706 نتیجه برای نوع مطالعه: پژوهشي
رضیه رحیمی، غلامحسین عبدالله زاده، محمد شریف شریف زاده،
دوره 16، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: بسیاری از کشورها در حال حاضر مدیریت پسماند را در اولویت قرار داده و به دنبال افزایش اثربخشی آن با تشویق مشارکت عمومی هستند. بر این اساس این پژوهش با هدف ارزیابی تمایل روستاییان به مشارکت در فرآیند مدیریت پسماند در شهرستان جاجرم استان خراسان شمالی انجام شد.
روش بررسی: روش تحقیق پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری را 4031 خانوار از 37 روستای شهرستان جاجرم تشکیل دادند که 400 نفر آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. متغیر وابسته تمایل به مشارکت در مدیریت پسماند با 5 متغیر شامل تمایل به پرداخت جهت دفع پسماندها، تمایل به استفاده از ظروف مخصوص، تمایل به تفکیک پسماند در مبداء، تمایل به تحویل پسماندهای تفکیک شده، تمایل به همکاری با دهیاری، سنجش شد. تأثیر متغیرهای مستقل بر پنج متغیر وابسته از طریق اجرای پنج تابع لوجیت ارزیابی شد.
یافتهها: نتایج اجرای مدل های پنج گانه نشان داد که متغیرهای سن، تحصیلات، جمع آوری منظم پسماند توسط دهیاری ها، همکاری با تعاونی و تشکل های روستایی، پرداخت هزینه بابت جمع‌آوری پسماند، آشنایی با روش های مدیریت پسماند، اثرات پسماند بر سلامت، آشنایی با اثرات مضر پسماندها، ارتباط با مروجین و رابطین خانه های بهداشت روستایی، شرکت در کلاس های آموزشی مرتبط با پسماند و میزان رضایتمندی از دهیاری (0/05p≤) تأثیر مثبت و معنی داری بر تمایل به مشارکت در مدیریت پسماند دارند.
نتیجه‌گیری: ارائه برنامه‌های آموزشی مرتبط و معرفی پیامدهای عدم تفکیک پسماند بر سلامت انسانی و محیط زیست جهت جلب مشارکت مردم در طرح‌های مدیریت پسماند موثر است و باید در اولویت برنامه‌های مدیریت پسماند قرار گیرد.
سیدشهرام نقیب زاده، مظاهر معین الدینی، مهدی زعفرانیه،
دوره 16، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: ارزیابی اقتصادی به عنوان ابزاری برای تصمیم گیری مبتنی بر داده، به انتخاب اجزاء مدیریت پسماند و تقدم و تاخر استقرار آنها بر اساس معیارهای اقتصادی کمک می‌کند. هدف از این پژوهش، ارزیابی جامع اقتصادی اجزاء سیستم مدیریت پسماند با استفاده از ارزیابی هزینه چرخه حیات همراه با شاخص ارزش خالص فعلی و نرخ بازده داخلی بود.
روش بررسی: به کمک ارزیابی هزینه چرخه حیات، هزینه پردازش هر تن پسماند در هر جزء مدیریت پسماند محاسبه و با استفاده از شاخصهای ارزش خالص فعلی و نرخ بازده داخلی، بازدهی هر جزء یا واحد پردازش مدیریت پسماند به دست آمد.
یافتهها: نتایج نشان داد که بازیافت با 260 درصد، نرخ بازدهی داخلی و پس از آن کمپوست کردن با 40 درصد بالاترین نرخ بازدهی داخلی، توانایی بازگشت سرمایه را دارند. تحلیل حساسیت، سودآوری این دو پردازش را با وجود تغییرات 30 ± درصد در پارامترهای تاثیرگذار محاسباتی نشان داد.
نتیجه‌گیری: روش ارزیابی جامع اقتصادی به‌کار رفته در این تحقیق نشان داد استفاده هم‌زمان از ارزیابی هزینه چرخه حیات و شاخصهای ارزش خالص فعلی و نرخ بازدهی داخلی به همراه تحلیل حساسیت آنها می تواند نقش موثری در تصمیم گیری‌های حوزه مدیریت پسماند داشته باشد.
حسین معصوم بیگی، داوود مطلبی پیکانی، قادر غنی زاده، حامد اکبری جور، مریم اسمعیلی،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: تامین سلامت و ایمنی کارکنان هر صنعت، از مهم‌ترین موضوعات قابل توجه برای پیشگیری از بروز حوادث است. این مطالعه با هدف شناسایی و ارزیابی خطر در یک صنعت باتریسازی به‌روش تجزیه و تحلیل حالات شکست و اثرات آن (FMEA) و برآورد نسبت هزینه رخداد حوادث به پیشگیری انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی ابتدا فعالیت‌های تولیدی صنعت شناسایی شدند. سپس خطرات بالقوه به‌روش شناسایی خطر (HAZID)تعیین شدند. ارزیابی و اولویت‌بندی خطرات به‌کمک روش FMEA انجام شد. خطراتی که RPN بالاتر از 145 داشتند، به‌عنوان خطر مهم تعیین و نسبت هزینه رخداد به پیشگیری حوادث محاسبه شد.
یافتهها: در 62 واحد فعال این صنعت 716 خطر شناسایی و اولویت بندی شدند. 16 مورد (2/23 درصد) آن دارای RPN بالای 145 و بالاترین اولویت بودند. واحد خمیرمالی با خطرات سقوط و آتش‌سوزی و واحد مونتاژ با خطر نشت بخارات و گردوغبار سرب با RPN 245 از جمله خطرناک‌ترین واحدها و خطرات شناسایی شده بودند. بیشترین هزینه رخداد مربوط به واحد پرس تاب کاور به مبلغ 8/5 میلیارد ریال و بخش وان‌های شارژ فرماسیون به مبلغ 399/6 میلیارد ریال بود. در تمام بخش‌ها به‌جز یک بخش، نسبت هزینه رخداد به پیشگیری حوادث از 1/2 تا 25 متغیر بود.
نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد لازم است مسئولین صنعت، اصلاح خطرات مهم را طبق اولویت بندی تعیین‌شده مورد توجه قرار دهند تا حوادث احتمالی ناشی از این خطرها به حداقل ممکن برسد. این اولویت بندی می‌تواند نقش مؤثری در مدیریت بهینه خطر و کاهش هزینه‌های مربوطه داشته باشد.
لیلی امیر کیا، آرش شکوری،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: میکروپلاستیک‌ها به دلیل اندازه کوچک، توسط طیف گستردهای از جانداران دریایی استفاده و عمدتاً در دستگاه گوارش آنها انباشته می‌شوند، بطوریکه در بافتهای صدها گونه از آبزیان از جمله ماهی‌ها یافت شده‌اند. به دلیل اهمیت غذایی ماهی برای انسان بررسی آلودگی آنها بسیار مهم است. هدف اصلی این مطالعه بررسی حضور میکروپلاستیک‌ها در ماهی هوور مسقطی (Katsuwonus pelamis) دریای عمان است.
روش بررسی: در مجموع از ۱۷ قطعه ماهی هوور مسقطی استفاده شد. پس از زیست سنجی و تشریح و جداسازی دستگاه گوارش ماهی، ابتدا عمل هضم و استخراج میکروپلاستیک‌ها با استفاده از محلول KOH صورت گرفت. شناسایی و شمارش نیز توسط استریومیکروسکوپ مجهز به دوربین دیجیتال انجام شد. برای بررسی پلیمری، آنالیزهای اسپکتروفتومتری FTIR انجام گرفت.
یافتهها: فراوانی کل و میانگین فراوانی میکروپلاستیک ها به ترتیب ۳۳۱ ذره و 7/3±19/4ذره در فرد است. رشته (64/35 درصد) و قطعات (28/7درصد) اشکال غالب را در نمونه‌ها تشکیل دادند. بیشترین طیف رنگی به قرمز (28/7 درصد) و کمترین به بنفش (1/51 درصد) اختصاص داشت. بیشترین تعداد میکروپلاستیکهای شناسایی شده دارای اندازه mm 0/5-۱ (۵۳ درصد) بودند. بررسی ذرات به روش ATR-FTIR نشان داد که پلیمر نایلون و پلی کربنات، ذرات پلیمری غالب بودند.
نتیجه‌گیری: در تمام نمونه‌ها میکروپلاستیک وجود داشت. فراوانی میکروپلاستیک ها در آب، رسوبات و طعمه آلوده باعث می‌شود تا به‌راحتی در دسترس بوده و توسط ماهیان بلعیده شوند که این به‌احتمال‌زیاد عامل اصلی وجود میکروپلاستیک در ماهی ها است.
آرزو یاری، علی اردلان، عباس استاد تقی زاده،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: ویژگی های دموگرافیک از عوامل موثر در مرگ های ناشی از سیل هستند. بررسی چگونگی و میزان ارتباط این دسته از عوامل با مرگ های ناشی از سیل و اندازه گیری میزان اثر آنها در راستای پیشگیری، کاهش و حذف مرگ های ناشی از سیل ضروری است.
روش بررسی: این مطالعه بصورت مورد-شاهدی در تمام مناطق تحت تأثیر سیل در ایران که مرگ ناشی از سیل داشته اند در بازه زمانی 1380 تا 1397 انجام شد. حجم نمونه این مطالعه 369 نمونه (123 مورد و 246 شاهد) از 12 استان و 30 شهرستان بود. مطالعه با استفاده از ابزاری که دارای روایی و پایایی قابل قبول بود، تأثیر ویژگی های دموگرافیک بر مرگ های ناشی از سیلاب را اندازه گیری نمود.
یافتهها: نتایج این مطالعه نشان داد که شانس مرگ ناشی از سیل در افراد با سن کمتر از 15 سال 31/974 برابر و شانس مرگ جمعیت جوان 15 تا 29 ساله ایرانی 1/475 برابر بیشتر از افراد بالای 65 سال است. علاوه بر این شانس مرگ ناشی از سیل در افراد راننده 13/874 برابر افراد خانه دار و شانس مرگ افراد کشاورز، چوپان و دامدار 0/947 برابر افراد خانه دار بود.
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که ویژگی‌های دموگرافیک جمعیت، به‌ویژه جوانی جمعیت و سن کم، همچنین برخی از مشاغل پرمخاطره مانند رانندگی و کشاورزی، از جمله عواملی هستند که شانس مرگ ناشی از سیل را افزایش میدهند. بر این اساس، توصیه می‌شود که در مناطق در معرض خطر سیل در ایران، اولویت برنامه‌های حفاظتی، آموزشی و کاهش آسیب‌پذیری ناشی از سیل به افراد جوان و با سن کم، با توجه به ویژگی‌های دموگرافیک منطقه، داده شود.
سکینه شکوهیان، مجتبی پوراکبر، اصغر زهدی شیران، فرشید قنبری، مصطفی مهدویان پور، احسان آقایانی،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: توسعه صنعت خودروسازی سبب ورود آلاینده‌های متنوعی به محیط زیست شده است که یکی از آنها فلوراید است. لذا هدف از این مطالعه، ارتقای فرایند حذف فلوراید از فاضلاب تولیدی در واحد پیش رنگ صنعت خودروسازی جهت دستیابی به استانداردهای تخلیه به آب‌های سطحی است.
روش بررسی: مطالعه از نوع توصیفی و در مقیاس کاربردی بوده که به مقایسه کارایی فرایند انعقاد شیمیایی به کمک آهک و آلوم و همچنین فرایند انعقاد الکتریکی توسط آندهای آلومینیوم در حضور یون کلسیم به منظور حذف فلوراید مورد اجرا قرار گرفته است.
یافتهها: نتایج خصوصیات فاضلاب واقعی نشان داد که pH فاضلاب تولیدی در گستره 6/1 تا 6/3 و غلظت فلوراید آن در گستره mg/L 45 تا 55 است. نتایج حاصل از آزمایشات نشان داد که در بهینه‌ترین حالت ممکن در روش انعقاد شیمیایی امکان دستیابی به راندمان حذف فلوراید در گستره 76 تا 81 درصد امکان‌پذیر است. اما راندمان حذف در فرایند انعقاد الکتریکی با استفاده از آند آلومینیوم در غلظت mol/L 5 یون کلسیم و دانسیته جریان A/m2 20 پس از گذشت زمان min 20 تا 99 درصد نیز قابل دستیابی است.
نتیجه‌گیری: با توجه به نرخ بالای حذف فلوراید (بیش از 99 درصد) در فرایند انعقاد الکتریکی در حضور یون کلسیم، می‌توان این فرآیند را به عنوان یک فناوری کارآمد برای حذف فلوراید معرفی نمود.
بهلول پارسافر، محمد احمدی، غلامرضا جاهد خانیکی، نبی شریعتی فر، عباس رحیمی فروشانی،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: رعایت اصول بهداشت و ایمنی مواد غذایی در کلیه زنجیره تولید، نگهداری، حمل و نقل و عرضه مواد غذایی جهت اطمینان از سالم و مناسب بودن موادغذایی در تأمین سلامت مصرف کنندگان بسیار مهم است. از این رو مطالعه ای با هدف تعیین وضعیت شاخص ها و برنامه های پیش نیازی بهداشت و ایمنی مواد غذایی در میادین میوه و تره بار شهر تهران در سال ۱۴۰۱ انجام شد.
روش بررسی: مطالعه ای تحلیلی-مقطعی بر روی ۶۷ مرکز میوه و تره بار شهر تهران در مورد وضعیت شاخص ها و برنامه‌های پیش نیازی بهداشت و ایمنی مواد غذایی همچون وضعیت ساختمان و تأسیسات، آموزش کارکنان، بهداشت کارکنان، کنترل کیفیت مواد غذایی، مبارزه با آفات محیطی، دفع پسماند و وضعیت بهداشت محیط کار انجام شد. ابتدا پرسشنامه ای تهیه و روایی آن با نظر پنج نفر از متخصصین و صاحب نظران و نیز ابزار پایایی آن با ضریب آلفا کرونباخ برابر با 0/87 مورد تأیید قرار گرفت، سپس پرسشنامه تکمیل شد و داده های لازم ثبت گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل آماری شدند.
یافتهها: نتایج نشان داد که وضعیت مطلوب ساختمان و تأسیسات با 67/16 درصد، آموزش کارکنان 26/85 درصد، بهداشت کارکنان 50/20 درصد، کنترل کیفیت مواد غذایی 67/91 درصد، مبارزه با آفات محیطی 43/65 درصد، دفع پسماند 58/39 درصد و بهداشت محیط کار 63/11 درصد بود. بطوریکه وضعیت شاخص های ساختمان و تأسیسات، کنترل کیفیت مواد غذایی، دفع پسماند و بهداشت محیط کار با داشتن میانگین بیش از ۵۰ درصد در حد مطلوب و قبول است. اما شاخص های آموزش کارکنان و مبارزه با آفات محیطی نامطلوب ارزیابی شده است.
نتیجه‌گیری: شناخت وضعیت شاخص ها و برنامه های پیش نیازی بهداشت و ایمنی مواد غذایی در میادین میوه و تره بار شهر تهران می تواند به بهبود و ارتقا سلامت و ایمنی مواد غذایی کمک نماید. بگونه ای که مطلوب بودن شاخص های ساختمان و تأسیسات، کنترل کیفیت مواد غذایی، دفع پسماند و بهداشت محیط کار در عرضه و فروش مواد غذایی سالم تأثیر دارد. همچنین توصیه می گردد نسبت به بالابردن سطح آموزش در کارکنان و شیوه مبارزه با آفات محیطی در میادین میوه و تره بار توجه بیشتری صورت گیرد.
محمدعلی ززولی، سمانه دهقان، مهدیه محمدی آلاشتی، افسانه فندرسکی، رضا دهبندی،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: یکی از محدودیت‌های اصلی در استفاده از کمپوست، امکان وجود فلزات‌سنگین با غلظت‌های زیاد است. این عناصر بر خلاف آلاینده‌های آلی نمی‌توانند توسط میکروارگانیسم‌ها تجزیه شوند و در غلظت‌های بالا برای خاک، گیاهان، زندگی آبزیان و سلامت انسان سمی تلقی می‌شوند. لذا مطالعه حاضر، به بررسی غلظت فلزات‌سنگین در کمپوست تولیدی در صنایع کمپوست استان مازندران و مقایسه آن با مقادیر استاندارد پرداخته است.
روش بررسی: این مطالعه، یک مطالعه توصیفی-مقطعی بوده که در سال 1400-1399 انجام شد. نمونه‌ها از سه کارخانه کمپوست مازندران (بابل، بهشهر و تنکابن) با استفاده از روش نمونه‌برداری تصادفی برداشته شدند و طبق روش هضم اسیدی (موسسه ملی استاندارد 5615) آماده‌سازی شدند. غلظت فلزات‌سنگین در نمونه‌ها با استفاده از دستگاه ICP-OES اندازهگیری شد.
یافتهها: میانگین غلظت آرسنیک، روی، سرب، کادمیوم، کبالت، کروم، مس و نیکل بر حسبmg/kg در نمونه‌های مورد بررسی به ترتیب برابر با 3/47±1/38، 151/5±490، 12±74، 0/65±2/57، 1/46±4/5، 16/47±31/72، 49/9±186، 4/2±22/7 بوده است. میانگین غلظت فلزات‌سنگین نیز در شهرهای مختلف با استفاده از آزمون کروسکال والیس مقایسه شد که بر اساس آن غلظت فلزات‌سنگین در هیچ کدام از شهرها تفاوت معنی داری با همدیگر نداشتند (0/05<p).
نتیجه‌گیری: غلظت فلزات‌سنگین نمونه‌های کمپوست مورد بررسی کمتر از مقادیر ذکر شده در استانداردهای داخلی و خارجی بوده است، لذا محصول نهایی کمپوست کارخانجات مورد بررسی از نظر فلزات‌سنگین معیارهای بهداشتی را رعایت کرده و قابلیت استفاده ایمن در مقاصد محیط زیستی را دارد.
علیرضا زند عباس‌آبادی، مهرداد چراغی، سهیل سبحان اردکانی، بهاره لرستانی، مریم کیانی صدر،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: از آنجا که پایش آلاینده‌های سمی در اکوسیستم‌های شهری از اهمیت ویژه ای برخوردار است، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت گونه های اقاقیا و کاج تهران برای پالایش زیستی عناصر سرب، کروم و نیکل در مناطق شهری همدان در سال 1402 انجام یافت.
روش بررسی: در مجموع 36 نمونه خاک و 72 نمونه گیاهی از 12 مکان نمونه برداری برداشت شد و پس از آماده سازی نمونه ها در آزمایشگاه، محتوای عناصر در آنها با استفاده از ICP-OES خوانده شد. همچنین مقادیر شاخص های PI، PLI، BAF و CR محاسبه شد.
یافته ها: بیشینه میانگین محتوای عناصر سرب، کروم و نیکل (mg/kg) در نمونه های خاک با 72/2، 67/5 و 101 به ترتیب مربوط به مکان های تجاری، صنعتی و تجاری بود. در نمونه‌های برگ/سوزن شسته نشده و شسته شده بیشینه میانگین محتوای عنصر سرب مربوط به کاربری تجاری و برای عناصر کروم و نیکل نیز مربوط به کاربری صنعتی بود. میانگین مقادیر PI از ترتیب نزولی کروم > نیکل > سرب تبعیت کرد. میانگین مقادیر شاخص PLI نیز بیانگر شرایط آلودگی "متوسط" در همه مکان های مورد مطالعه بود. میانگین مقادیر شاخص BAF عناصر برای برگ اقاقیا و سوزن کاج تهران در دامنه 1/00-0/1 متغیر و بیشینه میانگین مقادیر شاخص CR برای عناصر سرب و کروم مربوط به کاج تهران و برای عنصر نیکل نیز مربوط به گونه اقاقیا بود.
نتیجه گیری: اقاقیا و کاج تهران از قابلیت پالایش عناصر بالقوه سمی از محیط برخوردار بوده و استفاده از آنها به عنوان زیست‌نشانگر مناسب و کارآمد عناصر فلزی در اکوسیستم های آلوده توصیه می‌شود.
مریم فیاضی،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: ظهور فناوری نانو و بکارگیری مواد نانومقیاس امکان بهره‌گیری از کاربردهای بالقوه و بدیع این فناوری در عرصه‌های مختلف کشاورزی را فراهم آورده است. لذا هدف از این مطالعه، ساخت کود کندرهش برای عناصر غذایی پرمصرف مانند ازت، فسفر و پتاسیم (NPK) بوسیله هیدروژل های مبتنی بر نانوساختار رسی سپیولایت (Sep) و نشاسته (S) است.
روش بررسی: در این مطالعه، از روش بازدارندگی فیزیکی برای کنترل رهایش عناصر غذایی پر مصرف کود استفاده شده است. بدین منظور مقادیر مناسبی از نمک NPK در ساختار هیدروژل های Sep-S قرار گرفت. سپس میزان رهایش عناصر غذایی بوسیله شویش ستونی و اندازه گیری هدایت محلول خارج شده از ستون مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ها: پروفایل شستشوی کود NPK تنها نشان می دهد که نمک ها به سرعت از انتهای ستون خارج می شوند و هدایت محلول انتهای ستون در شستشوی اول پس از صرف mL 250 آب به حدود µS/cm 12000 می رسد. در مقابل پروفایل شستشوی کود کندرهش حاوی نمک های NPK نشان می دهد که پروفایل رهاسازی کود در 4 مرتبه شستشو با حجم یکسان تقریبا مشابه (محدوده µS/cm 1400 تا µS/cm 2300) است. نتایج نشان می دهد که قرارگیری نمک کودها در داخل هیدروژل های پیشنهادی منجر به رهاسازی آهسته عناصر غذایی پرمصرف می شود.
نتیجه گیری: انتشار مواد مغذی از ساختار کود کندرهش مبتنی بر هیدروژل های Sep-S دارای تاخیر بوده که برای جلوگیری از انتشار بیش از حد عناصر غذایی، به حداقل رسیدن اثرات منفی زیست محیطی و مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی حیاتی است. همچنین، مواد استفاده شده برای ساخت کود کندرهش دارای هزینه نسبتا پایینی هستند.
یداله یوسف زاده، ویدا ایزدخواه، سهیل سبحان اردکانی، بهاره لرستانی، صدیقه علوی نیا،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: آنتی بیوتیک ها آلاینده های نوظهوری هستند که به محیطزیست آسیب می رسانند. لذا این مطالعه با هدف ارزیابی کارایی حذف آموکسی‌سیلین (AMX)توسط نانوهیبرید Uio-66-NH2/کیتوسان عامل‌دار شده با گوانیدین از محلول آبی انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه، نانوهیبرید مورد نظر به‌روش حلال گرمایی سنتز شد. خصوصیات ظاهری نانوهیبرید با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)، دستگاه پراش پرتو ایکس (XRD)، طیف‌سنجی مادون قرمز فوریه (FT-IR)، گرماسنجی حرارتی (TGA) و آنالیز BET بررسی شد. همچنین، اثر متغیرهای pH (3-12)، غلظت اولیه AMX (mg/L 2-60)، زمان تماس ( min5-60) و دما (ºC 25-65) بر کارایی حذف AMX ارزیابی شد. به‌علاوه، ایزوترم، سینتیک و ترمودینامیک جذب نیز بررسی شد.
یافته ها: نتایج آنالیز TGA نشان داد که نانوهیبرید مورد نظر تا دمای C° 400 مقاوم است. بیشینه جذب AMX توسط نانوهیبرید در min 25 اول اتفاق افتاد. نانوهیبرید سنتز شده دارای مساحت m2/g 101/2 و ایزوترم نوع IV بود. pH نقطه صفر (pHpzc) جاذب برابر با 4/7 و بیانگر وجود گروه های اسیدی بر روی سطح جاذب بود. مدل های ایزوترم لانگمویر (برای دماهای °C 25 و °C 45) و فروندلیچ (برای دمای °C 65) و سینتیک شبه مرتبه دوم بهترین تطابق را با داده های تجربی داشتند. بیشینه ظرفیت جذب نانوهیبرید سنتزشده برابر با 56/49، 40/65 و mg/g 0/382 به‌ترتیب در دماهای °C 25، °C 45 و °C 65 حاصل شد. از طرفی، نتایج مطالعه واجذب نشان داد که کارایی جاذب سنتزشده در حذف AMX تا پنج مرحله، کاهشی محسوس نداشته است.
نتیجه گیری: نانوهیبرید Uio-66-NH2/کیتوسان عامل‌دار شده با گوانیدین، از کارایی قابل توجه برای حذف AMX از محلول آبی برخوردار بوده و استفاده از آن برای تصفیه پساب های حاوی این دارو پیشنهاد می شود.
صادق حسین‌نیایی، محمد جعفری، علی طویلی، سلمان زارع،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: سمیت فلزات سنگین یکی از موضوعات با اهمیت محیط زیست در قرن حاضر است. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر کمپوست پسماند شهری بر جذب عناصر غذایی و فلزات سرب و روی در گیاهان Marrubium cuneatum و Verbascum speciosum صورت گرفت.
روش بررسی: در یک آزمایش گلخانه‌ای، کمپوست در چهار سطح (0، 1، 3 و 5 درصد وزنی) به صورت کامل با خاک طبیعی آلوده به سرب و روی ترکیب شد. بعد از شش ماه، گیاهان برداشت و بیومس شاخساره و ریشه تعیین شد. همچنین غلظت عناصر درشت مغذی و ریز مغذی و فلزات سرب و روی در ریشه و اندام هوایی گیاهان و سرب و روی تبادلی خاک با استفاده از دستگاه ICP-OES اندازهگیری شد. به منظور بررسی همبستگی پارامترهای اندازهگیری شده گیاه و خاک، آنالیز مؤلفه‌های اصلی (PCA) انجام شد.
یافتهها: کمپوست به طور معنی‌داری وزن خشک شاخساره M. cuneatum و V. speciosum را به ترتیب تا 13 و 19 درصد بهبود بخشید. کمپوست 5 درصد به طور قابل ملاحظه‌ای سرب شاخساره را 64 و 34/4 درصد به ترتیب در M. cuneatum و V. speciosum نسبت به شاهد کاهش داد. کمپوست در افزایش پتاسیم، فسفر، مس و نیکل نسبت به منیزیم، منگنز و کلسیم مؤثرتر بود. غلظت پتاسیم، مس و فسفر شاخساره گونه‌های M. cuneatum و V. speciosum با اعمال کمپوست به ترتیب 22 و 32، 30 و 14 و 19 و21درصد در مقایسه با تیمار شاهد افزایش یافت. آنالیز PCA نشان داد که از بین عناصر مورد بررسی پتاسیم، فسفر و مس بیشترین تأثیر را از اعمال کمپوست پذیرفته و حداکثر نقش را در بهبود رشد گیاه و کاهش سمیت سرب داشتند.
نتیجه‌گیری: کمپوست پسماند شهری رشد گیاهان M. cuneatum و V. speciosum را بهبود بخشید و با تثبیت سرب در خاک و در نتیجه کاهش جذب آن، سمیت گیاهی را تقلیل داد.
احمد جنیدی جعفری، داورخواه ربانی، سمانه باقری آرانی، احسان زارعی، محسن حسامی آرانی،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: رعایت اصول بهداشت محیط در هر مراسم تجمعی از اهمیت خاص برخوردار است. این موضوع در مراسم عزاداری محرم و صفر به دلیل جایگاه سلامت در اسلام و حضور اقشار مختلف جمعیت در این مراسم نیاز به توجه بیشتری دارد که بر این اساس مطالعه حاضر با هدف مدیریت بهداشت محیط در ایام محرم و صفر با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی انجام شد.
روش بررسی: بررسی متون انجام و تیم خبرگان بهداشت محیط تشکیل شد که با روش بارش افکار، معیارها، زیرمعیارها و برنامه های مرتبط با هدف مطالعه مشخص شد و پرسشنامه مربوط تنظیم و پس از تکمیل توسط 25 کارشناس خبره، اولویت بندی معیارهای مربوطه به روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی انجام شد.
یافتهها: بر اساس وزن دهی با تئوری تحلیل سلسله مراتبی، بالاترین امتیاز (0/441)، به معیار بازرسی های بهداشتی تعلق گرفت و سپس معیارهای هماهنگی های اداری (0/186)، اطلاع رسانی و آموزش همگانی (0/182)، گزارش دهی (0/169) و در نهایت معیار امور پشتیبانی و خدمات (0/022) اولویت بندی شدند.
نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه حاکی از تاکید بر مدیریت بهداشت محیط در مراسم عزاداری ماه محرم و صفر از دیدگاه خبرگان است که رعایت سه اصل بازرسی بهداشتی، هماهنگی های اداری و آموزش های مستمر از اهمیت خاصی برخوردار است.
زهرا معاوی، خوشناز پاینده، مهرنوش تدینی،
دوره 17، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: فلزات سنگین از انواع آلاینده های خطرناک موجود در محیط زیست هستند که در مواد غذایی انباشته می شوند. این پژوهش با هدف ارزیابی خطر سلامت و آلودگی برخی فلزات سنگین در سبزی‌های کاهو و کلم کشت شده در سه شهرستان حمیدیه، دزفول و رامهرمز استان خوزستان انجام شد.
روش بررسی: نمونه برداری به‌صورت تصادفی ساده، با سه تکرار و تعداد 15 نمونه از هر کدام از سبزی‌های کاهو و کلم کشت شده در هر منطقه تهیه شدند. فلزات سنگین به کمک دستگاه جذب اتمی مدل پرکین المر 4100 سنجش شدند. ارزیابی خطر فلزات سنگین با استفاده از شاخص های آلودگی خاک و ارزیابی خطر سلامت انجام گردید.
یافته ها: بالاترین میزان فلز در کلم مربوط به روی (mg/kg 0/15±5/84) و پایین ترین مقادیر فلز کروم در کاهو (mg/kg 0/005±0/11) به دست آمد. بر اساس میزان جذب روزانه فلزات سنگین محصولات کاهو و کلم، نتایج نشان داد که بالاترین مقادیر شاخص مخاطره (HQ) را فلز سرب در کلم برای کودکان و بزرگسالان به ترتیب 8/5840 و 3/4253 در مقایسه با سایر فلزات سنگین داشتند. شاخص مخاطره فلزات نیکل و کروم در کلم بالاتر از کاهو بود، اما در مورد فلزات روی، مس و کبالت شاخص مخاطره در کاهو بالاتر از کلم به دست آمد. بالاترین مقدار شاخص سرطانزایی در کودکان برای مصرف کلم و فلز سرب 0/0291 بود. شاخص سرطانزایی فلز کروم در دو محصول کاهو و کلم (0/0003 و 0/0002) پایین ترین مقادیر را داشت. خطر بوم شناسی فلزات سنگین در خاک مزارع کشاورزی رامهرمز بالاتر از شهرهای دزفول و حمیدیه به دست آمد. فاکتور غنی شدگی فلزات سرب، کروم، مس و کبالت در خاک‌های کشاورزی رامهرمز بالاتر از مناطق دیگر بود. شاخص زمین انباشتگی کروم، روی و مس در خاک مزارع کشاورزی دزفول بالاتر از خاک‌های حمیدیه و رامهرمز بالاتر بود.
نتیجه گیری: با توجه با شاخص های آلودگی خاک، فلز کبالت نقش مهمی در آلودگی خاک دزفول، حمیدیه و رامهرمز داشت و فلزات سرب، نیکل، کروم، مس و روی آلودگی کمی در خاک مناطق مورد مطالعه داشتند. ارزیابی خطر سلامت فلزات سنگین خاک نشان داد که شاخص خطر فلزات سنگین سرب، نیکل، کروم، مس، روی و کبالت پایین تر از 1 به دست آمد. شاخص سرطانزایی فلزات سنگین برای بزرگسالان و کودکان کمتر از 4-10 بود. ارزیابی خطر سلامت فلزات سنگین و شاخص مخاطره آنها نشان داد مصرف کاهو و کلم در این مناطق می تواند باعث مشکلات سلامتی در افراد شود.
احسان محمدحسنی، رضا رفیعی، مظاهر معین الدینی، نیکی آقاپور،
دوره 17، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: لندفیل ها یکی از بزرگترین منابع انتشار متان هستند و مدل های مختلفی برای پیش بینی تولید و انتشار متان لندفیل، توسعه داده شده است. هدف اصلی این تحقیق توسعه مدل معکوس گوس برای برآورد نرخ انتشار گاز متان و مدلسازی با استفاده از داده‌های میدانی است. نویسندگان در این مطالعه روش ساده‌ای را برای برآورد میزان انتشار متان پیشنهاد می دهند.
روش بررسی: در این مطالعه، انتشار متان با استفاده از معادلات پراکندگی استاندارد معکوس گوس و با روش مونت کارلو در 27 نقطه اندازه گیری شده در پایین دست جهت باد، در دو فصل سرد (بهمن ماه) و گرم (تیر ماه) برآورد شده است تا نرخ انتشار متان در سراسر لندفیل تعیین شود. در این مدل یک روش مبتنی بر بهینه‌سازی همراه با مدلسازی پراکندگی معکوس برای پردازش پایش داده‌های انتشار سطحی استفاده می‌شود.
یافته ها: نتایج مدل در دو فصل سرد (بهمن ماه) و گرم (تیر ماه) سال نشان داد، میزان انتشار متان در فصل گرم و سرد به ترتیب برابر 1696/99 وg/s 16/53 بوده است. نتایج مدل تأیید می کند در فصل سرد به دلیل پایین بودن دما و فعالیت باکتریایی، میزان تولید و انتشار متان به مراتب کمتر است.
نتیجه گیری: روش این مطالعه که مدل پراکندگی گوسی معکوس را ارائه می‌کند، می‌تواند برای تخمین نرخ انتشار گاز متان از سایر لندفیل ها استفاده شود، اما مستلزم این است که داده ها به طور دائم ثبت شوند و از میانگین روزانه یا هفتگی در محاسبات استفاده شود تا از خطاهای احتمالی جلوگیری و دقت مدلسازی افزایش یابد.
علیرضا بختیاری، بهروز اکبری آدرگانی، پریسا شاولی گیلانی، لیلا کرمی، نجمه یزدانفر، پریسا صدیق آرا،
دوره 17، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
مقدمه و هدف: با توجه به آنکه شیر و فرآوردههای آن در بسیاری از نقاط جهان بخش جدایی ناپذیری از رژیم غذایی انسان را تشکیل میدهند، بنابراین باید اقدامات موثری در راستای ایمنی شیر و به حداقل رساندن مقدار آلاینده های خطرناک در آن صورت گیرد. این مطالعه با هدف تعیین غلظت و ارزیابی خطر فلز سنگین سرب در شیر خام تولید شده در استان تهران انجام شده است.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی مقطعی، نمونه های شیر خام از 24 دامداری مختلف استان تهران در فصل زمستان سال 1401 جمع آوری و از نظر آلودگی سرب با استفاده از روش طیف نگار جذب اتمی شعله مورد ارزیابی قرار گرفتند. با آزمون های آماری مرتبط نتایج حاصله با استانداردهای جهانی مورد مقایسه قرار گرفت. در ادامه با میانگین نتایج ارزیابی خطر صورت گرفت.
یافتهها: در این بررسی، میانگین مقدار سرب در هیچ یک از نمونه ها بالاتر از حد مجاز نبود. میانگین و انحراف معیار غلظت سرب در نمونه ها ppb 5/8± 7 به دست آمد. تمامی نمونه های مورد آزمایش کمتر از حد مجاز استانداردهای جهانی بود. اختلاف معنی داری بین میزان سرب کلیه دامداری ها نیز مشاهده نشد. مقدار HQ (Hazard Quotient) برای کودکان و بزرگسالان کمتر از یک محاسبه شد.
نتیجه‌گیری: غلظت سرب در تمامی نمونه ها زیر حد مجاز اعلامی کدکس و سازمان استاندارد ایران قرار داشت. با توجه به HQ محاسبه شده مصرف شیر از نظر آلودگی به سرب، خطر غیر سرطان زایی نداشت.
هوشمند باقری قره بلاغ، فاطمه محمدی،
دوره 17، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: چالش جوامع سالم تر با توجه به محیط زیست و پذیرش دسته جمعی رفتارهای دوستدار محیط زیست آغاز می شود، زیرا انتخاب هایی که مصرف کنندگان با توجه به محیط زیست انجام می دهند بر سلامت و کیفیت زندگی نسل فعلی و آینده تأثیر می‌گذارد. از اینرو درک مفهوم، ویژگی ها و مشخصات جامع مصرف کنندگان سبز برای دانشگاهیان و بازاریابان ضروری است. در این راستا، هدف از مطالعه حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر نگرش مصرف کنندگان نسبت به محصولات سازگار با محیط زیست با توجه به نقش تعدیلگری نوجویی سبز است.
روش بررسی: این مطالعه از نظر هدف کاربردی، از نظر جمع‌آوری داده توصیفی، از لحاظ نوع پیمایشی و از نظر ماهیت کمّی است. جامعه آماری پژوهش را کلیه مصرف کنندگان محصولات سبز در شهر شاهین دژ تشکیل میدهند. حجم نمونه مطابق با فرمول کوکران 208 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شد. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استاندارد استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از مدلسازی معادلات ساختاری نرمافزار LISREL و حداقل مربعات جزئی (-Pls3Smart) بهره گرفته شد.
یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که نگرش زیست محیطی (با ضریب معناداری 5/20)، توجه به سلامتی (ضریب معناداری 4/07) و دانش زیست محیطی (ضریب معناداری 3/30) بر نگرش مصرف‌کنندگان نسبت به محصولات سبز تأثیر مثبت و معناداری دارد و متغیر نوجویی سبز به عنوان نقش متغیر تعدیلگری مهم این رابطه شناخته و تأیید شد.
نتیجه گیری: یافته‌های این مطالعه بینشی در مورد توسعه استراتژی‌های آموزشی مناسب برای گروه‌های مصرف‌کننده مختلف به منظور تشویق مصرف‌کنندگان به خرید محصولات سازگار با محیط زیست، با هدف ایجاد محیطی سالم‌تر برای نسل‌های فعلی و آینده، فراهم می‌کند.
صفیه حسن زاد، حسین پیرخراطی، معصومه آهنگری، فرخ اسدزاده،
دوره 17، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی به فلزات سنگین در محدوده های معدنی یکی از چالش‌های بسیار مهم بوده و ارزیابی پتانسیل آلایندگی باطله‌های معدنی و اتخاذ تدابیری جهت کاهش تأثیر آنها بر محیط زیست مهم است. در تحقیق حاضر، پتانسیل خطر باطله‌های تازه دپو شده در محدوده معدنی مس سونگون مورد ارزیابی قرار گرفت.
روش بررسی: نمونه‌برداری با توجه به شرایط باطله‌های تازه دپو شده، به صورت تصادفی انتخاب شده و تعداد 26 نمونه برداشت گردید. بمنظور انجام مطالعات سنگ شناسی و کانی‌شناسی، تعداد 22 مقطع نازک و نازک صیقلی تهیه گردید. 26 نمونه به روش طیف‌سنجی نشر نوری پلاسمای جفت شده القایی (ICP-MS) و 10 نمونه به روش پراش اشعه ایکس XRD)) مورد تجزیه قرار گرفتند.
یافتهها: کانی های سولفیدی به عنوان منشأ عمده آلودگی های زیست محیطی، در باطله‌های مورد نظر سالم و فاقد آثار دگرسانی هستند. با این وجود غلظت اکثر عناصر بالقوه سمی در ترکیب باطله‌ها بالاتر از حد استاندارد بوده و شاخص کل خطر اکولوژیکی برای باطله‌ها برابر با 49/93 (خطر زیست محیطی کم) است. با توجه به شاخصهای زمین‌شیمیایی، عناصر As و Cu و Pb دارای سطح آلودگی قابل توجه هستند. مقادیر شاخص خطر غیر سرطانزایی برای کودکان (بجز آهن و آرسنیک) و بزرگسالان کمتر از 1، بیانگر خطر سلامتی غیر سرطانزایی قابل توجهی نبوده و شاخص سرطانزایی نیز بیانگر وجود خطر سرطانزایی قابل توجه در صورت مواجهه طولانی با باطله‌ها برای کودکان در مورد برخی از عناصر است.
نتیجه‌گیری: باطله ها دارای پتانسیل خطر زیست محیطی قابل توجهی بوده و بنابراین بایستی مدیریت صحیح در خصوص نحوه دپوسازی بمنظور عدم انتشار و ورود عناصر بالقوه سمی به محیط زیست اطراف صورت گیرد.
سعید کریمی، بهاره رحیمی پور،
دوره 17، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: مدیریت پسماند به دلیل افزایش جمعیت، گسترش شهرنشینی و تغییر الگوی مصرف، یکی از محورهای اصلی توسعه پایدار شهر است. هدف از این مطالعه شناسایی محل دفن پسماند در شهرستان بوشهر با در نظر گرفتن روابط بین معیارها با استفاده از روش DANP (DEMATEL-ANP) است.
روش بررسی: در این مطالعه 17 معیار جهت شناسایی محل مناسب دفن پسماند شناسایی شد. در مرحله بعد وزن‌دهی به این معیارها توسط تکنیک تلفیقی تصمیم‌گیری چند معیاره DANP انجام شد. سپس متغیرهای وزنی استاندارد شده برای انتخاب محل دفن پسماند بر اساس تحلیل مکانی در نرم افزار ArcGIS 10.3ترکیب شدند.
یافتهها: از میان معیارهای موثر بر انتخاب محل مناسب دفن پسماند شهری مهم‌ترین معیار، معیار کاربری اراضی بوده است. معیارهای فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از مکان توریستی و فاصله از جاده در جایگاه های بعدی از نظر اهمیت در تعیین محل دفن پسماند قرار داشتند. در این مطالعه پنج مکان به عنوان مناسب ترین مکان‌های دفن پسماند براساس معیارها در شهرستان بوشهر شناسایی و ارزیابی گردید. با بررسی این پنج مکان مشخص گردید که بخش شرق و جنوب شرقی شهرستان بوشهر، مناسب‌ترین مکان ها برای قرارگیری مکان دفن پسماند هستند.
نتیجه‌گیری: روش DANP کارایی بسیاری در مکان‌یابی دفن پسماندها را دارا است و این روش چارچوبی را برای حل مشکلات مربوط به انتخاب محل دفن پسماند فراهم می‌کند و می‌تواند زمینه رفع مشکلات نظری و عملی مکان‌یابی محل دفن پسماند را فراهم کند. این مطالعه می‌تواند به عنوان یک راهنما برای برنامه ریزی و مکان‌یابی دفن پسماند باشد.
احسان معنوی‌پور، اکبر اسلامی، عباس شاهسونی، احمد اله آبادی، رضا سعیدی، فاطمه شکری داریان، مهرنوش ابطحی،
دوره 17، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: در جامعه امروزی، با توجه به تنوع روش‌های تولید مواد غذایی، تهیه غذای سالم چالش‌برانگیز شده است. روغن در کشور ما به چند شیوه تولید می‌شود. در روش کارگاهی پرس سرد، نظارت کافی بر فراورده تولیدی وجود ندارد. هدف مطالعه حاضر بررسی میزان فلزات سنگین و ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی روغن صنعتی در مقایسه با روغن روش پرس سرد است.
روش بررسی: در این تحقیق ۵۴ نمونه روغن تولیدی با روش پرس سرد و تصفیه شده صنعتی آفتابگردان، کنجد و کلزا تهیه شد و ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی آنها شامل ضریب شکست، عدد اسیدی، عدد یدی، عدد صابونی، عدد پراکسید، عدد آنیزیدین، سرب، آهن، آرسنیک و مس تعیین شد و تأثیر زمان نگهداری بر ویژگی‌های مذکور مورد بررسی قرار گرفت.
یافتهها: عدد یدی بیشترین تخطی از استاندارد را نشان داد (۶۱ درصد) و میانگین آن در روغن‌های پرس سرد و تصفیه شده صنعتی به‌ترتیب 136/70 وgI /100g 134/48 بود. میانگین مقدار ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی بجز عدد صابونی در نمونه‌های روغن پرس سرد بالاتر از روغن صنعتی بود، اما تفاوت مشاهده شده معنی‌دار نبود. بررسی تأثیر زمان نگهداری بر ویژگی فیزیکوشیمیایی نشان داد که طی زمان دو ماه، عدد پراکسید (0/01>p) و آنیزیدین (0/05p<) در هر دو گروه روغن بصورت معنی‌دار افزایش یافت. میانگین غلظت آرسنیک، سرب، آهن و مس در روغن‌های مورد بررسی به ترتیب 0/03، 0/78، 0/05 و mg/kgoil 0/05 بود و تخطی از استاندارد فقط در یک نمونه روغن آفتابگردان پرس سرد مشاهده شد (آرسنیک با غلظت mg/kgoil 0/11).
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج بدست آمده، روغن‌های تصفیه شده صنعتی ویژگی‌های شیمیایی و پایداری مناسبتری داشتند. پیشنهاد می‌گردد در صورت استفاده از روغن‌های تولیدی با روش پرس سرد، این روغن‌ها در مدت کوتاهی مصرف شوند و برای مصارف سرخ کردنی روغن‌های تصفیه شده صنعتی ارجحیت دارند.
