زمینه و هدف: طوفان‌های گرد و غباری که اغلب در مناطق خشک و نیمه خشک جهان روی می‌دهند حجم زیادی از ذرات معلق را با خود حمل می‌کنند و از اینرو به عنوان یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی در مقیاس‌های منطقه‌ای و بین المللی تلقی می‌گردند. هدف از این تحقیق ارزیابی مقادیر فلزات سنگین در ذرات گرد و غبار ته‌نشین شده در شهرهای سنندج، خرم آباد و اندیمشک است. روش بررسی: نمونه‌برداری ذرات گرد و غبار از 30 خرداد 1391 بمدت یکسال در بازه‌های زمانی 10 روزه و به طور همزمان در سه ایستگاه سنندج، خرم آباد و اندیمشک با استفاده از روش Deposit Gauge Method صورت گرفت و اندازه‌گیری فلزات Fe و Mn با استفاده از جذب اتمی به روش شعله و Zn, Cu, As, Ag, Cr, Ni به روش کوره گرافیکی انجام شد. سپس سطح آلودگی فلزات سنگین با استفاده از شاخص‌های Geo-Accumulation Index (Igeo) و Integrated Pollution Index (IPI) ارزیابی گردید. ماهیت کانی‌ها و شکل ذرات گرد و غبار نیز بوسیله تفرق اشعه ایکس و تصویربرداری میکروسکوپ الکترونی بررسی شد. یافته‌ها: نتایج حاصله از شاخص Igeo سطوح آلودگی Ag و Cu را بیش از As و Zn در گرد و غبار هر سه ایستگاه ارزیابی نمود در حالی‌که مقادیر سایر فلزات سنگین آلوده‌کننده ارزیابی نشدند. ضمنا میانگین مقادیر شاخص IPI برای ایستگاه‌های سنندج، خرم آباد و اندیمشک بترتیب 2/86، 1/55 و 1/40 محاسبه شد. تفرق اشعه ایکس نیز وفور کانی‌های سیلیکاته (کوارتز) و کربناته (کلسیت) را در ذرات گرد و غبار سه ایستگاه نشان داد. علاوه بر این تصاویر میکروسکوپ الکترونی تشابه شکل ذرات گرد و غبار در سه ایستگاه را تایید نمود. نتیجه‌گیری: با وجود کمتر بودن میانگین میزان ذرات گرد و غبار باریده بر واحد سطح در ایستگاه سنندج، غلظت فلزات سنگین در ذرات گرد و غبار نمونه‌برداری شده در این ایستگاه در مقایسه با ایستگاه‌های خرم آباد و اندیمشک بطور نسبی بیشتر بود.
