فصلنامه

---

زمینه و هدف: بخش بزرگی از ترکیبات آلی که باعث ایجاد آلودگی در آب های طبیعی می گردند، مواد رنگی شیمیایی هستند. رنگ ها ی آزو کاربرد فراوا نی در صنایع مختلف دارند. رنگ ها ی آزو نه تنها رنگ نامطلوبی به آب می دهند، بلکه این رنگ ها  دارای پتانسیل جهش زایی و سرطان زایی در افراد بوده و سبب تولید محصولات جانبی سمی در محیط های آبی می شوند. هدف از این تحقیق بررسی کارایی سه فرایند پودرآهن، پراکسیدهیدروژن و پودرآهن ـ پراکسید هیدروژن درحذف رنگ اسیدی زرد36 از محیط های آبی بوده است.
روش بررسی: این تحقیق در مقیاس آزمایشگاهی انجام شد. در این آزمایش یک محلول سنتتیک از رنگ اسیدی زرد 36 ساخته شد و کارایی حذ ف پودر آهن، پراکسید هیدروژن و پودر آهن- پراکسید هیدروژن  در حذف رنگ اسیدی زرد 36 از محلول های آبی بررسی شد. همچنین اثر غلظت رنگ،  pHمحلول، ‏غلظت پراکسید هیدروژن، غلظت پودر آهن و زمان تماس در کارایی عمل رنگ زدایی، بررسی شد.
یافته ها: نتایج آزمایشات نشان داد که فرایند ترکیبی پودر آهن- پراکسید هیدروژن، نسبت به دو فرایند دیگر از قدرت رنگبری بالایی برخوردار است. به طوری که در فرایند ترکیبی پودر آهن- پراکسید هیدروژن، در 3=pH، زمان تماس 60 دقیقه، پراکسید هیدروژن= 33/23 میلی لیتربر لیتر، غلظت رنگ 60 میلی گرم درلیتروپودر آهن2000.میلی گرم در لیتر 9/97% حذف رنگ مشاهده شد.
نتیجه گیری: با توجه به آزمایشات انجام شده، نتایج نشان داد، این روش) فرایند ترکیبی پودر آهن ـ پراکسید هیدروژن( کارایی مناسبی در حذف رنگ ها ی آزو دارد. ‏‏‏‏‏‏ ولی کاربرد این روش در صنعت  باید از لحاظ اقتصادی مورد بررسی قرار گیرد.

---

زمینه و هدف: ترکیبات نیتروژن در فاضلاب عمدتاً به چهار صورت آلی، آمونیاکی، نیترات و نیتریت می باشند. غلظت نیتروژن کل در فاضلاب شهری معمولاً در محدوده 25 تا 45 میلیگرم در لیتر بر حسب نیتروژن قرار دارد که مهمترین مشکل در رابطه با آن، میزان تمایل اکسیژن خواهی و اثرات بهداشتی آن می باشد. راکتور بافلدار غیر هوازی، سیستمی است که در آن ردیفهایی از بافلها برای هدایت جریان فاضلاب وجود دارند.
روش بررسی: در این تحقیق 9 ماهه، جهت انجام نیتریفیکاسیون و دنیتریفیکاسیون همزمان، از یک راکتور بافلدار بی هوازی اصلاح شده به ابعاد 15×30×104 سانتیمتر و حجم مفید 15 لیتر با هشت بخش استفاده گردید که در بافل هفتم اقدام به هوادهی شد تا طی آن آمونیاک در یک محیط هوازی به نیتریت و نیترات اکسید گردد.
یافته­ها: دنیتریفیکاسیون تقریباً به طور کامل در دو بخش ابتدایی راکتور بافلدار بی هوازی و به ترتیب با راندمان 60 تا 84 درصد حذف نیتروژن نیتراتی تا بخش چهارم اتفاق افتاد. همچنین حذف بار نیتروژن ورودی در شرایط ورود شوک بار نیتروژن (4 برابر میزان آخرین غلظت نیتروژن ورودی به راکتور) پس از گذشت یازده روز به شرایط اولیه بازگشت. جهت بررسی و پردازش اطلاعات دریافت شده در طی تحقیق، از روش شبکه عصبی مصنوعی نیز استفاده گردید بطوریکه میزان خطای مشاهده شده در 10 مورد آزمایش فرضی کمتر از 15 درصد بود.
نتیجه گیری: راکتور بافلدار بی هوازی تا غلظت ورودی mg/L 200 قابلیت رساندن غلظت نیتروژن نیتراتی موجود در فاضلاب به حد استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست ایران (mg/L 50 برحسب نیترات و mg/L 10 برحسب نیتروژن) را دارا می باشد.

---

زمینه و هدف: مکان یابی جایگاه ‌های مناسب دفن پسماند از اقدامات مهم در فرایند مدیریت جامع پسماندهای جامد شهری است. در فرایند مکان ‌یابی می بایست معیارهای مختلفی مورد ملاحظه قرار گیرد، بنابراین کاربرد روش هایی که قادر به تامین معیارهای مورد نظر باشند، ضروری است. بدین منظور در بررسی حاضر ابزار GIS و مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) مورد استفاده قرار گرفته است.
روش بررسی: در این راستا نخست از هر یک از فاکتورهای موثر اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی نقشه سازی به عمل آمد ودر مرحله بعد هر یک از لایه های تهیه شده رتبه بندی گردید، به صورتی که رتبه های پایین بیانگر عدم تناسب و یا تناسب کمتر و رتبه ‌های بالا بیانگر تناسب بیشتر بودند.
یافته‌ها: ادغام نقشه های رتبه بندی شده با لحاظ وزن های به دست آمده در فرایند AHP، محدوده مورد مطالعه را به پهنه هایی در غالب نامناسب، مناسب و بسیار مناسب تفکیک نموده است.
نتیجه‌گیری: پهنه های دارای قابلیت بسیار مناسب می تواند در اولویت اول تصمیم گیری قرار گرفته و در صورت لزوم مکان های مناسب نیز می تواند در توسعه آتی در دستور کار قرار گیرد.

---

زمینه و هدف: کیفیت آب تصفیه شده ممکن است تحت تأثیر خطوط انتقال آب، منابع ذخیره و دستگاههای نصب شده بر روی خطوط؛ قبل از مصرف قرار گیرد. دستگاههای آب سرد کن از جمله وسایلی هستند که به طور وسیع در فصول گرم سال  مورد استفاده قرار می گیرند. این دستگاهها به دلیل ساختار داخلی نظیر داشتن مخزن و همچنین لوله ها و اتصالات موجود ممکن است بالقوه بر روی کیفیت آب آشامیدنی تأثیر داشته باشند. مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر این دستگاهها بر روی کیفیت آب مصرفی طرح ریزی  گردید.
روش بررسی: در این مطالعه آب 29 دستگاه آب سرد کن فلزی متداول موجود در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1378 از لحاظ شمارش باکتریهای پلیت هتروتروفی و پارامترهای فیزیکوشیمیایی شامل کدورت، pH ، درجه حرارت و فلزات سنگین مورد بررسی قرار گرفت. هم زمان نمونه های کنترل نیز از نزدیک ترین  شیر آب آشامیدنی به هر دستگاه برداشت گردید.                   یافته ها: نتایج حاصله از این مطالعه نشان داد که باکتریهای شمارش پلیت هتروتروفیک کمتر از حد استاندارد بوده و اختلاف معنی داری بین نمونه های کنترل و دستگاهها وجود ندارد.  در مورد فلزات سنگین نیز اختلاف معنی داری بین نتایج نمونه های کنترل و آب دستگاهها وجود نداشت، و تنها در مورد مس این اختلاف معنی دار نشان داده شد.
نتیجه گیری: نتایج حاصله از این تحقیق نشان می دهد که دستگاههای آب سرد کن فلزی متداول تغییر خاصی را در کیفیت آب ایجاد نمی کنند و نگرانی در ارتباط با مصرف آب از این دستگاهها وجود ندارد.

---

زمینه و هدف:   فلزات سنگین موجود درگرد و غبار هوا قادرند مستقیما از طریق بلع و تنفس وارد بدن شوند و یا از طریق ریزش های جوی به سطح زمین برسند و پس از آلودگی منابع آب و خاک و ورود به ساختار گیاهان از طریق آب و غذا وارد بدن شوند. هدف از این مطالعه تعیین میزان ترسیب فلزات سنگین در ریزش های جوی و تاثیر پذیری این مقادیر از منابع زمینی بوده است.
روش بررسی: در این مطالعه شهر زنجان به پنج ناحیه تقسیم شده است که جمع آوری نمونه های ذرات راسب شونده (ریزش های خشک) و بارش های جوی (ریزش های تر)، طی سه فصل پاییز 1387 ، زمستان 1387 و بهار 1388در این نواحی صورت گرفته است وسرب ، روی، کادمیم و کروم این ریزش ها به روش جذب اتمی اندازه گیری شده است.
یافته ها: در مطالعه حاضر میانگین ترسیب فلزات سنگین در ریزش های جوی برای سرب 082/0 ،    روی 286/0  ، کادمیوم 018/0  وکروم 009/0  میلی
گرم بر متر مربع در روز بود.  ضریب همبستگی بین عناصر سرب ـ روی برابر 8/0 بوده است (01/0P < ).  ضریب همبستگی بین کروم ـ کادمیوم بالاتر از89/0 می باشد (05/0P < ) ولی ضریب همبستگی بین کادمیوم ـ سرب و کروم ـ سرب کمتر و به ترتیب 58/0 و 61/0 است.
نتیجه گیری: مقایسه مقادیر در نواحی مختلف نشان داد که منابع صنعتی منتشر کننده فلزات سنگین  نقش مستقیمی درترسیب فلزات سنگین ریزش های جوی خشک و تر دارد . با توجه به ضرایب همبستگی می توان نتیجه گرفت که سرب و روی از یک منشا مشترک در منطقه پراکنده می شوند. اندازه گیری فلزات در ذرات راسب شونده می تواند نشان دهنده تاثیر منابع انسان ساز در کیفیت هوا باشد و می توان از ذرات راسب شونده به عنوان شاخص آلودگی هوا به فلزات سنگین استفاده نمود.

---

زمینه و هدف: آلودگی منابع آب به وسیله سموم آفت کش یکی از معضلات زیست محیطی محسوب می گردد. امروزه به لحاظ توسعه  کشاورزی و تنوع آفات گیاهی، استفاده از سموم مذکور گسترش روزافزونی یافته است. استان همدان به لحاظ وجود زمینه های لازم در زمینه کشاورزی رشد قابل توجهی داشته است. به همین لحاظ مصرف سموم آفت کش بالا بوده و می تواند تهدید جدی برای منابع تامین آب شرب این شهر محسوب گردد. هدف از انجام این تحقیق تعیین غلظت باقی مانده سموم آفت کش ارگانوفسفره هالوژنه کلرپیریفوس و ارگانوفسفره غیر هالوژنه دیازینون و سم کارباماته کارباریل در منابع تامین کننده آب شرب شهرهمدان در سال 1386بوده است.
روش بررسی: در این تحقیق 126 نمونه آب از 7 ایستگاه تامین آب آشامیدنی سطحی و زیرزمینی شهر همدان در طی 12 ماه در سال1386 و جهت سنجش باقی مانده سموم مورد مطالعه، جمع آوری و با  استفاده از دو روش استخراج فاز جامد و استخراج فاز مایع آماده سازی و به وسیله دستگاه های HPLC و GC/MS مورد آنالیز قرار گرفتند.
یافته ها: نتایج مشخص نمود که بیشترین غلظت سم کارباریل و کلرپیریفوس در فصل بهار و خرداد ماه به ترتیب ppb 3.85و  ppb 1.8 و  در مورد سم دیازینون مربوط به فصل پاییز و مهرماه به میزانppb 36.5 بوده است. حداقل غلظت سموم مورد مطالعه مربوط به فصل زمستان بوده است. بر اساس آزمون آماری آنالیز واریانس دو طرفه Two-Way ANOWA  بین باقی مانده سموم مورد مطالعه در نمونه های برداشت شده در فصول مختلف اختلاف آماری معنی داری وجود داشت.( 05/0P<).
نتیجه گیری: مطالعات مختلف نشان دهنده آنست  که باقی مانده سموم در منابع آب ارتباط مستقیمی با مقدار سموم مصرفی در این مناطق، ارتباط دارد و در صورت عدم کنترل مصرف سموم ، این آلاینده های مقاوم، تهدید جدی برای سلامت مصرف کنندگان  خواهند بود.

---

زمینه و هدف : سرطان بدخیم پوست همواره شایع ترین سرطان در ایران بوده است. تابش بیش ازحد پرتوفرابنفش خورشید مهم ترین ریسک فاکتور محیطی درایجاد این بدخیمی است. اهداف این مطالعه تعیین میزان تابش پرتوفرابنفش خورشید و میزان بروز انواع سرطان پوست در شهرستان های کشور و بررسی ارتباط توزیع جغرافیایی سرطان پوست با توزیع جغرافیایی  میزان تابش پرتوفرابنفش درکشور است.
روش بررسی : این مطالعه از نوع اکولوژیک و دارای جنبه های توصیفی و تحلیلی است. تعداد 6921 مورد سرطان پوست در سال 1383 که در مرکز مدیریت بیماری ها ثبت شده بود بررسی و اطلاعات ماهواره ای شاخص تابش پرتو فرابنفش از طریق اینترنت دریافت شد. داده ها با استفاده از نرم افزار ArcGIS و SPSS تحلیل گردید.
یافته ها : میزان بروز کل موارد سرطان پوست در ایران برابر با 13/10 در صدهزار، بروز بدخیمی سلول بازال 53/7 ، بروز بدخیمی سلول سنگفرشی برابر با 79/1 و بروز ملانوم بدخیم 39/0 در صد هزار بود. میانگین شاخص تابش پرتو فرابنفش در کشور در طول ماه های سال از حداکثر 9 در تیرماه تا حداقل 3 در دی ماه متفاوت بود. همبستگی مورد انتظار بین توزیع بروز سرطان پوست در سطح شهرستان ها و توزیع جغرافیایی شاخص حهانی پرتو فرابنفش خورشید مشاهده نشد.
نتیجه گیری : سرطان پوست یک معضل بهداشت عمومی در ایران است. تحقیقات بیشتر در این ارتباط می تواند به بهبود ثبت سرطان پوست و شناخت بهتر تفاوت های فرهنگی، رفتاری و اقلیمی استان ها در ابتلا به این بدخیمی بیانجامد تا با استفاده از دانش به دست آمده امکان پیشگیری موثرتر از این شایع ترین نوع سرطان فراهم شود.

---

زمینه و هدف: پروپیلن گلیکول ترکیبی است که در بسیاری از صنایع به کار می رود و در فاضلاب های آنها نیز با مقادیر زیاد مشاهده می گردد. تصفیه بیولوژیکی این ترکیب در غلظت های بالا سخت بوده و بعضا با مشکلاتی همراه است. هدف از این مطالعه بررسی تجزیه الکتروشیمیایی پروپیلن گلیکول و برخی پارامترهای موثر در افزایش راندمان تصفیه به این روش بوده است.
روش بررسی: در این مطالعه با عبور جریان برق از فاضلاب حاوی پروپیلن گلیکول تجزیه این ترکیب به روش الکتروشیمیایی انجام شد. جهت بررسی این روش تصفیه در این مطالعه از چند نوع الکترود و ولتاژهای مختلف مابین 5 الی 50 ولت استفاده گردید. با توجه به گزارش تاثیر غلظت کلرید سدیم بر روی میزان حذف ترکیبات آلی در روش الکتروشیمیایی توسط برخی محققین، این آزمایش ها در غلظت های مختلف کلرید سدیم نیز انجام شد.
یافته ها: در بهترین شرایط این روش قادر به حذف 90 درصد اکسیژن خواهی شیمیایی (COD) فاضلاب ورودی بوده و نتایج به دست آمده نشان داد که افزایش میزان ولتاژ ورودی به الکترودها و افزایش غلظت کلرید سدیم و همچنین افزایش زمان ماند منجر به افزایش راندمان حذف می گردد. زمان ماند بهینه در این مطالعه حدود 50 دقیقه به دست آمد. از میان انواع الکترودهای مورد آزمایش در این مطالعه الکترودی از جنس آلومینیوم بالاترین راندمان را ایجاد نمود که دلیل این امر نیز به تولید مواد منعقد کننده (کاتیون های سه ظرفیتی آلومینیوم) مربوط می گردد.
نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد استفاده از این روش در تصفیه پیشرفته چنین فاضلاب های صنعتی، می تواند بسیار مفید باشد.

---

مقدمه‌وهدف: به منظور تعیین  میزان سرانه‌ مصرف‌آب‌ و تخمین تولید سرانه فاضلاب وسرانه‌بارآلی‌و ارتباط کمی آن‌ ها با وضعیت اقتصادی-اجتماعی جامعه وشرایط آب‌وهوائی، بر رسی آب و فاضلاب شهر کرمانشاه دراین مقاله صورت گرفته است‌. رابطه آب مصرفی،فاضلاب تولیدی و سرانه بار آلی  با درآمد ماهیانه خانوارهای جامعه و دما ی محیط برآورد گردیده است.
روش بررسی: دراین مطالعه توصیفی-تحلیلی، متناسب با جمعیت شهر(713000 نفر)، و با توجه به ملاحظات اقتصادی-اجتماعی و در آمد ماهیانه، سه منطقه(کسری، الهیه وتعاون‌) با درآمد خوب ، متوسط و پائین که مناطق کاملا مشخص و تعریف شده ای از نظر شهرداری و عرف اجتماعی بوده و معرف سه سطح مورد نظر باشد به عنوان‌زیرگروه‌های جامعه مورد مطالعه انتخاب گردید.ابزار جمع‌آوری‌داده‌ها‌،برای سنجش وضعیت‌اقتصادی-اجتماعی‌‌ درآمدماهیانه، وبرای‌آب مصرفی از کنتور‌آب، برای ‏فاضلاب تولیدی‌از دبی سنجی‌وبرای سرانه‌ بار‌آلی‌ ازنمونه‌گیری‌24ساعته استفاده‌گردید. اندازه گیری در دوفصل تابستان وزمستان انجام گردید.
یافته‌ها: مصرف‌آب‌ سه منطقه کسری،الهیه وتعاون درتابستان (75 ±398،48 ±291و50±188) ودرزمستان به ترتیب برای سه منطقه (25±200،35 ±188و 41 ±140( ‌تفاوت معنی‌داری‌نشان داد، لیکن بارآلی‌هرسه منطقه‌علیرغم‌تفاوت‌ ظاهری‌ اختلاف‌ معنی‌ داری‌ نشان‌نداد.  سرانه آب مصرفی با وضعیت اقتصادی-اجتماعی رابطه معنی‌داری دارد(r² =   0/977 و< 0/001  p)، اما  میزان سرانه فاضلاب تولیدی مناطق(60±220، 15 ±204و 34 ±170) برای‌شرائط‌گرم‌و (21±170 ، 31 ±158و 29±112 (برای‌شرایط سرد،ازنظر آماری اختلاف معنی داری نشان نمی‌دهند(r² = 0/371 و< 0/001  p)و‌سرانه‌فاضلاب‌تولیدی‌تفاوت چشمگیری در سه منطقه نداشت .
نتیجه‌گیری: این‌مطالعه‌تاثیر دوپارامتر، درآمدو‌تغییرات‌فصلی‌را‌بر میزان‌سرانه مصرف آب و سرانه‌تولید فاضلاب، بار‌آلی قابل‌تجزیه میکربی تأییدمی نماید. مصرف آب‌و تولید سرانه فاضلاب‌در شرائط‌گرم به طور چشمگیری بیشتر‌ از شرایط‌سرد‌می‌باشد. ارتباط‌سرانه مصرف‌آب‌با درآمد اقتصادی چشمگیر، لیکن سرانه‌تولید فاضلاب، تفاوت‌محسوسی‌نشان نمی دهد.همچنین‌این مطالعه‌برآورد‌میزان سرانه‌مصرف آب، وبالتبع‌آن میزان‌ سرانه‌فاضلاب تولیدی‌و‌میزان ماده‌آلی‌قابل‌تجزیه زیستی‌‌رادررابطه با‌درآمد‌اقتصادی‌ ودمای محیط مقدور می‌نماید.

---

زمینه و هدف: امروزه به استفاده از زایدات به عنوان جاذب توجه زیادی شده است. در این مطالعه یک ماده زاید تولید شده در واحد انعقاد و لخته سازی تصفیه خانه های آب به عنوان جاذب برای حذف رنگ از فاضلاب مطالعه شد.
روش بررسی: پس از تعیین مشخصات جاذب، اثر pH، دوز جاذب، غلظت رنگ و زمان تماس بر کارایی حذف یک رنگ آزو به عنوان مدل (RR198) مطالعه شد. سپس ایوترم جذب رنگ با استفاده از دو مدل لانگمایر و فروندلیچ بررسی گردید.
یافته ها: آزمون های تعیین مشخصات جاذب نشان داد که ماده مورد استفاده به عنوان جاذب عمدتا از هیدروکسید فریک تشکیل شده است. سطح ویژه جاذبm²/g  107 به دست آمد. نتایج نشان داد که حدکثر حذف رنگ در pH 7 تا 8 و دوز جاذب 2 گرم بر لیتر به دست آمد. با افزایش غلظت رنگ از 25 به mg/l 100 کارایی حذف رنگ در زمان تماس 140 دقیقه از حدود 100% به 65% کاهش یافت. نتایج مطالعه جذب بیشترین همبستگی را با مدل لانگمایر نشان داد. حداکثر ظرفیت جذب بر اساس مدل لانگمایر mg/g 4/34 حاصل شد.
نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده، لجن تولید شده در واحد انعقاد و لخته سازی تصفیه خانه های آب های سطحی می تواند ماده مناسبی به عنوان جاذب برای حذف رنگ از فاضلاب مورد توجه قرار گیرد.

---

زمینه و هدف: شرکت پتروشیمی فن آوران در جنوب غربی ایران واقع در ساحل خلیج فارس،  بندر امام خمینی،  منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در زمینی به مساحت25 هکتار واقع شده است . در این شرکت واحد متانول با ظرفیت تولید یک میلیون تن متانول در سال و واحد مونوکسیدکربن با ظرفیت تولید سالیانه 140 هزار تن گاز مونوکسیدکربن در این تحقیق جهت تعیین میزان و ضرایب انتشار گازهایSO2, CO2, CO, NO, NO2, NOx  مورد مطالعه قرار گرفته است.
روش بررسی: با توجه به اهداف این پروژه،  مدت 14 ماه از فروردین 87 تا خرداد ماه 88 برای اجرای این پروژه در نظر گرفته شده است. به منظور تامین اهداف تحقق مذکور براین اساس 32 مورد نمونه برداری از سه منبع انتشار جهت محاسبه ضرایب انتشار با استفاده از دستگاه قرائت مستقیم غلظت گاز مطابق با روشهای سازمان محیط زیست آمریکا انجام پذیرفته است .
یافته ها: نتایج این مطالعه نشان می دهد که غلظت تمام گازهای آلاینده خروجی ازاین واحدها در سطحی پایین تر از محدوده استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست ایران بوده است. میزان کل ضرایب انتشار گازهای  SO2, CO2, CO, NO, NO2 NOx, خروجی از این واحدها به ترتیب برابر ^6-10×2/681 ،^6-10×2/19  ^6-10×5/431، ^6-10×14/0، ^6-10×8/81، ^6-10×7/11 کیلوگرم به ازای هر میلیون تن محصول تولیدی در سال است.
نتیجه گیری: . پارامترهایی که بهینه سازی بر اساس آنها انجام شده است عبارتند از درصد هوای اضافی، دمای هوای خروجی از پیش گرمکن و نوع سوخت، در واقع با در نظر گرفتن اثرهای این سه عامل به گونه ای انجام می شود که میزان انتشار آلاینده ها به حداقل مقدار خود نزدیک و بهترین سوخت انتخاب شود.

---

زمینه و هدف: تصفیه شیرابه حاصل از محل های دفن مواد زائد شهری ، به عنوان یکی از مهمترین مسائل زیست محیطی ، بندرت در ایران مورد مطالعه قرار گرفته است و از طرفی آلودگی شیرابه می تواند خطرات زیست محیطی جبران ناپذیری به محیط زیست وارد نماید لذا تصفیه شیرابه با استفاده از روش ها و تکنیک های ارزان و دردسترس امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. روش بررسی:  در این مطالعه که از نوع مداخله ای می باشد حذف اکسی‍‍ژن  مورد نیاز شیمیایی (COD) و  کل جامدات معلق  (TSS) از شیرابه محل دفن مواد زائد همدان با استفاده از منعقد کننده های  آلوم، پلی آلومینیوم کلراید و سولفات فرو مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق غلظت های بهینه و میزان pH بهینه برای هریک از منعقد کننده مورد محاسبه قرار گرفته است. تحقیق با استفاده از روش آزمایش جار مورد بررسی قرار گرفته و میزان COD , TSS  نمونه با استفاده از روش استاندارد اندازه گیری شده اند.
یافته ها: نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که کارآیی حذف COD با استفاده از پلی آلومینیوم کلراید در pH=12 و در غلظت 2500 میلی گرم برلیتر،  برای آلوم pH= 12 و در غلظت 1000 میلی گرم برلیتر و برای سولفات فرو pH=12 و در غلظت 1500 میلی گرم برلیتر بیشترین مقدار بوده است. همچنین کارآیی حذف TSS برای آلوم درpH= 2  و غلظت 1500 میلی گرم برلیتر، برای پلی آلومینیوم کلراید در pH=12 و در غلظت 2500 میلی گرم برلیتر و برای سولفات فرو  pH=7 و غلظت 2500 میلی گرم می باشد.
نتیجه گیری: در حذف  COD ‌موثرترین منعقد کننده سولفات فرو بوده که در pH بازی نتیجه بهتری را نشان می دهد.  با نتایج به دست‌آمده می توان روش انعقاد و کواگولاسیون را روشی مناسب و ارزان قیمت جهت تصفیه شیرابه شهر همدان و آماده سازی آن برای تصفیه بهتر و مناسبتر آن با روش های دیگر معرفی نمود

---

زمینه و هدف: پخش گرد و غبار مهم ترین آلودگی کارخانجات سیمان محسوب می شود. در این تحقیق چگونگی پخش ذرات گرد و غبار از دودکش کارخانه سیمان کرمان با استفاده از مدلسازی دینامیک سیالات محاسباتی (CFD) مورد بررسی قرار گرفت.
روش بررسی: یک مدلسازی سه بعدی CFD برای پیش بینی چگونگی پخش گرد و غبار خروجی از دودکش کارخانه در سه بعد انجام شد. بدین منظور محدوده ای به ابعاد  m400 × m800 × m8000 بعنوان دامنه محاسباتی در نظر گرفته شد. این دامنه به 936871 حجم کنترلی شش وجهی تقسیم شد. برای جریان دو فازی از مدل دو فازی مخلوط و برای  آشفتگی از مدل شبیه سازی گردابه بزرگ (LES) استفاده شد.
یافته ها: توزیع غلظت گرد و غبار در تمام نقاط دامنه محاسبه شد. مقادیر پیش بینی شده غلظت با مقادیر اندازه گیری شده در مطالعات قبلی مورد مقایسه قرار گرفت و تطابق خوبی مشاهده شد. همچنین پروفایل پیش بینی شده غلظت گرد و غبار در مقاطع مختلف مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. 
نتیجه گیری: نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد که دینامیک سیالات محاسباتی ابزاری بسیار مفید و توانمند برای مدلسازی پخش ذرات گرد و غبار در هوا می باشد. با اینکه نتایج بسیار امیدوار کننده ای حاصل شد، بدست آوردن نتایج دقیق تر تحقیقات بیشتری را بر روی خصوصیات فاز پراکنده، تنظیم پارامتر های آشفتگی و نیز اثرات لایه مرزی طلب می کند.

---

زمینه و هدف: یکی از پیامدهای زیست محیطی شهرک‏های صنعتی، ایجاد آلودگی زیست محیطی از جمله تولید فاضلاب‏های صنعتی می‏باشد. در این شهرک‏ها باید فاضلاب‏های صنعتی قبل از ورود به آبهای پذیرنده به روش مناسب تصفیه گردد. اما احداث تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به تنهایی نگرانی‌های زیست‌محیطی را بر طرف نمی‌کند بلکه برای رسیدن به استانداردهای مطلوب زیست محیطی باید عملکرد این تصفیه‌خانه‌ها مدام تحت بررسی و ارزیابی قرار گیرند. لذا هدف از این مطالعه بررسی عملکرد لجن فعال در تصفیه فاضلاب شهرک صنعتی آق‏قلا در استان گلستان می‏باشد.
روش بررسی:  این مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی می‌باشد که در واحد آزمایشگاه تصفیه‌خانه فاضلاب شهرک‌ صنعتی آق‏قلا واقع در استان گلستان در سال 1386 طی مدت 12 ماه به انجام رسید. هر سه روز یکبار آزمایش COD (اکسیژن مورد نیاز شیمیایی و هر هفته یکبار آزمایش اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (BOD) ‌شد . پارامتر pH روزانه به وسیلۀ pH متر اندازه‌گیری شد. نمونه برداری از پساب خروجی به صورت لحظه‌ای انجام شد، ولی از نمونه‌های بردداشت شده ازفاضلاب ورودی به تصفیه‌خانه به صورت نمونه‌برداری مرکب بود. جمعاً 120 بار از فاضلاب و پساب نمونه‌برداشته شد وآزمایشات بر روی آنها انجام شد. آزمایشات مربوط به مواد جامد معلق (TSS) و مواد جامد محلول (TDS) نیز به صورت هر 10 روز یکبار انجام شد. آزمایشات صورت گرفته بر اساس آخرین روش ارائه شده در کتاب استاندارد متد انجام شد. در پایان با استفاده از نرم افزاز Excel داده‌ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم.
یافته‌ها: میانگین BOD، COD و TSS ورودی به تصفیه خانه به ترتیب 17/1196، 58/1854 و 25/1232 میلیگرم بر لیتر بود که بیشترین بار آلی ورودی به تصفیه‏خانه مربوط به ماههای شهریور و مهر بوده است. میانگین کل راندمان حذف برای COD ، BOD و TSS به ترتیب برابر با66/96 ، 2/98 و 6/97 درصد محاسبه شد.
نتیجه‌گیری: کیفیت پساب خروجی از تصفیه‌خانه شهرک صنعتی آق‌قلا در اکثر ماه‌های سال مطابق استانداردهای دفع پساب بود و در کل کارایی این تصفیه‌خانه (سیستم لجن فعال) در حذف آلاینده‌های ورودی بسیار عالی بود. البته در برخی موارد کیفیت پساب خروجی منطبق با استانداردها نبود مثلاً COD خروجی در ماههای تیر و بهمن و اسفند بالاتر از حد استاندارد بود  که عواملی مثل بالا بودن مقدار TSS ورودی در این ماهها از موارد اثرگذار بر این قضیه بودند. در کل   اگرچه در مواردی پساب خروجی منطبق با استانداردهای زیست محیطی نبود ولی با مدیریت ونظارت دقیق بر مقدار دبی و بار آلی ورودی این نواقص به راحتی قابل برطرف شدن است.

---

زمینه و هدف: امروزه به دلیل مشکلات بهداشتی، زیست محیطی و اقتصادی کاربرد کلر، انتخاب اشعه فرابنفش جهت گندزدایی پساب یک گزینه برتر است. هدف از انجام این مطالعه بررسی امکان گندزدایی مستقیم پساب تصفیه ثانویه با اشعه UV می باشد.
روش بررسی: از دو سیستم گندزدایی فرابنفش کم فشار (LP) و فشار متوسط(MP) غوطه­ور  بطور مستقیم جهت گندزدایی پساب ثانویه تصفیه خانه فاضلاب شمال اصفهان  استفاده شد. با بهره برداری از لامپ ها به صورت منفرد و تلفیقی، پارامترهای کلیفرم کل و مدفوعی  (TC و FC ) ،  و استرپتوکوک مدفوعی (FS) مورد آزمایش قرار گرفت. همچنین پارامترهای TSS، آهن، سختی، جذب و عبور اشعهUV جهت مطالعه رسوبگذاری سطح کوارتز لامپ ها آنالیز گردید.

یافته ها: در گندزدایی پساب ثانویه توسط لامپ LP، MP و تلفیق هر دو، به ترتیب ، تعداد TC و FC ، در دوزهای اشعه 161، 350 و mws/cm²460، به حد استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست ml) 100 FC/ 400 و TC1000 (و تعداد FS در دوزهای mws/cm²250 ، 180و mws/cm²237  به کمتر از 400 عدد در 100 میلی لیتر کاهش یافت. حداکثر رشد مجدد کلیفرم های کل و مدفوعی در پساب گندزدایی شده با لامپ LP به ترتیب 15و 3 درصد مشاهده شد. مقایسه

نتیجه گیری: نتایج حاصل نشان داد که گندزدایی مستقیم پساب ثانویه با سیستمهای LP,MPو حتی تلفیق آنها به دلیل غلظت بالای جامدات معلق مقدور  نیست. بنابراین گندزدایی پساب تصفیه خانه فاضلاب شمال اصفهان با اشعه UV مستلزم بهبود کیفیت پساب از طریق ارتقای بهره برداری سیستم یا بکارگیری واحد تصفیه پیشرفته قبل از سیستم گندزدایی است.

---

زمینه وهدف: کروم شش ظرفیتی یکی از آلاینده هایی است که در آبهای سطحی و زیرزمینی ممکن است مخاطرات جدی را بوجود آورد و حذف آن از آبهای آلوده و فاضلاب بوسیله روشهای مختلف در سالهای اخیر مورد توجه بوده است. زئولیت اصلاح شده با سورفاکتانت کاتیونی می تواند کروم شش ظرفیتی را از آبهای آلوده حذف نماید. هدف از انجام این تحقیق بررسی حذف کروم (VI) از محیط آبی و پارامترهای موثر بر آن بوسیله زئولیت طبیعی اصلاح شده با سورفاکتانت کاتیونی می باشد.
روش بررسی: در این تحقیق کارآیی حذف کروم  (VI)و عوامل موثر در حذف شامل دوز جاذب، pH محلول و زمان تماس بوسیله زئولیت طبیعی اصلاح شده با سورفاکتانت کاتیونی هگزا دسیل تری متیل آمونیوم بروماید SMZ)) در سیستم بسته مورد مطالعه قرار گرفت.
یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که SMZ  می تواند در غلظتهای Cr(VI) mg 25 /1-1/0 با دوز بهینه gr 3/0، 6 =pH  و زمان تماس 120 دقیقه بیش از 90 % کرومات را حذف نماید.
نتیجه گیری: زئولیت طبیعی اصلاح شده توانایی بالایی در حذف کروم (VI)  از آبهای آلوده دارد. بالاترین درصد حذف Cr(VI)  در 6=pH  و زمان تماس بهینه 120 دقیقه بوده و داده های جذب در حال تعادل با مدل ایزوترم Langmuir مطابقت دارد، همچنین فاکتور جداسازی (R_L) نیز بین 0 و 1 بود که نشان دهنده جذب  مطلوب Cr(VI) بر روی SMZ می باشد.

---

زمینه و هدف: فسفر همانند نیتروژن ماده غذایی میکروسکوپی و ماکروسکوپی است و می تواند در پدیده اتروفیکاسیون آب های سطحی نقش داشته باشد. فسفر از فاضلاب های شهری و صنعتی وارد محیط های آبی می گردد و عامل اصلی محدود کننده رشد جلبک ها می باشد که می تواند مشکلات زیادی  رابرای منابع آبی به وجود آورد.
روش بررسی: این مطالعه از نوع تجربی- کاربردی  می باشد که در مقیاس آزمایشگاهی و به صورت بسته(بچ) انجام گرفته است. نانو زئولیت Y‌و نانو زئولیت Y‌ اصلاح شده(Surfactant  Modified Zeolite) SMZ  با سورفکتانت هگزا دسیل تری متیل آمونیوم- برماید در مجاورت با غلظت های مختلفی از محلول فسفر قرار گرفتند سپس متغیر های آزمایش شامل: pH (4،7،12) و زمان ماند (30، 60، 90، 120، 150، 180 دقیقه) ، غلظت زئولیت(2/0، 4/0، 6/0، 8/0، 1 گرم) و غلظت اولیه فسفات (5، 10، 15 میلی گرم بر لیتر) مورد بررسی قرار گرفتند. غلظت فسفات با استفاده از روش استاندارد مولیبدات آمونیوم و کلرید قلع و با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتری درطول موج 680 نانو متر قرائت گردید.
یافته ها:نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که با افزایش زمان ماند، کاهش pH، افزایش غلظت زئولیت و کاهش غلظت اولیه فسفات کارآیی حذف افزایش می یابد و داده های به دست آمده در این تحقیق از ایزوترم های جذب لانگمیر و فرولندلیخ به خوبی تبعیت می کنند(997/0( R² > و (996/0.( R² > همچنین داده های به دست آمده در این تحقیق نشان می دهند، جذب فسفر از مدل سنتیکی درجه اول به خوبی تبعیت می کنند (963/0(R²>.
نتیجه گیری: نتایج حاصل نشان می دهند که کارآیی نانو زئولیت Y‌ اصلاح شده نسبت به نانو زئولیت Y در شرایط ثابت، بیشتر می باشد.  با نتایج به دست آمده در این تحقیق می توان نانو زئولیتY  را بعنوان جاذبی مناسب با کارآیی بالا جهت حذف فسفر از منابع آب آلوده به فسفر معرفی نمود.

---

زمینه و هدف: شبکه های فاضلابرو و تصفیه خانه ها محیطی مناسب برای رشد و تکثیر بعضی از گونه های سوسریها می باشند. باتوجه به اینکه هر ساله شرکت آب و فاضلاب استان برای سمپاشی به منظورکنترل سوسری ها هزینه های زیادی را متقبل می شود، مطالعه حاضر به منظور تعیین فون سوسری ها در شبکه فاضلاب شهر قم و انتخاب  بهترین روش مبارزه می باشد تا یک کنترل موفقیت آمیز با کم ترین هزینه ممکن انجام گیرد.
روش بررسی: دراین طرح تعداد 120  آدمرو در قسمت های مختلف شهر قم انتخاب و پس از شمارش تعداد سوسری های آنها به گروه های مختلف تقسیم و در هر گروه یک نوع سم و در مجموع 8 نوع سم شامل دیازینون، سیمپراتور،  دورسبان، آیکون، فایکام، سایپرمترین، دلتامترین و سولفاک مورد استفاده قرار گرفتند. یک گروه ازمنهول ها نیز به عنوان شاهد در نظرگرفته شد. شمارش و بررسی نوع سوسری ها درآدمروهای انتخاب شده  قبل ازسمپاشی، یک ماه و 5 ماه بعد از سمپاشی انجام گردید .
یافته ها: نتایج وفورگیری نشان داد که منطقه تحت مطالعه صد درصد آلوده  می باشد. وفور منهولهای تحت مطالعه به سوسری حداقل 4 عدد و حداکثر3600 عدد در یک  منهول مشاهده گردید. کاربرد حشره کش های دورسبان، سیمپراتور، سولفاک و دلتامترین به صورت ابقایی به مقدار 2 گرم در متر مربع، 100 درصد جمعیت سوسری ها را در شبکه فاضلابرو کنترل کردند. سموم آیکون، فایکام، سایپرمترین و دیازینون نتایج کمتر از 100 درصد در یک ماه بعد از سمپاشی در کنترل سوسری ها داشته اند. جمعیت سوسری ها 5 ماه بعد از مصرف سم دورسبان در حد نزدیک به صفر (78/99) باقی مانده است. روش مه پاشی منهولها با سیمپراتور، 100 درصد سوسری ها را کنترل کرده است.
نتیجه گیری: موثرترین روش کنترل سوسری ها مربوط به کاربرد سم دورسبانEC به مقدار 2 گرم در متر مربع در شروع فصل گرما می باشد با توجه به نتایج مبارزه و هم چنین شرایط آب و هوایی شهر قم در صورتیکه زمان مبارزه صحیح انتخاب شود (20 اردیبهشت  تا20 خرداد) با اجرای یک بار مه پاشی و یک بارسمپاشی ابقایی به فاصله 5/1-1ماه با تقدم مه پاشی با دورسبان یا سیمپراتور می توان جمعیت سوسری ها را به مدت طولانی در حد صفر نگاه داشت. نتایج آزمون های آماری انجام شده نشان داد کاهش میزان سوسری ها 1ماه پس از سمپاشی در تمام موارد معنی دار بوده است (p-value  کمتر از05/ )، ولی این کاهش بعد از 5 ماه در تمام موارد معنی دار نبوده است. .هم چنین کاهش سوسری ها درمنهول های شاهد یک و 5 ماه بعد معنی دار نبوده است.

---

زمینه و هدف:  امروزه آلودگی آبهای سطحی و بویژه زیرزمینی به نیترات در برخی مناطق جهان در حال افزایش است. از آنجا که نیترات دارای اثرات بهداشتی و محیطی می باشد، افزایش آن در آب زیرزمینی منجر به غیرقابل استفاده شدن منابع آب زیرزمینی شده است. بنابراین همانگونه که نیاز به آب در سراسر جهان در حال افزایش است،  کاهش غلظت نیترات از آب شرب امری ضروری می باشد. پودر منیزیم فلزی پتانسیل مناسبی برای حذف نیترات در محیط آبی دارد. هدف این مطالعه بررسی موضوع کینتیک احیای شیمیایی نیترات توسط پودر منیزیم و آنالیز برخی فاکتورهای موثر بر دنیتریفیکاسیون شیمیایی است.
روش بررسی: غلظت نیترات در طول موج 220 نانومتر با اسپکترفوتومتر تعیین گردید. به منظور تعیین عملکرد راندمان حذف نیترات توسط منیزیم، از آب مقطر دوبار تقطیر برای آماده سازی معرفها و آب آلوده به نیترات استفاده شد. هر یک از آزمایشات سه بار تکرار و میانگین نتایج مورد بررسی قرار گرفت.
یافته­ها: از آنالیز کینتیکی مطالعات منقطع مشخص گردید که واکنش کاهش شیمیایی نیترات توسط پودر منیزیم با توجه به ثابت میزان واکنش مشاهده شده (K_obs) از نوع درجه اول می‌باشد. تاثیر شدت اختلاط بر میزان کاهش شیمیایی نشان ‌داد که دنیتریفیکاسیون توسط پودر منیزیم غالباً یک واکنش سطحی محدود شونده از لحاظ انتقال جرم می‌باشد. همچنین در این مطالعه مشخص شد که دوز منیزیم با K_obs رابطه دارد (99/0 < R²).
نتیجه­گیری: در این مطالعه مشخص گردید که دنیتریفیکاسیون کامل در یک محلول سنتتیک در طی چند دقیقه تماس با پودر منیزیم تحت شرایط اتمسفری و بدون کنترل pH در طی واکنش قابل دستیابی است. سرعت دنیتریفیکاسیون با پارامترهایی مانند زمان تماس، دوز منیزیم، میزان اختلاط و غلظت اولیه نیترات وابسته است.

---

زمینه وهدف : بررسی ارتباط سطوح فلز سمی کادمیوم موجود در خون مادر با شاخص های آنتروپومتریک نوزادان در زنان ساکن شهرهای بزرگ.
روش بررسی: دراین مطالعه 330 زن باردار به صورت تصادفی ساده در بیمارستان ولی عصر ازخرداد 85 تا خرداد86 انتخاب شدند.  نمونه های خون بندناف ومادر،جهت تعیین سطح خونی فلزکادمیوم به روش AAS به آزمایشگاه  فرستاده شد.
 نتایج :محدوده کادمیوم خون مادران ازصفر تا µgr/l30/2 وخون بند ناف از صفر تاµgr/l 30/6 متغیر بود.سطح خونی کادمیوم در مادران رابطه معکوس با قد نوزادان در زمان تولد نشان داد. میانگین قد نوزادان دردو گروه کادمیوم خون مادر4/0> و4/0< میکروگرم / لیتربود . آزمون t test نشان داد که اختلاف میانگین قد نوزادان در گروه اول(3±49 سانتیمتر) با میانگین قد در گروه دوم( 2 ±50 سانتیمتر ) از نظر آماری معنی دار است (007/0p=) . آنالیزروی نوزادان کم وزن با استفاده از آزمون Mann-withney نشان داد که کادمیوم خون مادر(و نه کادمیوم بند ناف) به عنوان یک عامل خطر برای وزن کم نوزاد هنگام تولد مطرح است.( اطمینان 90% )
نتیجه گیری: کادمیوم خون مادران بالای4/0< میکروگرم / لیتر، بطور معنی داری بر قد نوزادان تاثیر گذار است.