249 نتیجه برای علی
سودا فلاح جوکندان، مجتبی یگانه بادی، علی اسرافیلی، علی آذری، احسان احمدی، هاله ترهنده، مجید کرمانی،
دوره 12، شماره 2 - ( 6-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: فعالیت صنایع مختلف موجب تولید طیف وسیعی از آلاینده‌ها و ترکیبات سمی می‌شود. از جمله این ترکیبات می‌توان به کاتکول اشاره کرد که یک ترکیب آلی حلقوی با سمیت بالا و مقاوم در برابر تجزیه است. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی کارایی کربن فعال پودری مغناطیسی شده با نانو ذرات اکسید آهن در حذف کاتکول از محلولهای آبی به روش سطح پاسخ است.
روش بررسی: روش هم ترسیبی به منظور سنتز کربن فعال پودری مغناطیسی مورد استفاده قرار گرفت و خصوصیات آن با آنالیزهای SEM و XRD بررسی شد. سپس تاثیر پارامترهایی چون pH، زمان تماس، دوز جاذب، غلظت اولیه کاتکول، دما بر روی کارایی فرایند جذب براساس روش سطح پاسخ (باکس بانکن) مورد بررسی قرار گرفت. غلظت باقیمانده کاتکول با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا در طول موج nm 275 اندازهگیری شد.
یافته‌ها: نتایج حاصل نشان داد حداکثر کارایی فرایند جذب در غلظت mg/L 20، pHبرابر با 3، زمان تماس min 90 و در دمای ºC 25 و دوز جاذب g/L 1/5حاصل شد. بررسی ایزوترم و سینتیک نشان داد که داده‌های تجربی فرایند جذب کاتکول به ترتیب با مدل لانگمویر و شبه درجه دوم همبستگی دارد. مطالعه ترمودینامیک واکنش نیز بیانگر اگزوترمیک و خود بخودی فرایند است.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان دادند که فرایند جذب با استفاده از کربن فعال پودری مغناطیسی شده با نانوذرات اکسید آهن در pH اسیدی راندمان بهتری دارد. در نتیجه فرایند مورد مطالعه به‌عنوان یک روش مؤثر، سریع و ارزان برای حذف کاتکول از محلولهای آبی پیشنهاد می‌شود که با توجه به زمان اندک واکنش، از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به‌صرفه است.
علی پرتوی‌نیا، زهرا شمس‌الهی،
دوره 12، شماره 2 - ( 6-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: زیست سالم‌سازی آلاینده‌ها، روشی مطلوب برای تجزیه آنها به مواد کم‌خطر توسط میکروارگانیسم‌ها است. تاکنون در بیشتر تحقیقات از میکروارگانیسم‌ها به‌صورت سلول آزاد استفاده شده که مشکلات کاربردی مختلفی دارند. استفاده از تکنولوژی تثبیت سبب بهبود راندمان تجزیه زیستی و رفع اکثر معایب سلول‌های آزاد شده است. هدف این مقاله مروری، بررسی امکان کاربرد تکنولوژی تثبیت سلولی براساس حامل‌های پلیمری در حذف آلاینده‌های آروماتیک در مقیاس آزمایشگاهی (فلاسک لرزان و بیوراکتور) است. همچنین، مقایسه عملکرد سلول‌های آزاد و تثبیت شده در شرایط محیطی مختلف از دیگر اهداف این مطالعه است.
روش بررسی: در این تحقیق به ترتیب 401، 78، 49، 1450، 0 و 0 مقاله در پایگاه‌های اطلاعاتی Scopus،Web of Science،PubMed ،Google Scholar ، SID و MagIran با استفاده از واژگان کلیدی "Cell immobilization, Biodegradation, Aromatic" جستجو شد. از مجموع 1978 مقاله جستجو شده، پس از حذف 1167 مقاله، تعداد 811 مقاله مورد بررسی بیشتر قرار گرفت.
یافته‌ها: مطالعات انجام شده در این زمینه، نشان‌دهنده موفقیت آمیز بودن حذف آلاینده‌ها توسط سلول‌های تثبیت شده با استفاده از ماتریس‌های مناسب در شرایط عملیاتی مختلف است و همچنین در میان سامانه‌های تثبیت سلولی، تله‌اندازی سلول‌ها درون حامل‌های پلیمری، پرکاربردترین روش زیست‌سالم‌سازی آلاینده‌های آروماتیک است.
نتیجه‌گیری: با توجه به عملکرد سلول‌های تثبیت شده در مقایسه با سلول‌های آزاد به‌ویژه در شرایط محیطی نامساعد، قابلیت استفاده مجدد سلول‌های تثبیت شده و کاربرد آنها در بیوراکتورها و بحث افزایش مقیاس، کاربرد این روش‌ها می‌تواند در بحث تصفیه فاضلاب در کشور مورد توجه محققان قرار گیرد.
کاظم ندافی، علیرضا مصداقی نیا، مهرنوش ابطحی، محمدصادق حسنوند، رضا سعیدی،
دوره 12، شماره 2 - ( 6-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: مطالعات بار بیماری‌های محیطی از مهمترین نیازهای ضروری برای تعیین وضعیت موجود، افزایش اثربخشی سیاستگذاری‌ها و برنامه‌های بهداشتی و اولویت‌بندی مداخلات بهسازی محیط بشمار می‌روند. در این مقاله مروری وضعیت بار بیماری‌های محیطی در ایران براساس نتایج آخرین مطالعه جهانی بار بیماری‌ها (Global Burden of Disease (GBD))، سایر مطالعات جهانی و پژوهش‌های ملی در کشور مورد ارزیابی قرار گرفت.
روش بررسی: در این مطالعه پژوهش‌های انجام شده بر روی بار بیماری‌های محیطی در ایران با جستجو در پایگاه‌های علمی بین‌المللی و ملی مشخص شدند و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: مرور مطالعات بار بیماری‌های محیطی نشان داد که براساس نتایج مطالعه GBD سهم عوامل خطر محیطی در کل بار بیماری‌ها در کشور در سال 2017 بر حسب شاخص تعداد سالهای از دست رفته به‌واسطه مرگ یا ناتوانی (Disability-adjusted life years (DALYs)) و تعداد موارد مرگ به ترتیب حدود 8 و 13 درصد بوده است. بر طبق نتایج مطالعه GBD، سهم عوامل خطر در DALY منتسب به عوامل محیطی در کشور در سال 2017 (در مجموع 329,648,1) به‌صورت زیر بود: PM2.5 هوای آزاد 45/0 درصد، عوامل خطر شغلی 25/1 درصد، مواجهه با سرب 19/4درصد، آب آشامیدنی ناسالم 5/0 درصد، ازن تروپوسفری 1/7 درصد، عدم دسترسی به تسهیلات شستشوی دست 1/5 درصد، دفع غیربهداشتی فاضلاب 1/4درصد، رادن هوای داخل ساختمان 0/6 درصد و آلودگی هوای داخل بواسطه مصرف سوخت جامد 0/3 درصد. کل نرخ DALY و نرخ مرگ منتسب به پرتوهای فرابنفش خورشیدی در ایران در سال 2000 به‌ترتیب 46/2 و 0/7 برآورد گردیده است. شاخص DALY و نرخ DALY منتسب به غلظت بالای فلوراید در آب آشامیدنی ناشی از ایجاد فلوروزیس دندانی در کشور در سال 2017 به‌ترتیب 3443 و 4/31 بهدست آمد. ارزیابی تاثیر فلورایدزنی آب آشامیدنی به‌عنوان یک عامل محافظت کننده محیطی نشان داد که این اقدام از طریق پیشگیری از پوسیدگی دندان می‌تواند شاخص DALY و نرخ DALY در کشور را به‌ترتیب 971,14 و 18/73 کاهش دهد. طی سالهای 2017-2005، نرخ DALY (به ازای هر 100 هزار نفر) منتسب به عوامل PM2.5 هوای آزاد، ازن تروپوسفری، رادن هوای داخل و عوامل خطر شغلی رو به افزایش بوده که این نتیجه اهمیت اقدامات پیشگیرانه و کنترل آنها را افزایش می‌دهد.
نتیجه‌گیری: تفاوت چشمگیری در میزان بار بیماری‌های منتسب به یک عامل خطر در مطالعات جهانی مختلف و همچنین میان مطالعات جهانی و ملی وجود داشت. با توجه به بکارگیری داده‌های با جزئیات بیشتر و کامل‌تر و انجام ارزیابی‌های فروملی، نتایج مطالعات ملی بار بیماری‌های منتسب به عوامل خطر محیطی معتبرتر و کاربردی‌تر بوده، لذا تقویت و تداوم این مطالعات در سطوح ملی و فروملی با توجه به اولویت‌ها، نیازها، روندهای زمانی‌ـ‌مکانی و با استفاده از داده‌ها و اطلاعات معتبر داخلی ضروری است و اکیدا توصیه می‌گردد.
علی احمدی ارکمی، آمنه کامکار، زینب آقاجانی،
دوره 12، شماره 2 - ( 6-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: از آنجایی‌که منابع متحرک به‌عنوان مهمترین منبع آلودگی هوا در کلانشهر رشت به حساب می‌آید و با توجه به اهمیت آلودگی هوا در شرایط آب و هوایی مرطوب شهر رشت، این پژوهش در یک محدوده خاص انجام گرفت تا با استفاده از نتایج آن، الگوی حاکم بر تغییرات ماهانه انتشار آلاینده‌ها در مقیاس خرد تعیین شود.
روش بررسی: در این پژوهش با پایش مستمر ترافیک در طول سال (چهار روز در هر ماه و شش ساعت در هر روز) و بهرهگیری از نرم افزار MOVES میزان انتشار آلاینده‌ها در مقیاس خرد تخمین زده شد.
یافته‌ها: بیشترین نرخ انتشار متوسط سالانه CO و NOX در محدوده مورد بررسی به‌ترتیب برابر با 15/76 (مقطع بین فلکه گاز و رازی) و g/(m.h) 2 (مقطع بین میدان امام حسین و نیروی دریایی) تخمین زده شده است. همچنین نتایج نشان داد که متوسط انتشار ماهانه NOX در تمام طول سال در هر یک از مقاطع مورد بررسی، ثابت است و مقدار متوسط انتشار ماهانه CO در نیمه اول سال و نیمه دوم سال ثابت است و مقدار آن در نیمه اول بیشتر از مقدار آن در نیمه دوم است.
نتیجه‌گیری: توزیع ساعتی انتشار CO در ماه‌های مختلف متاثر از مناسبت‌ها و به طور کلی الگوی زندگی افراد است اما توزیع ساعتی برای آلاینده NOX روال تقریبا ثابتی در طول سال دارد. همچنین با توجه به نتایج بهدست آمده، می‌توان با یکبار سنجش (برای CO) و دو بار سنجش (برای NOX) ترافیک به‌جای سنجش ماهانه، میزان انتشار آلاینده‌ها در نقاط دیگر شهر را با دقت قابل قبولی تخمین زد، زیرا تخمین انتشار برای کل شهر با روش مورد استفاده در این پژوهش معقول و به صرفه نیست.
رامین سلماسی، آزیتا بهبهانی نیا، علیرضا استاد رحیمی،
دوره 12، شماره 2 - ( 6-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: تثبیت فلزات سنگین در محل با به کارگیری مواد معدنی، روشی است که برای کاهش پویایی این فلزات بسیار مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس در پژوهش حاضر، کارایی پنج نوع مواد معدنی برای تثبیت فلزات سنگین خاک های کشاورزی اطراف شهرستان تبریز که با پساب های آلوده آبیاری می شوند بررسی شده است.
روش بررسی: به g 0/5 از پنج ماده کلسیت، ایلیت، هماتیت، زئولیت و بنتونیت و 10 نمونه خاک برداشت شده از خاک های واقع در شمال غرب شهرستان تبریز، محلول های حاوی عناصر کادمیوم، سرب، نیکل، مس و روی اضافه شد. بعد از قرار دادن محلول ها در دستگاه شیکر، غلظت این پنج عنصر در محلول های صاف شده با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. مقایسه میانگین ها با بهرهگیری از آزمون دانکن انجام گرفت.
یافته ها: بیشترین میزان جذب عناصر کادمیوم (91 درصد)، نیکل (78 درصد) و روی (94/7 درصد) مربوط به کلسیت، بیشترین میزان جذب عناصر سرب (94/3 درصد) و مس (90/5 درصد) مربوط به هماتیت و برای هر پنج عنصر کمترین میزان جذب مربوط به ایلیت بوده است. کلسیت، زئولیت، بنتونیت و هماتیت نسبت به خاک های مورد آزمایش ظرفیت جذب بالاتر و معنیداری برای عناصر کادمیوم، نیکل و روی داشتند.
نتیجه گیری: از بین مواد معدنی مورد بررسی، کلسیت و هماتیت دو ماده معدنی بودند که در صورت اضافه شدن به 10 نمونه خاک مورد آزمایش، توانستند باعث افزایش معنی دار ظرفیت جذب عناصر کادمیوم، مس، روی، نیکل و سرب شوند و بدینوسیله کاهش جذب و انباشت عناصر یاد شده در گیاهان زیرکشت مناطق کشاورزی اطراف شهرستان تبریز را موجب شوند.
شیدا مردانی، خلیل علی محمدزاده، علی ماهر، سیدمجتبی حسینی، کامیار یغمائیان،
دوره 12، شماره 2 - ( 6-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: پسماندهای بیمارستانی یکی از معضلات زیست محیطی است. بی‌توجهی به مدیریت این پسماندها باعث شیوع انواع بیماری‌ها می‌شود. هدف این پژوهش، رتبه بندی بیمارستان‌های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با رویکرد بررسی معیارهای کاهش پسماندهای بیمارستانی است.
روش بررسی: ابتدا مرور مطالعات گذشته در سطح ملی و بین المللی انجام پذیرفت. براساس مطالعات انجام شده، 12 معیار و 30 زیرمعیار مرتبط با کاهش تولید پسماند بیمارستانی انتخاب گردید. پس از طراحی پرسشنامه براساس معیارهای مذکور، اطلاعات لازم از شش بیمارستان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی جمع آوری شد. از برنامه نویسی روش‌های TOPSIS و VIKOR در محیط MATLAB به‌عنوان روش‌های رتبه بندی بیمارستان‌ها براساس معیارهای کاهش پسماند استفاده گردید.
یافته‌ها: نتایج ترکیبی دو روش TOPSIS و VIKOR با استفاده از میانگین وزنی، نشان می‌دهد بیمارستان (ج) در رتبه اول، بیمارستان (ب) در رتبه دوم و بیمارستان (الف) در رتبه سوم در زمینه مدیریت پسماند قرار دارند. همچنین معیارهای نیروی انسانی، حمایت مدیران، الگوی صحیح مدیریت ملزومات، الگوی صحیح ارائه خدمات، کیفیت لوازم و تجهیزات و تفکیک در مبدا تولید از جمله معیارهای موثر بر کاهش میزان پسماندهای تولیدی و بهبود نظام مدیریت پسماند هستند.
نتیجه گیری: روش ترکیبی TOPSIS و VIKOR برای بررسی رتبه بندی بیمارستان‌ها از لحاظ مدیریت پسماند، می‌تواند به عنوان ابزاری سودمند مورد استفاده قرار گرفته و زمینه بهبود اقدامات و ارتقای برنامه‌ها و فعالیت‌ها را فراهم آورد.
کبری جعفری، ناصر حافظی مقدس، علیرضا مظلومی، اعظم قزی،
دوره 12، شماره 3 - ( 9-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: منابع آب زیرزمینی یکی از با ارزشترین منابع هر کشور محسوب می شود. در دشت اردبیل رونق فعالیت های کشاورزی و استفاده غیرمتعارف از کودهای شیمیایی و آفت کش ها، دفع نادرست فاضلاب های شهری و شهرک های صنعتی می تواند باعث آلودگی آب های زیرزمینی شود. با توجه به اینکه حذف آلودگی از منابع آب های زیرزمینی پرهزینه است یکی از روش های مناسب برای جلوگیری از آلودگی آب زیرزمینی، شناسایی پهنه های آسیبپذیر آبخوان جهت مدیریت زیست محیطی منابع آب و توسعه پایدار است.
روش بررسی: در این مطالعه برای تعیین آسیب پذیری آبخوان اردبیل، ابتدا 52 داده اکسلی چاه های پیزومتری، 43 داده اکسلی آزمایش پمپاژ، میانگین بارندگی سالیانه از داده های 8 ایستگاه، 45 داده لاگ حفاری مربوط به چاه های اکتشافی، نقشه کاربری اراضی، نقشه توپوگرافی و نقشه زمین شناسی جمع آوری شدند. سپس تمامی داده ها برای آماده سازی لایه های اطلاعاتی عمق آب زیرزمینی (D)، تغذیه (R)، محیط آبخوان (A)، محیط خاک (S)، توپوگرافی (T)، اثر منطقه غیراشباع (I) و هدایت هیدرولیکی آبخوان (C) در نرم افزار ArcGIS تهیه شدند و مطابق با روش دراستیک همپوشانی انجام گرفت.
یافته ها: نقشه پهنه بندی حاصل از همپوشانی نشان داد که دامنه شاخص دراستیک از 63 تا 195 است. مناطق با امتیاز بالای آسیب پذیری دارای ویژگی هایی مانند عمق کم آب زیرزمینی، بافت درشت خاک، عمق کم خاک و شیب کمتر بودند. صحت سنجی نقشه حاصل از مدل دراستیک با نقشه توزیع غلظت نیترات بیانگر غلظت بالای نیترات در پهنه مستعد به آسیب پذیری است.
نتیجه گیری: مناطق با آسیب پذیری بالا در شمال غرب و قسمت های مرکزی دشت واقع شده اند. نتایج این تحقیق به کاهش اثرات زیست محیطی آلاینده ها بر روی منابع آب زیرزمینی در آینده کمک خواهد کرد.
سمانه ابولی، محمود علی محمدی، میرزمان زمان زاده، کامیار یغمائیان، مسعود یونسیان، مهدی هادی، زهرا سلیمانی،
دوره 12، شماره 3 - ( 9-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: کیفیت پایین آب‌های سطحی و زیرزمینی در کشورهایی که با مشکل کم آبی مواجه هستند تمایل جامعه به استفاده از دستگاه تصفیه آب خانگی را افزایش داده است. مطالعه حاضر با هدف بررسی کیفیت آب آشامیدنی دستگاه‌های تصفیه آب خانگی و شبکه توزیع عمومی در شهر گرمسار که تحت کنترل برنامه ایمنی آب است، انجام شده است.
روش بررسی: مطالعه توصیفی مقطعی حاضر در سال 1397 در 6 منطقه و 41 نقطه شهر گرمسار در دو فصل بهار و تابستان انجام شد. آزمایش‌های شیمیایی براساس دستورالعمل استاندارد متد، اندازه گیری کلی فرم‌ها به کمک روش تخمیر چند لوله‌ای و شمارش باکتری‌های هتروتروف به روش شمارش بشقابی انجام شد. نتایج از طریق نرم افزارهایExcel و SPSS تحلیل شد.
یافته‌ها: میانگین پارامترهای اندازه گیری شده در تمام نمونه‌ها شامل هدایت الکتریکیμs/cm 1507، کل جامدات محلول mg/L 786/8، فلوراید mg/L 0/048، کلر آزاد باقیمانده mg/L 0/67، pH 7/9، کلی فرم کل MPN/100mL 0/16، کلی فرم مدفوعی MPN/100mL 0/14 و شمارش بشقابی هتروتروفیک CFU/mL112 بود. اختلاف معنیداری در میزان پارامترهای شیمیایی و میکروبی در شبکه توزیع عمومی و خروجی دستگاه تصفیه آب خانگی در دو فصل مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: دستگاه‌های تصفیه آب خانگی تاثیری در بار میکروبی نداشتند اما باعث تغییر در مقادیر برخی از پارامترهای شیمیایی شدند. آب آشامیدنی خروجی از شبکه توزیع، با بکارگیری برنامه ایمنی آب از کیفیت مناسبی برخوردار است.
خدیجه فرجی مهیاری، شاهین رفیعی، علیرضا کیهانی، زهرا فرجی مهیاری،
دوره 12، شماره 3 - ( 9-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: آگاهی از مقدار تولید پسماند جامد شهری، نقش ویژه‌ای در تدوین سیاست‌های مدیریت پسماند ایفا می‌کند. تاکنون، روش‌های مختلف برای تخمین مقدار تولید پسماند به‌کار گرفته شده‌اند. در این پژوهش هشت فرم خاص از توابع ریاضی با روش تحلیل رگرسیون مبتنی بر جمعیت برای پیش‌بینی تولید پسماند ارزیابی شدند.
روش بررسی: آزمون معنیداری هر یک از مدل‌ها با آماره F و آزمون ضرورت وجود پارامترهای پیشگو با آماره t انجام شد. از شاخص‌های آماری ضریب تعیین (R2)، ضریب تعیین تعدیل شده (R2Adjusted)، ریشه میانگین مربع خطا (RMSE)، خطای اریبی (MBE) و درصد میانگین خطا (MPE) برای نکویی برازش مدل‌ها استفاده شده است. برای بررسی توانایی پیشگویی مدل‌ها ضریب تعیین پیش‌بینی شده (R2Predicted) با روش اعتبارسنجی متقابل یک‌طرفه محاسبه شد.
یافته‌ها: نتایج تحلیل نشان داد مدل‌های چندجمله‌ای درجه دو و بالاتر علی‌رغم دقت خوب، معنی‌دار نبوده (در سطح 0.01) و برای پیش‌بینی‌های بلند مدت مناسب نیستند. مدل‌های خطی، توانی و نمایی با R2 به‌ترتیب 0.942، 0.932 و 0.936 و R2Predicted به ترتیب 0.904، 0.893 و 0.898 بهترین هستند؛ اما، عدم قطعیت در مدل نمایی بیشتر است.
نتیجه‌گیری: وضعیت تولید پسماند در چهار سناریوی مبتنی بر رشد جمعیت (افزایش، تثبیت و کاهش موالید) برای کلان شهر تهران در سالهای 1400-1430 بررسی شد. هر چهار سناریو، افزایش تولید سالانه و سرانه پسماند را تا سال 1430 نشان می‌دهند. بنابر نتایج، انتظار می‌رود تولید روزانه پسماند در تهران از ton 7360 به حداکثر ton 12317 در سال 1430 برسد.
جواد گرگانی، رامین نبی زاده، میترا غلامی، حسن پاسالاری، مجتبی یگانه بادی، مهدی فرزادکیا، حسینعلی اصغرنیا، محمد علی ززولی،
دوره 12، شماره 3 - ( 9-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: پسماندهای بیمارستانی با محتوای زباله‌های عفونی، پاتولوژیک، اشیای تیز و برنده، زباله‌های دارویی و ضایعات ژنوتوکسیک در زمره پسماندهای خطرناک قرار دارند. در این میان پسماندهای ژنوتوکسیک اثرات بسیار مخرب موتاژنیک و تراتوژنیک برای انسان دارند. پسماندهای ژنوتوکسیک به داروهای سایتوتوکسیک، شیمیایی و رادیواکتیو، که در درمان سرطان و یا درمان پیوند اعضا به‌کار می‌روند، اطلاق می‌شوند. هدف از این مطالعه بررسی مدیریت پسماندهای بیمارستانی در استان مازندران با تاکید بر پسماندهای ژنوتوکسیک است.
روش بررسی: این مطالعه توصیفی-مقطعی در 35 بیمارستان دولتی و تامین اجتماعی استان مازندران در سال 1396 انجام گرفت. در این تحقیق کمیت و کیفیت پسماندهای بیمارستانی و ژنوتوکسیک و نحوه مدیریت آنها، از طریق تکمیل پرسشنامه‌های تخصصی مطالعه شد. جهت ارزیابی وضعیت موجود اطلاعات بهدست آمده در نرم افزار Excel پردازش و تحلیل گردید.
یافته‌ها: میانگین سرانه پسماند به ازای هر تخت فعال بیمارستانی برابر kg 3/51 بود. این سرانه برای پسماند عادی 2/2، عفونی 1/24، ژنوتوکسیک، شیمیایی و دارویی kg 0/1 برآورد شد. میانگین شاخص مدیریت پسماندهای بیمارستانی در استان مازندران حدود 84 از 100 است، که نشان‌دهنده وضعیت خوب مدیریت این پسماندها بود. مدیریت پسماندهای ژنوتوکسیک در 7 بیمارستان تخصصی شیمی درمانی حدود 64 از 100 بود، که نشان‌دهنده وضعیت متوسط مدیریت این پسماندها بود. در 28 بیمارستان فاقد بخش شیمی درمانی شاخص مدیریت پسماند ژنوتوکسیک 42 از 100 برآورد شد، که نشان دهنده وضعیت ضعیف مدیریت این پسماندها بود.
نتیجه‌گیری: عمده‌ترین نقطه ضعف در مدیریت پسماندهای بیمارستانی مربوط به مدیریت پسماندهای شیمیایی-دارویی و ژنوتوکسیک بود، بر این اساس بهبود کیفیت مدیریت پسماندهای ژنوتوکسیک و شیمیایی-دارویی بایستی در برنامه‌ریزی جدید مورد توجه خاص قرار گیرد.
علی دریابیگی زند، آذر واعظی هیر،
دوره 12، شماره 3 - ( 9-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: ایستگاه‌های انتقال پسماند به‌عنوان یک عنصر میانی در جمع آوری و حمل و انتقال پسماند به محل دفع نهایی فعالیت می‌کنند. ایستگاه‌ها به موازات مزیت‌هایی همچون کاهش هزینه‌های حمل و نقل، اثرات مخرب زیست محیطی همچون آلودگی هوا، صدا و آب دارند. ارزیابی اثرات محیطی از راه حل‌های مفید در کاهش اثرات محیطی ایستگاه‌ها است. این پژوهش با هدف ارزیابی اثرات زیست محیطی گزینه‌های مختلف تعریف شده برای ایستگاه‌های انتقال پسماند تهران است.
روش بررسی: تحقیق به روش توصیفی–تحلیلی برای ارزیابی ایستگاه‌های انتقال پسماند شهر تهران با روش ماتریس ارزیابی اثرات سریع مبتنی بر بازدیدهای میدانی و جمع آوری اطلاعات از منابع مختلف انجام گرفت و ضمن بررسی ادامه روش فعلی فعالیت ایستگاه‌ها سه گزینه دیگر (انتقال در فضای باز و با پوشش فضای سبز و انتقال در فضای سرپوشیده و بدون فضای سبز و با احداث فضای سبز در محوطه ایستگاه) نیز بررسی شد. سپس با استفاده از مدل پایداری میزان پایداری گزینه‌ها مورد سنجش قرار گرفت.
یافته‌ها: براساس نتایج بهدست آمده گزینه چهارم (تخلیه و بارگیری پسماند در فضای سرپوشیده و همراه با احداث فضای سبز در ایستگاه انتقال پسماند) با کسب بیشترین امتیاز (0/079) به لحاظ پایداری و همچنین برخورداری از کمترین اثرات مخرب زیست محیطی به‌عنوان اولویت اول برای احداث ایستگاه‌های انتقال است. این درحالی است که وضعیت زیست محیطی کنونی ایستگاه‌های انتقال پسماند شهر تهران (گزینه اول) با کسب کمترین امتیاز (0/213-) به لحاظ پایداری و دارای بیشترین اثرات مخرب زیست محیطی به‌عنوان اولویت آخر برای احداث ایستگاه‌های انتقال است.
نتیجه‌گیری: استفاده توامان از ماتریس ارزیابی اثرات سریع و مدل پایداری می‌تواند یک روش نویدبخش و قابل اطمینان جهت ارزیابی و بهبود عملکرد ایستگاه‌های انتقال پسماند باشد.
رضا بیات، خسرو اشرفی، مجید شفیع پور مطلق، محمدصادق حسنوند، رجبعلی درودی،
دوره 12، شماره 3 - ( 9-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: با وجود بهبود قابل توجه کیفیت هوا در سال 1397 در تهران و کمتر شدن میانگین غلظت‌های اکثر آلاینده‌ها در مقایسه با سالهای قبل، کیفیت هوا در این کلانشهر کماکان با مقادیر رهنمود سازمان جهانی بهداشت و استاندارد ملی فاصله دارد. هدف این مطالعه، برآورد اثرات آلودگی هوا بر سلامت در شهر تهران و با لحاظ نمودن توزیع مکانی ذرات معلق هوا با قطر 2/5 میکرومتر و کمتر (PM2.5) و توزیع مکانی جمعیت، در تعیین میزان مواجهه است.
روش بررسی: در این مطالعه، ضمن معرفی تابع غلظت-پاسخ GEMM و نرم‌افزار BenMAP-CE، مرگ و میر منتسب به مواجهه بلند مدت با PM2.5 هوای آزاد و توزیع مکانی آن در تهران برای سالهای 1396 و 1397 از این طریق تخمین زده شده است. داده‌های غلظت ساعتی PM2.5 ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا جهت تخمین میزان غلظت PM2.5 برای 349 محله تهران استفاده شده است.
یافته‌ها: نتایج بهدست آمده نشان داد که میانگین غلظت مواجهه با PM2.5 وزن‌دهی شده با جمعیت در شهر تهران در سالهای 1396 و 1397 برابر µg/m3 31/8 و µg/m326/2 بوده است. با استفاده از تابع GEMM، در مجموع 377,7 (126,6-581,8) مرگ منتسب به PM2.5 در سال 1396 در بزرگسالان (بزرگ‌تر از 25 سال) برآورد گردید و برای سال 1397 این تعداد 418,6 (918,5-753,6) برآورد شد.
نتیجه‌گیری: توزیع مکانی مرگ‌های منتسب به PM2.5 نشان داد نرخ مرگ منتسب به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت، در مناطق 16 و 18 شهرداری تهران از سایر مناطق بالاتر و در منطقه یک از مناطق دیگر پایین‌تر است.
محمد علی ززولی، زینب کریمی، رضا رفیعی،
دوره 12، شماره 4 - ( 12-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: یکی از چالش های عمده در مدیریت شهری در جوامع بشری کنونی مربوط به جمع آوری، بازیافت و دفع مواد زائد جامد و فاضلاب است. مدیریت ضعیف پسماند باعث آلودگی آب، خاک و هوا می گردد و تاثیر عمده ای بر سلامت عمومی خواهد داشت. در مطالعه حاضر، از رویکرد ارزیابی چرخه حیات به منظور بررسی وضعیت حاضر سامانه مدیریت پسماند شهر نور استفاده گردید.
روش بررسی: این تحقیق با 5 سناریو شامل: 1- بازیافت، کمپوست و دفن غیربهداشتی؛ 2- بازیافت، کمپوست و دفن بهداشتی؛ 3- بازیافت، زباله سوز و دفن بهداشتی؛ 4- بازیافت، کمپوست و هاضم بی هوازی، زباله سوز، دفن بهداشتی؛ 5- بازیافت و دفن غیربهداشتی؛ در نظر گرفته شد. داده‌های مورد نیاز سیاهه نویسی چرخه حیات از طریق بررسی منابع، تهیه فرم گردآوری داده و تکمیل آن توسط پرسنل؛ همچنین بازدید میدانی جمع آوری گردید. سیاهه نویسی چرخه حیات به کمک مدل 1- IWMصورت پذیرفت .
یافته ها: سناریو پنجم که سناریو وضعیت موجود منطقه است در قسمت خروجی های سمی و شاخص اکولوژیکی در بین تمامی سناریوها بیشترین بار زیست محیطی را وارد می کند. میزان مصرف انرژی در سناریو اول و پنجم به‌دلیل دفن غیر بهداشتی بالاتر از سناریوهای دیگر بود. به‌ترتیب بیشترین و کمترین نقش در تولید گاز متان را سناریوی پنجم و چهارم دارند.
نتیجه گیری: با توجه به شاخص اکولوژیکی، سناریوی چهارم (بازیافت، کمپوست و هاضم بی هوازی، زباله سوز و دفن بهداشتی) بهترین سناریو بوده است. سناریوی پنجم با تولید بیشترین بار آلودگی بدترین سناریو بوده است.
هادی نیک نژاد، مهدی فرزادکیا، علی اسرافیلی، مجید کرمانی،
دوره 12، شماره 4 - ( 12-1398 )
چکیده
زمینه وهدف: 2 و 4 دی نیتروفنل در فاضلاب صنایع شیمیایی و پتروشیمی و همچنین در مقادیر کمتر در فاضلاب شهری و کشاورزی یافت می‌شود. آلودگی آب آشامیدنی به این آلاینده سبب سمیت، مشکلات بهداشتی و طعم و بو می‌گردد. هدف از این پژوهش بررسی حذف 2 و 4 دی نیتروفنل توسط جاذب لجن خشک شده و لجن اصلاح شده با کلراید کلسیم است.
روش بررسی: ابتدا لجن در دمای °C 60 خشک شد و برای بهبود ظرفیت جذب از CaCl2استفاده شد. نتایج حذف 2 و 4 دی نیتروفنل توسط دستگاه HPLC در طول موج nm 360 به‌صورت ناپیوسته با تغییر فاکتورهای موثر نظیرpH ، غلظت اولیه آلاینده، زمان تماس و دوز جاذب حاصل شد.
یافته‌ها: pH بهینه جذب برای هر دو جاذب معادل 7 بهدست آمد. غلظت بهینه ترکیب 2 و 4 دی نیتروفنل mg/L 10 بود. بررسی‌ها نشان داد که میزان حذف آلاینده توسط جاذب لجن خشک شده و اصلاح شده در دوزg 1/5 از 72/6 به 86 درصد افزایش یافت. مطالعات سینتیک جذب، تبعیت از مدل شبه درجه دوم در هر دو جاذب را آشکار ساخت. داده‌های ایزوترم نیز نشان داد جذب این آلاینده بر روی هر دو جاذب با مدل فروندلیچ سازگار است.
نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه نشان داد کارایی لجن اصلاح شده نسبت به اصلاح نشده در حذف 2 و 4 دی نیتروفنل کارایی بیشتری دارد که سبب کاهش مصرف جاذب می‌شود و از این جاذب می‌توان به‌عنوان جایگزینی ارزان قیمت و کارامد در حذف این ترکیب فنلی استفاده نمود.
محمدرضا سمرقندی، علیرضا رحمانی، زهرا دارابی، جمال مهرعلی پور،
دوره 12، شماره 4 - ( 12-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: فرایند الکتروپراکسون تلفیقی از فرایندهای ازن زنی ساده و الکترولیز است که منجر به تولید رادیکال هیدروکسیل و در نهایت تخریب آلاینده می گردد. هدف از این مطالعه، امکان سنجی فرایند الکتروپراکسون در حذف ترکیب دارویی سفتریاکسون از محلول سنتتیک بود.
روش بررسی: در این مطالعه تجربی، از راکتور نیمه پیوسته مجهز به چهار الکترود گرافن با ابعاد cm 2×10 و ضخامت mm 3 استفاده شد. تاثیر پارامترهای pH (3-11)، غلظت گاز ازن ( mg/min1-5)، جریان الکتریکی مستقیم ( A1-3)، غلظت اولیه سفتریاکسون (mg/L 5-50) و دوز رباینده رادیکال (ترت بوتانول برابر با mmol/L 20) در مدت زمان ( min60-0) مورد بررسی قرار گرفت. اندازه گیری غلظت سفتریاکسون با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)، اندازهگیری COD با دستگاه اسپکتروفتومتری (DR6000) و TOC با TOC آنالیزر صورت گرفت.
یافته ها: نتایج بیانگر کارایی مناسب این فرایند در تخریب آنتیبیوتیک و کاهش COD و TOC حاصل از سفتریاکسون است. شرایط بهینه عبارت است از pH برابر با 3، جریان الکتریکی برابر با A 3، غلظت ازن ورودی برابر با mg/min 5، سولفات سدیم به‌عنوان الکترولیت به میزان mmol/L 50 و غلظت اولیه سفتریاکسون برابر با mg/L 5 در مدت زمان min 30 که 99/39 درصد تخریب آلاینده رخ داد. میزان کارایی فرایند در حذف COD و TOC در مدت زمان min 90 به حداکثر مقدار خود رسید. حضور ترت بوتانول کارایی فرایند را به 83 درصد کاهش داد.
نتیجه گیری: فرایند الکتروپراکسون به‌عنوان یکی از گزینه های فرایندهای اکسیداسیون پیشرفته، توانایی کاهش بار آلودگی صنایع حاوی ترکیبات دارویی به‌ویژه سفتریاکسون را دارا است و به‌عنوان فرایند دوست دار محیط زیست تلقی می شود.
الهام خانپور-علیکلایه، علی پرتوی‌نیا، احمد طالبی، حسین کرمانیان،
دوره 12، شماره 4 - ( 12-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: ترکیبات نفتی یکی از عوامل اصلی آلودگی محیط‌های آبی محسوب می‌شود. در سالهای اخیر روش‌های بیولوژیکی به‌عنوان روشی دوستدار محیط‌زیست و مقرون به‌صرفه در کنار روش‌های فیزیکی و شیمیایی برای پاک‌سازی محیط‌های آلوده مورد استفاده قرار گرفته است. اخیرا روش تثبیت سلولی درون حامل‌های هیدروژلی به‌دلیل مزایایی نظیر سهولت کنترل میکروارگانیزم‌ها، تماس غیرمستقیم آلاینده و سلول، افزایش مقاومت سلول‌ها در برابر تنش‌ها و استفاده مجدد و متوالی مورد توجه قرار گرفته است. اهداف اصلی این تحقیق، معرفی روش الکترواسپری به‌منظور کاهش سایز دانههای آلژینات کلسیم جهت استفاده در سامانه تثبیت سلولی و مقایسه میزان تجزیه زیستی نفت‌خام سنگین توسط سویه Bacillus licheniformisدر دو حالت سلول آزاد و تثبیت شده هستند.
روش بررسی: سویه تجزیه‌کننده نفت‌خام، از منطقه آلوده نفتی جزیره خارک جداسازی شده و توانایی این سویه در حالت‌های آزاد و تثبیت شده، در شرایط محیطی متفاوت (pH برابر با 5، 7) و غلظت نفت‌خام (1500، ppm 3500) بررسی شد. روش الکترواسپری برای تولید دانههای آلژینات و روش وزن‌سنجی و کروماتوگرافی گازی جهت اندازهگیری میزان حذف نفت‌خام استفاده شد.
یافته‌ها: بیشترین میزان حذف نفت‌خام (61 درصد) مربوط به سلول‌های تثبیت شده در محیط خنثی و غلظت نفتppm 3500 بود. تجزیه‌زیستی نفت‌خام پس از 14 روز، توسط سلول‌های تثبیت شده با اختلاف معنیداری (0/05p<) نسبت به سلول‌های آزاد بیشتر بوده و تثبیت سلولی مقاومت میکروارگانیزم‌ها در برابر شرایط محیطی را افزایش داده است.
نتیجه‌گیری: با استفاده از روش الکترواسپری با کاهش سایز دانه‌ها، می‌توان بر مشکلات انتقال جرمی سامانه تثبیت سلولی فائق آمد و این سامانه می‌تواند به‌عنوان جایگزین مناسبی برای سامانه سلول‌های آزاد در تصفیه پساب استفاده شود.
علی عطاملکی، نیره نعیمی، یدالله فخری، هاجر شریفی ملکسری، حلیمه نصرتی، سودا فلاح،
دوره 12، شماره 4 - ( 12-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: امروزه بحران کم آبی، باعث استفاده مجدد از فاضلاب در بخش کشاورزی شده است. وجود آلاینده‌هایی همچون فلزات سنگین در فاضلاب، منجر به تجمع آنها در سبزیجات شده که سرانجام به مصرف کننده منتقل و اثرات جبران ناپذیری بر سلامت وی به دنبال خواهد داشت. بنابراین مطالعه حاضر با هدف مروری سیستماتیک همراه با متاآنالیز تجمع فلزات سنگین در گیاه نعناع آبیاری شده با فاضلاب انجام شد.
روش بررسی: مقالات مرتبط از پایگاه‌هایی نظیر SID، Magiran، Iranmedex، IranDoc، Embase، Medline،PubMed ، Web of Science، Scopus و Google scholar بین سالهای 1982 تا 2019 گردآوری و داده‌های مورد نیاز استخراج شد. سپس به‌علت ناهمگنی مطالعات وارد شده در پژوهش، مدل اثرات تصادفی جهت تحلیل آنها با استفاده از نرم افزار STATA 14 به‌کار گرفته شد. همچنین خطر غیر سرطان‌زایی برای رده‌های سنی کودکان و بزرگسالان مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته‌ها: طبق نتایج جستجو، 1693 مقاله تا ابتدای سال 2019 وارد فرایند بررسی و در نهایت 12 مقاله وارد پژوهش شدند. طبق نتایج متاآنالیز، ترتیب فلزات بر حسب غلظت (mg/kg) عبارت بودند از: روی > نیکل > کروم > مس > سرب > کادمیوم. همچنین طبق نتایج ارزیابی خطر غیر سرطان‌زایی، مصرف نعناع اثرات سلامت قابل توجهی برای گروه سنی کودکان نسبت به بزرگسالان به‌خصوص در کشور‌های هندوستان و پاکستان نشان داد.
نتیجه گیری: استفاده مجدد از فاضلاب در بخش کشاورزی منجر به افزایش غلظت فلزات در گیاهانی همچون نعناع شده که احتمال خطر غیر سرطان‌زایی در گروه‌های سنی بخصوص کودکان را بالا برده است. و لذا توصیه می‌شود پایش مداوم منابع آبیاری، خاک و گیاهان مانع انتقال این آلاینده‌ها به چرخه غذایی انسان شود.
امید نصری، مسعود یونسیان، محمود علی محمدی، ناصح شالیاری، صفدر معصومی، منصور شمسی پور،
دوره 12، شماره 4 - ( 12-1398 )
چکیده
زمینه و هدف: مواجهه با مواد شوینده خانگی و لوازم آرایشی می‌تواند اثرات نامطلوبی بر سلامتی انسان داشته باشد. لذا شناخت الگوی مصرف این محصولات در ارزیابی اثرات و نهایتا کنترل پیامدهای ناشی از استفاده نامناسب از آنها کمک‌کننده است. با توجه به فقدان ابزار مناسب در کشور برای ارزیابی الگوی مواجهه افراد، در این مطالعه به بررسی پایایی و روایی پرسشنامه الگوی مصرف این محصولات پرداخته شده است.
روش بررسی: در مطالعه حاضر برای توسعه ابزار مورد نظر، ابتدا پرسشنامه‌ای که در مطالعات مشابهی که برای این کار مورد استفاده قرارگرفته بود، ترجمه گردید. سپس متناسب با جمعیت مورد مطالعه تغییراتی در آن داده شد. در گام بعدی روایی محتوا و صوری ابزار مورد ارزیابی قرار گرفت. نهایتا پایایی پرسشنامه در دو مرحله آزمون و باز آزمون با فاصله زمانی ۱۴ روز و با مشارکت ۴۰ نفر از ساکنین بالای ۱۸ سال شهر تهران مورد آزمون قرار گرفت.
یافته‌ها: شاخص CVI (Content validity index) کل پرسشنامه در تمام سوالات بین 0/66 تا 1/0 متغیر بود. مقدار ضریب آلفای کرونباخ 0/814 بهدست آمد. بررسی همبستگی هر آیتم با امتیاز همبستگی کل نشان داد که تمام آیتم‌های پرسشنامه همبستگی مستقیم و قوی با امتیاز کل ابزار دارند.
نتیجه‌گیری: با توجه به دارا بودن سطح روایی و پایایی قابل‌قبول پرسشنامه به زبان فارسی در مطالعه حاضر، می‌توان این ابزار را در مطالعاتی که به بررسی الگوی مصرف یا ارزیابی ریسک مواجهه با آلاینده‌های شیمیایی ناشی از مصرف محصولات آرایشی یا شوینده‌ها می‌پردازند، مورد استفاده قرار داد.
آزاده مدیری، شاداب شهسواری، علی وزیری یزدی، علی اکبر سیف کردی،
دوره 13، شماره 1 - ( 2-1399 )
چکیده
زمینه و هدف: آرسنیک به دلیل داشتن پتانسیل آسیب به سلامت انسان و محیط، به‌عنوان فلزی سنگین و آلاینده‌ای سمی از دیرباز مورد توجه است. یکی از مکانیزم‌های حذف آرسنیک از محیط‌های آبی فرایند جذب است. از این‌رو هدف از این تحقیق بررسی امکان ساخت نانوالیاف مغناطیسی بر پایه کیتوسان – زیرکنیوم جهت جذب آرسنیک از پساب و بررسی سینتیک و ایزوترم جذب آن است.
روش بررسی: پس از طراحی آزمایش، سنتز نانو الیاف به روش الکتروریسی انجام شد و فرمولاسیون بهینه تعیین گردید و سپس به بررسی سینتیک و ایزوترم جذب آن پرداخته شد. نانو الیاف سنتز شده با استفاده از آنالیزهای میکروسکوپ الکترونی روبشی، طیف‌سنجی مادون قرمز، پراش پرتو ایکس و مغناطیس‌سنجی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها: فرمولاسیون بهینه شامل کیتوسان 2/84 درصد، نانوزیرکنیوم 0/97 درصد و نانوآهن 0/94 درصد بهدست آمد و مشخص شد الیاف سنتزی از سینتیک شبه درجه اول و ایزوترم فروندلیچ پیروی می کند. تاثیر پارامترهای غلظت اولیه آلاینده، زمان تماس و pH بر مقدار جذب مورد بررسی قرار گرفت. همچنین غلظت بهینه نیترات آرسنیک برابر با mg/L 70 ، زمان بهینهmin 45 و pH بهینه برابر با 3 بهدست آمد.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج می توان نتیجه گرفت که شکل‌گیری نانوالیاف به صورت شبکه منظم بوده و حضور ذرات نانو آهن نیز در بین الیاف سنتزی قابل مشاهده است. همچنین با توجه به شکل آنالیز مغناطیس‌سنجی، مشخص شد که نانو الیاف مغناطیسی کیتوسان-نانوزیرکنیوم به خوبی مغناطیسی شده و به صورت فری مغناطیس است. درنهایت می‌توان نتیجه گرفت که نانوجاذب سنتز شده، پتانسیل بالایی جهت حذف آرسنیک از پساب صنایع دارد.
علیرضا محقق، مهدی ولیخان انارکی، سعید فرزین،
دوره 13، شماره 1 - ( 2-1399 )
چکیده
زمینه و هدف: رودخانه ها از مهمترین منابع آب هستند که آلودگی این منابع می تواند تاثیر مستقیم بر زندگی انسان ها و محیط زیست داشته باشد. در پژوهش حاضر، پارامترهای کیفی EC و TDS رودخانه کارون در سه ایستگاه آب‌سنجی ملاثانی، اهواز و فارسیات با استفاده از الگوریتم‌های مبتنی بر داده کاوی شامل LSSVM، ANFIS و ANN مدلسازی شده است.
روش بررسی: هشت سری داده مختلف شامل ترکیب Cl-1، Ca+2، Na+1، Mg+2، K+1، CO3، HCO3، SO4 با دبی جریان (Q) به‌عنوان ورودی الگوریتم ها، به روش کالیبراسیون غیرتصادفی و تصادفی انتخاب شده است. نتایج دو روش، مورد مقایسه قرار گرفته است. در گام بعدی، مدلسازی EC و TDS براساس چهار پارامتر Na+1، Cl-1، Ca+2 و Q با تاخیرهای زمانی صفر تا سه ماهه انجام شده است.
یافته ها: پارامترهای Na+1، Cl-1 و Ca+2 دارای بیشترین تاثیر در مدلسازی پارامترهای EC و TDS هستند. الگوریتم LSSVM در مدلسازی هر دو پارامتر EC و TDS دارای بیشترین دقت است. در میان ایستگاه های بررسی شده، بیشترین دقت برای مدلسازی EC، مربوط به ایستگاه اهواز و برای TDS، مربوط به ایستگاه ملاثانی است که به‌ترتیب 16 و 36 درصد ضریب تعیین بیشتری داشته اند. الگوریتم LSSVM در مدلسازی نوسانات و حداکثر پارامترهای EC و TDS در طول تغییرات زمان نیز، بیشترین دقت را دارد.
نتیجه گیری: روش ها و مدل های استفاده شده در پژوهش حاضر به‌ویژه الگوریتم LSSVM می توانند ابزار مفید تصمیم گیری برای پیش بینی و مدیریت کیفی رودخانه ها از جمله رودخانه های حوضه آبریز کارون باشند. نتایج مدلسازی پارامترهای کیفی رودخانه ها با بهره گیری از هر دو روش کالیبراسیون غیرتصادفی و تصادفی، قابل اعتماد و استفاده است. البته دقت روش کالیبراسیون تصادفی، اندکی بیشتر است.
