فصلنامه

زمینه و هدف: آرایشگاه یکی از مهمترین اماکن عمومی است که توجه به مسائل بهداشتی (فردی و محیطی) در آن قابل اهمیت است چرا که عدم رعایت موازین بهداشتی و انجام فعالیت‌های غیر اصولی تهدیدی برای سلامت جامعه است. هدف از انجام این مطالعه بررسی گندزداهای مورد استفاده جهت کنترل بیماری‌های عفونی منتقله از طریق آرایشگری و کنترل عفونت و همچنین میزان آگاهی، نگرش و عملکرد آرایشگران در خصوص بیماری‌های عفونی بوده است. روش بررسی: مطالعه به صورت سرشماری از تمام آرایشگاه‌های زنانه شهر گرگان ( 150 آرایشگاه ) که دارای فعالیت رسمی بودند، انجام شد. جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد که شامل چهار بخش اطلاعات دموگرافیک، سوالات آگاهی، سوالات نگرش و سوالات عملکرد ( هر کدام 13 سوال) بود. گندزداهای مورد استفاده توسط چک لیست مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد بیشترین ماده گندزدای مورد استفاده وایتکس و مواد سفید کننده خانگی است (74/7 درصد). تناوب گندزدایی به صورت هفتگی 52/63 درصد و 33/3 درصد روزانه بود. 49/45 درصد از آرایشگران دارای فور و اتوکلاو جهت استریل کردن وسایل نبودند. بیشترین ماده گندزدا، جهت گندزدایی وسایل و ضدعفونی کننده پوست و دست محلول الکلی بود. میانگین آگاهی آرایشگران در مورد بیماری های عفونی 2/03 ±10/83، میانگین نگرش 3/99 ±54/71 و میانگین عملکرد 1/07 ± 12/44 بود. بین متغیرهای آگاهی با نگرش، آگاهی با عملکرد، نگرش با عملکرد همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده شد (0/01>P)
نتیجه‌گیری: آگاهی آرایشگران در مورد گندزداهای مختلف در حد متوسط (آگاهی بین40 تا 80 درصد) بود و نیاز به آموزش در خصوص انواع گندزداها و نحوه استفاده از آنها است. اما میزان آگاهی و نگرش و عملکرد آرایشگران نسبت به بیماری های عفونی در حد متوسط به بالاست. وجود دوره های آموزشی گواهینامه بهداشت عمومی و اجباری بودن گذراندن این دوره ها توسط تمامی صنوف از طرف مراکز بهداشت و همچنین وجود آموزشگاه اصناف و واگذاری آن به بخش خصوصی باعث افزایش سطح آگاهی، نگرش و عملکرد متصدیان آرایشگاه ها و سالن های زیبایی نسبت به بیماری های عفونی شده است.

زمینه و هدف: کارکنان تصفیه خانه های فاضلاب در معرض عوامل مختلف زیان­ آور محیط کار بوده که می ­توانند تهدید کننده سلامت آنها باشند. در این پژوهش وضعیت سلامت کارکنان تصفیه خانه ­های فاضلاب مشهد مورد ارزیابی قرار گرفته تا با طراحی برنامه­ های مداخله ­ای منجر به ارتقاء سلامت کارکنان شود.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی پارامترهای بیو آئروسل­ ها، پرتوهای UV، استرس حرارتی و گاز H₂S در5 تصفیه خانه شهر مشهد اندازه گیری شدند. همچنین کلیه داده های وضعیت سلامتی، آزمایشات بالینی و استرس شغلی در دو گروه کارکنان عملیاتی و اداری مورد مقایسه تحلیلی قرار گرفتند. بمنظور بررسی وضعیت استرس شغلی از پرسشنامه استاندارد استرس شغلی HSE استفاده گردید و تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS 20 انجام گردید.
یافته‌ها: میزان کلیه پارامترها بجز گاز H₂S از سطح مجاز کشوری پایین تر بودند. تعداد افراد سیگاری، دیابتی، دارای مشکل زانو درد و کاهش شنوایی در کارکنان عملیاتی بیشتر از اداری بود و فشار خون بالا، افزایش کلسترول، کمردرد و بیماری پوستی نیز در کارکنان اداری بیشتر از عملیاتی بود ولی اختلاف آماری معنی دار نداشتند. چاقی و اضافه ­وزن (0/009p<) و افزایش تری گلیسرید (0/05p<) در کارکنان اداری بیشتر از عملیاتی بودند و اختلاف آماری معنی­دار داشتند. استرس شغلی در کارکنان عملیاتی در مقایسه با اداری در محورهای نقش (0/018p<) و ارتباط (0/002p<) از نظر آماری معنی دار شد.
نتیجه‌گیری: مداخلات مناسب بهداشت حرفه ای به منظور کاهش آلاینده ها، اجرای برنامه های ارگونومی و بهبود تغذیه و افزایش فعالیت فیزیکی و مدیریت استرس می تواند نقش موثری در ارتقاء سلامت کارکنان این واحدها داشته باشد.

زمینه و هدف: علم­سنجی جهت یافتن خلاء­های مطالعاتی موجود، کشف آینده مطالعات، بررسی روند­های اساسی آنها و اجرای سیاست ­گذاری لازم در یک حوزه دانشی خاص به کار می­ رود. با توجه به نقش کلیدی عوامل محیطی در روند سلامت و بار بیماری­های مختلف در کشور، این مطالعه با هدف تحلیل علم­سنجی نقش بهداشت محیط در پیشگیری و کنترل بیماری­های مرتبط با عوامل محیطی در ایران انجام شد.
روش بررسی: اطلاعات کتابشناختی مربوط به مستندات علمی نمایه شده تا 12 سپتامبر 2022 در پایگاه اطلاعاتی Web of Science با استفاده از نرم افزار­های Citespace و Biblioshiny تحلیل و مصورسازی شد.
یافته‌ها: 1212 مدرک بازیابی شد. این مدارک با مشارکت 8461 نویسنده در 629 منبع منتشر شدند. میانگین زمانی انجام مطالعات از سال 2010 به بعد بوده است. سه رتبه اول مربوط به دانشگاه ­های علوم پزشکی تهران (747 مدرک)، علوم پزشکی اصفهان (436 مدرک) و علوم پزشکی شهید ­بهشتی (393 مدرک) بود. شبکه همـکاری ایران با سـایر کشـور­ها بیانگر وجود تحقیقات مشترک مناسب بین ایران و کشور­های اصلی در این شبکه است. شبکه هم رخدادی کلید­واژه ­ها نیز در طول زمان از پیامدها (مانند بیماری­ های قلبی و عروقی، سرطان­ ها و...) به سمت بررسی عوامل مواجهه محیطی بالاخص عوامل آلاینده هوا، فلزات سنگین و عوامل بیماریزای منتقله از راه غذا بوده است. ارزیابی خطرات نیز از مقوله­ های مورد توجه در سال­ های اخیر بوده است.
نتیجه‌گیری: تحلیل علم­سنجی نشان داد مطالعات بهداشت محیط در پیشگیری و کنترل بیماری­های مرتبط با عوامل محیطی در ایران جوان و همچنان رو به پیشرفت است. در سال­ های اولیه، مطالعات عمدتاً متمرکز بر بیماری ­ها بعنوان یک پیامد بوده درحالیکه در سال­ های اخیر، بیشتر بر روی عوامل مواجهه یا بیماریزای محیطی متمرکز شده­ اند. پیشنهاد می­ گردد مطالعات آتی مبتنی بر کلید­واژه ­های بازیابی شده مأموریت­ گرا­تر شده و اولویت­ گذاری حل مشکلات آلاینده­ های محیطی مؤثر بر سلامت مردم در کشور بر اساس وسعت و گستردگی مشکلات هر استان مورد توجه سیاست­ گذاران و محققین قرار گیرد.