696 نتیجه برای نوع مطالعه: پژوهشي
عباس خزائی، مهرنوش ابطحی، مهسا جهانگیری راد، فاطمه شکری داریان، محمد رفیعی،
دوره 17، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: نظارت بر کیفیت آب های نامتعارف علاوه بر امکان استفاده بهینه از آنها، احتمال اقدام اصلاحی برای ارتقاء سطح بهداشت مواد غذایی را مشخص می‌نماید. هدف از این مطالعه، بررسی کیفیت آبهای نامتعارف (پساب تصفیه خانه فاضلاب) در کانال های آبیاری مزارع پاکدشت است.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی-مقطعی، از شش کانال آبیاری مزارع پاکدشت، 120 نمونه طی مدت 5 ماه برداشت شد. خصوصیات فیزیکوشیمیایی و میکروبی پساب کانال ها تعیین و با استانداردها مقایسه گردید. همچنین کیفیت آب‌ها با کاربرد شاخص‌های ارزیابی فلزات سنگین (HEI)، آلودگی فلزات سنگین (HPI) و کیفیت پساب (WWQI) مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته‌ها: میانگین غلظت پارامترهای COD، BOD5، TSS، TDS، NO3-، SO4-2، PO4-3 به ترتیب برابر با 259، 125، 105، 697، 4/5، 94/4 و mg/L 13/5 و میانگین تعداد کلیفرم های کل و مدفوعی در پساب کانال ها بیش از استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست ایران (IRNDOE) و سازمان جهانی خوار و بار و کشاورزی ((FAO تعیین گردید. دامنه غلظت فلزات سنگین (mg/L) مورد بررسی قرار گرفته برای کروم (0/045-0/025)، کادمیوم (0/0006-0/001)، سرب (0/0006-0/001)، کبالت (0/059-0/038) و نیکل (0/06-0/05) کمتر از استاندارد بود؛ اما شاخص های HEI و WWQI وضعیت نامطلوب آب برای آبیاری کشاورزی را نشان دادند.
نتیجه‌گیری: براساس مقایسه نتایج پارامترهای اندازه گیری شده در این مطالعه با استانداردهای سازمان ملی استاندارد ایران و FAO، آبهای نامتعارف کانال های شهرستان پاکدشت برای آبیاری صیفی جات نامناسب، ولی برای محصولات علوفه ای و صنعتی مناسب است. در صورت اجرای روش‌های اصلاحی، می‌توان کیفیت آب کانال‌ها را برای مقاصد کشاورزی بهبود بخشید.
مجتبی یگانه، سودا فلاح، هانیه فخری، مهدی فرزادکیا،
دوره 17، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: ترکیبات فنل اغلب به عنوان ماده اولیه در تولید آفت کش‌ها، علف کش‌ها و رنگ‌ها استفاده می‌شوند. این ترکیبات برای حیوانات، گیاهان و میکروارگانیسم‌ها سمی هستند. در این مطالعه، تخریب سونوفتوکاتالیستی 2و4-دی‌نیتروفنل در محلول‌های آبی با استفاده از کاتالیست پلیمرهای آلی-معدنی اصلاح یافته با اکسیدهای روی و کبالت تحت تابش نور مرئی و امواج اولتراسونیک بررسی گردید.
روش بررسی: مشخصات کاتالیست سنتز شده با استفاده از تکنیک‌های XRD، FTIR و SEM مشخص شدند. تأثیر چندین پارامتر کلیدی مانند pH (3-9)، دوز کاتالیست (g/L 1-0/3)، زمان واکنش (min 90 -0)، شدت اولتراسوند (W/m2 100-200) و غلظت اولیه 2و4- دی نیتروفنل (mg/L 20-100) بر بازده تخریب نیز مورد بررسی قرار گرفت.
یافته‌ها: پس از min 75 فرآیند سونوفتوکاتالیستی، تجزیه کامل 2و4-دی نیتروفنل (mg/L 20) با دوز کاتالیست: g/L 0/5، 9 pH: و شدت اولتراسوند: W/m2 200 به‌دست آمد. مطالعات سنتیک نشان داد که فرآیند تخریب سونوفتوکاتالیستی از مدل سینتیکی مرتبه اول پیروی می‌کند. نتایج آزمایش‌های به دام انداز رادیکال تایید کرد که رادیکال‌های HO° و O2˚-گونه‌های اکسیداتیو اصلی در تخریب 2و4- دی نیتروفنل هستند. علاوه بر این، استفاده مجدد از کاتالیست برای پنج آزمایش متوالی درصد کمی افت را برای کارایی حذف نشان داد.
نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست آمده نشان داد که فرآیند سونوفتوکاتالیستی با استفاده از کاتالیست پلیمرهای آلی-معدنی اصلاح یافته با اکسیدهای روی و کبالت می‌تواند یک روش موثر در حذف 2و4- دی نیتروفنل از محیط‌های آبی باشد.
محمد فهیمی نیا، حسین جعفری منصوریان، اکبر اسکندری، امیرحسین کریمپور اردستانی، غریب مجیدی، سمیرا بهرامی واله،
دوره 17، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: پسماند از تولیدات غیرقابل اجتناب و از مهمترین مسائل زیست محیطی هر جامعه بوده و مدیریت آن یکی از نیازهای اصلی جهت جلوگیری از آلودگی محیط زیست است. هدف از این مطالعه بررسی مدیریت پسماند تولیدی در مجموعه ورزشی آزادی بود.
روش بررسی: این تحقیق یک مطالعه توصیفی-مقطعی و تجربی است که با تکمیل پرسشنامه، بازدید میدانی، آنالیز وزنی، نمونه برداری و تعیین خصوصیات فیزیکوشیمیایی پسماندها مجموعه ورزشی آزادی انجام شده است. پرسشنامه حاوی سوالاتی مشتمل بر میزان تولید، کاهش در مبداء، تفکیک، بازیافت، جمع آوری، محل ذخیره سازی، حمل به خارج از مجموعه و دفع نهایی پسماندها بود.
یافته‌ها: میانگین میزان تولید پسماند در مجموعه ورزشی آزادی kg/day 4/83 ±449/87 بود که بیشترین آن مربوط به فدراسیون کشتی (kg/day 95/37) و کمترین، مربوط به فدراسیون کنگفو (kg/day 12/75) و درمانگاه (kg/day 12) بود. نتایج مشخصه فیزیکوشیمیایی نشان داد که متوسط درصد رطوبت 47 درصد، مواد قابل احتراق 67 درصد با ارزش حرارتی بالا kcal/kg 12807 و خاکستر نیز 42 درصد بود. پسماندهای خشک و تر روزانه به صورت مخلوط جمع آوری و در یک محل محصور و ذخیره می شد.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که وضعیت تفکیک، بازیافت و ذخیره سازی پسماندها در مجموعه ورزشی آزادی نامطلوب است و هیچ برنامه ای جهت کاهش پسماند در مبداء و بازیافت وجود ندارد. براین اساس استقرار یک سیستم مدیریت پسماند مناسب بویژه برای جداسازی و بازیافت پسماند و ساماندهی به وضعیت پسماند تولیدی در این مجموعه ضروری است.
عباسعلی مصرزاده، غلامرضا نبی بیدهندی، ناصر مهردادی، محمدجواد امیری،
دوره 17، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: غلظت بالای هیدروژن سولفوره بیوگاز، یک مشکل اساسی در ارتباط با هضم بی هوازی زائدات غنی از سولفات است که باعث اختلال در عملکرد فرایندی و کاهش عمر تأسیسات می شود. استفاده از روش های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی جهت کاهش H2Sبیوگاز به دلیل تولید زیاد لجن و هزینه بالای بهره برداری محدود است. فرایند هوازی جزئی یک روش جایگزین برای سولفورزدایی مستقیم از بیوگاز است.
روش بررسی: در این مطالعه ابتدا مشخصات لجن تصفیه خانه تعیین شد. در ادامه تأثیر بارگذاری سولفات (200، 500 و mg/L 700) بر افزایشH2S بیوگاز و کارایی هاضم بی هوازی بدست آمد. سپس تأثیر هوادهی جزئی (1/04، 0/88، NL/day 1/34) بر کاهشH2S بیوگاز مشخص و شاخص های کنترلی فرایند از جملهORP و pH مورد ارزیابی قرار گرفت. نهایتاً در شرایط بهینه، حجم بیوگاز و درصد CH4 وCO2 بیوگاز تعیین شد.
یافته‌ها: حجم بیوگاز تولیدی در بارگذاری mg/L 200 و نمونه شاهد تفاوت معنی داری نداشت ولیکن در بارگذاری mg/L 500 و 700 کاهش و به 4103 و mL 3929 رسید. S2 Hبیوگاز در نمونه شاهد و بارگذاری 200، 500 و mg/L 700 به ترتیب 0/35، 0/46، 2/4، 1/8 درصد بود. تحت تأثیر هوادهی جزئی با نرخ 0/88، 1/04، NL/day 1/34 مقدار H2S بیوگاز به ترتیب 1/95، 0/9، 0/4 و 0/1 درصد حجمی بیوگاز است. pH راکتور در بازه 7/2 تا 7/4 وORP در حدود 281- تا mV 291- تغییر داشت. بر اساس شاخص آماریANOVA تفاوت معنی داری بین میانگین تولید روزانه بیوگاز تحت تأثیرهوادهی با نرخ 0/88 و NL/day 1/04 وجود نداشت ولیکن هوادهی با نرخNL/day 1/34 منجر به کاهش تولید بیوگاز شد.
نتیجه‌گیری: بـراسـاس یافته هـای ایـن پژوهـش هوادهی جزئی با نرخ NL/day 1/04 به دلیل کارایی مناسب در حذفH2S و همچنین هوای اضافی کمتر در بیوگاز، گزینه ای مناسب جهت سولفورزدایی از لجن فاضلاب شهری غنی از سولفات است.
مجید هاشمی، محمد جواد آگاه، امیر محمود رستگار،
دوره 17، شماره 1 - ( 3-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: توجه به بقایای آنتی‌بیوتیکی در شیر بدلیل اثرات بهداشتی در بروز مقاومت‌های میکروبی در مصرف‌کننده و همچنین اثرات مخرب در صنایع لبنی دارای اهمیت است. این بررسی با هدف تعیین مقدار اکسی‌تتراسایکلین، انروفلوکساسین و پنی‌سیلین جی در نمونه‌های شیرخام تولیدی استان فارس که در غربالگری با کیت سریع آلوده تشخیص داده شدند، انجام شد.
روش بررسی: نمونه‌های اخذ شده ابتدا با کیت تجاری کیفی از نظر وجود باقیمانده آنتی‌بیوتیکی مورد بررسی قرار گرفته و سپس مقدار آنتی‌بیوتیک‌های اکسی‌تتراسایکلین، انروفلوکساسین و پنی‌سیلین جی در نمونه‌های مثبت شده در آزمون سریع متعلق به ماه میانی هر فصل، با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع به همراه طیف سنجی جرمی متوالی تعیین گردید.
یافته‌ها: با کیت تجاری اکلپسی، 121 (7/7 درصد) نمونه آلوده به آنتی‌بیوتیک تشخیص داده شدند. فصل (0/001p<) و محل نمونه‌گیری (0/01p<) اثر معنی‌داری بر روی بقایای آنتی‌بیوتیکی در شیر خام استان داشتند. در روش کروماتوگرافی از 6 نمونه (27/3 درصد) بقایای آنتی‌بیوتیکی اکسی‌تتراسایکلین و انروفلوکساسین جدا شد که غلظت هیچ کدام از آنها بیش از حد مجاز تعیین شده توسط سازمان دامپزشکی ایران نبود.
نتیجه‌گیری: اگرچه مقادیر آنتی‌بیوتیک‌های جدا شده از شیر خام استان فارس بسیار پایین‌تر از حد مجاز بود، اما بدلیل احتمال وجود سایر مواد ضدمیکروبی، لازم است تا اقدامات اجرایی و آموزشی و پژوهشی بیشتری برای به حداقل رساندن این بقایا در شیر خام صورت گیرد.
محمد مسافری، جعفر یحیی زاده، یوسف محمدیان، فرزانه مشتاقی،
دوره 17، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: استفاده گسترده از آفت‌کش ها ضمن آلودگی اکوسیستم، باعث ایجاد خطر جدی برای سلامتی موجودات زنده می شود. آگاهی از نوع و میزان آفت‌کش های مصرفی می تواند پایه اطلاعات مناسبی را برای مدیریت مشکلات احتمالی ناشی از مصرف آفت کش ها فراهم نماید. مطالعه حاضر با هدف اصلی تعیین نوع و میزان آفت‌کش های مصرفی و سرانه مصرف آفت‌کش ها در واحد سطح زمین های کشاورزی در استان آذربایجان شرقی در سال 1400 انجام گردید.
روش بررسی: مقادیر و انواع آفت‌کش ها با مراجعه به سازمان جهاد کشاورزی و دیگر مراجع ذیربط تهیه و تحلیل گردید. محاسبات لازم در مورد میزان آفت کش های مصرف شده در واحد سطح با استفاده از مساحت اراضی کشاورزی استان انجام گرفت.
یافته‌ها: 403 نوع آفت‌کش در استان به ترتیب فراوانی علف کش > حشره کش > قارچ کش > کنه کش > متفرقه > ضد عفونی کننده، استفاده می شود. از نظر کمیت مصرف شده حشره کش > علف کش > قارچ کش > متفرقه > کنه کش و ضدعفونی کننده، kg 2873730 انواع آفت‌کش های مصرفی را در سال 1397 تشکیل می دهد. نسبت کل آفت‌کش‌های مصرف شده به آفت کش های توزیع شده از کانال رسمی (دولتی) 2/51 برابر است. حداقل، حداکثر و میانگین مصرفی به ازای هر هکتار زمین کشاورزی در شهرستان های استان 0/4، 21/4 و 5/33 ± 4/21 و در کل استان kg/ha 2/38 است. ارتباط معنی داری بین مقدار آفت کش های توزیع شده با تعداد کشاورزان و فروشندگان وجود دارد.
نتیجه‌گیری: میانگین مصرف آفت‌کش ها در استان بالاتر از میانگین جهانی است. مدیریت مناسب آفت‌کش ها با توجه به ریسک‌های محیط‌زیستی و سلامتی ضروری می نماید.
هادی نیک‌نژاد، فتح الله غلامی بروجنی، خدیجه سجادپور، سمیرا موجرلو، رضا قاسم نژاد، محمد رفیعی،
دوره 17، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: بهداشت فردی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مراکز عرضه مواد غذایی توسط متصدیان، امری ضروری در کنترل بیماریهای واگیردار است. هـدف از ایـن مطالعـه بررسی آلودگـی میکروبـی دسـت و میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کارکنان نانوایی‌های شهر محمودآباد در سال 1400 بوده است.
روش بررسی: در این مطالعـه توصیفی - مقطعی، 149 نمونه بار آلودگی، از دست کارکنان در نانوایی های شهر محمودآباد جمع آوری گردید و با اسـتفاده از دسـتگاه System Sure Plus میـزان بار میکروبی تعیین شـد. همچنین از چک لیست‌های استاندارد که شامل سوالات مربوط به رعایت پروتکل‌های بهداشتی در محیط کار بود، استفاده گردید و در نهایت با استفاده از نرم‌افزار SPSS 26 داده های جمع آوری شده آنالیز شدند.
یافته‌ها: از میان نمونه‌های مورد بررسی 51/01 درصد دارای بارمیکروبی بیشتر از(Relative Light Units) RLU 30، میزان 28/86درصد دارای بار میکروبی RLU30-10 و 20/13 درصد دارای بار میکروبی کمترازRLU 10 بودند. بر اساس نتایج چک لیست ها، میزان رعایت پروتکل ضدعفونی دست ها، رعایت فاصله اجتماعی، استفاده از صابون مایع و استفاده از ماسک به ترتیب 43/6، 61/7، 59/7 و 53/7 درصد بوده است. همچنین آنالیز داده ها نشان داد که تنها بین عدم استفاده از روپوش کار و بار آلودگی میکروبی دست های پرسنل، ارتباط معنی داری مشاهده شد (0/031 = p).
نتیجه‌گیری: نتایـج نشـان داد کـه بهداشـت دسـت کارکنان در وضعیـت نامطلوبـی قـرار داشـت کـه احتمـال پیامدهـای جـدی بـرای سـلامت عمومـی دارد؛ بنابراین باید آمـوزش بهداشـت فـردی و ایمنـی مـواد غذایـی بهبود یابد و بازرسی های سخت گیرانه تر بـرای محافظت از سـلامت عمومی مورد توجه ناظران بهداشت محیط قرار گیرد.
بهناز عبداللهی نژاد، مهدی فرزادکیا،
دوره 17، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: کرم های خاکی در تشکیل خاک، حفظ ساختار و حاصلخیزی خاک اهمیت دارند و می توانند به عنوان ابزاری برای ارزیابی دگرگونی ها و تاثیرات مختلف مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی اثرات آلاینده دیزل بر جمعیت و بقای کرم خاکی گونه ایزنیافتیدا است.
روش بررسی: این تحقیق یک مطالعه تجربی و بنیادی-کاربردی بوده و با هدف بررسی اثرات غلظت های مختلف دیزل بر بقای کرم خاکی ایزنیافتیدا در راکتور حاوی لجن فعال خام و ورمی کمپوست طراحی و به مدت 90 روز اجرا گردید. به هر راکتور مقدار kg 1 خاک آلوده شده با دیزل و ورمی کمپوست و لجن فعال خام با نسبت های 1 : 0/35 : 0/25 اضافه گردید. کرم های بالغ ایزنیافتیدا پس از سازگاری با محیط واکنش، با تعداد 10 عدد و 20 عدد به راکتورها با غلظت های g/L 10 و 30 دیزل اضافه شد.
یافته‌ها: بقا و زنده مانی کرم های خاکی و تشکیل کوکون در راکتور شماره 3 بیشتر از سایر راکتورها مشاهده شد. همچنین میزان حذف دیزل در راکتور شماره 3 با مشخصات نمونه خاک آلوده شده با دیزل g/kg dried soil 10 + 20 عدد کرم خاکی ایزنیافتیدا، با اختلاف معناداری 5 درصد نسبت به دیگر راکتورها بیشتر است (70/5 درصد).
نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه نشان داد که تولید مثل کرم های خاکی نسبت به بقا یا تغییر وزن نسبت به غلظت های بالاتر خاک آلوده به دیزل حساس‌تر است. وجود ترکیبات نفتی در خاک برای رشد ایزنیافتیدا مضر است و اثرات حاد آن بر تولید پیله و کوکون ها مشاهده شد.
علی حمیدی، مریم روانی پور، معصومه روانی پور،
دوره 17، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: علمسنجی جهت یافتن خلاءهای مطالعاتی موجود، کشف آینده مطالعات، بررسی روندهای اساسی آنها و اجرای سیاست گذاری لازم در یک حوزه دانشی خاص به کار می رود. با توجه به نقش کلیدی عوامل محیطی در روند سلامت و بار بیماریهای مختلف در کشور، این مطالعه با هدف تحلیل علمسنجی نقش بهداشت محیط در پیشگیری و کنترل بیماریهای مرتبط با عوامل محیطی در ایران انجام شد.
روش بررسی: اطلاعات کتابشناختی مربوط به مستندات علمی نمایه شده تا 12 سپتامبر 2022 در پایگاه اطلاعاتی Web of Science با استفاده از نرم افزارهای Citespace و Biblioshiny تحلیل و مصورسازی شد.
یافته‌ها: 1212 مدرک بازیابی شد. این مدارک با مشارکت 8461 نویسنده در 629 منبع منتشر شدند. میانگین زمانی انجام مطالعات از سال 2010 به بعد بوده است. سه رتبه اول مربوط به دانشگاه های علوم پزشکی تهران (747 مدرک)، علوم پزشکی اصفهان (436 مدرک) و علوم پزشکی شهید بهشتی (393 مدرک) بود. شبکه همـکاری ایران با سـایر کشـورها بیانگر وجود تحقیقات مشترک مناسب بین ایران و کشورهای اصلی در این شبکه است. شبکه هم رخدادی کلیدواژه ها نیز در طول زمان از پیامدها (مانند بیماری های قلبی و عروقی، سرطان ها و...) به سمت بررسی عوامل مواجهه محیطی بالاخص عوامل آلاینده هوا، فلزات سنگین و عوامل بیماریزای منتقله از راه غذا بوده است. ارزیابی خطرات نیز از مقوله های مورد توجه در سال های اخیر بوده است.
نتیجه‌گیری: تحلیل علمسنجی نشان داد مطالعات بهداشت محیط در پیشگیری و کنترل بیماریهای مرتبط با عوامل محیطی در ایران جوان و همچنان رو به پیشرفت است. در سال های اولیه، مطالعات عمدتاً متمرکز بر بیماری ها بعنوان یک پیامد بوده درحالیکه در سال های اخیر، بیشتر بر روی عوامل مواجهه یا بیماریزای محیطی متمرکز شده اند. پیشنهاد می گردد مطالعات آتی مبتنی بر کلیدواژه های بازیابی شده مأموریت گراتر شده و اولویت گذاری حل مشکلات آلاینده های محیطی مؤثر بر سلامت مردم در کشور بر اساس وسعت و گستردگی مشکلات هر استان مورد توجه سیاست گذاران و محققین قرار گیرد.
هادی نیک نژاد، نیما کلوانی، مهدی سیدی راد، علیرضا اعلا، رضا سعیدی، مهرنوش ابطحی، فتح اله غلامی بروجنی،
دوره 17، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: نگرانی‌هایی در مورد آلودگی میکروبی در شهرهای ساحلی شمال کشور بویژه شهرهای استان مازندران وجود دارد که می‌تواند خطراتی را برای سلامتی شناگران و گردشگران به همراه داشته باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی کمی میزان خطر بروز بیماری های گوارشی ناشی از مواجهه با باکتری های اشرشیا کلی (E.coli) و انتروکوکوس در حین فعالیت های تفریحی در سواحل فریدونکنار انجام شد.
روش بررسی: در مطالعه توصیفی مقطعی حاضر، به منظور بررسی وضعیت میکروبی شناگاه های ساحلی فریدونکنار 66 نمونه بصورت لحظه ای در فصل تابستان برداشت شد. روش شبیه‌سازی مونت کارلو برای محاسبه خطر عفونت روزانه و سالانه مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که در آب های تفریحی این سواحل، خطر ابتلا به انتروکوکوس بیشتر از E.coli بود. میانگین خطر عفونت سالانه E.coli در بزرگسالان و کودکان به ترتیب 0/41 و 0/69 بود. همچنین خطر عفونت سالانه انتروکوکوس برای کودکان و بزرگسالان 1 و 0/99 بود که بالاتر از سطح توصیه شده توسط WHO و EPA بود. نتایج نشان داد که خطر ابتلا به عفونت برای کودکان بیشتر از بزرگسالان بوده است.
نتیجه‌گیری: تخلیه کنترل نشده فاضلاب های شهری و صنعتی به دریاها و رودخانه ها نقش اساسی در آلودگی میکروبی سواحل دارد. با اجرای استراتژی های مدیریت زیست محیطی و تفریحی موثر، می توان خطرات بهداشت عمومی را در سواحل تفریحی به حداقل رساند و در عین حال زیبایی طبیعی این فضاهای عمومی مهم را نیز حفظ کرد.
نادر عباسی، محسن محمدی گلنگش،
دوره 17، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: فلزات سنگین به علت سمیت، ماندگاری در شرایط طبیعی، قابلیت ورود و تجمع (تجمع زیستی و بزرگنمایی زیستی) در زنجیره های غذایی، به عنوان آلوده کننده های جدی تلقی می گردند. هدف از این مطالعه بررسی غلظت فلزات سنگین Pb، Cd، Cu، Zn، Cr، Fe و Ni در خاک های سطحی کشاورزی محدوده مرکز دفن میاندوآب بوده است.
روش بررسی: در این پایش پس از بازدید منطقه، 57 نمونه خاک از عمقcm 20-0 برداشت شد. پس از آماده سازی و هضم نمونه ها در آزمایشگاه، توسط دستگاه پلاسمای جفت شده القایی (ICP-OES) مورد سنجش قرار گرفتند. شاخص پتانسیل خطر اکولوژیک (PERI) و شاخص زمین انباشتگی (Igeo)، آزمون مؤلفه های اصلی (PCA) و همبستگی پیرسون (Pearson’s Correlation)، آنالیز خوشه ای (Cluster) و آزمون تی منفرد (One-T-test) استفاده شد. پردازش آماری نتایج نیز با نرم افزار آماری SPSS انجام یافت.
یافته‌ها: بر اساس نتایج آزمون تی منفرد میانگین غلظت فلزات Pb، Cd، Cu، Zn، Cr، Ni تفاوت معناداری با غلظت زمینه شان در خاک نداشت (0/05<p) و این تفاوت فقط برای فلز Fe معنا دار بود (0/05<p) که حاکی از منشأ زمین شناسی این عنصر بود. شاخص پتانسیل خطر اکولوژیک، با میانگین 46/95 در محدوده خطر کم قرار داشت. بر اساس نتایج آزمون مؤلفه های اصلی (PCA) عامل اول با کروم، سرب و آهن، عامل دوم با روی و مس وعامل سوم با کادمیوم بطور مثبت و معناداری مرتبط بود. مطابق نتایج آنالیز خوشه ای، آهن بطور عمده وابسته به منابع طبیعی آن بود. بر اساس نتایج شاخص زمین انباشتگی تمامی فلزات به جز فلز مس در 2 ایستگاه (2 و 4 غیرآلوده تا کمی آلوده) در طبقه غیرآلوده بود.
نتیجه‌گیری: منشأ حضور عناصر، وابسته به عوامل طبیعی و انسانی است. بطور خاص کروم، سرب و کادمیوم با احتمال زیاد از منابع انسان ساخت و آهن از منابع طبیعی است. کاهش غلظت فلزات را می توان به دلایلی از جمله شخم های مداوم و سالیانه، عدم فعالیت مرکز دفن پسماند، جذب زیستی توسط محصولات زراعی، خاکشویی و انتقال به اعماق پایین تر عنوان نمود.
محمد حاجی کتابی، فرزانه محمدی، امیرحسین نافذ، ندا عصاری،
دوره 17، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: پسماندهای خطرناک خانگی به علت کمیت، غلظت و یا کیفیت فیزیکی، شیمیایی و یا بیولوژیکی می‌توانند باعث خطر برای محیط‌زیست، افزایش میزان مرگ و میر و بیماریهای خطرناک شوند. هدف از این مطالعه تعیین تاثیر مداخله آموزشی بر آگاهی و نگرش بهورزان و مراقبین سلامت شهرستان اردستان درباره مدیریت پسماندهای خطرناک خانگی است.
روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه مداخله ای از نوع نیمه تجربی بود که در بین 64 نفر از بهورزان و مراقبین سلامت شبکه بهداشت و درمان شهرستان اردستان در استان اصفهان انجام شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه دارای روایی و پایایی معتبر استفاده شد. داده ها به منظور تجزیه و تحلیل آماری وارد نرم افزار SPSS نسخه 22 شد و از طریق آزمون های Mann-Whitney، آنالیز واریانس و Tزوجی تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌ها: میانگین نمرات آگاهی بهورزان و مراقبین سلامت در گروه نمونه پس از آموزش به ترتیب از 1/65±22/56 به 0/66±26/78 رسید و میانگین نمره نگرش آنها نیز به ترتیب از 2/67±89/37 به 2/71±95/31 افزایش یافت. آزمون T زوجی تفاوت معنی داری را از نظر میانگین و انحراف معیار نمره آگاهی و نگرش، در گروه مداخله قبل و بعد از مداخله نشان داد (0/05>p). آزمون آنالیز واریانس (ANOVA)، در مورد تفاوت نمره آگاهی و نگرش بر حسب تحصیلات، اختلاف معنی داری بین گروه های مختلف تحصیلات بعد از مداخله نشان داد (0/05>p).
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد مداخله آموزشی در زمینه اهمیت پسماندهای خطرناک خانگی برای ارتقا سطح آگاهی و نگرش بهورزان و مراقبین سلامت موثر بوده است. با توجه به این که بهبود سیستم مدیریت پسماندهای خطرناک خانگی مستلزم ارتقاء آگاهی و نگرش عمومی و ارتباط مناسب بهورزان و مراقبین سلامت با شهروندان است، مدیران شهری می توانند با استفاده از روش مورد استفاده در این مطالعه برنامه آموزشی منظمی در زمینه مدیریت پسماندهای خطرناک خانگی اجرا کنند.
حمیدرضا رمضان بهتاش، مریم طهماسب پور،
دوره 17، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: یکی از چالش‌های بزرگ فرایند چرخه کلسیم، از بین رفتن ظرفیت جذب دی‌اکسیدکربن جاذب‌های کلسیمی در طول چرخه‌های متوالی به دلیل افزایش مکانیسم تف‌جوشی است. در همین راستا، در مطالعه حاضر سعی شد تا با بکارگیری روش‌های هیدراسیون و اسیدزنی، به بهبود عملکرد میزان تبدیل کربناسیون در چرخه‌های مختلف پرداخته شود.
روش بررسی: پس از تهیه جاذب‌های پایه کلسیم‌اکسید و اصلاح شده با روش هیدراسیون و اسیدزنی، برای اطمینان از آماده‌سازی صحیح جاذب‌ها و بررسی ساختار جاذب‌های بدست آمده، از آنالیز‌های میکروسکوپ الکترونی روبشی، پراش پرتو ایکس و برونر-امیت-تلر استفاده شد. سپس، برای بررسی عملکرد میزان جذب از دستگاه وزن‌سنج گرمایی استفاده گردید.
یافته‌ها: نتایج بدست آمده از واکنش کربناسیون نشان داد که میزان تبدیل موثر برای جاذب‌های سنگ‌آهک اولیه و نوع اصلاح شده آن با روش اسیدزنی و هیدراسیون در انتهای چرخه اول به‌ترتیب 75، 86 و 73 درصد و در انتهای چرخه بیستم به‌ترتیب 24، 38 و 26 درصد بوده که نشان از بهبود ظرفیت جذب جاذب به‌دلیل تشکیل استات‌کلسیم و به طبع آن، تشکیل ساختار پایدارتر و متخلخل‌تر جاذب مورد استفاده است. نتایج تاثیر استفاده از جاذب‌های سنگ‌آهک اولیه و نوع اصلاح شده آن با روش اسیدزنی و هیدراسیون نشان داد که میزان کاهش ظرفیت جذب جاذب‌ها در طول بیست چرخه به ترتیب معادل 69، 58 و 67 درصد بوده که نشان از بهبود بیشتر پایداری جاذب در صورت استفاده از روش اسیدزنی است.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج بدست آمده، روش اسیدزنی را می‌توان به عنوان یکی از کارآمدترین روش‌ها برای بهبود عملکرد جاذب‌های کلسیم اکسید، مورد استفاده قرار داد.
حسن ملوندی،
دوره 17، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: عنصر سمی جیوه در ماهی ها سبب ایجاد نگرانی های جهانی شده است، زیرا که یکی از راه های اصلی مواجهه انسان با آن، مصرف ماهی است. بنابراین هدف اصلی در مطالعه حاضر، تعیین غلظت جیوه در ماهی و ارزیابی خطر سلامت مصرف کنندگان بود.
روش بررسی: گونه های اردک ماهی، سوف معمولی، سوف حاجی طرخان، کپور معمولی و کاراس از تالاب انزلی نمونه برداری شدند. غلظت جیوه با استفاده از جذب اتمی کوره گرافیتی اندازه گیری شد. اختلاف غلظت جیوه در بین گونه ها و مقایسه غلظت جیوه با استانداردها به ترتیب با آزمون های تحلیل واریانس یک طرفه و تی تک نمونه تحلیل شد.
یافته‌ها: میانگین غلظت های جیوه برای اردک ماهی، سوف معمولی، سوف حاجی طرخان، کپور معمولی و کاراس به ترتیب 59/59، 67/55، 30/45، 9/84 و µg/kg ww 10/44 به دست آمدند و نتایج نشان داد، اختلاف معنی داری بین غلظت های جیوه در گونه های مختلف وجود داشت. غلظت های جیوه در تمام نمونه ها کمتـــر از حـــد مجـــاز استانداردهای بین المللی بودند (300 و µg/kg 500) و همچنین مقادیر شاخص HQ کمتر از 1 بودند، بنابراین نتایج نشان داد که خطر بالقوه برای سلامتی مصرف کنندگان وجود نداشت. به علاوه نتایج نشان داد که مصرف سوف حاجی طرخان، کپور معمولی و کاراس برای افراد حساس (کودکان و زنان بارداری) بدون محدودیت است.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که نگرانی بالقوه ای به واسطه مواجهه با جیوه از طریق مصرف گونه های ماهی مورد مطالعه در مصرف کنندگان وجود نداشت.
صدف معینی، سید مسعود منوری، فریبا زمانی هرگلانی،
دوره 17، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: افزایش پسماندها در مراکز یکپارچه پسماندهای شهری مشکلات و پیامدهای ناسازگار محیط زیستی ناشی از استقرار نامناسب آنها بیش‌ازپیش نمایان شده است. این پژوهش با هدف تعیین و بررسی آلودگی‌های محیط‌زیستی در مراکز مدیریت یکپارچه پسماند شهری انجام شده است.
روش بررسی: این پژوهش، آلاینده‌های محیط‌زیستی در مرکز مدیریت یکپارچه پسماندها در کوهک را در فواصل مختلف بین 900-0 متری مورد بررسی قرار داده است. چهار معیار ویژگی‌های پسماند، آلودگی آب، آلودگی هوا و آلودگی صوت با 16 زیرمعیار تعیین شد. نقشه هر معیار و زیر معیارها با ضرایبی که دارند در وزن حاصل از روش فرآیند شبکه تحلیلی ضرب شدند. با تلفیق معیارها با روش ترکیب خطی وزنی و روی‌هم گذاری آنها درنهایت منطقه مورد مطالعه در سه کلاس نامناسب، متوسط، مناسب طبقه‌بندی شد.
یافته‌ها: آلودگی هوا با وزن (0/26) دارای بالاترین رتبه نسبت به سه معیار دیگر است. به ترتیب آلودگی صوتی (0/25)، آلودگی آب (0/24) و ویژگی پسماند (0/23) در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. نتایج آزمون کروسکال والیس نشان داد که بین غلظت آلاینده‌ها در ایستگاه‌های مختلف، اختلاف معنی‌داری است (0/05>p). همچنین نتایج نشان می‌دهد که میانگین غلظت آلاینده‌ها در فاصله 0-300 متری با تمامی ایستگاه‌های موجود دارای اختلاف معنی‌داری است (0/05>p). پس از تعیین پهنه‌های مناسب با استفاده از روش خطی وزنی (WLC)، نتایج نشان داد که 62/5 درصد معیارها مورد تأیید سازمان محیط‌زیست است.
نتیجه‌گیری: با بررسی نتایج حاصل از روش‌های استفاده شده در این مطالعه می‌توان گفت که ترکیب روش ANP و WLC، نتایج مناسبی را ارائه می‌دهد. عدم قطعیت در تصمیم‌گیری‌های ذهنی و کمبود زمان در تصمیم‌گیری، ارزیابی را در زمینه‌ی جمع‌آوری پسماندها در مراکز یکپارچه پسماند شهری با مشکلاتی مواجه ساخته است.
فائزه صادقی، سکینه شکوهیان، محسن حیدری،
دوره 17، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
زمینه و هدف: معدن گهرزمین سیرجان بیشترین ذخیره سنگ آهن را در منطقه گل‌گهر داشته و با توجه به گستردگی فعالیت و نبود مطالعه جامع در این زمینه، هدف از این مطالعه، ارزیابی چرخه زندگی (LCA) مرحله استخراج سنگ آهن از این معدن بوده است.
روش بررسی: هدف از LCA، ارزیابی اثرات استخراج سنگ آهن از معدن گهرزمین بر سلامت انسان، کیفیت اکوسیستم و تقلیل منابع بوده و مرز سیستم نیز فرایند حفاری و انفجار انتخاب شد و براساس مدل گهواره-تا-دروازه و رویکرد نسبت‌دادنی، تولید ton 1 سنگ آهن به‌عنوان واحد عملکردی در نظر گرفته شد. از نرم‌افزار سیماپرو و روش ReCiPE در دو نقطه میانی و پایانی برای ارزیابی اثرات و آسیب‌ها استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین بار محیط زیستی مخرب در تمامی رده‌ها مربوط به حملونقل با کامیون با ظرفیت بزرگتر از ton 20 (51/1 درصد) بوده که برای باطله‌برداری استفاده می‌شود. اثرات مخرب حملونقل بر رده اثرات تشعشعات یونیزان (اثرگذار بر سلامت انسان)، کاربری زمین و اوتریفیکاسیون آبهای شیرین (اثرگذار بر کیفیت اکوسیستم) بیش از 95 درصد بوده است. آلاینده مسئول در رده اثرات ذکرشده به‌ترتیب کربن-14، نابودی زمین کشاورزی و BOD5 و COD رها شده در نتیجه استخراج سنگ آهن به محیط‌زیست بوده است. متوسط آسیب وارد شده از نهاده‌ها بر سلامت انسان، کیفیت اکوسیستم و تقلیل منابع به‌ترتیب برابر با 89/8، 5/5 و 4/6 درصد بوده است.
نتیجه‌گیری: با توجه به اثرات منفی حملونقل، پیشنهاد می‌گردد جهت افزایش پایداری محیط زیستی از کامیون‌های با استانداردهای یورو 5 و بالاتر و یا از سوخت‌های تجدیدپذیر استفاده گردد.
