انسیه نوروزی، فریده فتحی نژاد، فاطمه سلمانی، پریسا صدیق آرا، طیبه زینلی،
دوره 16، شماره 1 - ( 3-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: هدف از این مطالعه ارزیابی تفاوت دانش، نگرش و عملکرد از جنبه بهداشت و ایمنی مواد غذایی بین افراد جامعه با و بدون سابقه ابتلا به کووید-۱۹ است.
روش بررسی: مطالعه توصیفی-تحلیلی با استفاده از پرسشنامه آنلاین استاندارد بر روی 712 نفر از شهریور تا مهر ماه 1400 انجام شد. پرسشنامه در چهار بخش که بخش اول شامل اطلاعات دموگرافیک، بخش دوم شامل 7 سوال در ارتباط با دانش شرکت‌کنندگان در مورد بهداشت و ایمنی مواد غذایی، بخش سوم شامل 10 سوال درباره نگرش و بخش چهارم 10 سوال مربوط به عملکرد بهداشتی شرکت کنندگان استفاده شد. از مدل رگرسیون خطی چندگانه برای تعیین بهترین پیش بینی کنندههای دانش، نگرش و عملکرد استفاده شد. سطح معنی‌داری p <0/05 در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: افراد دارای سابقه ابتلا 271 (43 درصد) و افراد بدون سابقه ابتلا 361 (57 درصد) نفر بودند. فاکتورهای جمعیت شناختی در بین افراد با و بدون سابقه ابتلا تفاوت معنی‌داری نداشت. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که دانش (0/05p=) و عملکرد افراد (0/002p=) در ارتباط با بهداشت و ایمنی موادغذایی با سابقه ابتلا به کرونا ارتباط معنی‌داری دارد. اما نگرش افراد متاثر از سابقه ابتلا به کرونا نبود (0/17p=). مهمترین پیش بینی کننده عملکرد نگرش بود (0/001p<).
نتیجه‌گیری: می‌توان گفت که ابتلا به کرونا باعث افزایش دانش و بهبود عملکرد مردم در ارتباط با اصول بهداشت و ایمنی موادغذایی در طول همه گیری کووید-19 شده و در نتیجه شرایط بهداشتی بهبود یافته است.
سارا غیور، عباس رضایی، محسن حیدری،
دوره 16، شماره 1 - ( 3-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: زمین‌های کشاورزی اطراف تهران به دلیل مجاورت با منابع آلودگی ممکن است به انواع آلاینده‌ها آلوده شوند و لازم است این آلودگی مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین، اهداف این مطالعه تعیین سطح آلودگی برخی عناصر جزئی در خاک کشاورزی اطراف تهران و ارزیابی ریسک بهداشتی مربوطه بودند.
روش بررسی: در این مطالعه 43 نمونه خاک از زمین‌های کشاورزی اطراف تهران جمع آوری شد. نمونه‌ها آماده سازی و هضم اسیدی شدند و غلظت‌های وانادیوم، لیتیوم، لانتانیوم، مولیبدن و آنتیموان با ICP-OES سنجش شد. براساس غلظت‌های عناصر در خاک، شاخص‌های آلودگی و ریسک غیرسرطانزایی (مبتنی بر شبیه سازی مونت کارلو) ارزیابی شدند.
یافته‌ها: از بین عناصر مورد مطالعه، وانادیوم (mg/kg 131) دارای بالاترین غلظت بود و به دنبال آن لانتانیوم > لیتیوم > آنتیموان > مولیبدن قرار داشتند. مقادیر شاخص زمین انباشتگی (Igeo) و فاکتور غنی شدگی (EF) به ترتیب در محدوده 1/9- تا 0/8 و 0/5 تا 3/1 بودند. مقادیر شاخص آلودگی جامع نمرو (NIPI) در محدوده 1/3 تا 2/0 بودند. مقدار شاخص ریسک غیرسرطانزایی برای لیتیوم، مولیبدن، آنتیموان و وانادیوم ناچیز، اما برای لانتانیوم فراتر از حد آستانه بود.
نتیجه‌گیری: این مطالعه نشان داد که زمین‌های کشاورزی اطراف تهران به میزان کم تا متوسط به عناصر جزیی آلوده هستند. با این حال، ریسک غیرسرطانزای غیرقابل قبولی برای لانتانیوم موجود در خاک کشاورزی برآورد شد. بنابراین، لازم است آلودگی لانتانیوم در خاک‌های کشاورزی اطراف تهران بطور ویژه مورد توجه قرار گیرد.
مهرناز اصغری ماهفروجکی، آیلر جمالی، سعید گل فیروزی، علی شهریاری،
دوره 16، شماره 1 - ( 3-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: بخش اورژانس بیمارستان محیط پیچیده مراقبت بهداشتی است و توجه به عفونت‌های بیمارستانی ضروری است. هدف این مطالعه بررسی نحوه اجرای برنامه عفونت بیمارستانی در اورژانس بود.
روش بررسی: این مطالعه توصیفی در سال 1401 در بیمارستان‌های آموزشی شهر گرگان با استفاده از چک لیست سازمان جهانی بهداشت با 96 سوال در 9 بخش کارکنان، بیماران، محیط، تجهیزات، دارو، پیشگیری از عفونت تنفسی، ادراری؛ زخم و خون انجام شد. داده‌ها از طریق مشاهده و مصاحبه جمع آوری شد. برای تعیین تاثیر آگاهی کارکنان بر برنامه کنترل عفونت از چک لیست حاوی 45 سوال در 4 بخش دانش نظری، انجام پروسیجر، ایمن سازی و بهداشت محیط استفاده شد.
یافته‌ها: 82/46 درصد از برنامه‌های کنترل عفونت در اورژانس بیمارستان‌ها بطور رضایت بخش اجرا شد. درصد امتیازات در حیطه‌های مختلف برنامه کنترل عفونت شامل کارکنان، بیماران، محیط، تجهیزات، دارو، پیشگیری از عفونت زخم، ادراری، تنفسی و خون به ترتیب 79/31، 77/78، 81/25، 83/34، 100، 44/34، 75، 87/88 و100 بود. همچنین درصد آگاهی متخصصان طب اورژانس، پزشکان عمومی، کارورزان پزشکی و پرستاران به ترتیب 100، 95/83، 87/5 و 79/92 بود.
نتیجه‌گیری: کیفیت اجرای برنامه کنترل عفونت در اورژانس بیمارستان‌ها مطلوب بود. عدم رعایت برخی از سنجه‌ها می‌تواند برای مراجعین و کارکنان بخش اورژانس خطر آفرین است. کارکنان پزشکی معتقد بودند که حمایت مدیران ارشد دانشگاه برای اجرای این برنامه از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی علمی و تسریع در اشتراک‌گذاری اطلاعات علمی برای بهبود وضعیت لازم است.
محمدجواد ذوقی، محمدامین رسولی، بهنوش خطائی، محمدرضا دوستی،
دوره 16، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: اگرچه معدن کاری از فعالیت های مهم اقتصادی در سراسر جهان است، به علت بهره برداری ضعیف فرایندها و دفع نادرست باطله های معدنی باعث انتشار آلودگی های مختلف به خصوص فلزات سنگین در خاک می شود. تکنیک های مختلفی جهت تصفیه خاک و استخراج فلزات سنگین به کار گرفته شده اند. از جمله روش الکتروکینتیک که در خاک های ریزدانه بسیار موثر است. لذا در تحقیق حاضر از فرایند الکتروکینتیک جهت استخراج مس از باطله های معدنی در بیرجند استفاده شد.
روش بررسی: در این پژوهش، از راکتوری به طول cm 24 از جنس PVC استفاده شد. زمان ماند 2، 4 و 6 روز و ولتاژ V/cm 1 در نظر گرفته شد. الکترودهای گرافیتی انتخاب و دو محلول الکترولیت اسیدنیتریک و اسیدسیتریک جهت استخراج مس بررسی شد. سپس، جهت کنترل pH و بهبود فرایند استخراج، قطبیت الکترودها به طور متناوب تغییر یافت.
یافته ها: در راکتورهای مورد آزمایش، بالاترین راندمان حذف (54 درصد) در حالتی بدست آمد که در آند و کاتد به ترتیب از اسید سیتریک M 0/1 و آب مقطر، در مدت زمان 6 روز استفاده شد. در ادامه، با تعویض قطبیت 24 ساعته، راندمان حذف مس به حدود 60 درصد افزایش یافت.
نتیجه گیری: کاربرد اسید سیتریک در آند، باعث حذف بیشتر مس شده و تاثیربخشی بیشتری نسبت به اسید نیتریک داشته است. به علاوه، با تعویض متناوب قطبیت و حفظ pH خاک در محدوده خنثی، شرایط برای انحلال بیشتر فلز و کاهش ته نشینی آن در خاک مهیا گردید. درنتیجه میزان انتقال آن به خارج از محدوده تصفیه و راندمان حذف آن از محیط خاک افزایش یافت.
سمانه دهقان، محمد علی ززولی، ابوالفضل حسین نتاج، معصومه شیخی، علی کوهی،
دوره 16، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: امروزه بازیافت یکی از راه‌های نجات بشر از انبوه پسماندهایی است که تولید می‌کند و تفکیک پسماند از مبدأ اولین و مهمترین حلقه در بحث بازیافت پسماندهای شهری است. از آنجایی که لازمه و اساس بازیافت مشارکت مردم در طرح‌های تفکیک از مبدأ است، لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد مردم استان مازندران در مورد تفکیک از مبدأ پسماندهای خانگی در سال 1400 انجام شد.
روش بررسی: مطالعه حاضر توصیفی-تحلیلی و از نوع مقطعی بوده و ابزار مورد استفاده در آن، پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته شامل سه حیطه آگاهی، نگرش و عملکرد بوده که لینک آن به صورت آنلاین در اختیار افراد واجد شرایط قرار گرفت. روایی محتوای کیفی این پرسشنامه توسط ۸ نفر از متخصصین بهداشت محیط به تایید رسید. پایایی ابزار نیز از طریق روش بازآزمایی برآورد گردید. بعلاوه مقادیر ضریب آلفای کرونباخ برای سه حیطه آگاهی، نگرش و عملکرد محاسبه گردید. در ادامه، نمونه‌ها بر اساس روش نمونه‌گیری در دسترس و از طریق توزیع لینک پرسشنامه بصورت آنلاین در گروه‌های مجازی انتخاب شدند. برای مقایسه میانگین نمرات در سطوح متغیرها از آزمون آنالیز واریانس، جهت بررسی ارتباط بین نمره ابعاد آگاهی، نگرش و عملکرد از آزمون همبستگی پیرسن و برای بررسی تاثیر متغیرهای مستقل بر نمرات ابعاد از رگرسیون خطی استفاده شد. در نهایت داده ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS ورژن 22 مورد آنالیز قرار گرفتند.
یافته‌ها: برای کل جمعیت مورد مطالعه (305 نفر)، محدوده و میانگین نمره آگاهی به ترتیب برابر با 6-0 و 1/18±5/03، محدوده و میانگین نمره نگرش به ترتیب برابر با 85-17 و 9/45±61/01 و محدوده و میانگین نمره عملکرد به ترتیب برابر با 30-6 و 5/19±11/43 بوده است. همچنین همبستگی معنا‌داری بین میانگین نمرات ابعاد آگاهی و نگرش (ضریب همبستگی=0/70)، آگاهی و عملکرد (ضریب همبستگی=0/68) و نگرش و عملکرد (ضریب همبستگی=0/63) وجود داشته است.
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه که با هدف سنجش دانش، نگرش و عملکرد مردم استان مازندران در مورد تفکیک پسماند خانگی از مبدأ و بازیافت پسماند و با نظرسنجی از 305 خانوار در این استان به صورت آنلاین انجام شد نشان داد که اگرچه عموم مردم از آگاهی و نگرش مناسبی در ارتباط با اهمیت تفکیک و بازیافت پسماند جامد برخوردار بوده‌اند، اما در طرح‌های تفکیک از مبدأ مشارکت چندانی نداشته اند. لذا به‌‌منظور افزایش سطح عملکرد افراد، تدوین برنامه‌های تشویقی در زمینه تفکیک از مبدأ شامل اهدای جوایز یا اعمال تخفیف در عوارض پسماند ملک و همینطور در اختیار قرار دادن ظروف مناسب تفکیک پسماند به خانوارها به صورت رایگان توسط شهرداری جهت تشویق به تفکیک پسماند پیشنهاد می‌گردد.
پریسا فرهمندیان، عبدالله محمّدیان هفشجانی، عبدالمجید فدایی، رمضان صادقی،
دوره 16، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: سرطان پستان شایع‌ترین بدخیمی در زنان در سراسر جهان است. کادمیم یکی از فلزهای سنگین بسیار پایدار و سمی است که قرارگرفتن در معرض آن ممکن است منجر به افزایش خطر سرطان پستان شود. هدف از این مطالعه، خلاصه‌سازی کمی شواهد موجود برای ارتباط بین مواجهه با کادمیم و خطر رخداد سرطان پستان با استفاده از روش مرور نظام‌مند و متاآنالیز است.
روش بررسی: در این پژوهش، مطالعات مشاهده‌ای که تا می ماه سال۲۰۲۲ ارتباط بین کادمیم و سرطان پستان را بررسی کرده و در بانک‌های اطلاعاتی بین‌المللی منتشر شده بودند، جستجو و بازیابی شدند. برای تعیین هتروژنسیتی از آزمون‌های آماری I2 و Chi2، برای بررسی وجود تورش انتشار از نمودار قیفی و تست بگ و تست ایگر و برای تشخیص ریشه ناهمگنی ها از روش متارگرسیون و آنالیز حساسیت استفاده شد.
یافته‌ها: در این مطالعه مشاهده شد که نسبت به گروه پایه، خطر نسبی رخداد سرطان پستان در افراد مواجهه یافته/مواجهه با دوز بالاتر از سطح پایه کادمیم، برابر با (0/001≥ p؛ 1/14 – 1/06: CI 95 %)1/10 است، بنابراین بین مواجهه با کادمیم و یا دریافت سطح مواجهه بیش از اندازه پایه و ابتلا به سرطان پستان ارتباط آماری معنی‌داری مشاهده شد. در بررسی احتمال رخداد تورش انتشار، نتیجه آزمون ایگر برابر با (0/001 ≤ p) و نتیجه آزمون بگ برابر با (0/099 = p) بود.
نتیجه‌گیری: براساس شواهد موجود؛ مواجهه با کادمیم منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان می‌گردد و این افزایش خطر از نظر آماری معنی‌دار است.
سارا میرزایی، محمد احمدی، نبی شریعتی فر، پیمان آریایی،
دوره 16، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: با گسترش دانش بشری و پیشرفت در زمینه صنعت غذایی، امروزه پوشش‌های پلاستیکی به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود، به‌طور گسترده جهت بسته‌بندی مواد غذایی مختلف نظیر آب و شیر مورد استفاده قرار می‌گیرد. استرهای فتالات به منظور بهبود انعطاف پذیری، کارایی و پایداری در این مواد کاربرد دارند. تماس طولانی مدت با این مواد در بروز انواع مختلف بیماری و سرطان در انسان نقش دارند. هدف از این مطالعه بررسی حضور و میزان استرهای فتالات در انواع مختلف شیر توزیع شده شهر تهران با استفاده از کربن نانوتیوب مغناطیسی شده با اکسید آهن و از طریق دستگاه GC-MS است.
روش بررسی: در این پژوهش ابتدا نانو تیوب‌های کربنی چند جداره با استفاده از اکسید آهن مغناطیسی گردید و سپس کامپوزیت سنتز شده جهت استخراج استرهای فتالات از ماتریکس شیر مورد استفاده قرار گرفت. 60 نمونه از سطح شهر تهران جمع آوری و به صورت دو بار تکرارآماده سازی انجام گرفته است. پس از آماده سازی نمونه، غلظت هرکدام از استرفتالات‌ها از طریق دستگاه GC-MS اندازه‌گیری شد. از نرم افزار SPSS برای آنالیز داده‌ها استفاده شد (آزمون‌های کروسکال-والیس و کولموگروف-اسمیرنوف).
یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین مجموع فتالات‌ها و نیز میانگین DEHP (بیس (2-اتیل هگزیل) فتالات) موجود در کل نمونه‌ها برابر µg/L 5/26 (محدوده بین 2/94-8/39) و µg/L 0/97 (محدوده بین یافت نشده تا µg/L 2/05) بوده است که از استانداردهای موجود پایین‌تر بوده است (استاندارد DEHP در آب برابر µg/L 6 است).
نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های این پژوهش و به دلیل پایین‌تر بودن میانگین کل هر کدام از استرفتالات‌ها نسبت به استاندارد در انواع مختلف شیرهای مصرفی در ایران می‌توان بیان نمود که خطری از این بابت مصرف کننده را تهدید نمی‌کند.
ناهید جلیلیان، عبدالله شیخی، لیلا میرزائی، زینب غلامی، موید ادیبان،
دوره 16، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: کره یک محصول لبنی شناخته شده در دنیاست و نقش مهمی در تغذیه بشر دارد. عدم رعایت مسایل بهداشتی در این فرآورده سبب افت کیفیت آن، و انتقال بیماری می شود. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی آلودگی باکتریایی کره های سنتی تهیه شده از شیر گاو و گوسفند در سطح شهر ایلام است.
روش بررسی: در این مطالعه تحلیلی، تعداد 150 نمونه کره سنتی گاوی و گوسفندی، طی 1 ماه از مراکز مختلف تولیدی، جمع آوری و از نظر آلودگی میکروبی مورد مطالعه قرار گرفتند، جهت آنالیز داده های جمع آوری شده از نرم افزار spss نسخه 23 استفاده شد.
یافته‌ها: از مجموع 75 نمونه کره گاوی، (25/3 درصد) به استافیلوکوکوس اورئوس، (44 درصد) استافیلوکوکوس اپیدرمیس، (38/7 درصد) سالمونلا، (12 درصد) کل کلیفرم و (10/7 درصد) به اشرشیاکلی آلوده و 12 درصد نمونه ها هیچگونه آلودگی نداشتند. از مجموع 75 نمونه کره گوسفندی (12 درصد) به استافیلو کوکوس اورئوس، (72 درصد) استافیلوکوکوس اپیدرمیس، (48 درصد) سالمونلا، ( 24 درصد) کلیفرم و (17/3 درصد) به اشرشیاکلی آلوده بودند. بین میزان آلودگی به استافیلوکوکوس اورئوس و استافیلوکوکوس اپیدرمیس در نمونه های گاوی و گوسفندی اختلاف معنی دار وجود دارد (0/05>p).
نتیجه‌گیری: آلودگی در کره های سنتی مصرفی شهر ایلام به میزان قابل توجهی بالا است لذا توجه بر امر بهداشت در مراحل مختلف تولید تا مصرف ضرورت دارد.
فاطمه مومنی‌ها، محمد کوهکن، هدا صفامنش، پرویز یاراحمدزهی، محمد عثمان خدایاری، علی محمدی، امیرحسین محوی،
دوره 16، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به اهمیت مدیریت پسماندهای تیز و برنده و پتانسیل آسیب‌زایی این نوع پسماندها، استفاده از فناوری‌های بی‌خطرساز، کپسوله کننده و کاهنده حجم همزمان، یکی از نیازهای اساسی به منظور مدیریت پسماندهای پزشکی در بیمارستان‌ها و سایر مراکز ارائه خدمات بهداشتی ـ درمانی محسوب می‌گردد. هدف اصلی این مطالعه تعیین کارآیی دستگاه بی‌خطرساز و کپسوله کننده پسماندهای تیز و برنده پزشکی بوده است.
روش بررسی: این دستگاه با روش ایجاد فوم از طریق حرارت القایی در محیط بسته بدون اکسیداسیون، با ایجاد پوشش نگهداری پایدار و حفاظت ایمن، فرایند محصورسازی و کپسوله کردن پسماندهای تیز و برنده پزشکی را فراهم کرده و در نتیجه از پخش و رهاسازی این پسماندها جلوگیری می‌کند. نمونه برداری از گازهای خروجی دستگاه با روشNIOSH 1501 انجام و نمونه‌ها با دستگاهGC-MS سنجش شد. کارایی عملکرد بی‌خطرسازی دستگاه، براساس پایش بیولوژیکی باکتری شاخص باسیلوس استئاروترموفیلوس مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد میانگین غلظت گازهای BTEX و سایر گازهای آلی فرار در خروجی دستگاه در حد مجاز بوده است. غلظت گازهای بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و گزیلن به ترتیب 0/04، 0/033، 0/029 و ppm0/029 بوده است. نتایج حاصل از پایش بیولوژیکی نشان داد که کاهش بار میکروبی 99/9999 (Log 6) بوده و فرایند بی‌خطرسازی قابل قبول بوده است. همچنین، از مزایای این دستگاه کاهش حجم اجسام تیز و برنده و پلاستیکی در فرایند کپسوله سازی و در نهایت استفاده از کپسوله‌ها در پیرولیز/ بازیافت پلاستیک در صنعت است.
نتیجه‌گیری: امید است با به کارگیری این دستگاه نوآورانه و بومی در واحد‌های بی‌خطرسازی بیمارستان‌های کشور، گامی مؤثر در راستای بهبود مدیریت پسماندهای پزشکی، کاهش تولید پسماند، کاهش هزینه‌های بیمارستان‌ها و حفظ و ارتقاء سلامت کشور برداریم.
سپیده صادقی، فرزانه محمدی، امیرحسین نافذ، سحر قلی پور، مهناز نیک آئین،
دوره 16، شماره 2 - ( 6-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: حضور میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا در کمپوست تهدیدکننده سلامت عمومی است. لذا ارزیابی کیفیت بهداشتی کمپوست‌های تولیدی قبل از کاربرد آنها به عنوان تقویت‌کننده خاک امری ضروری است. این مطالعه جهت بررسی حضور میکروارگانیسم‌های پاتوژن در کمپوست تولید شده از مواد زائد جامد شهری (MSW) و خطرات میکروبی مرتبط با بلع تصادفی کمپوست توسط کودکان انجام گرفت.
روش بررسی: در این مطالعه، نمونه‌برداری از پارک‌های عمومی مختلف شهر اصفهان در طول دوره پخش کمپوست صورت گرفت. حضور و غلظت میکروارگانیسم‌های پاتوژن سالمونلا، کمپیلوباکتر، کریپتوسپوریدیوم و آدنوویروس به وسیله روش‌های کشت یا real-time PCR مورد بررسی قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد که تمام میکروارگانیسم‌های پاتوژن با فراوانی 11 تا 62 درصد در نمونه‌های کمپوست یافت شدند و بالاترین فراوانی مربوط به آدنوویروس بود. ارزیابی ریسک سلامت نشان داد بالاترین میزان خطر عفونت روزانه برای کریپتوسپوریدیوم (pppy 4-10×7/67) و کمترین خطر مربوط به آدنوویروس (pppy 10-10×8/27) به دست آمد. همچنین خطرات عفونت یکبار تماس و سالیانه مجموع میکروارگانیسم‌ها برای کودکان بالاتر از حد استاندارد (pppy 3-10) محاسبه شد.
نتیجه‌گیری: نتایج به دست آمده آلودگی کمپوست تولیدی به میکروارگانیسم‌های پاتوژن و اثرات بالقوه سلامتی در هنگام کاربرد کمپوست در فضای سبز شهری را نشان داد. بنابراین سازمان‌های مربوطه بایستی توجه بیشتری به فرآیند کمپوست سازی، کیفیت میکروبی و کاربرد کمپوست در مکان‌هایی با دسترس عموم داشته باشند.
ساناز غفاری، علیرضا ریاحی بختیاری، سید محمود قاسمپوری، علی نصراللهی،
دوره 16، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: امروزه، ته سیگارها به یکی از عمده ترین اشکال پسماند تبدیل شده است. این مطالعه برای ارزیابی سطح آلودگی سواحل گیلان به ته سیگار و تشریح عوامل اثرگذار بر توزیع آنها طرح ریزی شده است. همچنین، تجربیات و گزینه های مدیریتی در این مطالعه مطرح گردیده است.
روش بررسی: در این مطالعه، یک روش استاندارد نمونه برداری اقتباس شده از "برنامه پسماندهای دریایی NOAA" برای نمونه برداری از 8 ساحل اجرا شده است. در این روش جمع آوری ته سیگار در هر ایستگاه از 18 کوادرات مربعی شکل با ابعادm2 1×1 صورت پذیرفت. برآوردی از شدت آلودگی سواحل ایران به ته سیگار ارائه گردیده و مروری بر مقالات انتشار یافته در خصوص اثرات مضر ته سیگارها صورت پذیرفته است.
یافته ها: تراکم ته سیگارها در محدوده 0/22 الی 2/11 عدد ته سیگار در هر متر مربع (item/m2) بوده است. پارک ملی بوجاق و بندر انزلی به ترتیب کمترین و بیشترین آلودگی ته سیگار را نشان دادند. نتایج نشان دهنده افزایش آلودگی ته‌سیگار در سواحل شهرهای پرجمعیت در مقایسه با نواحی ساحلی کمتر توسعه یافته بوده است. همچنین، ایستگاه‌های منطبق بر سواحل گردشگری و سواحل با شیب ملایم پتانسیل بیشتری برای تجمع ته سیگار را دارا بودند. آلودگی بالای سواحل بندر انزلی به ته سیگار را می توان به کاربرد گسترده گردشگری این سواحل نیز مرتبط دانست.
نتیجه گیری: نظر به آلودگی بالای سواحل پرتردد به ته سیگار، ضروریست نسبت به شناسایی سواحلی که پتانسیل بالاتری جهت تجمع این پسماند را دارند اقدام گردیده و برنامه های پاکسازی پسماندهای دریایی از سواحل برای آنها اجرا گردد. به علاوه، باید برنامه های مدیریتی مؤثری برای فرهنگ سازی جهت کاهش آلودگی ته سیگار انجام گردد.
قاسم جلال سمیان، سهیل سبحان اردکانی، عاطفه چمنی،
دوره 16، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: امروزه شهروندان بیشتر اوقات خود را در فضاهای سربسته حضور دارند و از این‌رو، احتمال مواجهه آنها با انواع ترکیبات آلاینده و از جمله هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (PAHs) با قابلیت ناهنجاری‌زایی، جهش‌زایی و سرطان‌زایی قابل توجه است. بر این اساس، این مطالعه با هدف ردیایی، تعیین محتوی و منشاء‌یابی ترکیبات PAH در نمونه‌های گردوغبار داخلی برخی ساختمان‌های اداری شهر اصفهان در سال 1401 انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی-مقطعی، در مجموع 84 نمونه گردوغبار از 28 مکان نمونه‌برداری جمع‌آوری شد. در آزمایشگاه و پس از استخراج آنالیت‌ها، نسبت به شناسایی و تعیین مقادیر گونه‌های PAH با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی-طیف‌سنجی جرمی (GC-MS) اقدام شد. منشاء ترکیبات PAH در نمونه‌ها نیز با استفاده از روش نسبت‌های تشخیصی مولکولی (MDRs) تعیین و پردازش آماری داده‌ها نیز با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد.
یافته ها: نتایج بیان‌گر شناسایی 16 گونه دارای اولویت PAHs در نمونه‌ها با مقادیر کمینه، بیشینه و میانگین مجموع به‌ترتیب برابر با 4575، 16589 وµg/kg 9838 بود. به‌علاوه، میانگین مقادیر ایزومرهای نفتالن، فلورین، فنانترن، فلورانتن، پایرن، بنزو (آلفا) آنتراسن، کرایسن، بنزو (بتا) فلورانتن، بنزو (کا) فلورانتن، بنزو (آلفا) پایرن، دی بنزو (آ،اچ) آنتراسن، بنزو (جی،اچ،آی) پریلن و ایندن (1،2،3 سی.دی) با حد مجاز سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران اختلاف معنی دار آماری داشته (0/050> p) و از بیشینه رواداری این سازمان بزرگ‌تر بوده‌اند. نتایج روش MDRs نشان داد که ترکیبات PAH نمونه‌های گردوغبار غالباً از منابع پیروژنیک (Pyr) نشات گرفته‌اند.
نتیجه گیری: با توجه به مخاطرات ناشی از مواجهه با ترکیبات PAH، نسبت به ردیایی، تعیین مقادیر، منشاء‌یابی و به‌ویژه ارزیابی خطر سلامت مواجهه با این ترکیبات آلاینده در نمونه‌های گردوغبار سایر اماکن سربسته از جمله مراکز تجاری، آموزشی، تفریحی و منازل مسکونی توصیه می‌شود.
ابراهیم رحیمی، محمد امین حیدرزادی، نجمه واحد دهکردی،
دوره 16، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: آفلاتوکسین ها از متابولیت های ثانویه قارچ ها هستند که می توانند علاوه بر فساد در مواد غذایی و تغییر خواص ارگانولپتیک، پیامدهای بسیار خطرناکی را برای سلامت انسان داشته باشند. ورود آفلانوکسین به بدن و هدف قرار دادن کبد به عنوان عضو اصلی درگیر، می تواند سبب ایجاد سرطان کبد و خون شود، لذا هدف از مطالعه حاضر سنجش آفلاتوکسین B1 در آرد ذرت و آرد گندم عرضه شده در شهرستان شهرکرد با استفاده از روش الایزا در سال 1401 می باشد.
روش بررسی: در این مطالعه تعداد 40 نمونه آرد، شامل 20 نمونه آرد ذرت و 20 نمونه آرد گندم از مراکز عرضه به صورت تصادفی نمونه گیری و به آزمایشگاه بهداشت مواد غذایی جهت ردیابی و تعیین میزان آفلاتوکسین B1منتقل شدند.
یافته ها: نتایج نشان داد که تمامی نمونه‌های آرد گندم و آرد ذرت دارای سم آفلاتوکسین B1 بودند. میانگین آفلاتوکسین B1 در آرد گندم و آرد ذرت به ترتیب 0/95±2/58 و(g/kgµ) 2/07±3/47 نمونه محاسبه شد؛ که در میان 20 نمونه مورد بررسی از آرد ذرت، غلظت آفلاتوکسین B1 در محدوده (g/kgµ) 3/4 تا (g/kgµ) 1/9 و در 20 نمونه آرد گندم (g/kgµ) 7/90 تا (g/kgµ) 1/4 بود؛ بنابراین غلظت هیچ کدام از نمونه ها بیش از استاندارد ایران نبود.
نتیجه گیری: رخداد آفلاتوکسین B1 در تمامی نمونه های مورد بررسی در مطالعه حاضر کمتر از محدوده خطر تعیین شده توسط استاندارد ایران است، بنابراین در این مورد خطر بالایی سلامت مصرف کنندگان را تهدید نمی کند.
ذبیح اله یوسفی، عادل نادری، سید نورالدین موسوی نسب، سمانه دهقان،
دوره 16، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: خطر بالای عفونت Sars-CoV-2 در محیط دندانپزشکی یک مشکل جدی برای پزشکان و بیماران است. هدف اصلی این مطالعه بررسی اقدامات بهداشت محیطی مرتبط با بیماری کرونا در مطب‌های دندانپزشکی شهرستان ساری در دوران همه‌گیری کووید-19 در سال 1400 بوده است.
روش بررسی: مطالعه حاضر توصیفی و از نوع مقطعی بوده و ابزار مورد استفاده در آن، پرسشنامه‌ای محقق ساخته بوده که با همکاری پرسنل شاغل در 100 مرکز خدمات دندانپزشکی فعال در شهر ساری جمع‌آوری گردید. به منظور تعیین روایی محتوایی، از دو روش کیفی و کمی استفاده گردید. روایی محتوای کیفی این پرسشنامه توسط ۸ نفر از متخصصین بهداشت محیط به تایید رسید. برای تعیین پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 25 انجام شد.
یافته‌ها: براساس نتایج حاصل از این مطالعه، تجهیزات حفاظت فردی در 100 درصد مراکز بصورت مداوم مورد استفاده قرار می گرفت. در 93 درصد مراکز از هیپوکلریت سدیم و فرمالدهید برای گندزدایی تجهیزات استفاده می‌شد و در 94 درصد موارد تناوب گندزدایی تجهیزات بعد از هر بیمار بوده است. گندزدایی سرویس‌های بهداشتی در 62 درصد مراکز بصورت روزانه و در بقیه مراکز هر دو روز یکبار انجام می‌شد. در 72 درصد از مراکز دندانپزشکی مورد بررسی، نصب و یا روشن بودن هود موضعی بالای یونیت‌ها وجود نداشته است اما در 92 درصد مطب‌ها تهویه مناسب فضاهای عمومی وجود داشته است. بعلاوه بر طبق نتایج، در 99 درصد مطب‌ها مدیریت پسماند مطابق با قوانین و مقررات ملی و بر اساس ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته و دستورالعمل‌های مرتبط انجام می‌گرفت و همینطور در 100 درصد مطب‌ها مصرف آب، بهداشتی و مطلوب بوده است.
نتیجه‌گیری: بطور کلی رعایت اقدامات بهداشت محیطی در مطب‌های دندانپزشکی مورد مطالعه در اکثر موارد در سطح مطلوب و مطابق با دستورالعمل‌های وزارت بهداشت بوده است. عدم نصب هود موضعی یا روشن نبودن آن بالای یونیت‌ها در اکثر مراکز و تهویه نامناسب اتاق کار دندانپزشک از مهمترین مشکلات مراکز بوده که لازم است مورد توجه بیشتری قرار گیرد و مطابق با دستورالعمل وزارت بهداشت اقدامات اصلاحی صورت گیرد.
احمد مهری، محمد رضوانی قالهری، اشرف مظاهری تهرانی، پرنیا بشردوست، مجید محمدی، روح‌الله دهقانی،
دوره 16، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: سیگار کشیدن یکی از بزرگترین مشکلات بهداشت عمومی در جهان است که می تواند بار کلی بیماری در جهان را افزایش دهد. از آنجا که درک عوامل مرتبط با سیگار کشیدن در بین دانشجویان پزشکی برای تدوین و تبیین برنامه‌های مداخله‌ای آموزشی عاملی مهم و ضروری تلقی می‌شود لذا این مطالعه با هدف تعیین شیوع مصرف سیگار دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کاشان و عوامل مرتبط با آن انجام شد.
روش بررسی: این مطالعه مقطعی بر روی 681 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کاشان در نیمسال اول تحصیلی 1398 با انجام نمونه گیری تصادفی ساده انجام شد. استعمال سیگار در افراد، خانواده، دوستان نزدیک و سایر مشخصات دموگرافیک با استفاده از پرسشنامه با پایایی مطلوب مورد سنجش واقع شد و برای تجزیه و تحلیل آماری از رگرسیون لجستیک چندگانه استفاده شد.
یافته‌ها: میانگین سنی شرکت‌کنندگان در این مطالعه (313 پسر و 368 دانش آموز دختر) 4/2 ±25 سال بود. شیوع مصرف سیگار در بین دانشجویان 9/4 درصد (16/7 درصد در پسران و 3/35 در دختران) بود. همچنین، مصرف سیگار با تمایل به سیگار، زندگی در خوابگاه، داشتن دوستان نزدیک سیگاری و اعضای خانواده با سابقه مصرف سیگار ارتباط معنی‌داری داشت (0/05>p).
نتیجه‌گیری: افت تحصیلی دانشجویانی که سیگار مصرف می کنند به میزان قابل توجهی بالاتر از سایر دانشجویان است. از آنجاییکه این مطالعه عوامل مرتبط با مصرف سیگار را در دانشجویان نشان داده است، استفاده از این یافته‌ها می‌تواند مبنایی برای پیشگیری از مصرف سیگار و توسعه مداخلات پیشگیرانه باشد.
فاطمه کاکویی دینکی، مهرداد چراغی، بهاره لرستانی، سهیل سبحان اردکانی، عاطفه چمنی،
دوره 16، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: پایش و پالایش آلاینده‌های فلزی در بوم سازگان‌های آبی به منظور برآورد، کنترل و کاهش سطح تهدیدات برای زیست مندان و انسان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این‌رو، این پژوهش با هدف ارزیابی آلودگی رسوبات سطحی و قابلیت پایش و پالایش زیستی عناصر بالقوه سمی آهن، سرب و مس توسط اندام های هوایی و زمینی گونه های لویی (Typha Latifolia) و آب تره (Nasturtium microphyllum) مستقر در بوم سازگان آبی رودخانه لار در سال 1401 انجام یافت.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی، در مجموع 48 نمونه گیاهی و 12 نمونه رسوب از چهار مکان نمونه برداری منتخب برداشت شد. پس از آماده سازی و هضم اسیدی نمونه ها در آزمایشگاه، محتوی عناصر در آنها توسط روش طیف‌سنجی نوری پلاسمای جفت‌شده القایی (ICP-OES) خوانده شد. همچنین، مقادیر شاخص های آلودگی (PI)، شاخص بار آلودگی (PLI)، فاکتور تغلیظ زیستی (BCF)، تجمع زیستی (BAF) و فاکتور انتقال (TF) محاسبه شدند. پردازش آماری نتایج نیز با استفاده از نرم افزار آماری SPSS انجام یافت.
یافته ها: بیشینه میانگین محتوی عناصر آهن، سرب و مس (mg/kg) در نمونه های رسوب به ترتیب برابر با 0/665±11/8، 0/030±0/915 و 0/026±0/710 و مربوط به مکان نمونه‌برداری چهار و در اندام های گیاهی نیز به ترتیب برابر با 1/25±11/4، 0/180±0/578 و 0/095±0/298 و مربوط به ریشه لویی بود. مقادیر شاخص PI نشان داد که آلودگی عناصر آهن، سرب و مس در رسوب " کم" و میانگین مقادیر آن از ترتیب نزولی سرب > مس > آهن تبعیت کرده است. میانگین مقادیر شاخص PLI نیز در دامنه 0/003 تا 0/006 متغیر و بیان‌گر شرایط کیفی "فقدان آلودگی" در همه مکان های مورد مطالعه بود. از طرفی، گونه لویی دارای میانگین مقادیر BCF بزرگ‌تر از 1 و TF کوچکتر از 1 برای عنصر آهن بود.
نتیجه گیری: با استناد به میانگین محتوی عناصر در بافتهای گیاهی و همچنین میانگین مقادیر محاسبه شده شاخص های BCF، BAF و TF برای عناصر می توان اذعان کرد که لویی، گونه ای مناسب برای تثبیت فلز آهن در رسوب است و به عنوان گونه بومی کارآمد برای پایش و پالایش زیستی عناصر بالقوه سمی به‌ویژه آهن در بوم سازگان‌های آبی آلوده قابل معرفی است.
سیدشهرام نقیب زاده، مظاهر معین الدینی، مهدی زعفرانیه،
دوره 16، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: ارزیابی اقتصادی به عنوان ابزاری برای تصمیم گیری مبتنی بر داده، به انتخاب اجزاء مدیریت پسماند و تقدم و تاخر استقرار آنها بر اساس معیارهای اقتصادی کمک می‌کند. هدف از این پژوهش، ارزیابی جامع اقتصادی اجزاء سیستم مدیریت پسماند با استفاده از ارزیابی هزینه چرخه حیات همراه با شاخص ارزش خالص فعلی و نرخ بازده داخلی بود.
روش بررسی: به کمک ارزیابی هزینه چرخه حیات، هزینه پردازش هر تن پسماند در هر جزء مدیریت پسماند محاسبه و با استفاده از شاخص‌های ارزش خالص فعلی و نرخ بازده داخلی، بازدهی هر جزء یا واحد پردازش مدیریت پسماند به دست آمد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بازیافت با 260 درصد، نرخ بازدهی داخلی و پس از آن کمپوست کردن با 40 درصد بالاترین نرخ بازدهی داخلی، توانایی بازگشت سرمایه را دارند. تحلیل حساسیت، سودآوری این دو پردازش را با وجود تغییرات 30 ± درصد در پارامترهای تاثیرگذار محاسباتی نشان داد.
نتیجه‌گیری: روش ارزیابی جامع اقتصادی به‌کار رفته در این تحقیق نشان داد استفاده همزمان از ارزیابی هزینه چرخه حیات و شاخص‌های ارزش خالص فعلی و نرخ بازدهی داخلی به همراه تحلیل حساسیت آنها می تواند نقش موثری در تصمیم گیری‌های حوزه مدیریت پسماند داشته باشد.
حسین معصوم بیگی، داوود مطلبی پیکانی، قادر غنی زاده، حامد اکبری جور، مریم اسمعیلی،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: تامین سلامت و ایمنی کارکنان هر صنعت، از مهمترین موضوعات قابل توجه برای پیشگیری از بروز حوادث است. این مطالعه با هدف شناسایی و ارزیابی خطر در یک صنعت باتریسازی به‌روش تجزیه و تحلیل حالات شکست و اثرات آن (FMEA) و برآورد نسبت هزینه رخداد حوادث به پیشگیری انجام شد.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی ابتدا فعالیت‌های تولیدی صنعت شناسایی شدند. سپس خطرات بالقوه به‌روش شناسایی خطر (HAZID)تعیین شدند. ارزیابی و اولویت‌بندی خطرات به‌کمک روش FMEA انجام شد. خطراتی که RPN بالاتر از 145 داشتند، به‌عنوان خطر مهم تعیین و نسبت هزینه رخداد به پیشگیری حوادث محاسبه شد.
یافته‌ها: در 62 واحد فعال این صنعت 716 خطر شناسایی و اولویت بندی شدند. 16 مورد (2/23 درصد) آن دارای RPN بالای 145 و بالاترین اولویت بودند. واحد خمیرمالی با خطرات سقوط و آتش‌سوزی و واحد مونتاژ با خطر نشت بخارات و گردوغبار سرب با RPN 245 از جمله خطرناک‌ترین واحدها و خطرات شناسایی شده بودند. بیشترین هزینه رخداد مربوط به واحد پرس تاب کاور به مبلغ 8/5 میلیارد ریال و بخش وان‌های شارژ فرماسیون به مبلغ 399/6 میلیارد ریال بود. در تمام بخش‌ها به‌جز یک بخش، نسبت هزینه رخداد به پیشگیری حوادث از 1/2 تا 25 متغیر بود.
نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد لازم است مسئولین صنعت، اصلاح خطرات مهم را طبق اولویت بندی تعیین‌شده مورد توجه قرار دهند تا حوادث احتمالی ناشی از این خطرها به حداقل ممکن برسد. این اولویت بندی می‌تواند نقش مؤثری در مدیریت بهینه خطر و کاهش هزینه‌های مربوطه داشته باشد.
آرزو یاری، علی اردلان، عباس استاد تقی زاده،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: ویژگی های دموگرافیک از عوامل موثر در مرگ های ناشی از سیل هستند. بررسی چگونگی و میزان ارتباط این دسته از عوامل با مرگ های ناشی از سیل و اندازه گیری میزان اثر آنها در راستای پیشگیری، کاهش و حذف مرگ های ناشی از سیل ضروری است.
روش بررسی: این مطالعه بصورت مورد-شاهدی در تمام مناطق تحت تأثیر سیل در ایران که مرگ ناشی از سیل داشته اند در بازه زمانی 1380 تا 1397 انجام شد. حجم نمونه این مطالعه 369 نمونه (123 مورد و 246 شاهد) از 12 استان و 30 شهرستان بود. مطالعه با استفاده از ابزاری که دارای روایی و پایایی قابل قبول بود، تأثیر ویژگی های دموگرافیک بر مرگ های ناشی از سیلاب را اندازه گیری نمود.
یافته‌ها: نتایج این مطالعه نشان داد که شانس مرگ ناشی از سیل در افراد با سن کمتر از 15 سال 31/974 برابر و شانس مرگ جمعیت جوان 15 تا 29 ساله ایرانی 1/475 برابر بیشتر از افراد بالای 65 سال است. علاوه بر این شانس مرگ ناشی از سیل در افراد راننده 13/874 برابر افراد خانه دار و شانس مرگ افراد کشاورز، چوپان و دامدار 0/947 برابر افراد خانه دار بود.
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که ویژگی‌های دموگرافیک جمعیت، به‌ویژه جوانی جمعیت و سن کم، همچنین برخی از مشاغل پرمخاطره مانند رانندگی و کشاورزی، از جمله عواملی هستند که شانس مرگ ناشی از سیل را افزایش می‌دهند. بر این اساس، توصیه می‌شود که در مناطق در معرض خطر سیل در ایران، اولویت برنامه‌های حفاظتی، آموزشی و کاهش آسیب‌پذیری ناشی از سیل به افراد جوان و با سن کم، با توجه به ویژگی‌های دموگرافیک منطقه، داده شود.
بهلول پارسافر، محمد احمدی، غلامرضا جاهد خانیکی، نبی شریعتی فر، عباس رحیمی فروشانی،
دوره 16، شماره 4 - ( 12-1402 )
چکیده
زمینه و هدف: رعایت اصول بهداشت و ایمنی مواد غذایی در کلیه زنجیره تولید، نگهداری، حمل و نقل و عرضه مواد غذایی جهت اطمینان از سالم و مناسب بودن موادغذایی در تأمین سلامت مصرف کنندگان بسیار مهم است. از این رو مطالعه ای با هدف تعیین وضعیت شاخص ها و برنامه های پیش نیازی بهداشت و ایمنی مواد غذایی در میادین میوه و تره بار شهر تهران در سال ۱۴۰۱ انجام شد.
روش بررسی: مطالعه ای تحلیلی-مقطعی بر روی ۶۷ مرکز میوه و تره بار شهر تهران در مورد وضعیت شاخص ها و برنامه‌های پیش نیازی بهداشت و ایمنی مواد غذایی همچون وضعیت ساختمان و تأسیسات، آموزش کارکنان، بهداشت کارکنان، کنترل کیفیت مواد غذایی، مبارزه با آفات محیطی، دفع پسماند و وضعیت بهداشت محیط کار انجام شد. ابتدا پرسشنامه ای تهیه و روایی آن با نظر پنج نفر از متخصصین و صاحب نظران و نیز ابزار پایایی آن با ضریب آلفا کرونباخ برابر با 0/87 مورد تأیید قرار گرفت، سپس پرسشنامه تکمیل شد و داده های لازم ثبت گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل آماری شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که وضعیت مطلوب ساختمان و تأسیسات با 67/16 درصد، آموزش کارکنان 26/85 درصد، بهداشت کارکنان 50/20 درصد، کنترل کیفیت مواد غذایی 67/91 درصد، مبارزه با آفات محیطی 43/65 درصد، دفع پسماند 58/39 درصد و بهداشت محیط کار 63/11 درصد بود. بطوری‌که وضعیت شاخص های ساختمان و تأسیسات، کنترل کیفیت مواد غذایی، دفع پسماند و بهداشت محیط کار با داشتن میانگین بیش از ۵۰ درصد در حد مطلوب و قبول است. اما شاخص های آموزش کارکنان و مبارزه با آفات محیطی نامطلوب ارزیابی شده است.
نتیجه‌گیری: شناخت وضعیت شاخص ها و برنامه های پیش نیازی بهداشت و ایمنی مواد غذایی در میادین میوه و تره بار شهر تهران می تواند به بهبود و ارتقا سلامت و ایمنی مواد غذایی کمک نماید. بگونه ای که مطلوب بودن شاخص های ساختمان و تأسیسات، کنترل کیفیت مواد غذایی، دفع پسماند و بهداشت محیط کار در عرضه و فروش مواد غذایی سالم تأثیر دارد. همچنین توصیه می گردد نسبت به بالابردن سطح آموزش در کارکنان و شیوه مبارزه با آفات محیطی در میادین میوه و تره بار توجه بیشتری صورت گیرد.
