فصلنامه

---

زمینه و هدف: استفاده گسترده از آنتی بیوتیک ها و ورود آنها به فاضلاب های پذیرنده منجر به افزایش باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک ها شده که اثرات منفی بر درمان عفونت های باکتریایی دارد. مقاومت آنتی بیوتیکی باکتری های اشریشیا کلی، کلبسیلا پنومونیه و سودوموناس آئروجینوزا در فاضلاب های شهری و بیمارستانی نسبت به آنتی بیوتیک های کلرامفنیکل، سیپروفلوکساسین، تری متوپریم سولفامتوکسازول، جنتامایسین، سفتیزوکسیم، نالیدیکسیک اسید، سفتازیدیم و سفالکسین مورد مطالعه قرار گرفت.
روش بررسی: طی یک مطالعه توصیفی مقطعی به دنبال جداسازی باکتری ها از فاضلاب بیمارستانی و شهری با استفاده از تکنیک های میکروبشناسی، حساسیت آنها با تکنیک استاندارد انتشار دیسک و تفسیر ناحیه انتشار با چارت کربی- بوئر، سنجیده شد. اختلاف آماری بین مقاومت آنتی بیوتیکی در فاضلاب شهری و بیمارستانی با استفاده از تست ناپارامتریک Mann-Whitney مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ها: درصد مقاومت باکتری اشریشیا کولای نسبت به آنتی بیوتیک ها بین ۸۱/۱% تا ۰۲/۵۱% تعیین شد که نسبت به سودوموناس آئروجینوزا (بین ۵۷/۳% تا ۷۶/۶۱%) و کلبسیلا پنومونیه (بین ۴۵/۶% تا ۸۳۱/۹%) کمتر است. باکتری کلبسیلا پنومونیه بیشترین مقاومت را در مقایسه با بقیه نشان داد. باکتری های اشریشیا کلی، کلبسیلا پنومونیه و سودوموناس آئروجینوزا به ترتیب بیشترین مقاومت را نسبت به سفتازیدیم ، تری متوپریم سولفامتوکسازول و سفالکسین نشان دادند. مشخص شد که میزان بروز مقاومت دارویی در فاضلاب بیمارستانی بیشتر از فاضلاب های شهری است.
نتیجه گیری: با دسترسی آسان به آنتی بیوتیک ها و استفاده بی رویه آنها طیف وسیعی از آنها به فاضلاب ها راه یافته و از توانایی آنها در درمان عفونت های باکتریایی کاسته شده است.  بالاتر بودن غلظت و تنوع آنتی بیوتیک ها در فاضلاب های بیمارستانی در مقایسه با شهری منجر به افزایش انتقال عوامل مقاوم بین باکتری ها شده و مقاومت چندگانه تسریع می گردد.

---

زمینه و هدف:  آنتی بیو تیک ها  و هورمون ها پس از تاثیرگذاری، همراه با سایر زایدات از بدن دفع می شوند و با ورود به فاضلاب، می توانند فرایند تصفیه بی هوازی را مختل کنند. در این مطالعه رفتار بازدارندگی دو آنتی بیوتیک اوفلوکساسین و سیپروفلوکساسین و هورمون β۱۷ـ استرادیول والرات (E_۲) بر فعالیت متان سازی ویژه (Specific  Methanogenic Activity (SMA بیومس بی هوازی مورد بررسی قرار گرفته است.
روش بررسی: تعداد ۲۱ آزمون SMA به روش ناپیوسته و در ویال های شیشه ای ۱۲۰ میلی لیتری انجام شد. ۱۷% از حجم هر ویال به بیومس، ۶۶% به سوبسترا، و ۱۷% به تجمع بیوگاز اختصاص یافت. هر تست ۳۰ ـ ۱۵ روز به طول انجامید. متان تولید شده به وسیله جایگزینی گاز با محلول ۲ نرمال KOH به عنوان جاذب CO_۲  اندازه گیری شد.
یافته ها: در این مطالعه در غلظت های ۲۰۰، ۵۰۰ و mg/L ۱۰۰۰ آنتی بیوتیک اوفلوکساسین کاهش تولید متان به ترتیب به میزان ۴۵، ۷۶ و ۸۸ درصد بود. کاهش ۶۸، ۸۱ و ۸۸ درصدی تولیدی متان به ترتیب در غلظت های ۱۰۰، ۲۰۰ و mg/L ۵۰۰ سیپروفلوکساسین مشاهده شد. میزان متان تجمعی در غلظت های mg E_۲ /L ۱/۰، ۱، و ۵ به ترتیب ۶۶ ، ۹۰ ، و۱۲۱ میلی لیتر بود.
نتیجه گیری: آنتی بیوتیک سیپروفلوکساسین در غلظت های مشابه نسبت به آنتی بیوتیک افلوکساسین دارای بازدارندگی بیشتری بر فعالیت متان سازی ویژه بیومس بی هوازی دارد. همچنین، هورمون E_۲  در غلظت های پایین نسبت به دو آنتی بیوتیک سیپروفلوکساسین و اوفلوکساسین بازدارنده تر است.

---

زمینه و هدف: از میان انواع مختلف آنتی بیوتیک ها، تتراسایکلین ها دومین گروه شایع آنتی بیوتیک ها از نظر تولید و مصرف در سراسر جهان هستند که ورود آنها به فاضلاب خانگی می تواند منجر به آلودگی منابع آب شود. هدف از مطالعه حاضر بررسی کارایی فرایند نانوسونوکاتالیستی در حذف آنتی بیوتیک تتراسایکلین از محیط آبی است. روش بررسی: در این مطالعه میزان اثربخشی فرایند سونولیز به تنهایی و نیز به همراه نانوذرات TiO_۲ و پراکسید هیدروژن در حذف آنتی بیوتیک تتراسایکلین با تحت مواجهه قرار دادن غلظت های مختلف این آلاینده در یک راکتور تحت فرکانس های KHz ۳۵ و KHz ۱۳۰ مورد مطالعه قرار گرفت. غلظت باقیمانده تتراسایکلین با استفاده از دستگاه HPLC مجهز به دتکتور UV و ستون C۱۸ فاز معکوس قرائت شد. یافته ها: نتایج حاصله نشان داد که کاربرد اولتراسونیک به تنهایی کارایی ناچیزی در حذف این آلاینده دارد و در بهترین شرایط حداکثر ۲۰/۳% حذف تتراسایکلین در فرکانس KHz ۳۵ صورت پذیرفت. کاربرد TiO_۲ به همراه اولتراسونیک کارایی حذف را بهبود بخشید و با افزایش غلظت نانوذره تاmg/L ۲۵۰ راندمان حذف افزایش یافت اما پس از آن افزایش دوز نانوذره تاثیری بر میزان حذف نداشت. بهترین راندمان حذف با افزودن پراکسید هیدروژن به فرایند US/TiO_۲ به میزان mg/L ۱۰۰ در pH برابر با ۴ حاصل شد که تحت این شرایط حذف ۹۴/۳% غلظت آنتی بیوتیک تتراسایکلین، بعد از min۶۰ زمان تماس حاصل گردید. نتیجه‌گیری: نتایج حاصله از این مطالعه نشان داد که فرایند سونوکاتالیستی با کاربرد TiO_۲ و H_۲O_۲ به عنوان یک اکسیدان، بسیار موثر بوده و می توان از این فرایند برای حذف آنتی بیوتیک تتراسایکلین از محلول های آبی استفاده نمود.

---

زمینه و هدف: شیر که یک غذای کامل بوده و می‌تواند برای فعالیت باکتری‌های مختلف، محیط رشد مناسبی را فراهم نماید لذا در شرایط غیرپاستوریزه برای بهداشت و سلامت انسان پر مخاطره خواهد بود. مطالعه حاضر به منظور بررسی میزان شیوع و مقاومت آنتی بیوتیکی استافیلوکوکوس اورئوس در شیرهای خام و پاستوریزه شهرستان ساری در تابستان ۱۳۹۳ انجام گرفت.

روش بررسی: این مطالعه توصیفی و مقطعی در تابستان ۱۳۹۳ در شهرستان ساری انجام شد. تعداد ۸۰ نمونه، هر نمونه به حجم mL  ۲۰۰ از شیرخام از مراکز جمع‌آوری و توزیع شیر و تعداد ۸۰ نمونه، هر نمونه به حجم mL ۲۰۰ از شیر پاستوریزه موجود از فروشگاه‌های مواد غذایی جمع‌آوری شد. آزمایشات روی نمونه‌ها در شرایط آسپتیک در محیط چاپمن و بلاد آگار کشت و تست‌های تاییدی صورت گرفت. تست آنتی بیوگرام نمونه‌های مثبت انجام شد. نتایج بوسیله نرم افزار ۱۹ SPSS و آزمون آماری T-test و آمار توصیفی مورد بررسی قرار گرفت.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که از نمونه‌های جمع‌آوری شده ۳۸/۷۵ درصد و ۰ درصد نمونه‌ها به ترتیب برای شیر خام و پاستوریزه دارای آلودگی استافیلوکوکوس اورئوس بودند. میانگین تعداد کلونی کشت‌های شیرخام در محدوده Cfu/mL ۷×۱۰^۴-۳×۱۰^۴ برآورد شد. بیشترین حساسیت برای آنتی‌بیوتیک‌های ونکومایسین، جنتامایسین و کوتریموکسازول (همگی ۱۰۰ درصد) و بیشترین مقاومت به آنتی بیوتیک آمپی‌سیلین، متی سیلین و سفالوتین به ترتیب ۸۷/۵ درصد، ۲۵ درصد و ۱۲/۵ درصد مشاهده گردید.

نتیجه‌گیری: طبق نتایج بدست آمده شیوع آلودگی شیرهای خام با استافیلوکوک اورئوس مشاهده گردید. بنابراین رعایت و کنترل اصول بهداشتی در مراحل مختلف تهیه، عرضه و مصرف شیر می‌تواند از آلودگی انسان جلوگیری نماید.

---

زمینه و هدف: استفاده از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی در سال­های اخیر به علت آلودگی آب­ها رواج زیادی پیدا کرده است. در دستگاه‌های تصفیه، با تشکیل بیوفیلم باکتریایی در سطح فیلترها، امکان انتقال مقاومت آنتی­بیوتیکی بین باکتری­ها و نهایتا ورود به بدن انسان وجود دارد. در این مطالعه به بررسی نوع باکتری‌هایی که در فیلترهای دستگاه تصفیه رشد می‌کنند و همچنین میزان مقاومت آنتی بیوتیکی آنها پرداخته شده است.

روش بررسی: در این تحقیق از فیلترهای ۸۰ دستگاه تصفیه آب خانگی نمونه‌برداری شد. با کمک روش‌های بیوشیمیایی و مولکولی باکتری‌های رشد یافته در این فیلترها شناسایی شدند. مقاومت آنتی­بیوتیکی نسبت به آنتی بیوتیک‌های پنی سیلین، تتراسایکلین، اریترومایسین، جنتامایسین، سفالکسین و تری­متوپریم-­سولفومتوکسازول به روش دیسک دیفیوژن بررسی شد.

یافته‌ها: از جمله باکتری‌های شناسایی شده شامل سودوموناس، ردوکوکوس، باسیلوس، اسفینگوموناس، زایموموناس،  آئروموناس، کلبسیلا، سیتروباکتر، درکسیا و آکروموباکتر بودند. بیشترین جدایه‌ها مربوط به باکتری سودوموناس ایروژینوزا بود. تست آنتی­بیوگرام نشان داد که اکثر این باکتری‌ها دارای مقاومت چندگانه هستند. بیشترین مقاومت نسبت به سفالکسین و کمترین مقاومت نسبت به جنتامایسین مشاهده شد.

نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از آن است که فیلترهای دستگاه تصفیه خانگی، محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها هستند. در این شرایط باکتری­های دارای مقاومت چندگانه احتمالا می­توانند ژن­های مقاومت آنتی­بیوتیکی را به واسطه آب به باکتری­ها و میکروفلورهای بدن انسان انتقال دهند. لذا فیلترها باید به گونه‌ایی طراحی شوند که نه تنها باکتری‌ها را از آب حذف کنند بلکه آنها را نیز از بین ببرند.

---

---

---

نتیجه­ گیری: فرایند الکتروپراکسون به‌عنوان یکی از گزینه ­های فرایندهای اکسیداسیون پیشرفته، توانایی کاهش بار آلودگی صنایع حاوی ترکیبات دارویی به‌ویژه سفتریاکسون را دارا است و به‌عنوان فرایند دوست دار محیط زیست تلقی می­ شود.

---

---

زمینه و هدف: حضور ترکیبات فعال دارویی (به‌ویژه آنتی ­بیوتیک ­ها) در طبیعت که از آنها به‌عنوان آلاینده­ های نوظهور یاد می ­شود، برای سلامت جامعه انسانی و محیط­ زیست بسیار خطرناک است. پساب تصفیه ­خانه ­های فاضلاب مهمترین منبع ورود این ترکیبات به طبیعت هستند. متأسفانه پساب فاضلاب شهری بندرعباس تقریبا با حجم L/s ۵۰۰-۷۰۰ به محیط زیست دریایی خلیج فارس تخلیه می ­شود که می­ تواند یک منبع بالقوه ورود آلودگی ترکیبات دارویی به این اکوسیستم باشد.
روش بررسی: در پژوهش حاضر، نمونه ­های پساب فاضلاب شهری بندرعباس در دو ایستگاه خور گورسوزان و سورو در طول ۳ مرحله نمونه­ برداری بین ماه ­های دی تا اسفند ۱۳۹۹ تهیه شد و میزان آلودگی بقایای آنتی­ بیوتیک اریترومایسین موجود در آنها به روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته ها: آنالیز داده ­ها نشان داد که متوسط (± حدود اطمینان ۹۵ درصد) غلظت بقایای آنتی­ بیوتیک اریترومایسین در ایستگاه ­های سورو و خور گورسوزان به تفکیک μg/L ۱/۵۳ ± ۱۶ و μg/L ۵/۸۶± ۱۹ بود که از نظر آماری تفاوت معنی­ داری با هم نداشتند (۰/۰۵< p). همچنین برآورد شد که به‌طور کلی در پساب خروجی فاضلاب شهر بندرعباس بین μg/L ۲۳/۵۰ – ۱۳/۲  بقایای آنتی­ بیوتیک اریترومایسین وجود دارد (۰/۰۵ = α). با احتساب تخلیه حجم بالای پساب فاضلاب بندرعباس به خلیج فارس (L/s ۵۰۰-۷۰۰) و همچنین داده­ های به‌دست آمده از این تحقیق، نتایج مدل شبیه­­ سازی نشان داد که روزانه L ۱۰^۴ × ۵۱۸۴ فاضلاب شهری بندرعباس به اکوسیستم دریایی خلیج فارس تخلیه می­ شود که این حجم حاوی g ۱۰^۳×۱/۰۲– ۱۰^۳×۰/۸۷۷ بقایای فعال آنتی­ بیوتیک اریترومایسین است (۰/۰۵ = α).