42 نتیجه برای خاک
مهدی فرزادکیا، روشنک رضایی کلانتری، سهند جرفی، امیررضا طلایی، غلامرضا موسوی،
دوره 2، شماره 1 - ( 4-1388 )
چکیده
زمینه و هدف: پروپیلن گلیکول ترکیب اصلی مورد استفاده در ضدیخ ها می باشد. بخش قابل توجهی از این ترکیب پس از مصرف وارد محیط شده و محیط زیست و به ویژه خاک های محل را آلوده می کند. هدف از این مطالعه تعیین حذف بیولوژیکی پروپیلن گلیکول از فاضلاب و خاک به کمک باکتری های جدا شده از فرایند لجن فعال می باشد.
روش بررسی: در این مطالعه لجن فعال حاصل از خط لجن برگشتی یک تصفیه خانه فاضلاب شهری در یک سیستم پایلوت لجن
فعال اختلاط کامل برای تجزیه پروپیلن گلیکول سازگار شدند. سازگارسازی میکروارگانیسم ها در مدت زمان 115 روز با 4 زمان ماند مختلف 18 ، 12 ، 6 و 4 ساعت و غلظت COD محلول ورودی mg/L1000 انجام گرفت. پس از این مدت میکروارگانیسم ها به خاکی انتقال داده شدند که به طور مصنوعی به پروپیلین گلیکول آلوده شده بود.
یافته ها: میانگین راندمان حذف پروپیلن گلیکول در فاز مایع در زمان ماندهای 18 ،12 ، 8 و 4 ساعت در شرایط پایداری به ترتیب 6/98، 1/97 ، 4/86 و 2/62 درصد بوده است. بیشترین درصد حذف پروپیلن گلیکول در خاک 8/97 بود.
نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که پروپیلن گلیکول اساساً دارای ویژگی های تجزیه پذیری بیولوژیکی مناسبی بوده و در محیط های آبی و خاک پس از طی یک دوره نسبتاً کوتاه سازگاری تحت تجزیه بیولوژیکی قرار گرفته و حذف می شود.
قادر غنی زاده، قربان عسگری،
دوره 2، شماره 2 - ( 6-1388 )
چکیده
زمینه و هدف: رنگ ها ، مواد آلی با ساختار پیچیده ، غالبا سمی ، سرطان زا ، جهش زا ، غیر قابل تجزیه بیولوژیک ویکی از مهمترین آلاینده های فاضلاب صنایع نساجی و رنگرزی هستند. این مطالعه با هدف کلی بررسی امکان سنجی استفاده از خاکستر استخوان به عنوان یک جاذب در حذف رنگ متیلن بلو(MB ) از فاضلاب سنتتیک انجام شد. اهداف جزئی مطالعه شامل تعیین ایزوترم جذب ، تاثیر غلظت اولیه رنگ ، دز جاذب ، زمان تماس و pH در جذب متیلن بلو با خاکستر استخوان بود.
روش بررسی: در این مطالعه خاکستر استخوان در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از کوره الکتریکی در دمای°C800 و زمان 2 ساعت تهیه شد. خرد کردن و دانه بندی خاکسترهای استخوان با استفاده از آسیاب برقی و الک های استاندارد ASTM با اندازه های10و 16 مش(2-18/1 میلیمتر) انجام گرفت . جهت تعیین مشخصات ساختاری خاکستر استخوان از تکنیک های پراکنش پرتوایکس(XRD)، میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM ) و تعیین سطح ویژه آن از تکنیک ایزوترم BET استفاده شد. غلظت رنگ در نمونه های مختلف با استفاده از اسپکتروفتومتر در طول موج 663 نانومتر اندازه گیری شد.
یافته ها: ساختار خاکستر استخوان تهیه شده در این مطالعه اغلب از هیدروکسی آپاتیت کلسیم تشکیل شده که میزان سطح ویژه آن m2/gr14 است. نتایج مطالعات جذب نشان داد که میزان جذب/ حذف رنگ متیلن بلو با افزایش غلظت اولیه رنگ، دز جاذب و با افزایش pH (5 تا 12 ) افزایش می یابد . جذب رنگ متیلن بلو بعد از مدت 2 ساعت به تعادل رسیده و pH بهینه در جذب متیلن بلو با خاکستر استخوان بین 5/8 تا 12 است . داده های جذب ازمدل ایزوترم جذب فروندلیچ (99/0 =R2) تبعیت می کنند.
نتیجه گیری: خاکستر استخوان به عنوان یک جاذب ارزان وبا امکان آماده سازی در شرایط مختلف می تواند به عنوان یک جاذب در تصفیه آب و فاضلاب مورد استفاده قرارگیرد. با توجه به اینکه pH بهینه حذف رنگ با این جاذب در محدوده 12-5/8 است و اغلب فاضلاب های نساجی دارای pH قلیایی هستند. به نظر می رسد این جاذب می تواند در حذف رنگ از فاضلاب های نساجی مورد استفاده قرار گیرد.
احمد علی پوربابایی، فرید کرمی، عارف امیرخانی، بهنام رجب پور،
دوره 3، شماره 2 - ( 4-1389 )
چکیده
زمینه و هدف: وبا واقعی با مشخصات بالینی تقریبا همیشه به وسیله گروه های سرمی O1 و O139 ایجاد می شود و بیماری بالینی مشابهی به صورت تک گیر، توسط گروه های غیر O1 نیز ظاهر می شود. نظر به اهمیت شرایط اقلیمی و محیطی در انتشار و فراوانی ویبریو کلرا، هدف از این پژوهش بررسی وضعیت پراکندگی ویبریوکلرا در نمونه های محیطی مناطق مختلف شهر قم و ارتباط آن با مبتلایان می باشد .
روش بررسی: در این پژوهش مجموعا5220 نمونه محیطی از 12 منطقه مختلف شهر قم و 60 نمونه بالینی در طی فصل مختلف سال 1385 از نظر وجود ویبریوکلرا و وضعیت بیماران با روش های استاندارد مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه از نوع توصیفی و منطقی بوده و داده ها پس از ثبت و ورود به محیط رایانه با تست های آماری تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها: از نظر تعداد موارد Nag بیش ترین فراوانی مربوط به بخش های امامزاده ابراهیم ، شیخ آباد و خیابان شاهد از مناطق خاک فرج و نیروگاه است و کم ترین فراوانی مربوط منطقه سالاریه به دست آمد. از لحاظ توزیع فراوانی وضعیت آلودگی نمونه در بین 7 نمونه مختلف فراوانی سویه های Nag در پساب، فاضلاب و سبزیجات بیش ترین و در آب شرب کم ترین است که برحسب آزمون تطابق نظری با p<0.05 این اختلاف معنی دار است. نتایج مربوط به توزیع فراوانی مطلق وضعیت بیماران مبتلا در هر بخش منطقه 4 برحسب جنسیت نشان داد که بیش ترین درصد آلودگی به بخش های امامزاده ابراهیم، شیخ آباد و شاهد از منطقه نیروگاه در فصل تابستان اختصاص دارد و از مناطق 72 تن و شهرداری هیچ مورد آلودگی مشاهده نشد.
نتیجه گیری: با توجه به بالا بودن تعداد مبتلایان و بیماران در همین مناطق و نتایج دیگر محققین مبنی بر افزایش فراوانی سویه های غیر O1 در محیط در هنگام اپیدمی، بنابرین می توان یک ارتباطی بین انتشار سویه های ویبریوکلرا O1 و فراوانی سویه های غیر O1 در این مطالعه نتیجه گیری نمود.از طرف دیگر، از هیچ یک از نمونه های بالینی و محیطی، ویبریوکلرا O1 جدا نشد، بنابرین احتمالا ناقلین ناقه در شهر قم، نمی تواند عامل اصلی ظهور مجدد این بیماری باشد.
مجید کرمانی، میترا غلامی، عبدالمجید قلیزاده، مهدی فرزادکیا، علی اسرافیلی،
دوره 5، شماره 1 - ( 1-1391 )
چکیده
MicrosoftInternetExplorer4
زمینه و هدف: فنل‌ها در مقادیر ناچیز در پساب
بسیاری از تصفیه خانه‌های فاضلاب یافت می‌شوند. آلودگی آب‌های آشامیدنی به فنل‌ها
حتی در مقادیر ناچیز، سبب سمیت، مشکلات بهداشتی و طعم و بو می‌گردد. این پژوهش به
درک فرایند جذب و توسعه یک تکنولوژی اقتصادی جهت تصفیه آب‌های آلوده به ترکیبات
فنلی (فنل،2- کلروفنل و 4- کلروفنل) می‌پردازد. بدین منظور از خاکستر سبوس برنج به عنوان جاذب
استفاده شد.
روش بررسی: نتایج حذف فنل، 2-کلروفنل و 4-کلروفنل توسط روش اسپکتروفتومتری به
ترتیب در طول موج 5/269، 274 و 280 نانومتر به‌صورت ناپیوسته با تغییر فاکتورهای موثر نظیر زمان تماس، pH، غلظت اولیه ترکیبات فنلی و دوز خاکستر سبوس برنج
حاصل شد. در نهایت نتایج توسط مدل‌های سینیتیک و ایزوترم تحلیل گردید.
یافته‌ها: در این پژوهش زمان تعادل سه ترکیب 240 دقیقه به دست آمد. درصد حذف 2-کلروفنل
نسبت به فنل و 4-کلروفنل کمتر بود. حداکثر ظرفیت حذف در pH اولیه 5 حاصل شد. نتایج نشان داد که درصد حذف با
افزایش دوز جاذب و کاهش غلظت ترکیب فنلی افزایش می‌یابد. مقدار ضریب همبستگی و
فاکتور ARE نشان داد که در
مطالعات سینیتیک، فنل(9999/0=R
2)،2-
کلروفنل (9992/0=R
2) و 4- کلروفنل(1=R
2) از مدل شبه درجه دوم تبعیت می‌کنند
و در
مطالعات ایزوترم، برای فنل، مدل لانگمیر(9499/0=R
2) و برای 2- کلروفنل(9659/0=R
2) و 4- کلروفنل (9542/0=R
2)
مدل فروندلیچ
صادق بود.
نتیجه‌گیری: فرایند جذب بسیار به pH وابسته بوده و بر خصوصیات سطح جاذب، درجه یونیزاسیون
و راندمان حذف موثر است. در pH بالا یون‌های هیدروکسید (OH) با مولکولهای
فنل برای مکان‌های جذب رقابت می‌کنند. جذب به سرعت انجام شده و کم‌کم به مقدار
ثابتی می‌رسد زیرا با گذشت زمان مکان‌های جذب پر شده تا زمانی که به حد اشباع می‌رسد.
با افزایش دوز جاذب درصد جذب به طور قابل توجهی افزایش یافت که به دلیل این حقیقت
است که میزان‌های بیشتر جاذب سبب مکان‌های جذب بیشتر می‌شود.
لاله دیوبند، مجید بهزاد، سعید برومندنسب، سارا دیوبند،
دوره 5، شماره 1 - ( 1-1391 )
چکیده
MicrosoftInternetExplorer4
زمینه و هدف: وجود فلزات سنگین در منابع آب از مشکلات
مهم زیست محیطی بسیاری از جوامع است. این فلزات اثرات خطرناکی بر روی سلامتی انسان
دارند. هدف از این مطالعه، بررسی و مقایسه حذف سرب توسط جاذب‌های نانو و میلی‌متری
خاکستر برگ سدر است.
روش بررسی: این مطالعه در مقیاس آزمایشگاهی به
صورت ناپیوسته و با تغییر فاکتورهای موثر مانند pH (3، 4، 5، 6، 7 و8)، زمان تماس(5، 10،
15، 30، 45، 60، 90 و120 دقیقه) و مقدار جاذب (1، 2، 5، 10، 20 و 50 گرم بر
لیتر) در غلظت 10 میلی‌گرم بر لیتر محلول
فلزی سرب مورد بررسی قرار گرفت. سینتیک‌های جذب سرب بر روی جاذب‌های تهیه شده بر
اساس مدل‌های هو و همکاران و لاگرگرن و تطابق داده‌های جذب با ایزوترم‌های جذب
لانگمیر و فروندلیچ بررسی شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که با افزایشpH از 3 تا 5 کارایی جذب افزایش، ولی در pH بالاتر از 5 یون‌های فلزی رسوب کردند.
افزایش زمان تماس باعث افزایش کارایی جذب و با افزایش مقدار جاذب نانومتری کارایی
ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت. همچنین داده‌های به دست آمده در این تحقیق برای هر
دو جاذب نشان می‌دهند جذب سرب از مدل سینتیک هو و همکاران و ایزوترم لاگرگرن به
خوبی تبعیت می‌کند.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به دست آمده سطح ویژه
بالاتر نانو ذرات (56/29 متر مربع بر گرم) نسبت به میلی ذرات (80/17 متر مربع بر
گرم) باعث می‌شود ظرفیت جاذب نانومتری (93/19 میلی‌گرم بر گرم)، حدود 4 برابر
بیشتر از ظرفیت جاذب میلی‌متری (673/4 میلی‌گرم بر گرم) باشد و این نشان‌دهنده
توانایی بالای نانو ذرات در جذب عنصر سرب از محیط‌های آبی است.
معصومه روانی پور، روشنک رضایی کلانتری، مهدی فرزادکیا، سمیره هاشمی نجف آبادی، علی اسرافیلی،
دوره 5، شماره 4 - ( 11-1391 )
چکیده
MicrosoftInternetExplorer4
زمینه و هدف: قابلیت دسترسی ضعیف میکروارگانیسم‌ها به
PAH ها در خاک سرعت فرایند اصلاح زیستی را به عنوان یک روش
موثر برای حذف آلودگی از خاک محدود می‌سازد. عوامل فیزیکوشیمیایی متعددی بر این
فرایند موثرند. در این مطالعه تاثیر مواد مغذی و شوری بر حذف فنانترین از خاک
آلوده بررسی شد.
روش بررسی: خاکی عاری از آلودگی‌های شیمیایی و
میکروبی را به طور مصنوعی به فنانترین آلوده نموده سپس محلول مواد مغذی و شوری در دو غلظت
همراه با مخلوط میکروبی به آن اضافه شد تا نسبت 10% وزنی حجمی حاصل گردد. نهایتا غلظت
فنانترین باقی‌مانده در خاک پس از استخراج با اولتراسونیک توسط دستگاه
کروماتوگرافی گازی مورد سنجش قرار گرفت. جمعیت میکروبی نیز با روش MPN سنجش شدند. این مطالعه بر اساس طراحی آزمایش فاکتوریل کامل دو سطحی
انجام شد.
یافته‌ها: نتایج آزمونMPN نشان داد که روند رشد میکروبی دارای تاخیر بوده
است. طراحی آزمایش فاکتوریل کامل نشان داد مواد مغذی بیشترین تاثیر بر فرایند
اصلاح داشته و راندمان حذف فنانترین از خاک در محلول مواد مغذی حداکثر ـ شوری
حداقل بیشترین مقدار و برابر 14/75 % به دست آمد.
نتیجه‌گیری: این مطالعه نشان داد که با افزایش غلظت
مواد مغذی میکروارگانیسم‌ها قادرند مقدار بیشتری از آلاینده نفتی فنانترین را از
خاک حذف نمایند، اما شوری درمحدوده غلظت به کار رفته تنها موجب تاخیر در رشد میکرو
ارگانیسم‌ها شده و اثر ممانعت‌کنندگی و یا پیشرفت بر حذف فنانترین نداشته است.
محمدرضا مهراسبی، منصور بازیار، کاظم ندافی، مهران محمدیان فضلی، علی اسدی،
دوره 6، شماره 2 - ( 6-1392 )
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی خاک با ترکیبات نفتی یک مشکل جدی زیست‌محیطی و آب‌های زیرزمینی در دنیا است. کل هیدروکربن‌های نفتی ترکیبی از چندین ترکیب مجزا است. بعضی از این ترکیبات در مواجهه با انسان و حیوان باعث ایجاد سرطان، ناهنجاری سیستم اعصاب مرکزی و آسیب به کبد و ریه می‌شود. لذا هدف از این مطالعه بررسی کارایی سورفکتانت‌های Brij 35 و Tween 80 در حذف گازوئیل با تعداد کربن 10 تا 28 از خاک آلوده بوده است. روش بررسی: در این مطالعه تجربی کارایی شستشوی خاک با سورفکتانت‌ها در میزان حذف گازوئیل بررسی شده است و اثرات زمان شستشو، سرعت همزدن، غلظت سورفکتانت و pH مورد آزمون قرار گرفته است. یافته‌ها: نتایج مشخص ساخت که با افزایش سرعت و زمان همزنی کارایی حذف گازوئیل افزایش می‌یابد. همچنین مشخص گردید که کارایی حذف گازوئیل با افزایش غلظت سورفکتانت کاهش می‌یابد. اما کارایی حذف گازوئیل با افزایش pH تغییر قابل ملاحظه‌ای نمی‌یابد. درصد حذف برای سورفکتانت Tween 80 وBrij 35 در شرایط بهینه به ترتیب 80-70 و 65-60 درصد بدست آمد. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که خاکشویی با سورفکتانت غیر یونی در حذف گازوئیل از خاک آلوده موثر است و می‌توان از این روش جهت پاک‌سازی خاک‌های سطحی استفاده کرد.
افسانه عالی نژادیان، احمد کریمی، جهانگرد محمدی، فرزانه نیکوخواه، ماتیاس نیومن اندرسن،
دوره 6، شماره 3 - ( 9-1392 )
چکیده
زمینه و هدف: استفاده از فاضلاب در بخش کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک که با کمبود آب روبرو هستند مهم است. هر چند که کاربرد فاضلاب در کشاورزی بسته به خصوصیات آن می‌تواند مفید یا زیان‌آور باشد. بنابراین هدف این مقاله بررسی کیفیت باکتریایی خاک و محصول تحت آبیاری با فاضلاب تصفیه شده بود.
روش بررسی: برای بررسی میکروبی در این تحقیق، طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با 2 تیمار شامل آبیاری با آب چاه با کود (W1) و آبیاری با پساب (W2) و در 3 تکرار برای کشت ذرت علوفه‌ای در مزرعه تصفیه‌خانه فاضلاب شهری شهرکرد به مدت 3 ماه در تابستان 1390 اجرا گردید.
یافته‌ها: در انتهای فصل رشد برای بررسی کیفیت باکتریولوژیکی، نمونه‌های خاک از عمق 5-0 و 15-5 سانتی‌متری خاک و نمونه‌های گیاهی شامل برگ قدیمی، برگ جدید و دانه گیاه جمع‌آوری شدند. تعداد باکتری‌های لاکتوز مثبت، کلی‌فرم کل و مدفوعی خاک تحت تیمار فاضلاب، در عمق 5-0 سانتی‌متری نسبت به عمق 15-5 سانتی‌متری حدود 42% بیشتر بودند. در برگ قدیمی تعداد کلی‌فرم کل 88MPN/ 100 mL و کلی‌فرم مدفوعی 40MPN/ 100mL و در برگ جدید تعداد کلی‌فرم کل 38MPN/ 100mL و کلی‌فرم مدفوعی 2MPN/ 100mL شمارش گردید.
نتیجه‌گیری: بطور کلی نتایج نشان داد که با گذشت زمان روزانه تعداد باکتری‌های شاخص آلودگی در خاک به مقدار 35% کاهش می یابد.
احمد جنیدی جعفری، ایوب رستگار، مهدی فرزادکیا، روشنک رضایی کلانتری، زهرا رضائی گزل‌آباد،
دوره 6، شماره 4 - ( 12-1392 )
چکیده
زمینه و هدف: کاربرد کمپوست حاوی فلزات سنگین می‌تواند میزان غلظت فلزات را در خاک و آب‌های زیرزمینی افزایش دهد. بنابراین هدف از انجام این مطالعه بررسی نشت فلزات سرب، کروم و کادمیوم از سه خاک آمیخته به کمپوست مواد زائد شهری است. روش بررسی: ابتدا خاک‌های انتخاب شده داخل ستون‌های با قطر داخلی mm 100 و ارتفاع mm 600 ریخته شده و تیمارها که شامل: کمپوست حاوی فلزات کمتر، کمپوست حاوی فلزات بیشتر و شاهد بودند هر یک در ستونی مجزا بارگذاری گردیدند. ستون‌های خاک در دمای اتاق به مدت 9 روز با آب مقطر آبیاری شدند تا اینکه ارتفاع آب مصرفی به mm 250 رسید. شیرابه جمع‌آوری شده و غلظت سرب، کروم، کادمیوم، pH و هدایت الکتریکی آن مورد آنالیز قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج حاصل از مطالعه نشان می‌دهد، کاربرد کمپوست حاوی فلزات بیشتر بر کاهش pH، افزایش هدایت الکتریکی و نشت فلزات سرب، کروم و کادمیوم بر روی هر سه خاک نسبت به شاهد معنادار است (PV≤0.05). اما کاربرد کمپوست حاوی فلزات کمتر بر نشت فلزات نسبت به شاهد در هر سه خاک معنادار نیست (PV≥0.05). به‌طور کلی میزان نشت فلزات از هر سه خاک به این ترتیب شنی لومی > شنی رسی لومی> سیلت رسی لومی است. نتیجه‌گیری: غلظت فلزات در شیرابه بستگی به ویژگیهای خاک و نوع کمپوست افزوده شده به خاک دارد. از این‌رو کاربرد کمپوست حاوی فلزات بیشتر برروی خاک‌های دارای درصد بالای شن، ممکن است آب‌های زیرزمینی را در معرض آلودگی به فلزات سنگین قرار دهد.
سهند جرفی، عباس رضایی، نعمت اله جعفرزاده حقیقی فرد، قاسمعلی محبعلی،
دوره 7، شماره 3 - ( 2-1393 )
چکیده
زمینه و هدف: به دلیل مشکلات فرایندهای اصلاح زیستی شامل زمان بر بودن، بازده پایین و احتمال سمیت آلاینده برای جوامع زیستی، استفاده از فرایندهای اکسیداسیون پیشرفته با قابلیت بازدهی بیشتر و اصلاح در زمان کوتاه‌تر برای حذف هیدروکربن‌های آبگریز در خاک‌های آلوده مد نظر قرار گرفته‌اند. اکسیداسیون فنتون به دلیل سادگی و پتانسیل اکسیداسیون بالا بسیار مورد توجه بوده است. هدف از این مطالعه تعیین بازده اکسیداسیون شبه فنتون با استفاده از نانواکسیدهای آهن در مقایسه با آهن فرو به منظور حذف پایرن از خاک بود. روش بررسی: نسبت‌های مولی پراکسید هیدروژن به آهن تنظیم نشده با حضور آهن طبیعی خاک، 10 و 20، غلظت پراکسید هیدروژنpH mM 500-0 های 3، 5، 7 و خاک‌های حاوی نانواکسیدهای آهن، آهن فرو و آهن طبیعی بنابر روش طراحی آزمایش‌های تاگوچی برای حذف mg/kg 100 پایرن بررسی شدند. پس از تعیین شرایط بهینه، آزمایش‌ها در pH خنثی و بر روی نمونه دارای آلودگی یک ساله انجام شد. یافته‌ها: آهن فرو، نسبت مولی پراکسید هیدروژن به آهن 20، pH برابر 3 و غلظت پراکسید هیدروژن mM 500 به عنوان شرایط بهینه تعیین شدند. با اعمال شرایط بهینه، پاسخ تابع S/N به 39/322 افزایش یافته و بازده حذف پایرن در pH معادل 3 پس از زمان واکنش h 2 به 86 درصد برای آهن فرو و 83 درصد برای نانواکسیدهای آهن افزایش یافت. نتیجه‌گیری: فرایند اکسیداسیون فنتون با کاربرد نانو اکسیدهای آهن در شرایط بهینه معرفی شده و pH خنثی می‌تواند به عنوان یک جایگزین مناسب برای فرایند اکسیداسیون فنتون متداول در اصلاح شیمیایی خاک آلوده به پایرن بکار رود.
عیسی سلگی، عباس اسماعیلی ساری، علیرضا ریاحی بختیاری، مهرداد هادی پور،
دوره 8، شماره 1 - ( 5-1394 )
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی آرسنیک به علت اثرات سمی آن به عنوان ماده سرطان‌زا، از نگرانی های بزرگ محیط زیستی است. در این تحقیق به منظور ارزیابی آلودگی آرسنیک به خاک و تعیین الگوی توزیع مکانی آن، نمونه های خاک سطحی از مناطق شهری اراک جمع آوری و آنالیز شدند. روش بررسی: در مجموع 62 نمونه خاک سطحی از عمق cm 20-0 از پارک‌ها، فضای سبز، زمین های باز و کشاورزی، اطراف جاده و میدان ها در شهر اراک جمع‌آوری شدند. در این تحقیق نقشه توزیع مکانی آرسنیک در خاک توسط GIS و روش درون یابی کریجینگ تولید شد. یافته ها: غلظت آرسنیک در خاک های سطحی شهر اراک بین 2/2 تا mg/kg10/8 بود (میانگین: mg/kg 5/78). نتایج آنالیز مکانی آرسنیک نشان داد که آلودگی آرسنیک در مرکز شهر افزایش می یابد و از جنوب به شمال نیز روند افزایشی مشهود بود. همچنین غلظت آرسنیک در خاک شهری اراک در مقایسه با بسیاری از شهرهای دنیا مقادیر کمتری داشت. نتیجه گیری: در نهایت می توان نتیجه گیری کرد که آرسنیک توسط هر دو فاکتور انسانی و طبیعی کنترل می شود. بیشترین مقادیر آرسنیک در مرکز شهر و شمال بود که بیانگر اثر فعالیت های انسانی مانند صنایع و حمل و نقل است.
مسعود حاتمی منش، محسن میرزایی، مهدی غلامعلی فرد، علیرضا ریاحی بختیاری، مهربان صادقی،
دوره 8، شماره 1 - ( 5-1394 )
چکیده
زمینه و هدف: ورود فلزات سنگین از طریق فعالیت های انسانی به اکوسیستم های طبیعی، بویژه خاک‌ها یکی از مهمترین نگرانی های زیست-محیطی است. این تحقیق به منظور اندازه گیری مقادیر فلزات مس، روی و کروم در خاک محل دفن زباله‌های شهری و خاکستر زباله های بیمارستانی شهرکرد انجام شده است. روش بررسی: نمونه های خاک از سه بخش، بیرون از محل دفن زباله، محل دفن زباله شهری و محل دفن زباله های بیمارستانی جمع‌آوری شد. بطوری‌که از هر بخش به ترتیب 1،2 و1 ایستگاه انتخاب و در هر کدام سه تکرار نمونه‌برداری انجام شد. یافته‌ها: نتایج بدست آمده نشان داد بین مقادیر فلزات روی، مس و کروم در خاک محل های دفن مورد مطالعه در سطح 95 درصد اختلاف معنادار وجود دارد (P<0/05). همچنین برای فلز روی و مس بیشترین مقدار در محل دفن خاکستر زباله های بیمارستانی، و برای فلز کروم بیشترین مقدار درمحل دفن زباله های زاید شهری بدست آمد. در این بررسی ترتیب مقادیر فلزات مورد بررسی در نمونه های خاک در همه ایستگاه ها بدین صورتZn>Cu>Cr بدست آمد. نتیجه گیری: مقادیر بالای تعیین شده فلزات مورد بررسی در مطالعه حاضر بیانگر کاربرد بالای این فلزات در ساختار زباله های شهری و بیمارستانی و همچنین عدم تفکیک و دفن نادرست آنها است. از این‌رو آگاهی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی زباله های شهری، بیمارستانی و خاک محل دفن به منظور برآورد اثرات آنها برکیفیت خاک و محیط های اطراف ضروری است.
محمد رستگاری، محسن سعیدی، افسانه ملاحسینی،
دوره 8، شماره 2 - ( 5-1394 )
چکیده
زمینه و هدف: هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای از مهمترین آلاینده های آلی به شمار می روند، که دارای اثرات سرطان‌زایی و سمیت زیاد هستند. خاک به عنوان محلی برای دفن پسماندهای صنایع و یا به عنوان بستری که ممکن است نشت آلاینده ها به هر دلیلی بر روی آن صورت پذیرد در معرض آلودگی قرار دارد. جذب و واجذب فنانترن در خاک بر سرنوشت این آلاینده در سیستم آب-خاک مؤثر است و وجود ماده آلی در ماتریس خاک می تواند بر جذب و واجذب فنانترن اثرگذار باشد. به همین دلیل بررسی اثر ماده آلی بر فرایند جذب فنانترن برای بررسی سرنوشت نهایی این آلاینده در خاک بسیار مهم است. در این مطالعه اثر افزودن هیومیک اسید استخراج شده از لئوناردیت به خاک در جذب فنانترن مورد بررسی قرار گرفته است. روش بررسی: برای بررسی اثر ماده آلی بر جذب فنانترن در خاک، در ابتدا علاوه بر خاک کائولین پایه، خاک کائولین با مقدار مشخص ماده آلی از طریق آزمایش‌های ناپیوسته آماده‌سازی شد. سپس جذب فنانترن از طریق آزمایش های ناپیوسته بر روی این دو خاک انجام گرفت. یافته ها: با افزایش ماده آلی به خاک، ظرفیت تبادل کاتیونی، مقدار قابلیت خاک برای جذب رطوبت و همچنین مقدار pH خاک افزایش یافته است. رفتار جذبی فنانترن در هر دو خاک کائولین و کائولین همراه با ماده آلی با مدل خطی فروندلیچ هماهنگی بهتری داشت. همچنین مشاهده شد که ماده آلی باعث افزایش جذب فنانترن در خاک شده است. نتیجه گیری: با افزایش 41/04درصدی مقدار کاهش در اثر سوزاندن که در نتیجه افزودن هیومیک اسید به خاک اتفاق افتاده است، مشاهده شد که مقدار ضریب توزیع جذب فنانترن در خاک افزایش 36/69 درصدی داشته است.
ندا روانخواه، روح اله میرزایی، سعید معصوم،
دوره 8، شماره 3 - ( 9-1394 )
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی خاک چه ناشی از عوامل طبیعی و چه انسانی، کیفیت محیط زیست را کاهش می دهد. هدف این پژوهش ارزیابی استفاده از شاخص زمین انباشتگی، فاکتور آلودگی و تحلیل مؤلفه های اصلی در برآورد آلودگی خاک سطحی شهرستان آران و بیدگل است.
روش بررسی: 135 نمونه خاک سطحی از شهرستان آران و بیدگل جمع آوری شد و غلظت عناصر کادمیوم، سرب، نیکل، مس و روی در نمونه ها تعیین شد. شاخص زمین انباشتگی (Igeo)، فاکتور آلودگی (CF) و تحلیل مؤلفه های اصلی (PCA) برای تعیین وضعیت و روند آلودگی خاک این منطقه و تکنیک وزن دهی معکوس فاصله (IDW) برای ارائه الگوی مکانی این شاخص ها استفاده شد.
یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین غلظت کل کادمیوم، سرب، نیکل، روی و مس در منطقه مورد مطالعه به ترتیب 0/72، 11/41، 29/87، 48/59 و 14/82 mg/kgاست؛ که این غلظت ها بالاتر از غلظت های زمینه بود. میانگین شاخص زمین انباشتگی و فاکتور آلودگی در منطقه روند نزولی مس> کادمیوم> نیکل> روی≈ سرب را نشان داد. الگوی مکانی این شاخص ها نشان داد که بیشترین انباشت فلزات کادمیوم، سرب و روی در محدوده شهرک های صنعتی، کوره های آجرپزی و مناطق شهری اتفاق افتاده است و برای دو عنصر مس و نیکل انباشت بیشتر در مناطق شهری و زمین های کشاورزی رخ داده است. طبق تحلیل مؤلفه های اصلی دو مؤلفه شناسایی شد که در مؤلفه نخست فلزات مس، نیکل و روی و در مؤلفه دوم کادمیوم و سرب قرار گرفتند.
نتیجه گیری: نتایج نشان داد که غلظت فلزات سرب و کادمیوم بیشتر تحت تاثیر فعالیت های انسانی و غلظت نیکل، روی و مس بیشتر تحت کنترل عوامل طبیعی و انسانی هستند.
محمد مهدی امین، مجید گیاهی، مرجان منصوریان،
دوره 8، شماره 4 - ( 12-1394 )
چکیده
زمینه و هدف: پرکلرات به عنوان یک آلاینده نوپدید، موجب توجه بیشتر افراد و سازمان‌ها به آن شده است. وجود پرکلرات در بدن انسان می‌تواند منجر به تنظیم نامناسب متابولیسم در بزرگسالان شود. علاوه بر این به دلیل ممانعت از جذب ید روی غده تیروئید باعث مشکلات رفتاری و عصبی در نوزادان و کودکان می‌شود. سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا مقدار µg/L 15 را به عنوان رهنمود ارائه کرده است. با توجه به منابع احتمالی و بالقوه حضور پرکلرات در محیط زیست منطقه مورد مطالعه و خصوصیات منحصر به فرد این آلاینده نظیر حلالیت فوق العاده در آب، تحرک بالا در خاک، و پایداری در محیط زیست، وضعیت آلودگی پرکلرات و تعیین پرکلرات در خاک سطحی، آب سطحی و آب شرب در منطقه مورد مطالعه (شهرستان خرمشهر) مورد بررسی قرار گرفت.
روش بررسی: نمونه‌برداری از خاک و آب در طی اسفند 91 تا فروردین 92 صورت گرفت. نمونه‌های خاک به صورت ترکیبی و نمونه‌های آب (سطحی و شرب) به صورت تصادفی از سطح منطقه مورد مطالعه جمع‌آوری شدند. تجزیه و تحلیل نمونه‌ها پس از جمع‌آوری و پردازش با استفاده از کروماتوگرافی یونی مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه 15 نمونه خاک سطحی و 22 نمونه آب شرب و سطحی برای آنالیز پرکلرات مورد آزمایش قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج این مطالعه نشان داد که تمامی نمونه‌های خاک سطحی و آب جمع‌آوری شده از منطقه آلوده به پرکلرات بود و بالاتر از حد استاندارد هستند. محدوده غلظت پرکلرات در آب‌های سطحی و شرب به ترتیب µg/L 5800 -1400 و µg/L 5900-700 و در خاک‌های سطحی mg/kg 107/9-3/3 تشخیص داده شد.
نتیجه‌گیری: میزان پرکلرات سنجش شده در خاک سطحی، آب سطحی و شرب در منطقه مورد مطالعه بیشتر از استانداردهای توصیه شده است و به همین دلیل تهدیدی برای سلامت مصرف‌کنندگان است.
لیلا تابنده، مهدی طاهری،
دوره 9، شماره 1 - ( 3-1395 )
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی خاک ها و گیاهان با فلزات سنگین، یک مشکل جدی و در حال گسترش است. تحقیق حاضر با هدف تعیین غلظت عناصر سنگین در خاک و برخی محصولات کشاورزی و احتمال خطر ناشی از مصرف آنها انجام گردید.
روش بررسی: این مطالعه توصیفی- مقطعی با نمونه برداری به صورت تصادفی و در فصل برداشت سال 1393، بر روی 205 نمونه از سبزیجات تولیدی (تره، برگ چغندر، جعفری، هندوانه، خربزه، گوجه فرنگی، خیار، سیب زمینی، پیاز، سیر، تربچه، نخودفرنگی و باقلا) و 129 نمونه از خاک های زراعی انجام گردید. غلظت عناصر مس، روی، کادمیوم و سرب در خاک و گیاه، با دستگاه جذب اتمی و تجزیه و تحلیل آماری با نرم افزار SPSS انجام شده است.
یافته ها: اختلاف بین میانگین غلظت عناصر مس، روی و سرب در بین انواع سبزیجات مختلف معنی دار بود، اما در مورد کادمیوم، اختلاف معنی داری مشاهده نشد. بیشترین میانگین سرب، کادمیوم، مس و روی به ترتیب در جعفری، برگ چغندر، باقلا و تره تشخیص داده شد. ولیکن، هیچگونه آلودگی به عناصر سنگین در دیگر سبزیجات و خاک های تحت مطالعه (به استثنای خاک های زراعی مجاور به معدن سرب منطقه ماهنشان)، به دست نیامد. احتمال خطر پذیری به بیماری‌های سرطانی برای هر یک از عناصر، کمتر از یک بدست آمد و مصرف فلزات سنگین، کمتر از حد قابل تحمل مصرف روزانه بودند.
نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که، قسمت عمده تجمع فلزات سنگین، در سبزیجات برگی است. بنابراین، می بایست، توجه زیادی به مصرف سبزیجات برگی، علی الخصوص، سبزیجات رشد یافته در اطراف مناطق صنعتی، صورت گیرد.
ندا سیستانی، مظاهر معین الدینی، نعمت اله خراسانی، امیرحسین حمیدیان، محمدصالح علی طالشی، رخساره عظیمی یانچشمه،
دوره 10، شماره 1 - ( 3-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: توسعه شهری و صنعتی موجب افزایش میزان غلظت فلزات سنگین در محیط‌زیست شده‌اند. هدف از این تحقیق ارزیابی اثر مجتمع‌های فولاد کرمان بر آلودگی خاک پیرامون آن به فلزات سنگین صورت گرفت.
روش بررسی: این مطالعه مقطعی و از نوع توصیفی- تحلیلی بود. فلزات سنگین 60 نمونه خاک سطحی (عمق cm 15-0) مجاور دو مجتمع فولاد با دستگاه طیف‌سنج جذب اتمی شعله‌ای (AAS) آنالیز شدند. شاخصهای منشایابی و تعیین درجه آلودگی شامل شاخصهای فاکتور غنی‌سازی (EF) و درصد آن، زمین انباشت (Igeo)، فاکتور آلودگی (Cf)، درجه آلودگی (Cd) و درجه اصلاح شده آلودگی (mCd) برای ارزیابی سطح آلودگی خاک محاسبه شدند.
یافته‌ها: میانگین غلظت فلزات سنگین نیکل، روی، آهن، سرب، کروم و کادمیوم به ترتیب 9/98، 54/38، 15063/33، 20/86، 3/54 و mg/kg 0/038 بودند. ترتیب فلزات سنگین براساس میانگین شاخصهای EF عبارت است از سرب>روی> کادمیوم >آهن >نیکل>کروم. شاخص Cf نیز نشان داد که 90 درصد نمونه‌ها دارای آلودگی متوسط تا قابل توجه با عنصر سرب هستند. نتایج درصد فاکتور غنی‌شدگی (EF)، غنای عنصر آهن (68/18 درصد) را نشان داد. مقادیر میانگین شاخص Cd و mCd به ترتیب 2/90 و 0/48 بود که درجه پایین آلودگی خاک‌ها را نشان داد.
نتیجه‌گیری: در این مطالعه غلظت سرب و کادمیم بیشتر تحت تاثیر مجتمع‌های فولاد بوده و غلظت سایر عناصر تحت تاثیر منابع طبیعی و انسانی است. مجتمع‌های فولاد بایستی در کاهش انتشار آلاینده‌ها به محیط اطرافشان برنامه‌ریزی نمایند.
سیده لیلا موسوی، عطا شاکری، محمد نخعی،
دوره 10، شماره 2 - ( 6-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: هیدروکربن‌های آروماتیک حلقوی (PAHs) گروه بزرگی از آلاینده‌های آلی هستند که از دو یا چند حلقه بنزنی تشکیل شده‌اند.PAHs بدلیل خواص سرطان‌زائی و جهش‌زایی بالا در انسان توجه گسترده‌ای را به خود جلب کرده‌اند. لذا در این تحقیق سعی شده است با اندازه‌گیری غلظت PAHs در منطقه مورد مطالعه میزان ریسک سلامت را مورد ارزیابی قرار دهیم.
روش بررسی: 36 نمونه خاک از بخش مرکزی شهرستان بندرعباس جمع‌آوری شد. آنالیز نمونه‌ها با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی انجام شد. همچنن جهت تعیین منشاء مدل فاکتور ماتریس مثبت (PMF) مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‌ها: میانگین غلظت کل PAHs در نمونه‌های خاک mg/kg 1/46 است. شاخص ریسک افزایش تدریجی سرطان در طول عمر (ILCR) برای خاک در معرض PAHs برای کودکان 6-10 × 4/95 و بزرگسالان 6-10 × 1/06 بدست آمد.
نتیجه‌گیری: ارزیابی ریسک اکولوژیکی نشان داد که غلظت تمام گونه‌های PAHs به جز دی بنزو(h،a)آنتراسن و اسنفتن کمتر از مقدار تاثیرات با دامنه کم است. نتایج برآورد ILCR نشان داد که ساکنان بخش مرکزی شهرستان بندرعباس به‌طور بالقوه در معرض خطر ابتلا به سرطان از طریق هر دو مسیر بلع و تماس پوستی قرار دارند. نتایج مدل PMF چهار منشاء، احتراق سوخت فسیلی (14 درصد)، احتراق زیست توده (13 درصد)، انتشار از وسایل نقلیه (36 درصد) و احتراق سوخت فسیلی/ نفت خام (37 درصد) را شناسایی کرد.
امیرحسین بقائی،
دوره 10، شماره 3 - ( 9-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: آلودگی زنجیره غذایی از جمله سبزیجات به فلزات سنگین از مسائل مهم زیست محیطی به حساب می‌آید و مدیریت پالایش این فلزات خصوصا کادمیوم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، لذا این تحقیق با هدف بررسی اثر کمپوست زباله شهری اراک غنی شده با خاکستر لاستیک بر کاهش میزان کادمیوم در گیاه اسفناج در یک خاک آلوده به کادمیوم انجام گرفت.
روش بررسی: تیمارهای آزمایشی شامل کاربرد 0، 20 و ton/ha 40 کمپوست زباله شهری اراک غنی‌شده با 0 و kg/ha 200 خاکستر لاستیک و آلودگی کادمیوم در مقادیر 0، 10، 20 و mg Cd (kg soil)-130 و گیاه مورد نظر اسفناج بوده است.
یافته‌ها: افزایش کاربرد کمپوست زباله شهری اراک از 0 به 20 و ton/ha 40 در خاک آلوده به mg Cd (kg soil)-1 30 به ترتیب باعث کاهش 16 و 45 درصدی در مقدار کادمیوم قابل عصاره‌گیری با DTPA (Dietilene Triamine Pentaacetic Acid) شد. مشابه این نتیجه، غلظت کادمیوم اندام هوایی گیاه نیز کاهش یافت. کاربرد خاکستر لاستیک نیز نقش موثری در کاهش قابلیت دسترسی کادمیوم داشت.
نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق حاکی از آن است که کاربرد کمپوست زباله شهری اراک توانسته است نقش به سزایی در کاهش قابلیت دسترسی کادمیوم داشته باشد که دلیل آن را می‌توان به نقش کاربرد این افزودنی آلی در افزایش ویژگیهای جذبی خاک و در نتیجه کاهش قابلیت دسترسی کادمیوم در خاک و گیاه نسبت داد، هر چند که نقش نوع گیاه و ویژگیهای فیزیکوشیمیایی خاک در تغییر قابلیت دسترسی کادمیوم نبایستی نادیده گرفته شود.
علیرضا منصوریان، آتوسا وزیری، محمد رضا زمانی، فاطمه حیدریان نائینی،
دوره 10، شماره 3 - ( 9-1396 )
چکیده
زمینه و هدف: در حوزه خطرات و آلاینده‌های زیست محیطی، سیانید یکی از مهمترین آلاینده‌های آب، خاک و هوا است که از لحاظ اکولوژیکی تاثیر بسیار مهمی بر اکوسیستم و محیط زیست منطقه آلوده ایجاد می‌نماید از این‌رو مطالعه حاضر با هدف بررسی گیاه پالائی سیانید با گیاه وتیور انجام گردیده است.
روش بررسی: این پژوهش از نوع مطالعه تجربی بر روی پساب‌های معدن طلا انجام گردید. پساب خشک شده را با خاک معمولی با غلظت‌های مختلف ترکیب شد و 7 تیمار با غلظت‌های مختلف سیانید به‌دست آمد (میانگین میزان سیانید در خاک G، mg/kg 14/37، خاک F، mg/kg 10/13، خاک E، mg/kg 8/09، خاک D، mg/kg 7/53، خاک C، mg/kg 3/32، خاک B، mg/kg 2/52 و خاک A بدون سیانید (به عنوان شاهد)) و پس از دو ماه میزان سیانید در خاک، ریشه و برگ‌های گیاه و همچنین میزان پروتئین کل و پرولین و تعداد و طول برگ‌های گیاه وتیور مورد اندازه‌گیری قرار گرفت و با نرم افزار SPSS15 و آزمون‌های توکی Tukey و تی (Paired Samples T Test) مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج این مطالعه نشان داد که افزایش میزان سیانید تاثیر معنی‌داری بر روی میزان پرولین (افزایش میزان پرولین در گیاه)، پروتئین کل (افزایش میزان پروتئین کل گیاه)، تعداد برگ‌ها (کاهش تعداد) و طول (کاهش طول) برگ‌های وتیور داشت و همچنین میزان سیانید در برگ‌ها و ریشه‌های گیاه وتیور افزایش یافته و میزان سیانید در خاک تیمارهای مختلف از لحاظ میزان سیانید کاهش معنی‌داری داشت. میزان سیانید در خاک G 50/93 درصد، خاک F 38/20 درصد، خاک E 27/19 درصد، خاک D 38/37 درصد، خاک C 17/77 درصد، خاک B 16/66 درصد کاهش پیدا کرد.
نتیجه‌گیری: نتایج بیانگر آن است که افزایش میزان سیانید در خاک منجر به تغییرات در خصوصیات مورفولوژیکی و بیوشیمیائی گیاه وتیور می‌گردد ولی گیاه وتیور مقاومت بسیار بالائی نسبت به سیانید خاک نشان داده و کاشت گیاه وتیور در خاک‌های بسیار آلوده منجر به کاهش سیانید تا 50 درصد می‌گردد و نشانگر آن است که این گیاه نسبت به گیاهان دیگر مقاومت بیشتری نسبت به سیانید داشته و گیاه پالائی بهتری را نیز نشان داده است.
