوع توصیفی- تحلیلی بود. فلزات سنگین 60 نمونه خاک سطحی (عمق cm 15-0) مجاور دو مجتمع فولاد با دستگاه طیف‌سنج جذب اتمی شعله‌ای (AAS) آنالیز شدند. شاخصهای منشایابی و تعیین درجه آلودگی شامل شاخصهای فاکتور غنی‌سازی (EF) و درصد آن، زمین انباشت (Igeo)، فاکتور آلودگی (Cf)، درجه آلودگی (Cd) و درجه اصلاح شده آلودگی (mCd) برای ارزیابی سطح آلودگی خاک محاسبه شدند.
یافته‌ها: میانگین غلظت فلزات سنگین نیکل، روی، آهن، سرب، کروم و کادمیوم به ترتیب 9/98، 54/38، 15063/33، 20/86، 3/54 و mg/kg 0/038 بودند. ترتیب فلزات سنگین براساس میانگین شاخصهای EF عبارت است از سرب>روی> کادمیوم >آهن >نیکل>کروم. شاخص Cf نیز نشان داد که 90 درصد نمونه‌ها دارای آلودگی متوسط تا قابل توجه با عنصر سرب هستند. نتایج درصد فاکتور غنی‌شدگی (EF)، غنای عنصر آهن (68/18 درصد) را نشان داد. مقادیر میانگین شاخص Cd و mCd به ترتیب 2/90 و 0/48 بود که درجه پایین آلودگی خاک‌ها را نشان داد.
نتیجه‌گیری: در این مطالعه غلظت سرب و کادمیم بیشتر تحت تاثیر مجتمع‌های فولاد بوده و غلظت سایر عناصر تحت تاثیر منابع طبیعی و انسانی است. مجتمع‌های فولاد بایستی در کاهش انتشار آلاینده‌ها به محیط اطرافشان برنامه‌ریزی نمایند.
ویدا پاست، کامیار یغمائیان، رامین نبی زاده نودهی، محمدهادی دهقانی، منصور مومنی، مازیار نادری،
دوره 10، شماره 2 - ( 6-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: آلودگیهای زیست محیطی ناشی از تخلیه و تلنبارکردن پسماندهای ساخت و تخریب اثرات نامطلوبی را بر روی بهداشت جامعه گذاشته است. این پژوهش با هدف انتخاب بهترین روش مدیریتی جهت دفع پسماندهای ساختمان‌سازی و تخریب شهر تهران در سال 1395 با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) صورت گرفت.
روش بررسی: این تحقیق از نوع توصیفی- کاربردی است. جامعه پژوهش شامل صاحب‌نظران و متخصصان بهداشت محیط در زمینه مدیریت پسماندهای ساختمانی بود. در این مطالعه ابتدا معیارها و همچنین گزینه‌های مختلف دفن بهداشتی، بازیافت و استفاده مجدد در نظر گرفته شد. سپس با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی، معیارهای مختلف امتیازدهی شد و به‌وسیله نرم افزار Expert Choice 11 مقایسه و آنالیز گردید.
یافته‌ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که در 6 سال گذشته درصد تخلیه در مراکز دفن ثابت 68 درصد، در گودهای مجاز 9 درصد و در مراکز استحصال 23 درصد بود. اولویت نهایی معیارها با توجه به معیار اقتصادی به ترتیب شامل استفاده مجدد (0/492)، بازیافت (0/274) و دفن بهداشتی (0/235) بود. همچنین با توجه به معیار زیست محیطی به ترتیب استفاده مجدد (0/492)، بازیافت (0/373) و دفن بهداشتی (0/198) گزارش شد و با توجه به معیار اجتماعی به ترتیب دفن بهداشتی (0/5)، بازیافت (0/279) و استفاده مجدد (0/222) بود.
نتیجه‌گیری: در این مطالعه گزینه استفاده مجدد با وزن 0/439 بهترین گزینه دفع و گزینه بازیافت با وزن 0/312 دومین ارجحیت و همچنین گزینه دفن در زمین با وزن 0/250 به عنوان گزینه نهایی انتخاب شد.
سهراب مظلومی، عباس اسماعیلی ساری، نادر بهرامی فر، مظاهر معین الدینی،
دوره 10، شماره 2 - ( 6-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: گرد و غبار خیابانی یکی از منابع مهم ورود ذرات معلق و فلزات سنگین همراه آنها به اتمسفر است. این مطالعه با هدف بررسی میزان آلودگی فلزات سنگین در گرد و غبار خیابانی شهر تهران و ارزیابی ریسک اکولوژیکی آنها انجام شد.
روش بررسی: نمونه برداری از گرد و غبار خیابانی در شرق و غرب تهران انجام و پس از آماده‌سازی نمونه‌ها، غلظت فلزات سنگین بوسیله دستگاه ICP-MS اندازه گیری شد. میزان آلودگی فلزات سنگین گرد و غبار خیابانی با استفاده از شاخص زمین انباشتگی، شاخص آلودگی، شاخص آلودگی تجمعی، فاکتور غنی شدگی و شاخص ریسک اکولوژیک ارزیابی شد.
یافته‌ها: شاخص‌ها نشان دادند گرد و غبار خیابانی هر دو منطقه مورد مطالعه از نظر عناصر Li، Al، Ti، V، Cr، Mn، Fe، Ni، Sr و Ba غیرآلوده بوده و منشاء این عناصر عمدتا منابع طبیعی است اما عناصر Cd، Cu، As، Zn، Sn و Pb آلودگی متوسط تا بالایی نشان دادند. این عناصر در هر دو منطقه درجه غنی شدگی بسیار بالا تا شدیدا بالا داشتند و منشا آنها عمدتا منابع آنترپوژنیک است. شاخص ریسک اکولوژیک برای منطقه شرق ریسک اکولوژیکی متوسط و برای منطقه غرب ریسک اکولوژیکی پایین نشان داد.
نتیجه‌گیری: بالاتر بودن میزان Pb در منطقه نمونه برداری شرق باعث شده است که این منطقه ریسک اکولوژیکی بالاتری نشان دهد. لذا گرد و غبار خیابانی در این منطقه از نظر آلودگی به فلزات سنگین به‌ویژه Pb و منابع ورود آن به محیط باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
حاتم گودینی، صدیقه کریم پور روشن، زهرا ایمانیان، تهمینه ناجی، بهاره میرزا هدایت،
دوره 10، شماره 3 - ( 9-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: تجزیه و تحلیل حالات بالقوه خطا و اثرات ناشی از آن (FMEA)، یکی از تکنیک های ارزیابی ریسک است. این پژوهش، با هدف شناسایی، ارزیابی، اولویت بندی و تحلیل خطر مرتبط با فرایند مدیریت پسماندهای پزشکی با استفاده از روش FMEA و ارائه راهکارها و اقدامات مناسب جهت کنترل، کاهش خطرات احتمالی این فرایند در بیمارستان مرکز طبی کودکان مورد استفاده قرار گرفت.
روش بررسی: این مطالعه به‌صورت توصیفی- مقطعی در 6 ماهه اول سال 95 در این بیمارستان انجام شد. برای جمع آوری داده ها، از کاربرگ استاندارد FMEA و نمونه گیری مبتنی بر هدف استفاده شد. در این روش، به هر یک از خطاها براساس شدت، میزان وقوع و احتمال کشف خطا، نمرهای بین 1 تا 10 تعلق گرفت که از حاصل ضرب این سه شاخص، نمره عدد اولویت ریسک (RPN) بدست آمده است.
یافته ها: در این مطالعه در مجموع، 33 حالت بالقوه خطر مرتبط با استفاده از روش ارزیابی ریسک FMEA شناسایی گردید. بیشترین عدد اولویت ریسک مربوط به عدم شستشوی ترولی های حمل پسماند (waste containers) که عدد 360 و کمترین عدد اولویت مربوط به خطر نداشتن جعبه ایمن (safety box) برای دفع پسماندهای نوک تیز و برنده در بخش ها بوده که عدد 30 بدست آمده است.
نتیجه گیری: از آنجائی که یکی از منابع مهم آلودگی محیط زیست، پسماندهای پزشکی است و از سوی دیگر به دلیل بالا بودن هزینه های مراحل مختلف مدیریت پسماند در بیمارستان، استفاده از تکنیک FMEA ضمن کاهش هزینه ها، ایمنی و سلامت پرسنل را افزایش داده و به حفظ محیط زیست نیز کمک می نماید.
کیوان عزی مند، عطاءاله عبدالهی کاکرودی،
دوره 10، شماره 4 - ( 12-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: ازن سطح زمین (O3) به‌عنوان یکی آلاینده‌های بسیار خطرناک دارای اثرات قابل‌توجهی برای سلامت ساکنان مناطق شهری است. هدف از این مطالعه شناسایی عوامل مؤثر بر تشکیل ازن و مدلسازی تغییرات مکانی و زمانی غلظت ازن در کلان شهر تهران است.
روش بررسی: داده‌های مورد استفاده در این تحقیق شامل داده‌های هواشناسی و داده‌های مربوط به غلظت آلاینده‌ها برای سال 1393 است. در این پژوهش ابتدا تاثیر و همبستگی پارامترها با غلظت ازن با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون (coefficient of Pearson) و سپس مدلسازی غلظت ازن، با روش رگرسیون خطی چند متغیره (multivariate linear regression) انجام شد.
یافته‌ها: مدل توسعه داده شده توانایی توصیف 79 درصد تغییرات داده برای سال 1393 را داشته است. آنالیز زمانی غلظت ازن نشان می‌دهد که بهترین عملکرد مدل برای فصل تابستان (0/771R2=) و تیر ماه (0/778R2=) بوده است. همچنین نتایج مدلسازی مکانی برای ایستگاه‌های سنجش آلودگی نشان می‌دهد که ایستگاه شهرداری منطقه 4 دارای کمترین ضریب تشخیص مکانی (0/6R2=) و ایستگاه اقدسیه دارای بالاترین ضریب تشخیص (0/79R2=) هستند. در نهایت توزیع مکانی مقدار غلظت ازن تخمین زده شده با مقدار غلظت ازن اندازه گیری در سطح ایستگاه همخوانی کاملی داشت.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج این مطالعه، تمامی پارامترهای مربوط به غلظت آلاینده‌ها همراه با پارامترهای هواشناسی از عوامل موثر در مدلسازی غلظت ازن سطح زمین بوده‌اند. همچنین پراکنش مکانی غلظت ازن در شهر تهران نشان از غلظت بیشتر ازن در جنوب و شرق تهران نسبت به شمال و غرب تهران بوده است.
رضا رفیعی، مظاهر معین الدینی، نعمت اله خراسانی،
دوره 11، شماره 1 - ( 3-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: هدف از انجام این مطالعه تحلیل حساسیت و عدم قطعیت یک مدل برای برآورد نرخ فرایندهای هوازی در محل دفن پسماندهای شهری است.
روش بررسی: از روش مونت کارلو که یکی از روش‌های رایج برای برآورد عدم قطعیت در نتایج مدل‌ها است در این تحقیق استفاده شد. پس از به‌دست آوردن داده‌های مبنا از طریق آزمایش، و با در نظر گرفتن تابع توزیع احتمال یکنواخت داده‌های ورودی برای شبیه سازی مونت کارلو از یک بازه %15± از داده‌های مبنا به‌طور تصادفی نمونه برداری شد. مدل 1000 مرتبه اجرا شد. در نهایت شاخص کل سوبول (Total Sobol Index) برای هر یک از ورودی‌ها محاسبه شد. عدم قطعیت خروجی‌های مدل با استفاده از میانگین و خطای استاندارد میانگین در نتایج مونت کارلو به‌دست آمد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که میزان انتشار دی اکسید کربن بیشترین اثر را بر برآورد نرخ فرایند کمپوست در محل دفن دارد. تمام ورودی‌های مدل اثر تقریبا مشابهی در تغییرات نرخ فرایند اکسیداسیون متان داشتند. نرخ فرایند هضم بی هوازی بیشتر تحت تاثیر تغییرات در میزان انتشار متان بود. میانگین‌های محاسبه شده برای خروجی‌ها با استفاده از شبیه سازی مونت کارلو بسیار نزدیک به عدد برآورد شده توسط داده‌های مبنا و در بازه %10± بود.
نتیجه‌گیری: نتایج تحلیل حساسیت نشان داد که واریانس در خروجی‌های مدل ناشی از عدم قطعیت در اندازه گیری متان و دی اکسید کربن منتشر شده از محل دفن است. بنابراین با افزایش تعداد نمونه میتوان عدم قطعیت نتایج را به‌طور معنی‌داری کاهش داد.
علی میثاقی، معصومه سعیدی، نگین نوری، محمدرضا رضایی گلستانی،
دوره 11، شماره 1 - ( 3-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: ترکیبات ضد میکروبی طبیعی دارای ظرفیت ارزشمندی برای استفاده در انواع مواد غذایی جهت مقابله با میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا و عامل فساد هستند. اهداف این مطالعه شامل تولید فیلم‌های زیست‌تخریب‌پذیر به کمک ترکیب پلی‌لاکتیک اسید با غلظت‌های مختلف اسانس پونه کوهی و یا عصاره اتانولی بره‌موم و بررسی ویژگی‌های فیزیکی و ضدمیکروبی فیلم‌های حاصل بودند.
روش بررسی: فیلم‌های فعال بر پایه پلی‌لاکتیک اسید به کمک روش قالب‌گیری تولید شدند و ضخامت و مهمترین پارامترهای رنگی آنها به ترتیب به کمک میکرومتر دیجیتال و دستگاه رنگ‌سنج اندازه‌گیری شدند. در ادامه اثرات ضد‌باکتریایی فیلم‌های حاصل علیه چهار باکتری بیماری‌زای رایج غذازاد شامل استافیلوکوکوس اورئوس، اشرشیا کلی، ویبریو پاراهمولیتیکوس و لیستریا مونوسایتوژنز، بوسیله روش انتشار دیسک مورد ارزیابی قرار گرفتند.
یافته‌ها: نتایج ارزیابی‌های فیزیکی نشان دادند که اولا با اضافه شدن غلظت‌های مختلف دو ماده فعال، غالبا ضخامت فیلم‌های حاصل بصورت معنی‌داری افزایش یافت (0/05 < p)، و ثانیا، حضور این ترکیبات در ساختار فیلم‌ها همزمان باعث کاهش روشنایی و افزایش میزان زردی و قرمزی فیلم‌ها شد. هیچ‌یک از فیلم‌های پلی‌لاکتیک اسید خالص و یا حاوی عصاره بره‌موم، اثر ضدمیکروبی به جای نگذاشتند، اما تمامی فیلم‌های حاوی درصد‌های بالاتر اسانس پونه کوهی (۵ و ۱۰ درصد) به‌صورت وابسته به غلظت علیه هر ۴ سویه باکتریایی موثر بودند، و این اثرات در رابطه با باکتری‌های گرم مثبت شدیدتر ثبت شد. بیشترین هاله عدم رشد هم در مورد فیلم شماره حاوی ۱۰ درصد اسانس و ۲ درصد بره‌موم ثبت شد که مقادیر آن به ترتیب 56/66، ۴5/۴6، 17/91و 17/65mm در مورد استافیلوکوکوس اورئوس، لیستریا مونوسایتوژنز، ویبریو پاراهمولیتیکوس و اشرشیا کلی بودند.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این مطالعه، حضور عصاره اتانولی بره‌موم به تنهایی در فرمولاسیون اولیه فیلم‌های پلی لاکتیک اسید علیه چهار پاتوژن غذازاد مورد مطالعه تاثیرگذار نبوده، در حالی‌که اضافه شدن این ترکیب به فیلم‌های حاوی اسانس پونه کوهی موجب افزایش ویژگی‌های موثر ضد باکتریایی فیلم‌های حاصل شد. در نتیجه، استفاده همزمان از این دو ترکیب در ساختار فیلم‌های آبگریز مانند فیلم پلی لاکتیک اسید برای تولید فیلم‌های فعال بسته‌بندی مواد غذایی توصیه می‌گردد.
یاسر عباسی، فرهاد میرزایی، تیمور سهرابی،
دوره 11، شماره 3 - ( 9-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: این تحقیق به منظور بررسی توزیع سطحی و عمقی فلزات سنگین سرب، مس و نیکل در خاک اراضی آبیاری شده با پساب در جنوب شهر تهران به کمک GIS و مدل هایدروس انجام شد که انتظار می رود اطلاع جامعی از پراکندگی و غلظت آنها در خاک به‌دست آورد.
روش بررسی: پهنه بندی فلزات سنگین مس، نیکل و سرب با استفاده از روش کریجینگ در محیط GIS به کمک واریوگرام های دایره ای، کروی، نمایی و گوسین بررسی شد. علاوه بر این، مدلسازی جریان عمقی آب و فلزات سنگین در محیط خاک توسط مدل هایدروس یک بعدی، تا عمق cm 50 خاک برای یک دوره 210 روزه صورت گرفت و میزان غلظت فلزات سنگین تا عمق ریشه شبیه سازی شد.
یافته ها: بررسی توزیع سطحی عنصر سرب با مدل کروی نشان داد تغییرات این عنصر در محدوده 20 تا mg/kg 70 بوده است. این مقادیر برای عنصر مس mg/kg 50-60 و برای عنصر نیکل در محدوده mg/kg 30 بوده است. بررسی انتقال عمقی عناصر سنگین نیز در داخل خاک با استفاده از مدل هایدروس نشان داد در لایه cm 0-15 اولیه خاک مقدار شبیه سازی شده بیشترین مقدار را دارد و روند تغییرات عمقی عناصر در لایه های پایین‌تر بصورت کاهشی است.
نتیجه‌گیری: مقایسه غلظت این عناصر با استاندارد مجاز معرفی شده توسطWHO نشان داد عنصر سرب در این منطقه بالاتر از میزان مجاز بوده است. همچنین مدل های مورد استفاده توانستند به‌طور قابل قبولی بررسی توزیع عمقی یا سطحی فلزات سنگین را میسر سازند.
پریسا نوروزی فرد، ثمر مرتضوی، صدیقه اسد، نسرین حسن زاده،
دوره 11، شماره 3 - ( 9-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: رسوبات دریایی مهمترین اجزای پایش سلامت بوم‌سازگان های (اکوسیستم) آبی هستند. پژوهش حاضر با استفاده از شاخص های کیفیت رسوب به بررسی وضعیت آلودگی در بوم سازگان قشم و نیز ارزیابی میزان سمیت عناصر مورد بررسی برای موجودات زنده آن می پردازد.
روش بررسی: نمونه‌برداری از رسوبات سطحی هفت ایستگاه در سواحل قشم انجام و نمونه‌ها با ترکیبی از اسید نیتریک و پرکلریک هضم و غلظت فلزات با دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری شد.
یافته ها: نتایج شاخص های برآورد سمیت بوم شناختی نشان داد رسوبات دریاچه هامون و اسکله ذاکری از نظر زیستی سمیت زیادی دارند. نتایج شاخص برخه خطر اصلاح شده حاکی از بالا بودن شدت آلودگی برای فلزات مس و نیکل در اغلب ایستگاه‌ها است که با نتایج شاخص آلودگی بالقوه در رابطه با فلز نیکل مطابقت دارد. همچنین نتایج شاخص آلودگی بالقوه و فاکتور آلودگی در مورد مقدار عنصر سرب مطابقت دارد. مطابق نتایج شاخص آلودگی دریاچه هامون و اسکله ذاکری به شدت آلوده و شاخص اصلاح شده آن نشان‌دهنده وضعیت آلوده در رمچاه، دریاچه هامون، اسکله ذاکری و جزایر ناز است. شاخص غنی شدگی نیز با آلودگی قابل توجه در رابطه با اغلب فلزات مویدی بر سایر شاخصهای مورد بررسی و آلودگی منطقه مورد مطالعه است.
نتیجه گیری: با توجه به بالاتر بودن غلظت عناصر از رهنمودهای کیفیت رسوب، وجود سمیت بالای رسوبات برای آبزیان این بوم‌سازگان تایید می شود. ایستگاه‌های رمچاه، دریاچه هامون، اسکله ذاکری وضعیت آلودگی بالاتری داشته‌اند و سمیت بالایی برای آبزیان نشان می دهد که فلزات مس، نیکل و در برخی موارد، سرب بیشترین سهم را در ایجاد آلودگی رسوبات منطقه دارند.
محمدرضا جلوخانی نیارکی، فخرالدین حاجیلو، لیلا حسن زاده،
دوره 11، شماره 3 - ( 9-1397 )
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی صوتی یکی از مشکلات اساسی و آسیب زا در جوامع امروزی است که آثار سوء فیزیولوژیکی، روانی، اقتصادی و اجتماعی را برای انسان در پی دارد. این مسئله در محیط های کار صنعتی از اهمیت بیشتری برخوردار است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف معرفی و ارائه کاربردهای فناوری سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای مدلسازی و تحلیل مکانی آلودگی صوتی در محیط های کار صورت گرفته است.
روش بررسی: ابتدا نقشه سالن های کارخانه مورد نظر ترسیم و موقعیت دستگاه ها برداشت شد. سپس نمونه برداری تراز فشار صوت انجام شد و بر روی نقشه ثبت گردید. نتایج نمونه برداری شامل مکان ها و مقادیر نمونه ها برای آنالیزهای مکانی وارد نرم افزار گردیدند. در مرحله بعد کاربردهای GIS برای ارزیابی آلودگی صوتی محیط های کار تعریف و با استفاده از توابع تحلیلی GIS اجرا شدند.
یافته ها: میانگین تراز فشار صوت سالن بافندگی (dB95)، سالن ریسندگی 1 (dB93) و سالن ریسندگی 2 (dB88) به‌دست آمد. کاربردهای GIS اجرا شده شامل برآورد تراز فشار صوت در محدوده های مختلف سالن ها و در فواصل مشخص از دستگاه ها، تعیین محدوده های خطر، پهنه بندی میزان تراز فشار صوت در سالن های مذکور، اولویت بندی تاثیر دستگاه های مختلف در تراز فشار صوت یک نقطه، پیش بینی تغییرات با جابجایی دستگاه ها و توزیع بهینه دستگاه ها است که نتایج آنها به‌صورت نقشه و اطلاعات آماری ارائه گردید.
نتیجه گیری: با توجه به کاربردهای GIS ارائه شده برای بررسی آلودگی صوتی محیط های کار، میتوان نتیجه گرفت که GIS ابزار بسیار سودمندی برای ارزیابی آلودگی صوتی است و می تواند برنامه ریزی های مرتبط با کنترل آلودگی صوتی را بهبود بخشد.
سودا فلاح جوکندان، مجتبی یگانه بادی، علی اسرافیلی، علی آذری، احسان احمدی، هاله ترهنده، مجید کرمانی،
دوره 12، شماره 2 - ( 6-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: فعالیت صنایع مختلف موجب تولید طیف وسیعی از آلاینده‌ها و ترکیبات سمی می‌شود. از جمله این ترکیبات میتوان به کاتکول اشاره کرد که یک ترکیب آلی حلقوی با سمیت بالا و مقاوم در برابر تجزیه است. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی کارایی کربن فعال پودری مغناطیسی شده با نانو ذرات اکسید آهن در حذف کاتکول از محلولهای آبی به روش سطح پاسخ است.
روش بررسی: روش هم ترسیبی به منظور سنتز کربن فعال پودری مغناطیسی مورد استفاده قرار گرفت و خصوصیات آن با آنالیزهای SEM و XRD بررسی شد. سپس تاثیر پارامترهایی چون pH، زمان تماس، دوز جاذب، غلظت اولیه کاتکول، دما بر روی کارایی فرایند جذب براساس روش سطح پاسخ (باکس بانکن) مورد بررسی قرار گرفت. غلظت باقیمانده کاتکول با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا در طول موج nm 275 اندازه‌گیری شد.
یافته‌ها: نتایج حاصل نشان داد حداکثر کارایی فرایند جذب در غلظت mg/L 20، pHبرابر با 3، زمان تماس min 90 و در دمای ºC 25 و دوز جاذب g/L 1/5حاصل شد. بررسی ایزوترم و سینتیک نشان داد که داده‌های تجربی فرایند جذب کاتکول به ترتیب با مدل لانگمویر و شبه درجه دوم همبستگی دارد. مطالعه ترمودینامیک واکنش نیز بیانگر اگزوترمیک و خود بخودی فرایند است.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان دادند که فرایند جذب با استفاده از کربن فعال پودری مغناطیسی شده با نانوذرات اکسید آهن در pH اسیدی راندمان بهتری دارد. در نتیجه فرایند مورد مطالعه به‌عنوان یک روش مؤثر، سریع و ارزان برای حذف کاتکول از محلولهای آبی پیشنهاد می‌شود که با توجه به زمان اندک واکنش، از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به‌صرفه است.
خدیجه فرجی مهیاری، شاهین رفیعی، علیرضا کیهانی، زهرا فرجی مهیاری،
دوره 12، شماره 3 - ( 9-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: آگاهی از مقدار تولید پسماند جامد شهری، نقش ویژه‌ای در تدوین سیاست‌های مدیریت پسماند ایفا می‌کند. تاکنون، روش‌های مختلف برای تخمین مقدار تولید پسماند بهکار گرفته شدهاند. در این پژوهش هشت فرم خاص از توابع ریاضی با روش تحلیل رگرسیون مبتنی بر جمعیت برای پیش‌بینی تولید پسماند ارزیابی شدند.
روش بررسی: آزمون معنی‌داری هر یک از مدل‌ها با آماره F و آزمون ضرورت وجود پارامترهای پیشگو با آماره t انجام شد. از شاخصهای آماری ضریب تعیین (R2)، ضریب تعیین تعدیل شده (R2Adjusted)، ریشه میانگین مربع خطا (RMSE)، خطای اریبی (MBE) و درصد میانگین خطا (MPE) برای نکویی برازش مدل‌ها استفاده شده است. برای بررسی توانایی پیشگویی مدل‌ها ضریب تعیین پیش‌بینی شده (R2Predicted) با روش اعتبارسنجی متقابل یک‌طرفه محاسبه شد.
یافته‌ها: نتایج تحلیل نشان داد مدل‌های چندجمله‌ای درجه دو و بالاتر علی‌رغم دقت خوب، معنی‌دار نبوده (در سطح 0.01) و برای پیش‌بینی‌های بلند مدت مناسب نیستند. مدل‌های خطی، توانی و نمایی با R2 به‌ترتیب 0.942، 0.932 و 0.936 و R2Predicted به ترتیب 0.904، 0.893 و 0.898 بهترین هستند؛ اما، عدم قطعیت در مدل نمایی بیشتر است.
نتیجه‌گیری: وضعیت تولید پسماند در چهار سناریوی مبتنی بر رشد جمعیت (افزایش، تثبیت و کاهش موالید) برای کلان شهر تهران در سال‌های 1400-1430 بررسی شد. هر چهار سناریو، افزایش تولید سالانه و سرانه پسماند را تا سال 1430 نشان می‌دهند. بنابر نتایج، انتظار می‌رود تولید روزانه پسماند در تهران از ton 7360 به حداکثر ton 12317 در سال 1430 برسد.
رضا بیات، خسرو اشرفی، مجید شفیع پور مطلق، محمدصادق حسنوند، رجبعلی درودی،
دوره 12، شماره 3 - ( 9-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: با وجود بهبود قابل توجه کیفیت هوا در سال 1397 در تهران و کمتر شدن میانگین غلظت‌های اکثر آلاینده‌ها در مقایسه با سال‌های قبل، کیفیت هوا در این کلانشهر کماکان با مقادیر رهنمود سازمان جهانی بهداشت و استاندارد ملی فاصله دارد. هدف این مطالعه، برآورد اثرات آلودگی هوا بر سلامت در شهر تهران و با لحاظ نمودن توزیع مکانی ذرات معلق هوا با قطر 2/5 میکرومتر و کمتر (PM2.5) و توزیع مکانی جمعیت، در تعیین میزان مواجهه است.
روش بررسی: در این مطالعه، ضمن معرفی تابع غلظت-پاسخ GEMM و نرم‌افزار BenMAP-CE، مرگ و میر منتسب به مواجهه بلند مدت با PM2.5 هوای آزاد و توزیع مکانی آن در تهران برای سال‌های 1396 و 1397 از این طریق تخمین زده شده است. داده‌های غلظت ساعتی PM2.5 ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا جهت تخمین میزان غلظت PM2.5 برای 349 محله تهران استفاده شده است.
یافته‌ها: نتایج به‌دست آمده نشان داد که میانگین غلظت مواجهه با PM2.5 وزن‌دهی شده با جمعیت در شهر تهران در سال‌های 1396 و 1397 برابر µg/m3 31/8 و µg/m326/2 بوده است. با استفاده از تابع GEMM، در مجموع 377,7 (126,6-581,8) مرگ منتسب به PM2.5 در سال 1396 در بزرگسالان (بزرگ‌تر از 25 سال) برآورد گردید و برای سال 1397 این تعداد 418,6 (918,5-753,6) برآورد شد.
نتیجه‌گیری: توزیع مکانی مرگ‌های منتسب به PM2.5 نشان داد نرخ مرگ منتسب به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت، در مناطق 16 و 18 شهرداری تهران از سایر مناطق بالاتر و در منطقه یک از مناطق دیگر پایین‌تر است.
محمد علی ززولی، زینب کریمی، رضا رفیعی،
دوره 12، شماره 4 - ( 12-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: یکی از چالش های عمده در مدیریت شهری در جوامع بشری کنونی مربوط به جمع آوری، بازیافت و دفع مواد زائد جامد و فاضلاب است. مدیریت ضعیف پسماند باعث آلودگی آب، خاک و هوا می گردد و تاثیر عمده ای بر سلامت عمومی خواهد داشت. در مطالعه حاضر، از رویکرد ارزیابی چرخه حیات به منظور بررسی وضعیت حاضر سامانه مدیریت پسماند شهر نور استفاده گردید.
روش بررسی: این تحقیق با 5 سناریو شامل: 1- بازیافت، کمپوست و دفن غیربهداشتی؛ 2- بازیافت، کمپوست و دفن بهداشتی؛ 3- بازیافت، زباله سوز و دفن بهداشتی؛ 4- بازیافت، کمپوست و هاضم بی هوازی، زباله سوز، دفن بهداشتی؛ 5- بازیافت و دفن غیربهداشتی؛ در نظر گرفته شد. داده‌های مورد نیاز سیاهه نویسی چرخه حیات از طریق بررسی منابع، تهیه فرم گردآوری داده و تکمیل آن توسط پرسنل؛ همچنین بازدید میدانی جمع آوری گردید. سیاهه نویسی چرخه حیات به کمک مدل 1- IWMصورت پذیرفت .
یافته ها: سناریو پنجم که سناریو وضعیت موجود منطقه است در قسمت خروجی های سمی و شاخص اکولوژیکی در بین تمامی سناریوها بیشترین بار زیست محیطی را وارد می کند. میزان مصرف انرژی در سناریو اول و پنجم به‌دلیل دفن غیر بهداشتی بالاتر از سناریوهای دیگر بود. به‌ترتیب بیشترین و کمترین نقش در تولید گاز متان را سناریوی پنجم و چهارم دارند.
نتیجه گیری: با توجه به شاخص اکولوژیکی، سناریوی چهارم (بازیافت، کمپوست و هاضم بی هوازی، زباله سوز و دفن بهداشتی) بهترین سناریو بوده است. سناریوی پنجم با تولید بیشترین بار آلودگی بدترین سناریو بوده است.
احد رضایان قیه باشی، احسان مرزبان،
دوره 12، شماره 4 - ( 12-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: کلان‌روندهای جهانی از یک سو و روندها و مؤلفه‌های داخلی از سوی دیگر، آینده محیط‌زیست ایران را در هاله‌ای از ابهام همراه با نگرانی قرار داده است. در محیطی پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی، میتوان با بهره‌گیری از تفکر سناریویی (مبتنی بر شناسایی و بازشکافی پیشران‌ها و عدم‌قطعیت‌های سازنده آینده) تصاویری ملموس و قابل درک از آینده‌های قابل تصور یا محتمل در قالب سناریوهایی چندگانه ارائه داد. هدف از این پژوهش، توصیف داستان‌ها و ترسیم تصاویری از آینده محیط زیست ایران در قالب سناریوهای سازگار و محتمل است.
روش بررسی: روش مورد استفاده در این پژوهش برنامه‌ریزی مبتنی بر سناریو است که در هشت گام طراحی و پیاده شده است. روش گردآوری داده در این پژوهش کیفی و با استفاده از مصاحبه، پنل خبرگی و پیمایش دلفی است. همچنین، از نرم افزارهای میک‌مک و سناریو ویزارد برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شده است.
یافته‌ها: یافته‌های این پژوهش در دو بخش ارائه شده است. بخش اول شامل شناسایی و دسته‌بندی مولفه‌های کلیدی، پیشران‌ها و عدم قطعیت‌های مرتبط است. پنج پیشران "جمعیت"، "گرمایش جهانی"، "گفتمان زیست محیطی"، "مدیریت فرایند توسعه" و "فناوری‌ها" در این بخش تعیین شده و روابط اثرگذاری و اثرپذیری میان مولفه‌ها تحلیل شده است. بخش دوم به شناسایی و توصیف سناریوهای محتمل و سازگار براساس پیشران‌ها و عدم‌قطعیت‌های ذیربط، پرداخته است.
نتیجه‌گیری: مبتنی بر یافته‌های پژوهش، پنج سناریوی محتمل و سازگار شامل الف) راز بقا، ب) مدیریت علیه زمین، پ) مهاجرت اقلیمی، ت) بازگشت درناها و ث) فناوری علیه زمین، تبیین و مقایسه شدهاند. آشنایی با روایت هر کدام از این سناریوها و مقایسه مطلوبیت آنها، کنشگران و تصمیم‌گیران را قادر می‌سازد تا فرایند ساخته شدن آینده را تحت تاثیر قرار دهند. بر این اساس، توسعه فناوری‌های سازگار با محیط زیست و نیز مدیریت سازگار با محیط زیست، مبنایی برای طراحی اقدامات آینده در این عرصه است.
مظاهر معین‌الدینی، سیدحسن موسوی، زهره عیسی خان بیگی، سمیه حیدری،
دوره 13، شماره 3 - ( 9-1399 )
چکیده
زمینه و هدف: از مهمترین اهداف مدیریت محیط‌زیست شهری، پایش کیفیت هوا است. با استقرار صحیح ایستگاه‌های پایش میتوان وضعیت واقعی کیفیت هوا را به‌دست آورد. هدف این مطالعه مکان‌یابی ایستگاه‌های پایش کیفیت هوای شهر کرج است.
روش بررسی: براساس رویکرد دومرحله‌ای، در مرحله اول نقشه شایستگی، با استفاده از روش WLC تهیه شد. اولویت‌بندی مناطق شهرداری کرج برای نصب ایستگاه مشخص شد. پهنه‌های دارای اولویت، با استفاده از رویکرد تاپسیس مشخص شدند. در مرحله دوم، با بازدید میدانی از بین گزینه‌های دارای اولویت، مکان‌های مناسب استقرار ایستگاه‌های پایش هوای شهر کرج معرفی شدند.
یافته‌ها: تعداد 10 ایستگاه براساس تعداد مناطق شهرداری و جمعیت شهر کرج پیشنهاد شد. معیارها برای مرحله اول مانند معیارهای فاصله از معابر و تقاطع‌ها وزن‌دهی و استاندارد شدند. بیشترین و کمترین اهمیت نسبی را بین معیارهای مورد نظر، به‌ترتیب معیارهای فاصله از معابر و فضای سبز دارند. مناطق سه و نه شهر به‌ترتیب دارای بیشترین و کمترین اولویت برای استقرار ایستگاه پایش کیفیت هوا هستند. در مرحله اول 30 گزینه دارای اولویت برای استقرار ایستگاه مشخص شدند. در مرحله دوم با بازدید میدانی براساس معیارهای مانند حداقل فاصله از فضای سبز، تقاطع و منابع انتشار، تعداد 10 گزینه مناسب برای استقرار ایستگاه پایش کیفیت هوا مشخص شدند.
نتیجه‌گیری: در رویکرد پیشنهادی ابتدا گزینه‌های دارای اولویت استقرار مشخص شده و در گام بعدی با صرف هزینه، زمان و تلاش منطقی، محل نهایی استقرار ایستگاه‌های پایش کیفیت هوا مشخص شدند. این رویکرد پیشنهادی را میتوان در سایر شهرها برای استقرار ایستگاه‌های پایش کیفیت هوای شهری بهکار برد.
علی دریابیگی زند، مریم ربیعی ابیانه،
دوره 14، شماره 1 - ( 3-1400 )
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به روند فزاینده تولید پسماندهای شهری، درصورتی‌که سیستم مدیریتی مناسبی برای چنین امری بهکار گرفته نشود، منجر به آلودگیهای محیط‌زیستی شده و سلامت بشر را به خطر می‌اندازد. این مطالعه با هدف مقایسه سناریوهای گوناگون مدیریت پسماند شهر چالوس، با رویکرد ارزیابی چرخه حیات و به جهت انتخاب کارآمدترین روش به لحاظ سازگاری با محیط‌زیست، انجام گرفت.
روش بررسی: پس از بررسی ویژگی‌های کمی و کیفی پسماندهای تولیدی و روش دفع کنونی آنها در شهر چالوس، نتایج حاصل برای ارزیابی چرخه حیات شش سناریوی مختلف مدیریت پسماند، شامل ترکیب چهار روش کمپوست، بازیافت، زباله‌سوزی به‌همراه استحصال انرژی و دفن بهداشتی، استفاده شد. سیاهه‌نویسی چرخه حیات با کمک مدل IWM-2 صورت گرفت.
یافته‌ها: سیستم فعلی مدیریت پسماندهای شهری در چالوس (سناریوی اول) با شاخص اکولوژیکی ۰۶+E1/73 بیشترین بار آلایندگی را به محیط‌زیست وارد می‌کند. گنجاندن روش‌های دفع کمپوست بخش آلی زایدات و بازیافت از مواد قابل تجزیه، با افزایش مقدار مواد جهت بازیافت و استفاده مجدد و همچنین جلوگیری از انتشارات ناشی از تولید مواد اولیه، میزان انتشار آلاینده‌های محیط‌زیستی را بطور قابل توجهی کاهش می‌دهد. بطوری‌که سناریوی پنجم (۶۰ درصد کمپوست، ۳۰ درصد بازیافت و ۱۰ درصد دفن بهداشتی) با شاخص اکولوژیکی ۰۵+E2/00- کمترین آلودگی را تولید می‌کند.
نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه درصد بالایی از ترکیب پسماندهای شهری چالوس را مواد فسادپذیر تشکیل می‌دهند، اعمال همزمان روش‌های کمپوست و بازیافت میتواند گزینه مناسبی به منظور مدیریت بهینه زایدات در شهر چالوس باشد و نقش مهمی در کاهش بار آلایندگی محیط‌زیست ایفا کند.
صادق حسین‌نیایی، محمد جعفری، علی طویلی، سلمان زارع،
دوره 14، شماره 1 - ( 3-1400 )
چکیده
زمینه و هدف: امروزه آلودگی خاک و آب با فلزات سنگین یکی از چالش‌های مهم در سراسر جهان است. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت آلودگی خاک‌های اطراف یک معدن سرب و روی است.
روش بررسی: در تابستان 1398 تعداد 100 نمونه خاک از اطراف معدن برداشت و خصوصیات بافت، اسیدیته، شوری، کلسیم کربنات، ماده آلی و فلزات سنگین کروم، کبالت، روی، سرب و کادمیوم اندازه‌گیری شدند. شاخصهای فاکتور آلودگی (PI)، ضریب غنی‌شدگی (EF)، انباشت ژئوشیمیایی (Igeo)، احتمال سمیت (MERMQ)، بار آلودگی (PLI)، غنی‌شدگی زمینه (PIN)، امنیت آلودگی (CSI) و نمرو (PINemerow) فلزات سنگین محاسبه شدند. همبستگی بین متغیرهای خاک و تعیین منشأ فلزات با استفاده از همبستگی پیرسون و تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA) انجام شد.
یافته‌ها: میانگین غلظت کروم، کبالت، روی، سرب و کادمیوم به‌ترتیب 92، 21/33، 453/98، 351/24 و mg/kg 4/28 است. میزان آلایندگی فلزات براساس شاخصهای PI، EF و Igeo برای عناصر کروم و کبالت (متوسط)، روی (قابل توجه) و سرب و کادمیوم (خیلی شدید) است. نتایج شاخصهای MERMQ، PLI، PIN، CSI و PINemerow آلودگی بالای خاک منطقه به فلزات سنگین را نشان داد. براساس آنالیز PCA عناصر سرب، روی و کادمیوم در یک گروه قرار می‌گیرند که دارای منشأ انسان‌زاد هستند. کروم و کبالت نیز با همبستگی 88 درصد دارای منشأ زمین‌شناسی یکسان هستند.
نتیجه‌گیری: فعالیت‌های معدن‌کاوی بایستی با احتیاط بیشتری صورت گیرد و تمهیداتی جهت کاهش آلودگی صورت بگیرد.
مریم عبدی، سیدرضا عظیمی پیرسرائی، محمدرضا محمدی زاده،
دوره 14، شماره 1 - ( 3-1400 )
چکیده
زمینه و هدف: نظارت بر میزان تابش فرابنفش نور خورشید می تواند زمینه را برای ارزیابی مواجهه افراد به منظور بالا بردن آگاهی عمومی و هشدار به مردم در مواجهه با این تابش فراهم کند. اندازه گیری شاخص فرابنفش خورشید در بازه کاری، یک انتخاب دقیق برای دستیابی به این هدف است.
روش بررسی: در این مطالعه، میزان شاخص UV خورشیدی در یکی از مکان های روباز شهر زنجان با استفاده از دستگاه Solarmeter model 6/5 UV index meter، به مدت یک سال اندازه گیری شده است. اندازه گیری در روزهای زوج و در بازه زمانی 9 صبح تا 17 عصر در فواصل هر min 30 در نور مستقیم خورشید انجام گرفت. در نهایت نتایج با استفاده از نرم افزار Excel مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها: بیشترین میزان حداکثر شاخص UV روزانه مربوط به تیر ماه با میانگین 0/649± 11/87 و کمترین میزان حداکثر شاخص UV روزانه مربوط به دی ماه با میانگین 0/944± 2/23 بود. همچنین در بیشتر ماه های سال به جز اواخر آبان، آذر، دی و روزهای ابری، میانگین مقدار حداکثر شاخص UV در اطراف ظهر، از آستانه هشدار شاخص UV بیان شده توسط سازمان بهداشت جهانی (بالاتر از 3 UVI=) فراتر بود. حتی برای فصل بهار و تابستان، در طول دوره زمانی که به عنوان امن در نظر گرفته می شود، میانگین شاخص UV میتواند از آستانه هشدار شاخص UV فراتر رود.
نتیجه‌گیری: تعیین شدت تابش UV ساعتی خورشید، برای افزایش آگاهی مردم و کارگران شاغل در محیط باز و نیز برنامه ریزی برای انجام اقدامات حفاظتی در هر مکانی به خصوص زنجان اهمیت دارد و ضروری است.
رضا براتی رشوانلو، مهدی فرزادکیا، عباسعلی مصرزاده،
دوره 14، شماره 1 - ( 3-1400 )
چکیده
زمینه و هدف: هیدرولیز چربی، روغن و گریس با امواج اولتراسونیک، به‌عنوان یک روش پیش تصفیه قبل از فرایند هضم بی‌هوازی است که باعث تغییر در ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آنها می‌شود. هدف اصلی از این تحقیق، بررسی کارایی امواج اولتراسونیک جهت بهبود فرایند هیدرولیز و استفاده به‌عنوان سوبسترای کمکی جهت افزایش کارایی فرایند هضم بی‌هوازی به همراه لجن فاضلاب شهری است.
روش بررسی: در این مطالعه از چربی و روغن واحد چربی‌گیر نمونه برداری و آمایش فیزیکی با هدایت امواج اولتراسونیک با فرکانسkHz 20 با دانسیته جریان W/mL 0/14- 0/012 و در زمان‌های min12-0 انجام گرفت. تاثیر سوبسترای کمکی بر کارایی هاضم بی‌هوازی در بارگذاری مختلف 10، 20 و 40 درصد MSS/FOG: (municipal sewage sludge/Fat, Oil and Grease) مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی فرایند پیش تصفیه با انجام آزمایشاتی نظیر SCOD (soluble chemical oxygen demand) و فعالیت آنزیم لیپاز و فرایند هضم بی‌هوازی همزمان با اندازه گیری TS، VS، VA (volatile acidity)، قلیائیت، میزان بیوگاز تولیدی و درصد متان بیوگاز مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین افزایش در فعالیت آنزیم لیپاز تحت تاثیر اولتراسونیک با قدرت W/mL0/1 در زمان min 8 به‌دست آمد. بارگذاری با نسبت 10، 20 و40 درصد FOG/MSS: به‌ترتیب منجر به افزایش 55، 66 و 64 درصد تولید متان نسبت به نمونه شاهد شد. بارگذاری بالاتر از 40 درصد FOG/MSS: باعث محدودیت در فرایند هضم همزمان گردید.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد پیش تصفیه امواج اولتراسونیک با قدرت و زمان بهینه میتواند ضمن افزایش فعالیت آنزیم لیپاز، هیدرولیز TFOG را بهبود بخشد و همچنین استفاده از آن به‌عنوان سوبسترا کمکی میتواند عملکرد هضم را بهبود بخشد و هضم با ثبات‌تری ایجاد کند.
